Katalog

EKONOMİ Damga vergisi olmayacak Döviz bazlı sözleşmelerin Türk Lirası’na çevrilmesinde damga vergisi ödenmeyecek. Konuya ilişkin yasal düzenleme yapılacak. Kruvaziyer sezonu bitti Aydın’ın Kuşadası ilçesindeki limana demir atan Malta bayraklı ‘Celestyal Olympia’ adlı gemiyle, 2018 kruvaziyer turizmi sezonu sona erdi. Bu tür toplam turist sayısı 112 bini geçti. Pazar 11 Kasım 2018 EDİTÖR: EMRE DEVECİ TASARIM: ŞÜKRAN İŞCAN Gözde yöntem ‘sürücü firarı’ 9 Sigorta sektörünün ödediği toplam hasarların yüzde 10 ila 25’inde sigortalıların suiistimal yaptığı tahmin ediliyor. Birbirinden ilginç yöntemler ise dikkat çekti SERHAT ALİGİL Sigorta suiistimalleri birçok ülkede vergi kaçakçılığından sonra en yaygın ekonomik suç olarak kabul ediliyor. Türkiye’de de, sigorta sektörünün ödediği toplam hasarın yüzde 1025’lik kısmında suiistimal olduğu tahmin ediliyor. Uygulanan yöntemler açısından da dikkat çeken bu suiistimallerin çok büyük kısmı oto sigortalarında görülüyor. Bu kapsamda yılın ilk 10 ayında en çok kullanılan suiistimal yöntemi ise yüzde 26.9 payla “sürücü değişikliği/ sürücü firarı” oldu. Geçen yılın aynı döneminin lideri ise yüzde 28 payla “planlanmış (organize) hasar” idi. Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi bünyesindeki Hasar Takip Merkezi tarafından yayımlanan suiistimal verileri, hem sigorta sektörü hem mağdur olan tüketiciler için her geçen gün daha önemli bir sorun olmaya devam ediyor. İhbara konu olmuş ya da saptanmış olaylarla ilgili istatistikler ise yıllara göre değişen ilginç suiistimal yöntemlerini de ortaya koyuyor: Organize hasar ikinci 4 Sigorta şirketlerinin bildirimlerine göre 2018’in ilk 10 ayında sürücü firarı suiistimalini yüzde 17.3 payla “planlanmış (organize) hasar”, yüzde 16.1 ile “hasar sonrası sigortalama”, yüzde 10.4 ile “vurup kaçtı’ “beyanı” ve yüzde 10.2 ile “alkol” izledi. Ancak alkolün suiistimal yöntemi olarak kabul edilmesi için haksız menfaat sağlanmasının ispatı gerekiyor. 4 Geçen yılın ilk 10 ayında ise organize hasarı yüzde 25.1 payla “sahte kaza tespit tutanağı”, yüzde 21.3 ile “sürücü değişikliği/ firarı”, yüzde 13 ile “hasar sonrası sigortalama” ve yüzde 12.6 ile “vurup kaçtı’ beyanı” takip etti. 4 Türkiye Sigorta Birliği’nin yayımladığı verilere göre hayat dışı branşta geçen yılın tümünde 19.2 milyar lira ve bu yılın ilk 6 ayında 10.9 milyar lira hasar ödemesi yapıldı. Açık oyunları 356 şirket konkordatoda Ekonomik krizin yol açtığı sorunlardan biri olan konkordato talepleriyle ilgili resmi veriler netleşti. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda milletvekillerinin soru ve eleştirilerini yanıtlayan Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, bugüne kadar 356 firmanın konkordato ilan ettiğini belirtti. İstanbul’da 132, Ankara’da 50, İzmir’de 27, Kocaeli’nde 26, Bursa 13, Hatay 11, Mersin 9, diğer illerde ise 88 firmanın konkordato ilanında bulunduğunu ifade etti. Pekcan ayrıca, hem alacaklıyı hem borçluyu koruyan bir taslak üzerinde çalıştıklarını söyledi. Öte yandan Hürriyet’te yer alan habere göre Necati Kurmel’in kurduğu Saray Halı ve Saray Çiftliği için de konkordato talep edildiği ortaya çıktı. Konkordatolar nedeniyle ertelenen borç miktarının 30 milyar lira olduğu tahmin ediliyor. ’Haftalık izin bölünemez’ Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, haftalık iznin 24 saatten az olamayacağına, bölünemeyeceğine ve biriktirip izinle telafi edilemeyeceğine hükmetti. Bursa 5. İş Mahkemesi’ndeki bir haksız fesih davasıyla ilgili itirazları karara bağlayan Yargıtay, şu vurguyu yaptı: “Hafta tatili izni kesintisiz en az 24 saattir. Bunun altında bir süre haftalık izin verilmesi durumunda, usulüne uygun şekilde hafta tatili izni kullandığından söz edilemez. Hafta tatili bölünerek kullandırılamaz. Buna göre hafta tatilinin yirmi dört saatten az olarak kullandırılması halinde hafta tatili hiç kullandırılmamış sayılır. 4857 sayılı Kanunda fiili izin müessesesi yalnızca fazla çalışma için öngörülmüş olup çalışılan hafta tatili karşılığı izinle telafi edilemez.” Karar emsal oluşturuyor. Hattuşa’da bakır bulundu Hitit medeniyetinin başkenti Hattuşa’nın bulunduğu Çorum’un Boğazkale ilçesinde Avod A.Ş tarafından yürütülen çalışmalarda, 2.7 milyon ton bakır rezervi tespit edildi. Türkiye’nin en büyük bakır rezervleri arasında gösterilen alanda gerekli prosedürlerin tamamlanmasının ardından bölgeye işleme tesisi kurulması için çalışma yapılacak. Konuyla ilgili açıklama yapan Boğazkale Belediye Başkanı Osman Tangazoğlu, “İlçemiz yaz aylarında çok hareketli olsa da kış aylarında nüfus 1500’e kadar düşüyor. Bakırın işlenmesiyle artık ilçemizde turizm ile inşallah sanayi de gelişecektir” dedi. Hükümet, SGK’nin açığı düşecek diye gösterdi ama Hazine’den aktarılan milyar liraları görmezden geldi Hükümet, muhalefetin SGK açıkları hakkındaki eleştirilerini sonlandırabilmek için kendine göre bir ‘formül’ buldu. Bütçe de, SGK’nin açığı düşe cek diye gösterildi. An cak Hazine’den yapı lacak milyarlarca lira lık kaynak aktarımı gör mezden gelindi ve açı MUSTAFA ÇAKIR ğa dahil edilmedi. CHP Plan ve Bütçe Komis yonu Sözcüsü Bülent Kuşoğlu, Aile, Çalışma ve Sosyal Hiz metler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk’a, “Devletten aldığınızı açık olarak gös termiyorsunuz. Bunlar esasında açık, kendimizi kandırmayalım” dedi. 149 milyara çıkacak Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2017, 2018 ve 2019 bütçe sunumları karşılaştırıldığında ortaya çıkan tablo şöyle: SGK 2015’te 11.4 milyar lira, 2016’da 20.6 milyar lira açık verdi. 2017’de SGK’nin açığı 24.1 milyar liraya yükseldi. 2018 bütçesinde SGK’nin 34 milyar lira açık vermesi öngörülüyordu. Bakanlığın 2019 bütçe sunum kitapçığında ise bu yılın sonunda açığın 24.7 milyar liraya düşeceğine dikkat çekildi. Ancak bütçeden SGK’ye yapılan transferler artıyor. 2015’te SGK’ye bütçeden 79 milyar lira, 2016’da 108 milyar lira, 2017’de 128.1 milyar lira aktarıldı. 2018 bütçesinde ise 135.6 milyar lira aktarılması öngörülmüştü. Bakanlık sunumuna göre, bu yılın sonunda bu rakam 149.2 milyar liraya çıkacak. Kayıtlara göre açık düşecek ancak bütçeden SGK’ye ‘Emekli maaşlarını ödeyemeyiz’ CHP’li Bülent Kuşoğlu, SGK’ye gelecek yıl 185 milyar lira para aktarılacağını belirterek, Bakan Selçuk’a, “Anormal artıyor, bunları da açık olarak göstermiyorsunuz” dedi. Kuşoğlu, SGK’nin 2019 bütçesinin 462 milyar liraya çıkacağına da dikkat çekerek, şunları söyledi: “Devlet bütçesi 961 milyar. Yani devlet bütçesinden daha fazla artıyor ve devlet bütçesinden SGK’nın aldığı yardım her sene katlanarak artıyor, büyümesinin çok üzerinde. Türkiye çok sıkıntılı bir sürece gidiyor. Önümüzdeki yıllarda emekli maaşlarını ödeyemeyiz böyle devam ederse.” yapılacak para transferi artacak. 2019 bütçesinde ise SGK’nin 47.6 milyar lira açık vermesi, bütçeden ise kuruma 185.1 milyar lira aktarılması öngörü lüyor. SGK’nin 2018 yıl sonunda 384.6 milyar lira olması tahmin edilen bütçesi de gelecek yıl 462.3 milyar liraya çıkacak. l ANKARA Zeytinyağına Afrin darbesi YUSUF ÖZKAN Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi (UZZK) Kurucu Üyesi Murat Narin, Suriye’den yaklaşık 50 bin ton kaçak zeytinyağı getirileceği söylentisinin bile, iç piyasada fiyatları altüst etmeye yettiğini söyledi. Zeytinyağlarının özellikle Suriye Afrin’den getirilmeye başlandığının piyasada sıkça konuşulur olduğunu vurgulayan Narin, “Rafine yağın fiyatı şu anda 8, sızma yağın 14 lira düzeyinde. Fiyatlar 3 yıl öncesinin fiyatlarına inmiş durumda. Şu anda tüccar yağ almıyor. Marmarabirlik alımı durdurdu. Tariş bile en yoğun çalışması gereken dönemde işçi çıkarıyor” dedi. Suriye’den yağların tamamen yasadışı yollarla getirilmeye başlandığını be lirten Narin, şunları söyledi: “Savaş koşullarında kim nasıl topla yıp bu ülkeye hangi yoldan getiriyor? Kayıtsız vergisiz hangi yollardan dolaşıma sokuluyor? Ülkeye getirilecek yağın toplam 50 bin ton olduğu söyleniyor. Türkiye rekoltesinin beşte biri. 50 bin ton 2 bin 500 tır yükü eder. Bu ülkenin gümrüğü, sınır güvenliği, kanunu nizamı yok mu? Getirilen yağlar için ülkemizdeki mezartaşlarına bakarak müstahsil makbuzu ke sip, bir de devletten zeytinyağı destek primi alıyorlar. Üstelik bunları dış piyasaya da ‘Türk yağı’ diye satarak uluslararası arenada bizi zor duruma sokuyorlar. Böyle yıllar içinde, zar zor yarattığımız itibarımız, birkaç kişinin kısa dönem kârı için heba oluyor.” l İZMİR Kredilerin yüzde 56’sı KOBİ’lere Şekerbank’ın yılın ilk dokuz ayı sonunda konsolide bazda toplam kredi hacminin geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15 artışla 24 milyar liraya yükseldiği açıklandı. Sonuçlarla ilgili bilgi veren Genel Müdür Servet Taze, bankanın 65 yıldır yerine getirdiği üretimi destekleme misyonu doğrultusunda bugün de önceliklerinin çiftçi, esnaf ve KOBİ’ler olduğunu belirterek “Eylül sonu itibarıyla kredilerimizin yüzde 56’sını KOBİ’lerimize kullandırdık” dedi. Eylül sonu itibarıyla bankanın aktif bü yüklüğü yıllık bazda yüzde 20 yükselerek 36 milyar liraya, mevduat hacmi ise yüzde 34 artışla 24.7 milyar liraya ulaştı. Yine eylül sonu itibarıyla bankanın özkaynak büyüklüğü 2.5 milyar lira yükselirken, ilk 9 aylık net kâr ise 108.8 milyon lira oldu. Kâr geçen yılın aynı döneminde 69.5 milyon liraydı. ‘En az yüzde 10 indirim olmalı’ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez’in “Yeni yıla kadar zam yok. 1 Ocak itibarıyla indirim olabilir” açıklamasını değerlendiren Enerji Ekonomisi Derneği Başkanı Prof. Dr. Gürkan Kumbaroğlu, indirimin en az yüzde 10 olması gerektiğini belirtti. Kumbaroğlu, “ABD Doları Türk Lirası karşısında ağustosta yüzde 33 değer kazandı. Eylülde yüzde 9.5 ve ekimde yüzde 7.8 değer kaybetti. Dolayısıyla ağustosekim arası Türk Lirası’nın değer kaybı yüzde 11’le sınırlı kaldı. Son üç aylık bu veriler ışığında, en az yüzde 10’luk bir indirim beklentisi ortaya çıkıyor” dedi. Bakan Dönmez, önceki gün elektrik ve doğalgaz fiyatlarıyla ilgili “Şartlar oluştuğunda yılbaşında maliyet düşerse indirim söz konusu olabilir ama bugünden söylemek mümkün değil” demişti. Konutta elektriğe yılbaşından bu yana yüzde 45, doğalgaza yüzde 30 oranında zam yapıldı. Dolar/TL kurunda son dönemde kaydedilen düşüşe ve petrol fiyatlarındaki gerilemeye rağmen enerjide indirime gidilmedi. l Ekonomi Servisi Halkın yoksulluğu Yıllık enflasyon yüzde 25’e ulaştı. Ama onu geçin, o rakam halkın enflasyonu değil. Vatandaşımızın çoğunluğu; orta gelirli, dar gelirli, esnaf, memur, emekli, işçi, işsiz. Bizim harcamalarımız temel ihtiyaçlarımıza gidiyor. Yani barınma, yiyecek, ulaşım, ısınma. Ev kirası; en kötüsü, merkeze uzak olanı 1.000 liradan başlıyor. Ulaşımda geçirilen 3 saatin hesabını yapamıyoruz. O ömrümüzden giden, bize; “böyle gelmiş ama en azından çocuklarımız için böyle gitmese” dedirten... Ev halkı en az 3 kişi, bazen 45. Büyükler idare ediyor ama herkesin çocuğu en kıymetlisi. İyi olsun, en azından istediğini yiyebilsin istiyor. Yumurtada yıllık enflasyon yüzde 62, tavuk 36, süt 33, patates 60, soğan 83, domates almayın, yüzde 142. Yani gıda enflasyonu yıllık yaklaşık yüzde 45. Bu ilan edilen. Çarşı pazar fiyatları geçen yıla göre neredeyse iki misli! Kış geldi, hava soğudu ve erken kararıyor. Doğalgazda yıllık enflasyon yüzde 31, elektrikte yüzde 45. Yıllık yüzde 25 olan enflasyon, ev kiralarında bir o kadarlık artış demek. Evden çıktın, işe gideceksin. Ulaşımda enflasyon yüzde 37. Daha akaryakıt fiyatlarına yansıtılmayan ÖTV var. O herhalde mart seçimlerinden sonra! Sadece ekim ayı giyim ve ayakkabı fiyatlarında artış yüzde 13. Hani çocuklar okula başladı, baba olarak bir pantolon alacaktık... Kim ne kazanıyor?  Dört kişilik bir aile için yoksulluk sınırına Türkİş, 6 bin lira diyor. Bunun 2 bin lirası aylık gıda harcamasına gidiyor. Evli olmayan, tek kişinin en düşük yaşam masrafı ise 2 bin 400 lira. Bu rakamlar açıklanan enflasyon verileri öncesinde ilan edildi. Çalışma Bakanlığı’nın 2017 tespitlerine göre, Türkiye’de çalışanların yüzde 40.3’ü, bir başka deyişle 5.8 milyon kişi, asgari ücretle çalışıyor. Yani yılbaşındaki 199 lira zamla aylık net 1.603 TL’ye. Bugünkü asgari ücret, dört kişilik bir ailenin aylık harcamasına sadece 1 hafta yetiyor! 1 kg kırmızı et için iki günlük asgari ücret ödeniyor!.. Çalışanların yüzde 42.7’si ise asgari ücretin iki katına kadar maaş alıyor. Yani çalışanların yüzde 83’ü (12 milyon kişi), 1.404 TL ile 2 bin 808 TL arası bir maaş ile geçiniyor. Nüfusun yüzde 37’si konutunda “sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi” ile yaşamını sürdürüyor. Bunu ben değil TÜİK söylüyor. Buna karşılık sarayda yaşamını sürdüren Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın maaşı 1 Ocak 2019 itibarıyla yüzde 26 zamla 59 bin liradan 74 bin 500 liraya yükseldi!.. Vatandaş ne yapıyor? Geçinebilmek için bankalardan borçlanıyor. Kredi kartına borçlanıyor, onu kapatmak için tüketici kredisi çekiyor. Bugün toplam 32 milyon kişinin kredi kartı borcu var. Üç milyondan fazla kişi kredi kartı veya bireysel kredi yüzünden yasal takipte. Vatandaşın toplam borcu 575 milyar TL, milli gelirin yüzde 16’sından fazla. 2002 yılında bu borç 6.5 milyar TL’ydi ve milli gelirin yüzde 1.8’i kadardı. Demek ki o “üç katı büyüdüğü iddia edilen” milli gelir içinde bile vatandaşın borcunun payı neredeyse sekiz kat arttı! Toplam borcun 223 milyar lirası ihtiyaç kredisi, 98 milyar lirası ise kredi kartı borcu. Yani toplam borcun yüzde 56’sı geçinebilmek için kullanılmış. Bu kredilere sarılan vatandaş dar ve orta gelirli. Yani kendisini bütün ağırlığı ile hissettiren enflasyon, durgunluk ve gelir kaybından en hızlı etkilenen kesim. Geçen sene kredi faizi yüzde 16’lardaydı, bugünlerde yüzde 36’ya çıktı. Artık borçlanmak bile çok zor. Nüfusun çoğunluğu, çiftçi, esnaf, memur, işçi çok zorda. Oraya buraya enflasyonla topyekun mücadele, yüzde 10 indirim sloganları yazmakla sorun çözülmüyor. Ama bu ağır yükü kısa sürede hafifletmenin yolu var. Salı günü onu yazacağım. ESO 50 yaşında Eskişehir Sanayi Odası, (ESO) 50’nci yaşını düzenlenen geceyle kutladı. Geceye Eskişehir Valisi Özdemir Çakacak, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Anadolu Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Şafak Ertan Çomaklı, Osmangazi Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Kemal Şenocak, AKP ve CHP Eskişehir milletvekilleri, ESO Başkanı Celalettin Kesikbaş ve çok sayıda Eskişehirli sanayici katıldı. Kesikbaş, gecede yaptığı konuşmada “Cumhuriyetin ilanından sonra milli mücadeleyi üreterek devam ettiren bir kuşak ve onların evlatları olan bizler, Cumhuriyet ile devraldığımız ülkemizi ve şehrimizi seven, üreten sanayici vatansever insanlarız” dedi. l Ekonomi Servisi C MY B