Katalog

EKONOMİ Tüpraş’a 1 milyar Tüpraş, yurtdışında satılmak üzere 1 milyar dolar tutara kadar tahvil ihracı için SPK’ya başvurdu. DOLAR 3.5320 0.5 kuruş AVRO 4.0490 0.4 kuruş FAİZ BORSA 11.40 0.02 puan 106.217 1042 puan 8 EDİTÖR: NECDET ÇALIŞKAN TASARIM: İLKNUR FİLİZ Istihdamartışı yavaşladı ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 943.41 1.13 lira 140.18 12 kuruş Salı 18 Temmuz 2017 Seferberliğe karşın işsizlik aylık bazda sınırlı düşerken yıllık bazda yükseldi. İstihdama en az katkı ‘sanayi’den geldi. İşsiz sayısı son yılda 500 bin arttı İşsizlik oranı, Şubat’ta başlatılan istihdam seferberliğine rağmen, Nisan döneminde mevsimsellikten arındırılmış olarak bir önceki döneme göre 0.2 puanlık sınırlı bir düşüşle yüzde 11.3 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı verilere göre nisanda işsizlik oranı, mevsimsellikten arındırılmamış olarak yüzde 10.5 oldu. Geçen yılın aynı nisan ayında yüzde 9.3 olan oran, Mart 2017’de yüzde 11.7 idi. Diğer bir deyişle bir önceki aya göre 1.2 puan düşen işsizlik oranı, geçen yılın aynı ayına göre 1.2 puan arttı. İşsiz sayısı son bir yılda yaklaşık 500 bin civarında arttı. Uzmanlar, hükümetin şubatta başlattığı istihdam seferberliğinin etkisinin az da olsa görülmeye başlandığını ancak işsizlikte anlamlı bir iyileşme olmadığına dikkat çekti. Hedefin altında kaldı BGC Partners Başekonomisti Özgür Altuğ, istihdam kampanyasının etkisiyle işsizlik oranının iyileşmeye başladığını ancak hala yüksek olduğunu söyledi. Altuğ, “Suriyeli göçmenler, yüksek sayıdaki iflaslar, yavaşlayan ekonomi ve FETÖ operasyonları kapsamında işten çıkarmalar ile turizm sektöründeki sıkıntılar, istihdam seferberliğine kadar işgücü rakamları üzerindeki etkisini gösterdi. 1.1 milyonun üzerinde yeni iş yaratılırken, hedefin 2 milyon olduğu belirtiliyor” dedi. İş Yatırım Ekonomisti Muammer Kömürcüoğlu, “Önümüzdeki dönemde işsizlik oranındaki kademeli düşüşün devam etmesini bekliyoruz ancak istihdam piyasasında güçlü bir iyileşmeden uzak olduğumuzu düşünüyoruz” dedi. l Ekonomi Servisi Onca teşvik işe 3.3 milyon RESMİ işsiz Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2017 yılı Nisan döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 463 bin kişi artarak 3.2 milyon olurken, genç nüfusta işsizlik oranı 3.8 puan artış ile yüzde 19.8’e çıktı. İstihdam edilenlerin sayısı 2017 yılı Nisan döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 519 bin kişi artarak 28.1 milyon kişi, istihdam oranı ise değişim göstermeyerek yüzde 47.2 oldu. İşgücü 2017 Nisan döneminde bir önceki yıla göre 982 bin kişi artarak 31.4 milyon kişi olarak gerçekleşti. yaramadı TÜİK’in açıkladığı Nisan 2017 işgücü verilerini değerlendiren Türkiye Dev rimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü (DİSKAR), Nisan 2016Nisan 2017 döneminde istihdam artış hızının yavaşladığını ve istihdam teşviklerinin istenen sonucu vermediğini vurguladı. DİSKAR’ın değerlendirmesinde şu tespitlere yer verildi: n Bir önceki dönemde (Nisan 2015 Nisan 2016) 1 milyon yeni istihdam yaratılırken, Nisan 2016 Nisan 2017 döneminde ise sadece 519 bin yeni istihdam yaratıldı. 2017 yılında uygulanan olağanüstü teşviklere rağmen yaratılan istihdam bir önceki dönemin yarısı kadar oldu. n Nisan 2016Nisan 2017 döneminde ücretli istihdam artışı 207 binde kaldı. Oysa bir önceki dönemde (Nisan 2015Nisan 2016) ücretli istih damı 945 bin artmıştı. n TÜİK tarafından açıklanan dar ta nımlı (standart) işsizlik oranı bir önceki yılın Nisan 1.2 puan artarak yüzde 10.5’e yükseldi. Bu oran 2011’den bu yana en yüksek nisan ayı verisi. n Dar tanımlı işsiz sayısı bir önceki yılın nisan ayına göre 463 bin kişi artarak 3 milyon 287 bine yükseldi. Geniş tanımlı işsiz sayısı 5 milyon 988 bin olarak gerçekleşti. Genç kadın işsizlik oranı bir önceki yılın nisan ayına göre 5.6 puan artarak yüzde 24.6’ya yükseldi. Tarım dışı kadın işsizliği 2.5 puan artarak 17.3’e yükseldi. Madenciye ayrımcılık! Taşeron işçinin tazminat isyanı ABİDİN YAĞMUR Mersin Devlet Hastanesi ve Kadın Doğum Hastanesi’nde taşeron firma bünyesinde çalışıyorken Şehir Hastanesi’ne nakledilen ve başka bir taşeron şirket üzerinden çalışmaya başlayan yaklaşık 700 sağlık işçisi, tazminatlarını 6 aydır alamadı. Yeni şirkete geçtikleri için hak kaybına da uğrayan taşeron işçiler, Mersin Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği bahçesinde toplanarak tazminatlarıyla ilgili bilgi almak istedi. Burada gazetecilere bilgi veren Hakİş’e bağlı Hizmetİş Sendikası Şube Başkanı Hüseyin Gün, Şehir Hastanesi’nde örgütlenme çalışması yaptıklarını ancak henüz yetki almadıklarını belirterek, şunları söyledi: “Yaklaşık 700 işçi, geçtiğimiz Şubat ayında Şehir Hastanesi’ne nakledildi. İşçiler eski hastanelerde farklı bir taşeron firmada çalışıyordu. Taşeron firmadan çıkışları verilince tazminat hakları doğdu. Ancak 6 ay geçmesine rağmen tazminatlar verilmedi.” Taşeron işçiler ise hem Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreteri Memnune Çamsarı’ya, hem de Hizmetİş Sendikası’na tepkilerini dile getirdi. Yerin metrelerce altında çalışan işçilere daha az zam veriyorlar İki asgari ücret bahane oldu Soma’da 301 madencinin yaşamını yitirdiği facianın ardından madenlerde yeraltında çalışan işçilere en az iki asgari ücret tutarında ücret verilmesi yasal zorunluluk haline geldi. Ancak maliyetlerinin arttığı gerekçesiyle iki asgari ücreti vermemek için çeşitli yollara başvuran işverenler, toplusözleşmede de zorluk çıkarıyor. Asgari ücret yıl başında 1300 liradan 1404 liraya çıkarıldı. Yasaya göre, yeraltında çalışan madencinin ücreti en az 2 bin 808 lira olmak zorunda. Yıl başında asgari ücrete gelen 104 liralık zammı gerekçe gösteren şirketler, işlettikleri ocaklarda yeraltında çalışan madencilere daha az zam veriyor. Hükümet ile Türkİş arasında imzalanan sözleşmeye göre kamu işçilerine bu yıl için yüzde 7.5+5 olmak üzere toplam 12.5 oranında zam geldi. Buna karşın Zonguldak’ta özel sektör ile imzalanan toplusözleşmede yeraltında çalışan madencilerin ücretlerine yapılan zam, bu oranın çok altında kaldı. l ANKARA MUSTAFA ÇAKIR Yerin metrelerce altında canını dişine takarak, binbir tehlike ile burun buruna çalışan maden emekçileri, hakettikleri ücreti alamadıkları gibi bir de toplu sözleşmede mağdur ediliyor. Şirketler tarafından işletilen özel maden ocaklarında işverenler, “iki asgari ücret” uygulamasını gerekçe göstererek toplu sözleşmede yeraltında çalışan işçilere, yerüstünde çalışan işçilerden daha az zam veriyor. Yer altında çalışan madencilerin ücretleri yasa gereği iki asgari ücretten az olamıyor. Zam daha yüksek olmalı Yeraltında çalışan işçilere 1 Ocak’tan geçerli olmak üzere yıllık yüzde 6.5 oranında zam yapıldı. Sosyal haklarla ilgili olarak da taşıt yardımı için yeraltında çalışanlara 1. yıl yüzde 17 zam yapılırken, yerüstünde çalışanlara ise yüzde 40.6 oranında zam verildi. Yerüstünde çalışanlara dini bayramlardan önce verilen bayram harçlığı 12 günlük yevmiyeden 15 günlük yevmiyeye çıkartılırken, yeraltı çalışanlarına ise 12 günlük yevmiye üzerinden ödeme yapılacak. Genel Maden İş Sendikası Genel Başkan Yardımcısı ve TİS Komisyonu Başkanı İsa Mutlu, yerüstünde çalışan işçilerin ücretlerinin çok düşük olduğunu, bu nedenle onlara daha yüksek oranda zam yapıldığını belirtti. Türk Telekom’da uzlaşma sağlanamadı Türk Telekom, Haber İş Sendikası ile 12. Dönem Toplu İş Sözleşmesi (TİS) görüşmelerinde anlaşma sağlanamadığını ve görüşmelerin resmi arabulucu aracılığıyla devam edeceğini duyurdu. Şirketten KAP’a yapılan açıklamada, görüşmelerde 60 günlük yasal görüşme süresinin sona erdiği ve anlaşmanın sağlanamadığı belirtildi. Görüşmelerin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca tayin edilecek resmi arabulucu aracılığıyla devam edeceğin belirten şirket, yaptığı açıklamada, “Bu süreçte şirketimiz ve sendika her zaman bir araya gelip, TİS imzalayabileceklerdir” ifadelerine yer verdi. l Ekonomi Servisi DHL Express’te direniş başladı Türkİş’e bağlı Tüm Taşıma İşçileri Sendikası’na (TÜMTİS) üye oldukları ve sendikal faaliyet yürüttükleri için işten çıkarılan DHL Express çalışanları, DHL Express’in Bahçelievler Yenibosna’da bulunan Genel Müdürlüğü önünde direniş başlattı. İşçilerin işe iade edilmesi ve sendika üyeleri üzerindeki baskılara son verilmesi istendi. “DHL Express işvereni ve yöneticileri, işçilerin yasal ve anayasal haklarına saygı göstermeli, işçileri istifaya ikna etmek için yalan söylemekten ve hileli davranışlardan vazgeçmelidir” diye konuşan TÜMTİS İstanbul 1 No’lu Şube Başka nı Ersin Türkmen, “Kardeş sendikaları ve tüm halkımızı DHL Express işçilerinin haklı mücadelesine destek vermeye çağırıyoruz. Atılan işçiler, işe geri alınsın” dedi. Türkmen, 9 haziranda iki işçinin işten çıkarılmasının ardından, DHL Lojistik’te 476 günlük direniş ile iş yerinde çoğunluğu ve yetkiyi aldıklarını söyleyerek, “Gerekirse yeniden direnişe başlarız” demişti. l Ekonomi Servisi Ahbap ihaleleri bütçeyi çatlatıyor Bütçe rakamları açıklandı. Altı aylık “açık”, 25.2 milyar TL. Bu rakamın ülkeyi yönetenleri gururlandırmayacağı da açık. Hele ki geçen yıl aynı dönemde 1.1 milyar TL fazla verilmişse. “Davetli ihale” yönteminin kanuna aykırı uygulandığını belli sıklıkla ele aldığımızı, bu köşeyi düzenli izleyen okurlar anımsayacaktır. Kamu İhale Kanunu’nun 21./b maddesi, deprem, sel vs. gibi doğal afet ya da önceden tahmin edilemeyen olağanüstü durumlarda, kamu idarelerine, firma davet ederek, işi pazarlıkla yaptırma imkânı veriyor. Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) son yıllarda bu yolun, çerçevenin dışına çıktı. Olağanüstü hiçbir koşul içermeyen onlarca devlet yolu ihalesini hangi şirketlere, hangi tarih ve bedellerle verildiğini, daha önce yazdım. KGM’nin, davetli şirketleri çağırarak yaptığı pazarlığın, istisna olması gerekirken genel ve sürekli bir uygulamaya dönüştüğüne dair yazılarıma bugüne dek yalanlama gelmedi. HHH CHP lideri Kılıçdaroğlu, Adalet Yürüyüşü sırasındaki küçük sohbetimizde konuyu TBMM gündemine taşıyacaklarını açıklamıştı. KGM de Tekirdağ milletvekili Faik Öztrak’ın, davet yöntemiyle yapılmış ihalelerle ilgili bilgi sorusuna “Siz kendiniz bakın” anlamına gelebilecek bir yanıt verdi daha geçen ay. Bu hatırlatmadan sonra gelelim müteahhitler için bütçede yaptığımız fedakârlıklara. HHH Ocakhaziran döneminde müteahhitlik harcaması 12.4 milyar TL. İki kalem büyük: Yollar ve hizmet binaları. Yol projeleri için müteahhitlere ödenen tutar yaklaşık 5 milyar TL. Hizmet binaları içinse yaklaşık 3 milyar TL. Etti 8. Daha 12.4 milyar TL’ye epeyi var. Muhasebat Genel Müdürlüğü tablosundaki müteahhitlik harcamaları içinde bir de “Diğer giderler” bölümü var. Bu başlığın karşısında 4.3 milyar TL yazılı. Peki, “diğer” ne? Normalde, “Diğer”in asıldan küçük olması beklenir. Bir tuhaflık var.) HHH Ocakhaziran döneminde yol yapan müteahhitlere ödenen 5 milyar TL’nin ne kadarı “davetli ihale” yöntemine karşılık geliyor, açık değil. Ancak bu sene KGM’ye bütçeden yaklaşık 11 milyar TL ayrıldığını biliyoruz. Bildiğimiz diğer konu ise yol müteahhitlerine ödenen tutarın, geçen yıla göre büyük artış gösterdiği. 2016 OcakHaziran döneminde bütçeden müteahhitlik hizmetleri için yapılan harcama 9.2 milyar TL. Bu tutardan yol yapan müteahhitlere ayrılan kısım 2.8 milyar TL. Yani geçen yıla göre 2.1 milyar TL daha yüksek bir ödemeyle karşı karşıyayız. Bu tablo içinde temel soru şudur: Eğer karayolu ihaleleri yasaya aykırı biçimde sürekli davet yöntemiyle değil, rekabete dayalı olarak yapılsaydı, sonuçlar bütçe dengesine nasıl yansıyacaktı? Sorunun kısa versiyonu ise şu: Davetli ihale, bütçe dikişlerini patlatıyor mu? Bitirirken anımsatalım. Meraklısı, her yıl Maliye bütçeyi hazırlarken geleneğine sadık kalarak bütçeyi Meclis’e “bağlayıp” sunduğunu bilir. Buradaki “bağlama” zaman içinde mecazi anlam kazansa da yalın anlamıyla da bağlamayı anlatır. Evet doğru okudunuz, bütün kurum bütçe kitapçıkları üst üste konularak sicim ipiyle bağlanır ve TBMM’ye öyle taşınır. Müteahhitlik harcamalarına dair güncel veriler, bu bağlar üzerindeki basıncın arttığını gösteriyor. KISA... Kısa... Kısa... n Kariyer.net’in İstihdam Endeksi’ne göre, haziranda 16 bin 271 yeni ilan yayınlandı; öne çıkan pozisyonlar arasında geçen aya göre yüzde 5.7 artışla mağaza müdürü ve yüzde 2.5’lik artışla yazılım uzmanı dikkat çekti. n TESK Başkanı Bendevi Palandöken, ürün çeşitlerine yer vermeyip bir malın piyasadaki en ucuz olanını satan indirim marketlerinin genellikle gelir düzeyi düşük olan semtlerde açıldığını söyledi. Haziran 2017’de indirimli marketlerin yüzde 13 büyüdüğü belirtiliyor. n Yapılan araştırmalarla elektrikli araçların 2040’tan itibaren günlük petrol talebini 8 milyon varilden fazla düşüreceği belirtiliyor. Petrol üreticilirinin elektrikli araçları tehdit olarak görüp, hedeflerini revize etmeye başladıkları ileri sürüldü. C MY B