Katalog

Çarşamba 19 Nisan 2017 10 Yarımızın anayasası yarımızın başkanı Başlık dünden kalma. Yani bayat. Yine de değiştirmedim. Yazacaklarımı daha iyi açıklayacak da ondan... Referandum gecesi ilk sonuçlar gelmeye başladığında Cumhuriyet için bu başlığı tartıştık. Neredeyse benimsedik de. Ama Cumhuriyet ertesi günü “Seçime gölge düştü” manşetiyle çıktı. Çünkü yukarıdaki başlığı kullansa idik referandumun açıklanan sonucunu kabul etmiş; anayasa gibi temel bir yasanın, başkan gibi devletin tümünü temsil etmesi gereken birinin halkın ancak yarısının oyunu almasının demokrasilerin çoğunluk kavramını kötüye kullanılması demek olduğunu vurgulamış olacaktık. Yeni anayasa ve sistem meşruiyet kazanmış olacaktı. Ancak daha referandum gecesi bu yaklaşımın yanlışlığının ciddi ipuçları belirdi. Bir örnek: Başbakan dilinde pek eğreti duran balkon konuşması için 21.30’da karşımıza çıktığında henüz ilçe seçim kurullarının önünde ellerindeki oy torbalarını teslim etmek için kuyrukta bekleyen sandık görevlilerinin fotoğrafları bizim yazıişleri masasına ulaşmıştı. Bir örnek daha: Başbakan balkonda seçim zaferini ilan ederken YSK verilerine göre yurtdışı oyları taşıyan torbaların (sandıkların) henüz yüzde 46’sı açılmıştı. TV kanallarında yurtiçi sandıkların da yüzde 94’ünün açıldığı gösteriliyordu. Haydi bir örnek daha: YSK yasaya aykırı olarak sandık mührünü taşımayan oy pusulalarının da geçerli sayılacağını ilan etmiş ama bunu ne sandık görevlilerine resmen (bir daha: Resmen) tebliğ etmişti ne de resmi bir açıklama yapmıştı... Bütün bunlar mesleğini ciddiye alan gazeteciler için ciddi soru işaretleriydi. Cumhuriyet ihtiyatlı bir başlıkla çıktı: Seçime gölge düştü... Aradan iki gün geçti. İki uzun gün. Sandık mührü taşımayan oy pusulalarının sanıldığı ve YSK’ce söylendiği gibi birkaç sandıkla sınırlı olmadığı; özellikle Kürt illerinde neredeyse mühürsüz pusulaların çoğunlukta olduğu iddiaları ayyuka çıktı. Sosyal medyada otomobil içinde mühürsüz pusula tomarlarına evet mührü basan AKP’li “demokrasi hırsızları”nın görüntüleri dolanmaya başladı. Üstelik YSK utangaç açıklamalarla durumu geçiştirmeye çalıştı. “Tamam pusulaların mühürlü olması gerek ama biz daha önce de mühürsüz oyları kabul etmiştik” filan dedi. 2004’ten bu yana yaşanan onca seçimde bu yasal kuralın geçerli olduğunu, mühürsüz pusulalar yüzünden iptal edilen sandıklar gerçeğini göz ardı etmekten çekinmedi. Bitmedi: Yurtdışından gelen sandık sonuçlarında mühürsüz oylar geçersiz sayılmıştı. Yurtiçinde başka bir yasal geçerlik, yurtdışında başka bir yasal geçerlik var. Bunun adı “çifte standart” olamaz. Olsa olsa “katmerli suç” olur. HHH Yüksek Seçim Kurulu referandum sonuçlarını henüz resmen açıklamadı. Açıkladığında ne diyecek bilmiyorum. Ama yasaları uygulayacak yürütme erkini de ele geçiren zat daha referandum gecesi ilan etti. Atı alan Üsküdar’ı geçmiş... Yani yasal anlamda Referandum sonuçlanmış gibi ve Türkiye yeni ve berbat bir anayasa ile kuşatıldı ve başkanlık sistemine geçti. Birileri kalkıp “Yüksek Seçim Kurulu sonuçları resmen açıkladığı anda artık bu referandum sonuçları kanunen kesindir ve geçerlidir ve herkes onu kabul etmek zorundadır” diye demokrasi kültüründen nasipsiz açıklamalar yapabilir. Yasal eski dilde “kanuni” demek, uluslararası literatürde de “legal”... Ama unutulmasın, kanuni olan her zaman meşru değildir; legal olmak legitim olmayı geçerli kılmaz. Savcı hemen kaşlarını çatmasın. Sadece kanuni (legal) ile meşru (legitim) arasındaki fark iyi anlaşılsın diye örnek veriyorum. Hitler Almanya’sında, Mussolini İtalya’sında, Salazar Portekizi’nde, Franko İspanyası’nda pek çok kanun (yasalar) vardı. Hiçbiri meşru değildi. HHH Yazı bitti, yazıişlerine yollandı ve YSK’nin mühürsüz oyları da geçerli saymasının gerekçesi yayımlandı. Bir gerekçe ki evlere şenlik. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin “yurttaşın seçme hakkının özü”nü güvenceye alan kararına sığınılıyor ve seçme hakkının özü, “sahte oyların geçerliğinin kılıfı” haline geliyor. Yazının tek sözcüğünü bile değiştirmiyorum... Sağlar: Bu referandum yok hükmünde CHP Mersin İl Başkanlığı, referandumun başlamasının ardından YSK’nın mühürsüz zarf ve pusulaların da geçerli sayılacağı yönündeki kararı nedeniyle referandum sonuçlarına itiraz etti. CHP Mersin Milletvekili ve Parti Meclisi üyesi Fikri Sağlar, “YSK’nın son dakikada almış olduğu kararlar bu sonucu ortaya çıkardı. Bu referandum yok hükmündedir. Bu referandum halkın verdiği kararı göstermiyor. Bu sonuç halkın vicdanında kabul görmez. Bu referandum meşru değildir. Bu seçim baştan sona şaibelidir. Vicdanlarda bu referandum yok hükmündedir. Referandumda yapılan usulsüzlükleri tüm dünyaya duyuracağız” dedi. lMERSİN/Cumhuriyet haber EDİTÖR: SERKAN OZAN TASARIM: ECE KURTULUŞ Skandal gerekçe Yüksek Seçim Kurulu (YSK) 16 Nisan referandumunda AKP’nin ta Mühürsüz pusulaları geçerli sayan YSK, kararının gerekçesini üç gün lebi üzerine “arkasında sandık kurulu mühürü bulunmayan oy pusula sonra, CHP’nin itirazının ardından açıkladı. Gerekçede sandık kurulları larının geçerli olduğuna” ilişkin skandal kararının gerekçesini ancak dün akşam suçlanırken Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi karara dayanak yapıldı saatlerinde açıklayabildi. YSK kararında, “Kurul tarafından gönderildiğinde şüphe bulunmayan hallerde, sandık kurullarının hata veya ihmali sonucu mühür CHP’nin itirazlarını sunmasının ardından açıklaması dikkat çekti. Kararda, 298 sayılı yasanın 101. maddesinin bi Sandık kurullarıNA suç duyurusu lenmeyen oy zarfı ve oy pusulası ile kullandırılan oyların geçerli kabul edilmesi gerektiğine” hükmederken, hata veya ihmali tespit edilen sandık kurulu baş rinci fıkrasının 3. numaralı bendinde; “Arkasında sandık kurulu mührü bulunmayan birleşik oy pusulaları geçerli değildir” hükmü anımsatıldı. Bu yasal düzenlemelerin uygu Sandık seçmen listesinde yazılı herkesin oy kullanma hakkı bulunmaktadır. Anayasanın 67 ve 90/5. maddesi ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Ek 1 No’lu Protokolün 3. maddesi birlikte değerlendirildiğinde, sandık ku tarafından gönderildiğinde şüphe bulunmayan hallerde, sandık kurullarının hata veya ihmali sonucu mühürlenmeyen oy zarfı ve oy pusulası ile kullandırılan oyların geçerli kabul edilmesi gerektiğine, hata veya ihmali tespit kan ve üyeleri hakkında suç du lamasına ilişkin 16 Nisan 2017 Pa rullarının hata veya ihmali sonucu mühürlen edilen sandık kurulu başkan ve üyeleri hak yurusunda bulunulması gerek ALİCAN zar günü yapılacak halkoylamasının meyen oy zarfı ve oy pusulası ile kullandırı kında ilgili seçim kurullarınca yasal gereğinin tiğine karar verdi. Kararda, mü ULUDAĞ sağlıklı ve düzen içinde yürütülüp lan oyların geçerli kabul edilmesi gerektiği takdir ve ifası için suç duyurusunda bulunul hürsüz oy pusulası kullanılma sonuçlandırılması ve yurt genelin sonucuna ulaşılmıştır. Yüksek Seçim Kurulu ması gerektiğine oy birliğiyle karar verildi. sının yasaya aykırı olduğunu itiraf edil de uygulamada birliğin sağlanması ama di. YSK, 298 sayılı kanun maddesine kar cı ile hazırlanan 14 Şubat 2017 tarihli ge şın oyları geçerli sayarken Avrupa İn nelgede “arkasında sandık kurulu mührü l SKANDAL KARAR MESAJLA İLETİLDİ san Hakları Sözleşmesi Ek 1 No’lu Protokolün 3. maddesini dayanak yaptı. Kurulun, sadece milletvekili seçimlerinde uygulanan protokolü geniş yorumlaması ise olmayan birleşik oy pusulalarının geçerli olmayacağı”nın belirtildiği anımsatılan kararda, buna karşılık serbest ve demokratik seçim hakkının, Avrupa İnsan Hak Mühürsüz oylara dikkat çekti. ları Sözleşmesi Ek 1 No’lu Protokolün 3. YSK’nin; mühürsüz oyların geçerli olduğuna ilişkin 560 No’lu kararını maddesi ile güvence altına alındığı ifade edildi. Kararda, özetle şöyle denildi: Protokol geniş yorumlandı Ek 1 Protokol 3. madde, sadece milletvekili katılma hakkı ile seçimlerde aday olma hak SMS’le onay verildi 16Nisan refarandumun tedir” ifadeleri kullanıldı. Mesajda hiçbir karar nu seçimine ilişkin seçme hakkını düzenlemek kı arasında ayrıma gitmektedir. “Pasif” seçim da yurtiçinde ‘arka marasının yer almaması le birlikte özü itibarıyla serbest seçim hakkı hakları, oy kullanarak katılma hakkı olan “ak sında mühür bulun dikkat çekti. nı önemsemekte ve koruma altına almaktadır. Söz konusu hak, AİHM’ye göre ‘gerçekten demokratik siyasal bir rejimin temel ilkelerinden biridir’. Mahkeme “aktif” ve “pasif” seçim hakkı, yani seçime oy kullanarak tif” haklara göre daha az korunmaktadır. Oy kullanma hakkı, kişinin devlet yönetimine katılmasını sağlayan haklardandır. Bu nedenle, öğretide oy kullanma hakkı “katılma hakkı” olarak kabul edilmektedir. mayan oyları’ geçerli sayan Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK), yurtdışındaki “mühürsüz zarfları ve oyları Yguerçtedrısşiıznda Öte yandan YSK’nin tartışmalı kararının ak Hakkın özü ortadan kaldırılamaz geçersiz kabul ettiği” ortaya çıktı. YSK; seçim günü “tercih” mü sine yurtdışı sandık kurullarındaki mühürsüz zarfların geçersiz Anayasa ve Uluslararası Sözleşmeler ile koruma altına alınan temel bir hakkın kullanılması sırasında uyulması gereken kurallara aykırı davranılması halinde, somut olayla ilgili olarak yapılacak olan değerlendirmede; hakkın özünün korunması ve normun yorumunun, gerçekleşmesi beklenilen amaçla na ilişkin belirlenen usul kuralları hakkın güvenli bir şekilde kullanılmasını temin eden araç niteliğindedir. Bireye tanınan hakkın güvenli şekilde kullanıldığının tespit edildiği hallerde, hakkın kullanılmasının korunmasına yönelik bir araç olan usul hükümlerinden birine aykırılığın, hakkın özünü orta hürü yerine “evet” mühürü kullanılan oyların geçerli olduğuna ilişkin kararı sandık kurulu başkanlarına kısa mesajla paylaşırken, karar numarasını da biz olduğuna karar verdiği ortaya çıktı. Yurtdışı ilçe seçim kurulu tarafından verilen 2017/404 numaralı karara göre, AKP yetkilisi Bilal Haliloğlu, uyumlu olması gerekir. Asıl olan temel bir dan kaldıracak şekilde yorumlanması müm zat yazdı. Buna karşılık 472 numaralı sandık hakkın korunması olup, hakkın kullanılması kün değildir. YSK; mühürsüz oy pu 1C, 2C, 1D ve 2D’de Münferit de olsa bazı sandıklar sulalarının geçerli sayılmasına ilişkin kararını, karardan bir saat son açılan zarfların dışında bazı zarfların arka yüzünde mühür olma ra saat 17.06’da san ması sebebiyle oyların 298 sayılı Kanunun, seçim süreci ve oy verme gününe ilişkin yukarıda yer alan hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, seçimlerin güven içinde yapılması, seçmen iradesinin tam olarak belirmesi açısından aşamalı ve birden fazla kontrol mekanizması öngörüldüğü anlaşılmaktadır. 16 Nisan 2017 tarihinde gerçekleşmekte olan oy verme işlemleri sırasında, münferit de olsa bazı sandıklarda, lenmesi amacıyla sandık kurullarına filigranlı olarak teslim edilen oy zarfları ve pusulalarının sandık kurullarınca mühürlenmeden seçmenlere verildiği, kullanılan oy zarfları ve pusulalarının Yüksek Seçim Kurulu’nca gönderilen filigranlı oy pusulası ve zarfları olduğu, oy pusulası ve zarflarının mühürlenmemesinin sandık kurulunun ihmali veya hatasından kaynaklandığı, bu sorunun yaşandığı sandıkların dık kurulu başkanlarına kısa mesajla bildirdi, ancak duyuruda kararın numarasının yazılmaması soru işareti yarattı. AKP’nin YSK Temsilcisi Recep zarflar açılmadan geçersiz sayılmasına itiraz etti. Yurtdışı İlçe Seçim Kurulu Başkanlığı, bu talebi reddetti. Sayımda mühür Öte yandan referan Yüksek Seçim Kurulu’nca gönderilen ve sah bağlı olduğu bazı ilçe seçim kurulları tarafın Özel, referandum dum sırasında ne kadar te olarak benzerlerinin üretilmesinin engel dan Kurulumuza şifahi olarak iletilmiştir. günü 15.30 sırala mühürsüz oyun geçerli rında YSK’ye di olduğu halen netleşmedi. Kanuna aykırılık itirafı lekçe vererek, mühürsüz oyların geçerli sayılması ‘Evet’ mühürü kullanılan oyların geçerli olduğuna ilişkin YSK kararı sandık kurullarına mesajla pay Bu konuda ne CHP’liler ne de YSK yetkilileri bir sayı açıkladı. Ancak bu Münferit de olsa bazı sandık kurullarının 298 sayılı Kanunun 77. maddesinin dördüncü fık mada, seçmene yüklenebilecek bir kusur olmamasına rağmen anayasal hakkını kendisin nı istedi. Bu talebi kabul eden laşılırken, karar numarası da yazıl aşamadan sonra sayının dı. Mühürsüz pusulalara ilişkin me tespit edilmesi de zor rasındaki görevini yapmaması, netice itiba den beklenen yükümlülüklere uygun olarak YSK’nin mühür sajda ise karar numarası yer almadı. laştı. Çünkü seçim gü rıyla yukarıda özetlenen usule uygun olarak kullanan seçmenin oyunun geçerli sayılma süz oyların ge nü YSK’nin sayımlar he sandık kurullarına ulaştırılan oy pusulası ve zarf kullanılmak suretiyle gerçekleşen oyla masının, yönetime katılma hakkının özünü ortadan kaldıracak bir sonuç yaratacağı açıktır. çerli olduğu kararını, 16.05 gibi aldı nüz yeni başladığı sırada “mühürsüzğı öğrenildi. Bu karar alındığında Do ler geçerlidir” açıklamasıyla birlikte, Mühür Tek başına neden değil ğu’daki 32 ilde oy kullanma işlemi bitmiş, sandıklar açılarak sayım başlamıştı. Ancak YSK tartışmalı kara birçok sandık görevlisi oy pusulalarını mühürleyerek bu eksikliği giderdiği görüntülere yansımıştı. Oy kullanma işleminin; oy güvenliğini sağla kurallarından sadece birinin ihlalinin, hakkın rı, sandık kurulu başkanlarına ancak 17.06’da SMS ile göndermesi soru işa Başkan itirazı engelledi maya yönelik ve sahte oy kullanılmasını en özünü ortadan kaldıracak şekilde uygulan reti yarattı. Sandık kurulu başkanla Bu arada referandum sonuçları gellemek amacıyla getirilen kontrol me ması sonucunu doğurur ki; bu sonuç, bekle rına 17.06’da geçilen mesajda, “Yük na yönelik ilçe seçim kurulu düze kanizmalarına uygun olarak, Yüksek Seçim Kurulu’nca üretildiğinden kuşku bulunmayan oy pusulası ve zarf kullanılarak gerçekleşmesi halinde, sandık kurulunca mühürleme işleminin yapılmaması tek başına seçmenin oyunun geçersiz sayılması için yeterli değildir. Aksine bir uygulama, bu hakkı korumak için getirilen ve araç niteliğinde olan usul nilen amaca aykırıdır. Bu nedenledir ki, Yüksek Seçim Kurulu’nca geçmiş yıllarda istikrarlı olarak, Yüksek Kurul tarafından gönderildiğinde şüphe bulunmayan hallerde, sandık kurullarının hata veya ihmali sonucu mühürlenmeyen oy zarfı ve oy pusulası ile seçmene kullandırılan oyların geçerli olduğu kabul edilmiştir. sek Seçim Kurulu’nca bugün yapılan toplantıda sandık kurulu mührü taşımayan oy pusulası ve zarflarının, dışarıdan getirilerek kullanıldığı kanıtlanmadıkça geçerli sayılmasına karar verilmiştir. Sayım döküm işlemlerinin buna göre yapılması gerekmek yindeki itiraz süresi dün sona erdi. YSK Başkanı Sadi Güven, önceki gün yaptığı “İl ve ilçe seçim kurulları bizim kararımız doğrultusunda sonuçları değerlendirmek zorundadır” açıklaması itirazlarının önüne kapattı. l ANKARA YSK, sahte oyu önlemek için getirilen yasa kuralını, vatandaşın seçme Big Brother’ın YSK’si kendini vurduhakkının korunması kılıfı altında yok sayar ken ironik biçimde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ’referans’ gösterdi. Dünyanın ve ülkenin geldiği durumu zenlemelerden” biri.  YSK, 2 saat önce mühürlerin ANALİZ rin ilk sırasında da oy pusulasının hükmüne dayanarak AİHS’yi uyguladım.’  ve zarfın mühürlü olmaması halin Oysa YSK bugüne kadar, AİHS’nin “ser en iyi anlatan kitaplardan biridir, George zarf ve oy pusulalarının diğer ta de kullanılan oyların geçersiz ola best ve demokratik”  seçim hakkına da Orwell’ın “1984” kitabı. Big Brother’ın yö rafına geçtiği itirazlarını incelerken cağı konusunda uyarmıştı. yanarak yapılan tüm başvuruları reddet nettiği, disiplinli bir parti rejimi altında, her verdiği kararda da mührün sah YSK, mühürsüz pusula ve zarf ti. YSK bu kararlarda “Ben AİHS’yi uygula anı gözetlenen bireylerden oluşan bir top teciliği önlemek için getirilmiş bir larla kullanılan oyların sahtecili mam, Seçim Kanunu’na bakarım” diyordu. lum distopyasının çokça izdüşümü var bu düzenleme olduğunu belirtiyor ğin önünü açacağı itirazına karşı Kararları kesin olduğu için de bu kararla gün hayatımızda. Orwell, bu totaliter toplumun yönetilmesinin en önemli araçlarından birinin de kavramların altüst edilmesi olduğuna işaret eder.  Bu toplumda “savaş ba du. 2 saat sonra AKP temsilcisinin çalakalem yazdığı, hukuksal hiçbir argüman içermeyen dilekçe doğrultusunda verilen karar KGeömktaal ş lık, bu materyallerin filigranlı üretilmesi gerekçesini ileri sürüyor. Oysa yasaya bu kuralın girdiği 2010 yılından sonra ve önce, seçimler ra itiraz edilemiyordu. YSK seçimlerde sahteciliği önlemek için getirilen yasa maddesini AİHS’ye uygun bulmuyor ve bu da hukuk diye yutturulmak isteniyor. Üstelik YSK rıştır, özgürlük kölelik, bilgisizlik kuvvettir...”  da ise bu temel kuraldan hiç söz de zaten fligranlı kâğıt kullanılıyor AİHM’nin, AİHS’in referandumda uygulan YSK’nin mühürsüz oy pusulası ve zarfları edilmiyor. Bunun yerine seçmenin mühür du. Yani Meclis, sahte oy kullanılmasını ön mayacağı kararlarını gayet iyi biliyor. geçerli sayan kararı, totaliter toplumda ikti süz oy pusulası ve zarfla oy kullanması ko lemek için fligranlı kâğıdı yeterli görmeye YSK kararında da belirtildiği gibi dar söyleminin öncelikle kavramlara saldır nusunda hiçbir kabahatinin olmadığı, bu rek mühür şartını da getirmişti.  AİHS’deki düzenleme genel seçimler için dığını ve zıt anlamlarıyla tedavüle soktuğu yüzden seçme hakkının elinden alınması YSK, kararına 2 temel “hukuki referans” getirilmiş bir koruma hükmü. YSK şim eşsiz örneklerden biri oldu.  nın “katılma hakkının özünü ortadan kaldı veriyor: Anayasanın, insan haklarına ilişkin di AİHS hükmünü referanduma ilişkin bir YSK kararında anayasa ve yasalardaki racak bir sonuç yaratacağı” ileri sürülüyor. uluslararası sözleşmelerle yasaların çeliş kararda uygulayarak ileride kendi aleyhi seçim güvenliğine ilişkin düzenlemeler alt Yani YSK hiçbir hatası olmayan seçmenin mesi halinde uluslararası sözleşmelerin uy ne sonuç doğurabilecek bir yolu açmış ol alta sıralanıyor.  Düzenlemelerin amacı ve oyunu koruduğu iddiasının arkasına sak gulanacağına ilişkin 90/5. maddesi ile bu du. YSK böylece bu kuralın referandum için yöneldiği hedef çok açık: Seçmen iradesi lanmaya çalışıyor. Yani kavram tersyüz edi maddeye bağlı olarak Avrupa İnsan Hakla de geçerli olduğunu söylemekle yarın AİHM nin sandığa yansıması. Oy pusulalarının ve liyor ve sahteciliği önlemek üzere getirilmiş rı Sözleşmesi’nin (AİHS) serbest ve demok önünde hükümetin yapacağı önemli bir sa zarfların sandık kurullarında mühürlenme yasal düzenleme yok sayılıyor. Oysa YSK, ratik seçim hakkını düzenleyen Ek 1 No.lu vunma argümanını da elinden almış ol sine ilişkin düzenleme de bunu sağlamak seçim kurullarında görev yapanlara verdiği Protokolün 3. maddesi. Yani YSK mealen du. Hukuka aykırı kararı kılıfa sokma çaba için getirilmiş bir düzenleme. Yani bir hak eğitimde “mühür” konusuna dikkat çekmiş diyor ki: ‘Kanunu uygulamadım çünkü ka sı dönüp kendisini vuracak bir bumeranga kın kullanılabilmesi için getirilmiş “araç dü ti. Seçmenlere yönelik hazırladığı görselle nunla AİHS çelişiyordu. Ben de anayasa dönüştü... Her işte bir “hayır” var… C MY B