Katalog

Pazartesi 6 Şubat 2017 EDİTÖR: SERKAN OZAN TASARIM: BAHADIR AKTAŞ röportaj 7 Herkes hazmedecekKKTC CUMHURBAŞKANI AKINCI, MÜZAKERE SÜRECİNİN BİLİNMEYENLERİNİ ANLATTI Rumlar, federal merkezi yönetimi siyasi eşitlik temelinde bölüşecekler. Onlar bunu hazmedecekler, biz de toprak konusunda öteden beri var olan anlayış çerçevesinde, yüzde 29 civarında bir uzlaşmaya gideceğiz. Kıbrıs 50 yıldır müzakere ediliyor, herkese bıkkınlık geldi, toplumlar yoruldu, dünya da yoruldu, BM de, Türkiye de, Yunanistan da... Anastasiadis ile aynı kuşağının insanlarıyız. Bizim neslin son denemesini yapıyoruz. Garantilerle ilgili Kıbrıs Türkü’nün güvencesini Türkiye’den başka bir yerde görmediğini muhataplarımız anlamalı. Bize deniyor ki ,‘AB’de olacaksınız bu yeterli bir güvencedir’. AB’nin böyle bir mekanizması yok. DEMET YALÇIN Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı devam eden kritik mü zakere sürecinde Cumhuriyet’in soru larını yanıtladı. Yönetim güç paylaşımı, Avrupa Birliği, ekonomi, mülkiyet, top rak düzenlemeleri ve güvenlik garanti ler başlıkları altında süren müzakereler kapsamında henüz 10’a yakın uzlaşma ya varılamayan konu var. Cumhurbaşka nı Akıncı gelinen süreçte akıllarda kalan tüm sorularımızı yanıtladı. n Rum tarafı çözüme isteksiz gözükü yor. Bunun nedeni nedir? Gerçekçi bir değerlendirme yapacak olursak onlar 1963’ten bu yana 1960’ta ortak kurduğumuz cumhuriyetin ulus larası alanda tek sahibi konumuna yük seldi. 54. yıla girdik. BM’de tek tanınan onlar. 2004 yılında tek başlarına Av rupa Birliği’ne de girdiler. Son yıllarda kriz yaşadılar ama ekonomik durumla rı da bizden kat kat daha iyi noktaday dı. Avrupa Konseyi’nde temsil edilen on lar, Avrupa Parlementosu’nda temsil edi len onlar. Bir çözüm tüm bunları paylaş KKTC Cumhurbaşkanı Akıncı, muhabirimiz Demet Yalçın’ın sorularını KKTC Cumhurbaşkanlığı makamında yanıtladı. malarını gerektirecek. Yıllar önce ortak olduğumuz ve tek başlarına sahiplendikleri devleti, bu kez federal bir çerçevede bizimle bölüşmek durumunda olacaklar. n Bunu daha da açabilir misiniz? ‘Sıfır asker sıfır garanti’Dönüşümlübaşkanlıkçerçevesindebir Kıbrıslı Türk’ün federal devletin cumhurbaşkanı olmasını içlerine sindirecekler. Hükümeti, meclisi paylaşacaklar, kaynakları paylaşacaklar dolayısıyla bu konularda tereddüt geçiriyorlar. n Türk tarafının tedirginliğimiz yok mu? söylemi kabul edilemez Biz 43 yıldır Kıbrıs’ın kuzeyine yerleş tik. Paylaşmakta zorluk çektiğimiz alanlar var. Bunlardan biri onlardan kalan topraktır. Rahmetli Rauf Denktaş’tan günümüze devam eden müzakerelerde toprak düzenlemesi adında ayrı bir başlık var. Bunun tartışılacağı bilindiği halde bu konuda sancılar yaşanıyor. ‘Her şey tamam’ diyemem n Ne gibi bir sancı? Kıbrıslı Rumların bir çözümde devleti, siyasi eşitlik temelinde, her iki toplumun kurucu devletlerinin olacağı federal çerçevede bizimle paylaşma konusunda çekinceleri var. Federal merkezi yönetimi de bizimle siyasi eşitlik temelinde bölüşecekler. Onlar bunu hazmedecekler, biz de toprak konusunda öteden beri var olan anlayış çerçevesinde, yüzde 29 civarında bir uzlaşmaya gideceğiz. Rum tarafında son dönemlerde istekliliğin arttığı kanaati hakim. Ben, “yüzde 100 çözüm istiyorlar her şey tamamdır” diyecek noktada değilim. Çünkü daha 810 unsurda uzlaşma gerekiyor. n Müzakere başlıkları neler? Müzakereler altı temel başlıkta sürüyor. Bunlar: 1. Yönetim Güç Paylaşımı, 2. Ekonomi, 3. Avrupa Birliği, 4. Mülkiyet, 5. Toprak Düzenlemeleri, 6. Güvenlik Garantiler. Bu altı başlığın içinde, henüz daha net bir uzlaşmaya varılamayan 810 tane önemli konu var. Bu hususlarda da uzlaşma sağlanması durumunda referanduma gidilecek ve insanlar bu uzlaşmayı içlerine sindirip sinidiremediklerini oylarıyla ortaya koyacak. İşbirliği mi gerilim mi n Rum halkı bu referanduma istekli mi? Rum tarafında geçmişe oranla daha çok isteklilik olduğunu yaşadıkları ekonomik krize de bağlayabiliriz. Tek başlarına AB’ye gidiler Avro’ya geçtiler ama tabii AB’ye girmiş olmak tek başına sorunları çözmüyor. Ev ödevinizi eksiksiz yapmazsanız, nerde olursanız olun sıkıntı yaşayabilirsiniz, Rumlar bunu yaşadı. Türkiye gibi önemli bir ülkeyle sonsuza kadar düşman olmanın kendilerine bir şey getirmeyeceğini anlayan insanlarının sayısı artıyor. İş insanları Kıbrıslı Türklerle, Yunanlarla ve Türkiyelilerle ortak platformlar oluşturuyorlar. Türkiye ile dost olmanın getirebileceği yeni n Mutabık kalınamayan maddelerin başında Türkiye’nin garantörlüğü geliyor. Rumlar belki de Türk askeri istemeyecek. Sizinse Türkiye’nin güvencesi olmazsa olmazlarınızın başında. Kıbrıs bir güvenlik zafiyeti yaşar mı? Güvenlik ve garanti konusu iki toplumu ilgilendiren bir konu değil. Bunun 5 tarafı var, 2 toplum ve 3 garantör ülke. O nedenle Cenevre’deki Kıbrıs Konferansı 5’li toplandı. Uzlaşmaya varılamazsa, uluslararası niteliği olan antlaşmalar devam edecek. Kimse bu antlaşmaları tek taraflı olarak değiştiremez. Rum tarafı “Ben bunu beğenmiyorum” deyince bu antlaşmalar ortadan kalkmaz. Cenevre’de bizim öteden beri altını çizdiğimiz bir husus vurgulandı; dendi ki biz her iki tarafın da kendini güvende hissetmesini istiyoruz. Bir tarafın güvenliğinin diğer taraf açısından bir tehdit olarak görülmemesi gerekir, aranan yol bunun yoludur. Makul sayıda asker n Yapıcı çözümler geliyor mu? Mont Pelerine’de 5 taraf yardımcılar seviyesinde bir araya geldi. Mart ayında politik seviyede tekrar toplanacağız ve onların hazırladığı bu çalışmayı da gözden geçireceğiz. Yunanistan ve Rum tarafı “sıfır asker sıfır garanti” söylemini kesinlikle bir kenara bırakmak durumundadır. Nasıl ki biz çıkıp “1960 garanti sistemi veya ittifak antlaşmasını aradan geçen 57 yıldan sonra bile noktasına virgülüne dokunulmayacak antlaşmalardır. Biz bunu günümüz şartlarına adapte etmeyi düşünmeyiz dahi” dersek bu bir başlangıç noktası oluşturmazsa, aynı şekilde Rumların “garantiyi unutun, askeri unutun” söylemi de hiçbir başlangıç noktası teşkil etmez. Yunan Dışişleri Bakanı Koçyas ‘Dostluk Paktı’ öneriyor, ama altı boş bir Dostluk Paktı’nın anlamı yoktur. Yunanistan, Türkiye ve Birleşik Federal Kıbrıs’ın ortak olacağı yeni bir ittifak düzenlemesi yapılabilir. Bu çerçeve de Kıbrıs’ta makul sayıda askerler olur. zeyde yapılan çalışmalarda olumlu bir at n Asker sayısı ne kadardı? mosfer vardı. 1974 Harekâtı sonrası 40 bin askerin olduğu uzun yıllar söylendi ancak zaman Çok zaman kalmadı içerisinde bu sayının daha aşağılara in n Burada BM’nin kritik bir rolü var. diğini biliyoruz. Eğer bir antlaşma olursa BM Genel Sekreteri’nin özel danışma bu sayıda askerin kalmasını ne biz ne de nı Eide, garantörlerle temas yapacak ona Türkiye hedefliyor. 1960’ta varılan ittifak göre konferansın günü de belirlenecek. anlaşmasında 650 Türk askeri ve 950 Yu BM’nin tabii ki bir mekik diplomosisine nan askeri vardı. Bunun sayısı uzlaşıla ihtiyacı olacak bu dönemde. Önemli olan rak daha farklı da olabilir, daha yukarı da tüm taraflarda niyet ve irade olmasıdır. da olabilir. Garantilerle ilgili olarak Kıb Kıbrıs konusu neredeyse 50 yıldır müza rıs Türkü’nün güvencesini Türkiye’den kere ediliyor, artık herkese bıkkınlık gel başka bir yerde görmediğini muhatapla di, toplumlar yoruldu, dünya da yoruldu, rımızın anlaması gerekiyor. Bize deniyor BM de, Türkiye de, Yunanistan da... Bu ki ‘Avrupa Birliği’nde olacaksınız bu ye elli yılın üstüne bırakın yeni bir elli yılı terli bir güvencedir’. Oysa ki AB’nin böy bir 5 yıl daha eklenmesini istemiyorum. le bir mekanizması yok. Artık uzlaşabiliyorsak uzlaşalım. Bizim n Garanti kapsamını detaylandırır mısınız? neslin son denemesini yapıyoruz diyo Garanti antlaşması insanların ve top rum. Anastasiadis ile aynı yaş kuşağının lumların güvenliği ile ilgili değildi, statü insanlarıyız. Biz artık gerçekten bizim ile igiliydi. Türkiye, Yunanistan ve İngil neslin son denemesini yapıyoruz. Eğer ol tere kurulan sistemi garanti ediyorlardı. muyorsa, büyük ihtimalle federal çözüm Bu ülkelere, eğer kurulan sistem bozulur denemesinin de artık sonundayız. Bunun sa, bu statüyü yeniden kurmak için mü için de önümüzdeki birkaç ay dışında çok dahale hakkı veriliyordu. Yeni koşullara zaman kalmadı. Neden derseniz, doğal bunu nasıl adapte edebiliriz ki, bir taraf gaz araştırmaları ile ilgili yeni gerginlik için kabul edilebilir olsun aynı zamanda ler doğabilir. Rumların 2018’de cumhur diğer taraf bunu bir tehdit olarak görme başkanlığı seçimleri var onun hazırlıkları sin? Konuşulacak, tartışılacak. mayıstan itibaren başlayacak. O nedenle n Asker konusunda başka bir B planı şubat, şart, şisan ayları ciddi şekilde be nız var mı? lirleyici olacak. Bu A planı üzerinde uzlaşılabilecek bir n A planı nedir? ortam olacağını düşünüyorum. A planı da Kıbrıs Türkleri’nin ve Rumlarının ken makul olandır. dilerini güvende hissedecekleri 2017 ko n Nedir A planı? şullarına uyarlanacak güvenlik garan Bir kere ittifak antlaşması var, adı dost ti sistemi. Biz bunu Türkiye’nin güvence luk paktı olabilir, başka bir şey olabilir sinde, Türkiye’nin dahil olmasıyla görü ancak biz Türk askerinin burada varlığı yoruz. Türkiye’nin yerine biz başka bir nın önemli olduğunu düşünüyoruz, Tür güvence ikame edemeyiz. Kıbrıslı Türk kiye de bunu istiyor. Önemli olan adı de lerin güvenlik algılarında Türkiye’nin ğil içeriğidir. Hem bizim için hem de Tür dışında başka bir şey yok. Avrupa kiye için askerin buradaki varlığı bir Birliği’nin böyle bir mekanizması dahi yandan da psikolojik yok. O nedenle Rumların tavrını kabul et bir faktörüdür, bu miyoruz. Sıfır asker sıfır garanti söylemi nun iyi anlaşılma ni kabul etmemiz mümkün değil. sı lazım. Onun dı şında garantiler konusu günümüz Yüzde 25 falan olmaz şartlarına uyarla nabilir. Teknik dü n Çözümsüzlük durumunda Kuzey Kıbrıs şu andaki mevcut durumuyla mı yönetile cek yoksa farklı bir yönetim şekliyle yola mı devam edilecek? imkânları daha net görme Çözümün herkes için daha iyi olaca ye başladılar. ğını düşündüğümden bunun için can n Doğalgaz peki... la başla çalışıyorum. Türk kamuoyuna Doğalgaz zenginlikleri Do doğru mesajların gitmesi lazım. Za ğu Akdeniz Bölgesi’ni ya bir işbirliği alanına dönüştürecek ya da gerginlik nedeni olacak. Dolayısıyla evet, Kıbrıslı Rumların çözüm için Kıbrıslı Türkler kadar istekli olmadıkları tespitinize katılıyorum ancak onlarda da eskiye oranla çözüm yönün Anastasiadis Guterres Akıncı man zaman çok çarpıtılmış mesajlar iletiliyor. Bunlardan bir tanesi de harita ve toprakla ilgili. ‘29 artıyla başladık yüzde 25’e ineceğiz’ iddiala rı yayıldı. Bu 29+’dır yüzde 25 falan olmaz. Rumların kendi önerilerinde inebilecekleri sınır da yüzde 28.2’dir. Aşağısını onlar bile öneremez. Durum buyken bizim yüzde 25’e razı olacağımız iddiaları “Kıb deki istekliliğin şimdi da rıs satılıyor” şeklinde ortaya atı ha fazla görünmeye başla labiliyor. Böyle birşey söz konu dığını da söyleyebilirim. KKTC Cumhurbaşkanı Akıncı, Rum Kesimi lideri Anastasiadis ve BM Genel Sekreteri Guterres, 12 Ocak’ta Cenevre’de bir araya geldi. su olamaz. İŞTE YENİ SİSTEM Dönüşümlü başkanlık ve iki meclis n Önceki anlaşmalardan da biraz bahseder misiniz? Kıbrıs’ta müzakereleri iki ana çerçevede yürütüyoruz, bunun bilinmesi lazım. Bu şimdiki cumhurbaşkanı olarak benim çizdiğim bir çerçeve değil. Birinci çerçeve 7779 Doruk Antlaşmaları’dır: DenktaşMakarios ve yine DenktaşKipriyanu doruk antlaşmaları. İki bölgeli iki toplumlu federasyon, Türkiye’nin desteği ile o zamandan beri vaaz edilmiştir. Zaman zaman konfederasyon iki ayrı devlet denir ya, işte sayın Denktaş’ın kabul ettiği, imzaladığı çözüm çerçevesi federasyondur. Benden önceki cumhurbaşkanı Sayın Eroğlu da yine Türkiye hükümetinin onayıyla 11 Şubat 2014’te bir çerçeve antlaşma daha yaptı. Orada da bu iki kesimli, iki toplumlu federal çözüm bir kere daha teyit edildi. 20 Türk, 20 Rum senatör olacak n Sistem nasıl işleyecek? KKTC Cumhuriyet Meclisi’ndeki bütün siyasi partilerin UBP, DP, CTP ve TDP’nin, bütün partilerin onay verdiği bu çerçevede siyaseten eşit iki kurucu devlet bir de federal çatı olacak. Kıbrıs Türk Kurucu Devleti ile Kıbrıs Rum Kurucu Devleti’nin her birinin kendi hükümeti, kendi meclisi, kendi polis gücü, kendi yargısı, her şeyinin olacağı bir yapı kurulacak. Federal Cumhuriyet’te de iki meclisli bir yapı olacak. Alt mecliste temsiliyet nüfus oranına göre, üst mecliste ise temsiliyet tam sayısal eşitlik temelinde. Alt mecliste 36 Rum, 12 Türk milletvekili olacak. Üst mecliste 20 Türk senatör 20 Rum senatör olacak. Alt mecliste alınan her karar uygulamaya girebilmek için mutlaka senatodan da geçmek zorunda. Sayısal eşitliğimizin olacağı senatoda onaylanmayan alt meclis kararları geçerli olmayacak. Bu sistemde henüz daha Rumlar resmen kabul etmez görünse de dönüşümlü başkanlık olacak. 2 yıl bir Rum ise 1 yıl da bir Türk cumhurbaşkanlığı yapacak. Bunlara ek olarak federal yargıda tam bir eşitlik olacak. 8 federal yargıç olacak 4’ü Kıbrıslı Türk, 4’ü Kıbrıslı Rum ve bunlar da her yıl dönüşümlü olarak başkanlık yapacaklar. Federal yargıda tam bir eşitlik olacaklar. 3. ülkelerle anlaşma şansı n Kurucu devletin yetkileri neler? Federal devletin yetkileri dış politika, federal bütçe, savunma politikası gibi unsurlarla sınırlandırılıyor. Sağlık, eğitim, kültür, ticaret başta olmak üzere daha başka bütün bu artık yetkiler kurucu devletlere ait olacak. Kurucu devletlerin daha geniş yetkileri olacak. Bazı alanlarda işbirliği antlaşmaları da yapabilecekler. Eğitim, kültür, spor, ticaret, mali, ekonomik ve turizm gibi alanlarda sadece Türkiye ile değil, dikkatinizi çekiyorum diğer 3. ülkelerle de ve uluslarası örgütlerle de işbirliği antlaşmaları yapma hakları olacak. Bu çok önemli. Mesela kültür alanında bugün UNESCO ile hiçbir anlaşma yapamıyoruz, o gün geldiğinde yapabileceğiz. Kaldı ki Rum başkanın olduğu dönemlerde dışişleri bakanı bir Kıbrıslı Türk olacak. Bir Kıbrıslı Türk cumhurbaşkanı olduğunda, bir Rum dışişleri bakanı olacağı için, bu defa AB Bakanı mutlaka bir Kıbrıslı Türk olacak. İki başkan birlikte karar verecek n Başkanlık sistemi mi gelecek? 1960 Cumhuriyeti’nde 7 Rum bakan, 3 Türk bakan vardı. Kıbrıs Türk halkının onayladığı Annan Planı’nda ise 4 Rum, 2 Türk bakan olacaktı, şimdi vardığımız mutabakat 7 Rum bakana 4 Türk bakan. İkisinden de daha ileri bir noktadayız. Deniliyorki 1960’ta Cumhurbaşkan Muavini vardı. O zaman dönüşümlü başkanlık yoktu. Ama 3 alanda veto yetkisi vardı. Şimdi de tıpkı 1960’taki gibi dış politika, güvenlik ve savunma alanlarında iki başkan birlikte karar verecek. İki başkan olacak, dönüşümlü olarak başkanlığı yerine getirecekler. Sistem de başkanlık sistemi olacak. Bu çerçevede bir çözümün bizim ve Türkiye’nin gerçek çıkarlarına uygun olduğunu değerlendiriyorum. Çözüm, sadece romantik bir arzu değil. Bu ayakları yere basan ve çözümün getirilerini gören bir yaklaşım. YARIN: İLHAK TARTIŞMALARI, DOĞALGAZ VE ENERJİ KONUSU, EKONOMİK DURUM. C MY B