Katalog

Kısa vadeli borç arttı Kısa vadeli dış borç, ağustosta geçen yılın sonuna göre yüzde 14 artışla 111.6 milyar dolara EKONOMİ yükseldi. DOLAR 3.6370 0.3 kuruş AVRO 4.2900 1.6 kuruş FAİZ BORSA 12.17 0.03 puan 106.474 248 puan 8 ekonomi@cumhuriyet.com.tr TASARIM: BAHADIR AKTAŞ Açık vermeye devam ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 1026.93 5.36 lira 152.60 80 kuruş Salı 17 Ekim 2017 Gelecek yıl 65.9 milyar lira açık vermesi planlanan bütçede, özel sektörün SGK’ye prim olarak ödemesi gereken 20 milyar lirayı devlet üstlenecek Bütçede yılın 9 ayında geçen yıl 12 milyar li lira, bütçe giderleri 488.2 milyar lira oldu. n Güvenlik ve savun ra olan açık bu yıl 31.6 maya yönelik mal, mal milyar liraya çıktı. Ge zeme ve hizmet alım lecek yıl beklenen açık MUSTAFA ları eylül ayında 463.8 65.9 milyar lira. Büt ÇAKIR milyon lira oldu. Yılın 9 çeyi bu yıl olduğu gibi ayında yapılan harcama gelecek yıl da vergiler ayak ların toplamı 4.7 milyar lira. ta tutacak. 2018 bütçesinde 599.4 milyar lira vergi geli ‘Örtülü’ 1.4 milyar TL ri hedefleniyor. Kamu özel n Bütçede “gizli hizmet gi işbirliği ile yapılacak şehir derleri” olarak gösterilen “ör hastaneleri projesinde ilk fa tülü ödenekten” eylülde 28.1 tura çıktı. Bütçede şehir has milyon lira harcama yapıldı. taneleri için 2.6 milyar lira 9 aylık harcama toplamı 1.4 ödenek ayrıldı. milyar liraya çıktı. Maliye Bakanı Naci Ağbal, n Devletin kiralar için yap 9 aylık bütçe uygulama so tığı harcamaların 9 aylık top nuçları ile 2018 bütçesi hak lamı 1.6 milyar liraya ulaştı. kında basın toplantısı düzen Taşıt kiralama giderlerinin 9 ledi. Bütçe gerçekleşmeleri aylık bilançosu 373.9 milyon ile Ağbal’ın değerlendirmele lira oldu. Devlet kiraladığı bi ri özetle şöyle: nalar için de 9 ayda 608.8 n Bütçe gelirleri eylülde 48 milyon lira harcama yaptı. milyar lira, giderleri 54.4 mil n Bütçeden temsil ve ta yar lira oldu. Bütçe, eylülde nıtma giderleri için 9 ayda 6.4 milyar lira, ocakeylül dö 157.9 milyon lira çıktı. neminde 31.6 milyar lira açık n Hane halkına yapılan verdi. Bütçe gelirleri ocakey transferler 9 ayda 30.7 mil lül döneminde 456.6 milyar yar lira oldu. l ANKARA Ulaştırmadaki garantiye 3.6 milyar TL Naci Ağbal n ArGe için 5 milyar lira kaynak öngörüldü. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) hesaplarına aktarılmak üzere bütçeden 4 milyar lira kaynak sağlanacak. BES’te halen 7 milyon katılımcı bulunuyor. BES’in bü yüklüğü de 73.1 milyar liraya ulaştı. n Savunma ve güvenlik birimlerinin modernizasyon harcamaları için ek 18.7 milyar lira kaynak ayrıldı. n Bütçeden kamuözel işbirliği (KÖİ) projelerine taaahüt edilen ödemelerin yapılması amacıyla kaynak aktarılacak. Sağlık Bakanlığı bütçesinden şehir hastaneleri için 2.6 milyar liral ödenek ayrıldı. Şehir hasta neleri tamamlandıkça, bedeller bütçeye yansıtılacak. n Maliye Bakanı Naci Ağbal, Kurumlar Vergisi’nin ar tırılmasıyla ilgili olarak, “Sadece geçici olarak yaptığımız bu düzenlemeyi imkân bulursak eski haline getireceğiz. Kalıcı bir düzenleme değil” dedi. n Kamudaki taşeron işçilere kadro konusu bir kez daha Ekonomi Koordinasyon Kurulu’nda (EKK) ele alınacak. EKK taşeron ile ilgili çerçeve oluşturacak. Bu Bakanlar Kurulu’na gidecek. Maliye Bakanı Ağbal, “Hükümet olarak oturacağız, karar vereceğiz. Taşeronun kamuya alınması ‘aldım’ demekle olmuyor. Bunun birçok parametresi var. Kapsam, istihdam statüsü ne olacak, geçiş süreci düzenlemeleri ne olacak? Buradaki taşeron firmaların durumları ne olacak? Birçok parametre var” dedi. n Ağbal, MTV’de sistem değişikliği olduğunu belirterek, “Ödeme gücü ilkesine göre, vergi adaletine göre 2 milyon liranın üzerinde Ferrari alıyorsanız, 6 bin liralık ilave vergiyi de vereceksiniz” dedi. Yardımlara 50.8 milyar TL n Gelecek yıl sosyal yardımlar için 50.8 milyar lira kaynak ayrıldı. 8.5 milyon yeşil kartlı yurttaş için bütçeden 8.2 milyar lira ödenecek. 65 yaş üstü ve engelli aylıkları için de 6 milyar lira maaş ödenecek. n Reel sektöre doğrudan nakit destek olarak 37 milyar lira kaynak kullandırılacak. n İşveren sigorta primlerinin 5 puanı devlet tarafından karşılanıyor. Bu kapsamda özel sektörün SGK’ye prim olarak ödemesi gereken 20 milyar lirayı devlet üstlenecek. n Kredi Garanti Fonu üzerinden 350 bin işletmeye 196.7 milyar lira kefalet sağlandı. Fon için 3 milyar lira kaynak ayrıldı. n Özelleştirmelerden 10 milyar lira gelir hedefleniyor. 6 milyar lirası geçen yıllardan kalan ödemeler. n İhracatçılara bütçeden sağlanan destek için her yıl 1 milyar lira ödenek öngörülüyor. 2017’de bu rakam 3 milyar liraydı. Eximbank’ın ihracatçılara daha fazla teminat, daha fazla kredi vermesi için sermayesi artırılacak. Bütçeye ek 1 milyar lira kaynak konuldu. Cazibe Merkezleri Programı’na da 2 milyar lira kaynak ayrılacak. KOSGEB bütçesi 2018’de 1.7 milyar liraya çıkarılacak. n Halkbank aracılığıyla kullandırılacak esnaf kredileri için faiz desteği olarak 1.5 milyar lira kaynak aktarılacak. Sübvanse edilen kredi 21.9 milyar lira civarında olacak. Ziraat Bankası üzerinden tarım ve hayvancılık işletmelerinin finanse edilmesi için de 2.6 milyar lira ayrıldı. n 2018’de ulaştırma projelerinde verilen garanti ödemeleri kapsamında 3.6 milyar liralık kaynak ayrılacak. Güven sert düştü Jeopolitik gerilim ve vergi artışları tüketici güvenini sarstı. Güven yüzde 15 geriledi. Bloomberg HT Tüketici Güven Ön Endeksi Ekim Endeks artan jeopolitik gelişmelerle ekimde bir önceki ayın nihai endeksine göre yüzde 14.88 azalarak 64.70 değerini aldı Ekimde ön endeksindeki soruların tamamında bir önceki aya göre değer olarak gerileme izleniyor. Tüketicinin hem mevcut durum algısı hem de geleceğe ilişkin beklentilerinde yaşanan bu sert düşüşün arkasında birkaç faktör öne çıktı. Söz konusu faktörler şöyle sıralandı: n Ülke açısından, İdlib operasyonu başta olmak üzere son derece önemli jeopolitik gelişmelerin yaşandığı bir döneme girildi. n ABD ile yaşanan vize krizi ile beraber finansal piyasalarda, özellikle döviz kurlarında ilk anda yaşanan sert hareketler tüketici algısını etkiledi. Bu çerçevede Bloomberg HT Tüketici Beklenti Ön Endeksi ekimde yüzde 13.99 gerilemeyle 67.89 değerini aldı. Bloomberg HT Tüketim Eğilimi Ön Endeksi de yüzde 22.98 gibi çok sert düşüşle 39.80 değerine geriledi. l Ekonomi Servisi Kapıdaki tehlike: İklim değişikliği Kiralar en çok Bursa’da arttı REIDIN Emlak Endeksi’ne göre, konut fiyatları eylülde bir önceki aya göre yüzde 0.79 artarken, konut fiyatlarının en fazla yükseldiği kent Bursa oldu. Türkiye İş Bankası’nın desteğiyle hazırlanan REIDINGYODER Yeni Konut Fiyat Endeksi ve REIDIN Emlak Endeksi eylül ayı sonuçları açıklandı. Buna göre, konut fiyatlarında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11.55 arttı. Türkiye Kiralık Konut Fiyat Endeksi’nde bir önceki aya göre yüzde 1.05 ve geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.89 artış gerçekleşti. 333 bin çek karşılıksız çıktı Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin yayımladığı eylül ayı çek raporuna göre; 2017’nin dokuz aylık döneminde bankalara ibraz edilen toplam çek tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 8 artarak 565 milyar TL oldu. Aynı dönemde 12.5 milyar TL olan 333 bin adet çeke karşılıksız işlemi yapıldı. Karşılıksız işlemi yapılan 2.5 milyar TL tutarındaki 76 bin çek daha sonra ödendi. Karşılıksız işlemi yapılan çeklerin tutarı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39 azaldı. KPMG: Şirketlerin yüzde 72’sinin finansal bir risk olarak görmediği iklim değişikliği ticari hayata ciddi zarar veriyor KPMG, 49 ülkenin en büyük 100 şirketinin yıllık faaliyet ve kurumsal sorumluluk raporlarını inceledi. KPMG Türkiye Denetim Komitesi Enstitüsü Başkanı Şirin Soysal, “Türkiye’deki 100 şirketin 74’ü iklim değişikliklerini raporlarına taşımadı. İklim değişikliği sebebiyle artan olağanüstü doğa olayla rı, sosyal ve ticari hayata ciddi zararlar verdi” dedi. Soysal, araştırmada yer alan Türkiye’nin en büyük 100 şirketinin yüzde 50’sinin kurumsal sorumluluk ya da sürdürülebilirlik raporlaması yaptığını belirtti. İklim değişikliğinin yarattığı finansal riskleri raporlama oranı en yüksek olan sek törler, ormancılık ve kâğıt (yüzde 44), kimyasallar (yüzde 43), madencilik (yüzde 40) olarak öne çıktı. Bu sektörleri elektrik, gaz veya su dağıtımı (yüzde 39), petrol ve gaz üretimi (yüzde 38) izliyor. Türkiye’de ise en yüksek oran yüzde 15 ile otomotiv sektöründe. l Ekonomi Servisi Ödülü Tuğrul Ağırbaş ve Anadolu Efes Pazarlama Direktörü Kasia Özgen aldı. Anadolu Efes’e ödül Anadolu Efes, İngiltere merkezli sivil toplum örgütü olan World Branding Forum tarafından düzenlenen World Branding Awards’da, kendi kategorisinde “Yılın Markası” ödülüne layık görüldü. Organizasyon her sene dünyadan 50’den fazla ül keden araştırma şirketlerine ödül kategorilerini göndererek o senenin en iyi çıkış yapan, başarılı markalarını öğreniyor. Anadolu Efes Türkiye Genel Müdürü Tuğrul Ağırbaş, ödülü kazanmalarında emeği olan çalışanlarına ve çiftçilere teşekkür etti. Bütçeden müteahhide 22 milyar TL Sadece iç ve dış politika değil, Maliye politikalarında da çok hareketli bir dönem içindeyiz. Vergi zamları getiren Torba Kanun, 2018 Bütçe Kanun Tasarısı, eylül ayı bütçe gerçekleşme rakamları ve nihayet ana muhalefet partisinin gensoru önergesi. Sıraladığım dört başlığın tamamında sıcak gelişmeler yaşanıyor. Bu satırlar yazılırken, kamu ihalelerinde yasal sorumluluğunu yerine getirmediği ve kamunun zarara uğratılmasına göz yumduğu gerekçesiyle Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan hakkındaki gensoru görüşmeleri sürüyordu. TBMM Genel Kurulu’ndaki müzakerelerin odağında, bu köşede sıklıkla dile getirdiğimiz “davetli ihale” ve Hazine garantili büyük altyapı projeleri yer alıyor. Eylül ayı bütçe rakamları açıklandı. Geçen ay, “müteahhitlik giderleri” başlığı altında yaklaşık 2 milyar TL harcama yapılmış (1 milyar 975 milyon TL). Bu tutarla birlikte ocakeylül dönemini içeren dokuz aylık müteahhitlik harcaması 22 milyar TL’ye yaklaşıyor: 21.9 milyar TL. Dokuz ayda 22 milyar TL müteahhitlik harcaması, dehşet verici yükseklikte bir tutardır. Geçen yılın aynı dönemine bakmak fikir verecektir. 2016 yılının ocakeylül döneminde müteahhitlik gideri kalemi 4 milyar 751 milyon TL. Bu yılın aynı dönemindeki artış tutarı 17 milyar 151 milyon TL. Diğer deyişle, geçen yıla göre beş katlık bir harcama artışından söz ediyoruz. Sonuçlar, toplam müteahhitlik harcamasına bakıldığında farklı bir boyut da kazanıyor. Geçen yılın toplamında müteahhitlik için 9 milyar TL harcanmışken, 22 milyar TL, ilk dokuz ayı ifade ediyor. İstisna istismar edilirken Reddedileceğini bildiğimiz için icrai bir sonuç getirmeyecek olsa da gensoru görüşmeleri, bu harcama kalemine, bir başka pencereden bakmamızı sağlıyor. CHP milletvekili Faik Öztrak, Parti Grubu adına yaptığı konuşmada, müteahhitlik piyasasında, Kamu İhale Kanunu’nun madde numarası olan “21/b” ile anılan “davetli ihale” yöntemine dair veriler paylaştı. Öne çıkan yeni birkaçını aktarıyorum: Karayolları Genel Müdürlüğü’nın bu yıl verdiği pazarlık usulü yapım ihaleleri 13.6 milyar TL’ye ulaştı. Hükümete yakınlığıyla tanınan bir işadamı Karayolları ve Devlet Demiryolları’ndan sadece bu yıl pazarlık usulüyle 2.8 milyar TL’lik ihale aldı. Karayolları’nın yıl içerisinde pazarlık usulü ile verdiği 13.6 milyar TL’lik ihalenin yüzde 61’i, yani en az 8.3 milyar TL’lik kısmı, kamuoyunda hükümete yakınlığıyla tanınan firmalara dağıtıldı. Kamunun pazarlık usulüyle yaptığı ihalelerin tutarı, 2016’da yüzde 86 artarak, 21.7 milyar TL’ye ulaştı. Sadece bu yılın ilk altı ayında pazarlık usulüyle yapılan ihalelerin tutarı da geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 175 artarak 16.8 milyar TL’ye sıçradı. Öztrak, geçen yılki eğilimin sürmesi varsayımı altında bu yılın pazarlık yoluyla yapılan ihale bilançosunun 59.6 milyar TL’ye çıkabileceğini belirtti. Yazıyı geçen cuma Plan Bütçe Komisyonu görüşmeleri sırasındaki bir notla bitirelim. Maliye Bakanı Ağbal, “Ekonomi ihtiyaçlarına göre kamu harcamalarında 2018 yılında ciddi anlamda kemer sıkacağız” demiş bulunuyor. Çaya yapılan yüzde 20 zam geri alındı Başbakan Yardımcısı ve Hükümet Sözcüsü Bekir Bozdağ, Çaykur’un yüzde 20 zam kararının geri çekileceğini açıkladı. Bakanlar Kurulu toplantısının ardından açıklama yapan Bozdağ, Çaykur Yönetim Kurulu’nun geçen günlerde çay fiyatlarına yüzde 20 oranında zam yapma kararı aldığını hatırlatarak, “Bakanlar Kurulumuz bu konuyu ele aldı ve yapılan yüzde 20 zammın geri alınmasını kararlaştırdı. Çay fiyatları zamsız şekliyle bundan sonra uygulanmaya devam edecektir” diye konuştu. l ANKARA / Cumhuriyet C MY B