Katalog

EKONOMİ DOLAR AVRO FAİZ 2.9350 1.9 kuruş 3.3480 2.1 kuruş 9.73 0.04 puan 8 EDİTÖR: ŞEHRİBAN KIRAÇ TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ Panama’da 2. sızıntı BORSA 79.062 694 puan ALTIN CUMHURİYET ALTIN 24 AYAR 798.23 7.28 lira 119.40 1.1 lira Salı 10 Mayıs 2016 Dünyayı sarsan belgelerin ikinci kısmı dün yayımlandı. Belgelerde, 684 zengin Türk’ün de vergi cennetlerinde offshore hesabı olduğu ortaya çıktı PELİN ÜNKER / BARIŞ NARLI Panama Belgeleri’nin, 200 binden fazla hesabın ayrıntılarını içeren ikinci kısmı yayımlandı. Belgeler arasında Türkiye’den 101 şirketin de ortaya saçılan belgeler arasında ismi geçtiği anlaşıldı. Türklerin bağlantısı olduğu öne sürülen 101 şirketin yer aldığı listede Türkiye’nin en büyük holdinglerinin adı geçiyor. Açıklanan belgelere göre 101 şirketin 684 yetkilisi bulunuyor. 21 aracı kurum da bu isimlerle birlikte listeleniyor. Virjinya Adaları, Samoa, Niue, Seyşeller, Panama gibi vergi cennetlerinde açılan offshore hesaplarının yetkilileri arasında Türkiye’den spor kulüplerinin eski başkanları, ünlü holdinglerin yönetim kurulu başkanları, eski TV programcılarına kadar birçok isim yer alıyor. Nisan ayında dünyanın önde gelen offshore hizmetleri firması Mossack Fonseca’ya ait 11 milyondan fazla belgenin ‘sızdırıldığı’ skandalda adı geçen 140 şirketin, bir siyasetçi ya da kamu görevlisinin doğrudan ya da aileleri yakınlarıyla bağlantılı olduğu ortaya çıkmıştı. Dün yayımlanan belgelerle ise ilk kez Türklerin hesapları ortaya saçıldı. Panama Belgeleri’nde vergi ödememek adına offshore hesabı açan şirketleri ve o hesapların sahiplerinin isimleri yer alıyor. Mossack Fonseca’nın 40 yıl boyun ca tuttuğu toplam 2.6 terabaytlık 11.5 milyon dokümana ait veritabanı arama için, Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu ICIJ, offshoreleaks.icij.org sitesi üzerinden bir arama motorunu devreye soktu. Aramada iki seçenek Sisteme giren kullanıcının karşısı na “Ülkeye göre ara” ve “Bağlı oldu ğu yere göre ara” adlı iki seçenek çıkı yor. Bu kısma bir şirket ismi yazıldı ğında, uygulama kullanıcıya offshore hesabının hangi ülkede bulunduğunu, hangi ülkede faaliyet gösterdiğini, ne zaman kurulduğunu açıklıyor. Şirke tin ismine tıklandığında, sistem kul lanıcıyı bilgilerin bulunduğu bir bağ lantı sayfasına yönlendiriyor. Örne ğin Türkiye’yi seçen bir kişi, Türkiye ile bağlantılı şirketleri, bu şirketlerin offshore hesaplarının olduğu ülkeleri, şirketlerin hissedarlarını ve kurulma tarihini görebilir. ICIJ, bu sistemi, ka yıtlardaki bütün şirket adreslerindeki ülkeleri otomatik olarak sıralayarak yapmış. İşlemi tamamlamak için de coğrafi kodlama tekniği kullanmış. Bir ülke tespit edildiğinde, ülke ile bağ lantılı bütün kayıtlar ülkeyle ilişkilen diriliyor. Sistemi bilgisayara indirmek de mümkün. ICIJ, bir şirketin sistem de olmasının, o şirketin bir suça ka rıştığının delili olmadığı, offshore’un şirketler için meşru kullanım alanları olduğunu belirtiyor. Mossack Fonseca’nın 40 yıllık belgeleri 11.5 milyon adedi buluyor. ‘TÜİK rakamları şişiriyor’ S&P Türkiye’de büyümenin kalitesi konusunda endişeli. Uzmanlar TÜİK’i suçladı Sanayi üretimi mart ayında beklentilerin altında gelerek büyümenin ilk çeyreği zayıf ta mamladığı sinyali verdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜ İK) tarafından açıklanan verilere gö re, sanayi üretimi ay lık bazda yüzde 0.5 da ralırken, yıllık bazda yüzde 2.9 arttı. Büyümenin en önemli öncü gösterge ŞEHRİBAN lerinden sanayi üreti KIRAÇ mi martta arındırılma mış olarak yüzde 4.7 artarken, ilk çeyrekte ise yüzde 5.6 artış kaydetti. İşsizliğin arttığı, cari açıkta iyileşmenin görülmediği, ih racat rakamlarının düştüğü bir dö nemde sanayi üretim rakamlarının yüksek gelmesi uzmanlara inandı rıcı gelmedi. Sağlıklı değil Prof. Dr. Korkut Boratav, sanayi üretimi de dahil son dönemde TÜİK’in açıkladığı bütün rakamların şişirildiğini belirterek, “Rakamları sağlıklı ve güvenilir görmüyo Büyüme kalitesiz Uluslararası derecelendirme kuruluşu Standard and Poor’s, yayımladığı raporunda Suriyeli mülteci akınının Türkiye ekonomisini büyüttüğünü savundu. S&P analisti Frank Gill yaptığı değerlendirmede, “Kredi büyümesin Türkiye’de GSYH büyümenin birincil yönlendiricisi olanak konu 2014’ten bu yana hafifledi ve yerini mültecilerin ateşlediği tüketim aldı. Mülteciler kayıt dışı ekonomide kazandıklarını ve tasarruflarını harcayarak tüketimi büyütüyorlar” ifadelerini kullandı. S&P ayrıca, Türkiye’de işizliğin 2014 yaz aylarından bu yana yüzde 10 civarında seyretmesine neden olarak 500 bin ile 1 milyon arasında mültecinin kayıt dışı olarak çalışmalarını gösterdi. Gill, “Türkiye’de büyümenin kalitesi konusunda endişelerimizi dile getirmeye devam ediyoruz, büyüme özel sektör yatırımından daha çok tüketim kaynaklı” dedi. TÜİK’e göre perakende satış hacmi bir önceki aya göre yüzde 0.6 azaldı. Gıda dışı satışlar yüzde 0.4, otomotiv yakıtı satışları yüzde 1.9 düştü. rum. Şubat ayında takvim etkisinden arındırılmamış sanayi üretimi yüzde 8.5’ti. Bu rakamlar gerçekleşmiş olsa, işsiz sayısı düşer. Cari açıkta iyileşme olurdu. Milli gelir ve sanayi rakamları sağlıksız görünüyor. 2015 milli gelir rakamlarını IMF bile güvenilir bulmadı. İç talep kaynaklı büyüme sağlıklı değil” dedi. Bora tav, şubat ve mart aylarında uluslararası piyasalardaki iyileşmeye bağlı olarak Türkiye ve çevre ülkelere sermaye girişlerinin hızlandığını anlatarak, “Bu büyümede geçici olarak ibreyi bir miktar yukarı itmiş olabilir. Ama TÜİK verilerinin tartışmalı ve şüpheli olduğu açıktır” değerlendirmesini yaptı. Kemerburgaz Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, özetle Türkiye’de büyümenin yavaşladığını, işsizliğin çift haneli rakamlara demir attığını ve yakın zamanda inecek gibi de görünmediğini dile getirdi. “Son dönemde verileri açıklamakta ben de zorlanıyorum” diyen Kozanoğlu’nun yaptığı değerlendirme özetle şöyle; l Şubatta sıçrama yapan sanayi üretimi martta takvim ve mevsim etkilerinden arındırılınca ciddi bir düşüş gösterdi. l Cari açık, enerji faturası çıkarıldığında önemli bir düşüş göstermiyor ve ne yazık ki finansmanı konusunda da Merkez Bankası’nın zaten sınırlı olan rezervlerine başvurulmak zorunda kalınıyor. l Sermaye girişi, küresel ekonomi nedeniyle son aylarda borsa ve iç borçlanma senetleri yoluyla 5 milyar dolar civarında oldu ve geçici bir rahatlama sağladı. l Turizmde bu yıl 1012 milyar dolar bir gerileme bekleniyor ve bunun büyümeyi de olumsuz etkilemesi bekleniyor. Cumhuriyet’in 92 yıllık çınarı... “Cumhuriyet” gazetesinin 7 Mayıs kuruluş yıldönümü etkinlikleri için zaman zaman yayımlayabildiğimiz ekler, bizler de içinde olmak üzere, yeni kuşaklar Cumhuriyet okurları için gazeteciliğin olmazsa olmaz ilkelerinin yanında, “Cumhuriyet” gazetesinin yayın yaşamına girişinin amaçları, savunduğu değerler, yayın ilkeleri, 92 yıllık süreçte yaşananlara ilişkin, bilgilenme, bilinç tazeleme işlevleriyle meraklıları için saklanacak değerdedirler... “Yenigün’den, Anadolu’da Yenigün’e, Cumhuriyet’e” geçişleri özetleyen bilgilendirmeler; Mustafa Kemal Atatürk’ün 19 Mayıs’ta Samsun’a ayak basması, Anadolu topraklarında bağımsızlık direnişi örgütlenmeleri, Meclis’in Ankara’da toplanması, “Kurtuluş” Savaşı destanının yazılışı süreçlerinin içinden izlenip kamuoyu oluşturulmasında gönüllü görev üstlenen gazeteci Yunus Nadi... İşgal altında kalan İstanbul’u, İngiliz askerlerinin evlerine gece baskınını, eşi Nazime Nadi’nin üstüne oturduğu sandığın içinde saklanarak atlatmış; yazı kadrosu, matbaası ile birlikte İstanbul’dan kaçarak Ankara’ya yerleşen Yunus Nadi’nin Anadolu serüveninde, savaşın içine askerlerin stratejik geri çekilişleri sürecinde, gazetesini Kayseri’ye taşıması da var... Cumhuriyet ilan edilirken Yunus Nadi, Mustafa Kemal Atatürk’ün yanında, Meclis Başkanı’dır... Laik Cumhuriyet’i ayakta, dirençli tutacak “Devrimler”in tuğlalarının örülmesinde etkin işlev yapacak gazete, kamuoyu oluşturulmasında, mandacılığı savunan güçlü İstanbul gazeteleri, aydınlarının karşısında, yeni gazetenin İstanbul’da yayın yaşamına girmesi gereği ortaya çıkar... Yunus Nadi’nin “Cumhuriyet” gazetesi 7 Mayıs 1924 yılında yayın yaşamına girer. Yunus Nadi’nin ilk makalesinde, en kalın çizgilerle altını çizdiği ilkeler arasında, “öncelikli siyasi iktidarlara karşı bağımsız, tarafsız gazetecilik...” vurgusu, Cumhuriyet’in 92 yıl boyunca özenle korunmaya çalışılan ayrıcalığıdır. HHH Olamadıkları patron, onurlu gazetecilik kimlikleriyle ucundan Doğan Nadi’yi, uzun yıllar Nadir Nadi’yi tanımış olarak, bağımsız kalabilme duyarlılık larının, çağın kirli medyasında yürünen yolların tersine olduğunu söylemekle yetinmeliyim. Gazetenin siyasi ya da sermaye baskısı altında kalmaması uğruna, sıfır borçla gazete çıkarma titizliklerinin Cumhuriyet’e ne kadar da zor günler yaşattığının tanıklıkları bir yana... Cumhuriyet’i yaşatma savaşımı veren okurlarının yaşamak zorunda kaldıkları öte yana... Her dönem en pahalı, az sayfalı gazeteye en çok para ödeme özverileri devede kulak. O kadar çok okur, o kadar zorlu siyasi baskılar altında işlerinden oldular, dayak yediler ki... İnadına göstere göstere okudukları gazete üzerinden örgütlenerek, en zorlu günlerde “CUMOK”lular olarak Cumhuriyet gazetesini yaşatma direngenliğini gösterdiler... Çalışanı olarak kuşkusuz duyarlılıklarıyla bizi eğite eğite gazeteci yapmalarına minnet borcum var... “Yanlış bir sözcük mü kullandım? Haberi mi atladım? Yaşanılan gerçeklikle okura ulaştırılan bilgeler arasında eksiklik mi olmuş?..” toplumsal sorumsuzluk hesaplaşması öylesine ağır, öğretici olur ki... Okuru mu Cumhuriyet’in kimliğini belirliyor, yoksa Cumhuriyet mi kamuoyu oluşturma gücünde etkin, güvenilir? Yumurta tavuk ilişkisi. 12 Mart darbesi sürecinde ilk ağır operasyon “Cumhuriyet” gazetesineydi. İlhan Selçuk, Oktay Kurtböke hemen tutuklanmış, aile mirasçıları üzerinden yönetim operasyonu ile kara listeye alınan çalışanları işten atılmıştık. Nadir Nadi istifa etmiş, okur gazeteyi okumaktan vazgeçtiği boykotu ile darbe yönetimini çökertmişti. Bir yıl sonra daha geniş bir yazar kadrosu ile beslenmiş kimliği ile Nadir Nadi kadrosu gazete yönetimine döndüğünde, Nadir Nadi aile mirasçılarına karşı yazarları koruyacak, özgür kalmalarını sağlayacak arayışlara geçmişti. Nadi’nin ölümünden sonra 2. Cumhuriyet aile içi darbesine, yazarlarının ayrılmasına, okur boykotu eklemlenince, gazete iflasa gitti... Berin Nadiİlhan Selçuk öncülüğünde Cumhuriyet Vakfı kuruluşu ile dünya için de ilk özgün örnek, patronsuz gazete “Cumhuriyet” kuruluş amaç, yayın ilkelerine Vakıf Senedi’yle bağlanmış olarak, 1990’dan günümüze uzanan yayın yaşamına girdi... C MY B