Katalog

Pazartesi 12 Aralık 2016 EDİTÖR: ALPER İZBUL TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ Artık ‘daimi’ ortaklar haber 11 Anayasa değişikliği konusunda ortak hareket eden AKP ve MHP, sonraki süreçte de HSYK seçimlerinden seçim yasasına birçok konuda işbirliğine gidecek Anayasa değişikliği konusunda işbirliği yapan AKP ve MHP, ana yasa önerisinin referanduma sunulması ve kabul edilmesi durumunda sonraki süreçte de pek çok konuda ‘ortaklıkları nı’ sürdürecek. Bunun ilk uy gulaması, HSYK’nin yeni üye lerinin belirlenmesinde gö rülecek. TBMM’nin seçeceği 6 üyeyi birlikte belirleyecek olan iki parti, 2019 yılında ya pılacak seçimler için getirile cek yeni seçim sistemini de ortak kararla şekillendirecek. MHP’nin de desteklediği AKP’nin anayasa değişikliği öne risinde, HSYK’nin yapısı değiş tiriliyor. Üye sa yısı 22’den 12’ye indirilecek olan HSYK’nin üyeleri nin yarısını Cum EMİNE KAPLAN hurbaşkanı, yarısını da TBMM seçecek. TBMM’nin seçeceği 6 üyenin 3 üyesi Yar gıtay üyeleri, 1 üyesi Danıştay üyeleri, 2 üyesi üniversitelerin hukuk dallarında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar ara sından belirlenecek. Bu düzenle me, anayasa önerisinin referan dumda kabul edilmesi durumun da hemen yürürlüğe girecek ve 30 gün içinde üye seçimi yapıla cak. Bu üyelikler için başvurular TBMM Başkanlığı’na yapılacak. Başkanlık, başvuruları Anaya sa ve Adalet komisyonlarından kurulu Karma Komisyon’a gön derecek. Komisyon her bir üye lik için 3 adayı üye tam sayısı Erdoğan önce partili sonra ‘genel başkan’ Anayasa önerisinde, Cumhurbaşkanı’nın partisiyle ilişkisinin devam etmesi ve anayasa değişikliğinin kabul edilmesiyle birlikte bu hükmün uygulanması öngörülüyor. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, anayasa önerisi referandumda kabul edilirse AKP ile resmi bağını yeniden kuracak. Öneride, Erdoğan’ın genel başkanlığı için hukuki bir engel bulunmuyor. Ancak Erdoğan’ın partinin Eylül 2018’de yapılacak olağan kongreye kadar bekleyeceği, 2019 seçimlerine hem AKP Genel Başkanı hem de Cumhurbaşkanı adayı olarak katılacağı kaydediliyor. AKP’den CHP’ye ‘referandum’ taktikleri Daha önce AKP, CHP ve MHP arasında kurulan Uzlaşma Komisyonu, anayasada yargıyla ilgili 7 maddenin değiştirilmesi konusunda uzlaşmıştı. AKP ve MHP, CHP’nin de evet dediği bu 7 maddeyi pakete koyarak, Meclis ve referandum sürecinde hem CHP’nin “AKPMHP ortaklığına” yönelik olumsuz propaganda yapmasının önüne geçme hem de “Bakın CHP’nin de istediği maddeleri koyduk, ama buna rağmen destek vermeyerek engelleyici politikasını sürdürdü” propagandasına gerekçe yaratma hesabı yapıyor. Cumhurbaşkanı’nın süresinde ‘çelişki’ Önerinin, 101. maddenin değiştirilmesinin öngörüldüğü 8. maddesinde “Cumhurbaşkanı’nın görev süresi 5 yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilir” ifadesi yer alıyor. Ancak, önerinin anayasanın 116. maddesinin değiştirilmesinin öngörüldüğü 12. maddesinde, “Cumhurbaşkanı’nın seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile Cumhurbaşkanlığı seçimi birlikte yapılır. Cumhurbaşkanı’nın ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde Cumhurbaşkanı bir defa daha aday olabilir. Bu şekilde seçilen Meclis ve Cumhurbaşkanı’nın görev süreleri de 5 yıldır” ifadesi dikkat çekiyor. 8. maddede en fazla 2 kez seçilebileceği hükmü yer alırken, 12. maddede 3. kez aday olup seçilmesinin önü açılıyor. Bu hükümlerle fiili durumlar yaratılarak 3’ten fazla da adaylık yolunun zorlanabileceğine dikkat çekiliyor. nın üçte iki çoğunluğuyla belirleyecek. Birinci oylamada aday belirleme işleminin sonuçlandırılamaması halinde ikinci oylamada üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu aranacak. Bu oylamada da aday belirlenemediği takdirde her bir üyelik için en çok oyu alan iki aday arasından ad çekme usulü ile aday belirleme işlemi tamamlanacak. Komisyondaki seçimin ardından sıra Genel Kurul aşamasına gelecek. Genel Kurul, komisyon tarafından belirlenen adaylar arasından, her bir üye için ayrı ayrı gizli oyla seçim yapacak. Birinci oylamada üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu, bu oylamada seçimin sonuçlandırılamaması halinde, ikinci oylamada üye tam sayısının beşte üç çoğunluğu aranacak. İkinci oylamada da üye seçilemediği takdirde en çok oyu alan iki aday arasından kura yöntemi ile üye seçimi tamamlanacak. HSYK üye adaylarının belirleneceği Karma Komisyon, 30’u AKP’li, 4’ü MHP’li, 12’si CHP’li ve 6’sı da HDP’li olmak üzere 52 milletvekilinden oluşuyor. Komisyonda her bir üyelik için 3 aday belirlenebilmesi için ilk turda üçte iki çoğunluk (35), ikinci turda ise beşte üç (32) çoğunluk gerekiyor. Komisyonda toplamda 34 milletvekili olan AKP ve MHP’nin ikinci turda adayları belirlemek için çoğunluğu yetiyor. İki partinin istemediği hiçbir adayın Genel Kurul aşamasına geçmesi mümkün görünmüyor. Komisyonda istediği adayları belirleyecek olan iki parti, genel kurulda da istediği üyeleri HSYK üyesi yapabilecek. Anayasa önerisinde, anayasanın 67. maddesindeki “Seçim kanunlarında yapılan değişiklikler, yürürlüğe girdiği tarihten itiba Bakanlarla ilgili bir kriter yok Öneride, Cumhurbaşkanı’nın atayacağı Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlarla ilgili bir kriter bulunmuyor. Mevcut anayasada, dışarıdan atanacak bakanlar için de “milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak” kriteri aranıyor. En az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam 1 yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar, yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar milletvekili seçilemiyor. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlarla ilgili bir kriter öngörülmediği için Cumhurbaşkanı, istediği kişiyi yardımcısı ve bakan olarak atayabilecek. ren 1 yıl içinde yapılacak seçimlerde uygulanmaz” hükmünün 3 Kasım 2019 yılında yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve TBMM seçimi için uygulanmaması öngörülüyor. Önerisinin kabul edilmesi durumunda, iki parti 2019 seçimlerinden önce seçim yasalarında değişiklik yapacak. Anayasa değişikliği görüşmeleri sırasında da gündeme gelen dar bölge ya da daraltılmış bölge sistemine ilişkin yasa değişikliği yapılacak. Anayasa değişikliğinin ardından iki parti seçim sistemini belirlemek için yeniden masaya oturacak. l ANKARA ‘Kurgu Erdoğan’a göre’ Anayasa hukukçuları, getirilmek istenen sistemin antidemokratik olduğuna işaret etti ALİCAN ULUDAĞ Türkiye’nin önde gelen anayasa hukukçuları, TBMM Başkanlığı’na sunulan anayasa teklifinin, ülkeyi kuvvetler birliği sistemine ve otoriterleşmeye götüreceği uyarısında bulundu. Hukukçular, teklifle oluşturulmak istenen “Cumhurbaşkanlığı sisteminde” kontroldenge mekanizmasının olmadığını vurgularken, 316 milletvekilinin görmeden imza attığı tekliften demokratik bir sistemin çıkmayacağını, bunun “Tayyip Erdoğan’a göre kurgulanmış bir sistem” olduğunu kaydetti. Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu: Teklif, sayın Tayyip Erdoğan’a göre kurgulanmış bir sistemdir. Cumhurbaşkanlığı sistemi diye bir sistem yok. Bu teklif, ülke açısından Türkiye’deki parti disiplini de düşünüldüğünde çoğunluğun yasama ve yürütmeye hâkim olacağı bir otoriteleşmeye götürür. Çünkü Cumhurbaşkanlığı seçimi ile Meclis seçimi beraber yapılıyor. Parti lideri, Cumhurbaşkanı adayı olacaktır. Seçimi kazandığında Cumhurbaşkanlığı makamı, parlamentoda çoğunluğu aynı partide olacağından yargıya ilişkin atamalar Cumhurbaşkanı ve TBMM tarafından yapılıyor. Çoğunluk partisi yargıya atamaları yapacak. Yasama, yürütme ve yargının çoğunlukta odaklandığı kuvvetler birliğine dönüşecektir. Bunun doğuracağı sistem otoriter bir rejim olacaktır. Bunun adı çoğunlukçu demokrasi, çoğulcu değil. Kontroldenge mekanizması yoktur. Buradan bağımsız tarafsız yargı çıkmaz. Avukat Turgut Kazan: Anayasa kitaplarının yazdığı başkanlık sistemi dahi değildir. Bu, çokça edebiyatını yaptıkları Türk tipi başkanlık sistemidir. Getirdikleri sistem tek adam sistemi. Bütün yetkilerin Saray’a teslim edileceği bir sistem. Oysa başkanlık sistemi kitaplarda, kuvvetler ayrılığının en kesin olduğu sistem olarak anlatılır. Çünkü başkanlık sistemi denilen sistem tek adam sistemine, krallığa, imparatorluğa Yargı Saray’a bağlanacak ALİCAN ULUDAĞ AKP ile MHP’nin uzlaşarak Meclis’e sunduğu anayasa teklifi ile yalnızca yürütme ve yasama değil, yargı da dolaylı olarak Cumhurbaşkanı’na bağlanacak. Mevcut anayasada Anayasa Mahkemesi’nin, teklifle de HSYK üyelerinin çoğunluğunu Cumhurbaşkanı’nın atayacak olması ile, bu iki yargı kurumundan Erdoğan’ın istemediği kararlar çıkamayacak. HSYK’nin Yargıtay ve Danıştay üyeleri ile adli/idari yargı atamalarını gerçekleştirdiği düşünüldüğünde yargı, tümüyle Saray’ın kontrolüne girecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı hukuken başkanlığa taşıyacak anayasa değişikliği teklifinin sonuçları, yargı açısından ağır olacak. Teklifte özellikle MİT’İN HÂKİMİ SARAY Bu arada başbakanlığın kaldırılmasıyla MİT doğrudan Cumhurbaşkanı’na bağlanacak. MİT Müsteşarı da Cumhurbaşkanı tarafından atanacak veya görevden alınabilecek. HSYK’nin seçim sistemi kökten değiştiriliyor. HSYK üyelerinin büyük bölümünün adli ve idari yargıda yapılacak seçimle belirlenmesi 2010’daki anayasa değişikliği referandumu ile getirilmişti. Dönemin Başbakanı Tayyip Erdoğan, referandumda hayır diyenleri “darbeci” olarak ilan etmişti. İktidarın MHP ile uzlaşarak hazırladığı teklifte ise HSYK’deki “çoğunluk” Cumhurbaşkanı tarafından belirlenecek. Buna göre HSYK’nin üye sayısı 22’den 12’ye düşü rülecek ve Adalet Bakanlığı Müsteşarı kuruldan çıkarılacak. Kurulun daire sayısı 3’ten ikiye indirildi. Mevcut anayasada Cumhurbaşkanı, HSYK’nin 4 üyesini seçiyordu. Teklifte ise bu sayı 5’e yükseltildi. Adalet Bakanı’nı da Cumhurbaşkanı’nın atayacağı düşünüldüğünde sayı 6’ya yükselecek. İki üyeyi de Cumhurbaşkanı seçildiğinde çoğunluğuna hâkim olacağı TBMM’nin atayacağı düşünüldüğünde sayı 8’e çıkacak. Diğer 3 üyeyi Yargıtay, 1 üyeyi ise Danıştay seçiyor. Danıştay ve Yargıtay üyelerini HSYK’nin belirlediği düşünüldüğünde HSYK ve tüm kararları Cumhurbaşkanı’nın iradesi doğrultusunda şekillenecek. HSYK; adli ve idari yargıdaki tüm atamaları, mesleğe kabul kararlarını yapıyor. Kurul, Yar gıtay üyelerinin tümü ve Danıştay üyelerinin ise 3/4’ünü atayacak. Danıştay’ın geri kalan üyelerini de zaten Cumhurbaşkanı seçiyor. Mevcut anayasa Cumhurbaşkanı’na Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı ve Cumhuriyet Başsavcıvekili’ni de seçme hakkı veriyor. Bu yolla Cumhurbaşkanı, adli ve idari yargıdan yüksek yargıya kadar tüm yargıya hâkim olacak. Askeri yargının kaldırılacak olması nedeniyle AYM’nin üye sayısı 15’e, Cumhurbaşkanı’nın atayacağı üye de 12’ye düşecek. Ancak yine de Cumhurbaşkanı’nın atayacağı üyeler AYM’de çoğunluğu oluşturmaya devam edecek. Böylece Cumhurbaşkanı’nı Yüce Divan sıfatıyla yargılayacak olan AYM üyelerinin çoğunluğunu Saray belirleyecek. l ANKARA dönüşeceği için kesin ayrılıklar vardır. Yasama organı bir frendir. Denetleme görevi yapan bir organdır. Yargı organı kesin bir denetim organıdır. Bizde ise sayın Erdoğan’ın Genel Başkanı olacağı bir sistemi düşünün. Milletvekillerini Erdoğan belirleyecek. Yasama organı Saray’a bağlı bir organ ve onay makamı olacak. Yargı organının da hem AYM hem HSYK hem de Danıştay, Yargıtay ve bütün mahkemeleri Saray’a bağlı olacak. Dolayısıyla hiçbir fren mekanizması olmayacak. Böyle bir sistem korku imparatorluğudur, karanlık bir döneme geçiştir. Yargıtay Onursal Cumhuriyet Başsavcısı Sabih Kanadoğlu: İktidara mensup 316 vekilin biat etme zihniyeti içerisinde üç dört kişinin hazırladığı bir metni görmeden okumadan değerlendirmeden imzaladığı bir tekliften demokratik bir anayasa değişikliği çıkmaz. Bu anayasa değişikliği teklifinin nedeni sayın Cumhurbaşkanı’nın fiili durum yaratması, anasayı askıya aldığını ilan etmesi karşısında ona anayasal bir zemin hazırlama gayreti ise sayın Cumhurbaşkanı’nın bundan sonra yeniden fiili durum yaratmasının veya yapılan değişiklikleri askıya almasının önüne geçecek herhangi bir güvence bulunmamaktadır. Yapılan ‘Cumhurbaşkanlığı’ ismi altında gerçekte başkanlık sisteminde bulunan denge ve kontrol gereğinin bir tarafa bırakılması ve yürütmenin tamamen denetimsiz hale getirilmesidir. l ANKARA CHP’Lİ TEZCAN AKP’NİN SIKIŞTIRMA TAKTİĞİNE ANINDA YANIT VERDİ 7 maddeye bir sürü kuyruk takmışlar İKLİM ÖNGEL CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan, AKP Genel Sekreteri Abdülhamit Gül’ün anayasa değişikliği paketinde CHP’nin de mutabık olduğu 7 maddenin de yer aldığına dikkat çekmesine, “O 7 maddeye bir sürü kuyruk takmışlar. Yaraya merhem olmaz” karşılığı verdi. AKP Genel Sekreteri Abdülhamit Gül, anayasa değişikliği paketine ilişkin, “Daha önce AK Parti, CHP ve MHP olarak, mini anayasa değişikliği kapsamında 7 madde üzerinde anlaşmıştık. CHP’nin de bu anlamda mutabık kaldığı, özellikle yargıya ilişkin maddeleri de koyduk” ifadelerine CHP’den yanıt geldi. CHP’nin mutabık kaldığı maddelerin ele alındığı mini anayasa değişikliği görüşmelerinde Anayasa Komisyonu üyesi CHP Genel Başkan Yardımcısı Bülent Tezcan, yargının tarafsızlığı ve bağımsızlığı ifadelerinin de bulunduğu söz konusu 7 maddeye ilişkin, “O zaman 7 maddelik bir paket getirsinler, onların hepsini geçirelim, 7 maddeyi ayırsınlar, hep beraber ‘evet’ diyelim. Biz 7 maddeye evet diyoruz ancak bunlar o 7 maddeye bir sürü kuyruk takmışlar. Yaraya merhem olmaz” karşılığını verdi. Yargının tarafsız ve bağımsızlığına ilişkin maddeyi anımsatan Tezcan, “Bu ifadelerin ardından HSYK bölümünde, ‘Cumhurbaşkanı ve iktidar belirleyecek’ deniyorsa, yargı tarafsızlığı ve bağımsızlığı maddesinin ne anlamı var. Mutabakatta sorun yok ancak bunlar, sistemi tamamen ortadan kaldıracak, sistemin demokratik yapısını değiştirecek otoriter bir sistemi içeriyor” diye konuştu. l ANKARA İlk ‘evet’ Bozdağ’dan Bozdağ Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, AKP ve MHP’nin uzlaşmasıyla Meclis’e sunulan anayasa değişikliği paketi ile ilgili olarak “Siyasi istikrar, güçlü iktidar, güçlü yasama, etkin yasama denetimi ve nihayetinde güçlü Türkiye için Cumhurbaşkanlığı sistemine ‘evet’ diyorum” değerlendirmesini yaptı. Bozdağ, anayasa değişikliği teklifinin Meclis’e sunulmasının ardından, Twitter üzerinden açıklama yaptı. AKP ve MHP’nin uzlaşarak tarihi bir dönemin kapısını araladığını vurgulayan Bozdağ, “Bu,Türkiye için tarihi bir reformun ilk adımıdır. Türkiye’ye özgü başkanlık sistemi olan Cumhurbaşkanlığı sistemiyle Türkiye ve Türk halkı, her alanda ve her anlamda daha güçlü olacaktır. Siyasi istikrar, güçlü iktidar, güçlü yasama, etkin yasama denetimi ve nihayetinde güçlü Türkiye için Cumhurbaşkanlığı sistemine ‘evet’ diyorum. Cumhurbaşkanlığı sistemi, ülkemize ve milletimize hayırlı olsun. Artık, bu büyük ve tarihi değişim için çalışma vaktidir” ifadelerini kullandı. l ANKARA /Cumhuriyet Yüksekdağ ‘Faşist karanlığı yarıp geçeceğiz’ Kocaeli Cezaevi’nde tutuklu bulunan HDP Eş Genel Başkanı Figen Yüksekdağ, dün düzenlenen HDP MYK toplantısına yazılı mesaj gönderdi. Yüksekdağ, “Bizi hapsedebilirler ama demokrasi, özgürlük ve barış hayallerimizi, mücadelemizi hapsedemezler, engelleyemezler, yenemezler. Biz içeride olabiliriz, ama ideallerimiz ve düşüncelerimiz hayatın ve mücadelenin tam içinde ve her yerde yaşamaya/yaşatılmaya, güçlenmeye, büyümeye devam ediyor ve edecek. OHAL kampanyamızla faşist karanlığı yarıp geçeceğiz, korku imparatorluğunu dize getireceğiz” dedi. l ANKARA C MY B