Katalog

Pazar 20 Kasım 2016 EDİTÖR: PELİN ÜNKER TASARIM: SERPİL ÜNAY Türkiye 12 milyar dolar fakirleşecek Liradaki sert düşüş milli gelir hesaplarını da değiştirecek. Kur daha fazla yükselmezse hatta Türkiye yüzde 3.2 büyüse bile kişi başı GSYH 9 bin 85 dolara inecek Kurdaki son rekorlarla birlikte milli gelir de kişi başı milli gelir de eriyecek. Hükümetin hazır ladığı 20162019 dönemine ait NPİOYTALSAARI Orta Vadeli Program’da yapılan he saplamalar bu yıl do lar kuru or talamasının 2.9586 ola PÜenlkiner cağı varsayımına dayanıyordu. Kur rekor üstüne rekor kırarken 18 Ka sım Cuma günü 3.4080’e kadar çıktı. Yılbaşından 18 Kasım ta rihine kadar hesaplandığın da bu yılın ortalama dolar ku ru 2.9744’e çıkıyor. Yıl sonuna kadar daha da artmaz 3.40 se viyesinde kalır varsayımı altın da yıl sonunda ortalama dolar kuru 3.01’e çıkıyor. Buna göre hükümetin kur tahmini, en iyi ihtimalle gerçekleşecek kurun yaklaşık 5 kuruş altında. Hesaplar tutmadı Bu da gerek milli gelir gerekse kişi başı mili gelirle ilgili hesaplamaları değiştiriyor. Hükümet zaten son hazırladığı OVP’de büyüme tahminlerini düşürmüştü. Bu yıl Türkiye’nin yüzde 3.2 büyüyeceğini hesaplayan ekonomi yönetimi, gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) Türk Lirası bazında 2 trilyon 148 milyar lira, dolar bazında 726 milyar dolar olacağını öngörüyordu. Buna göre hükümetin dolar kuru tahmini bu yıl için 2.9586 olarak belirlenmişti. Aynı hesaplamayla kişi başı GSYH öngörüsü de 9 bin 243 dolar. GSYH düşecek Şimdi de gerçekleşen kur oranlarıyla GSYH ile kişi başı GSYH’ye bakalım. Hükümetin tahminlerinde kullandığı nüfus 78 milyon 545 bin 927 kişi. Buna göre TL bazında kişi başı GSYH, 27 bin 347 lira. Kurun ortalama 3.01 olacağını düşünürsek dolar bazında ki şi başı GSYH, 9 bin 85 dolara iniyor. Bu da hükümetin OVP tahmininin 158 dolar altında. Özetle hükümetin kâğıt üzerinde gösterdiğinden 158 dolar daha fakir olacağız. GSYH için de durum değişmiyor. Hükümetin hesapladığı 726 milyar dolarlık GSYH, kur farkı nedeniyle 714 milyar dolara iniyor. Bu da ülke olarak 12 milyar dolar yoksullaşmamız anlamına geliyor. 19’uncu ekonomi Veriler 2023’te dünyanın en büyük 10 ekonomi si arasına girmeyi hedefleyen Türkiye’nin bu yıl da 19’unculuğu garantilediğini gösteriyor. Center for Economics and Business Research’ın hazırladığı Dünya Ekonomi Ligi’nde 2014’te 798 milyar dolarlık GSYH’si ile 18. sırada olan Türkiye, 2015’te 722 milyar dolarla 19. sıraya gerilemişti. Son veriler ışığında Türkiye’nin GSYH’sinin en az 714 milyar dolara ineceği düşünüldüğünde, iki yıllık gelir kaybı 84 milyar doları buluyor. Listede Türkiye’nin altında 677 milyar dolarla İsviçre yer alıyor. Büyümede yavaşlama sürebilir Tabii bütün bu hesaplamaları, Türkiye’nin bu yıl yüzde 3.2 büyüyeceği ve doların 3.40 seviyesinde kalacağı varsayımları üzerinden yaptık. Oysa ekonomistlere göre, yılın üçüncü çeyreğinde Türkiye’de ekonomik daralma ihtimali güçleniyor. Bu yılın sonunda 3.2 büyüme oranını yakalamamız ise çok zor. Bunun nedenleri olarak Türkiye’nin reformlar yerine OHAL’in uzatılması, referandum, başkanlık gibi siyasi tartışmalara odaklanması gösteriliyor. Dolar kurunun da yıl sonuna kadar 3.55 seviyesini bulması bekleniyor. Dolardaki artışın ekonomik verilere olumsuz yansıyacağı da bir gerçek. Hükümetin OVP’deki yüzde 7.5 enflasyon hedefi kur artışlarından dolayı aşılabilir. Enflasyon artışı da tüketimin yavaşlamasına yol açacak bir durum. Diğer yandan ihracat yapılabilmesi için ara malı ithalatı gerekiyor. Doların yükselişi ithalatı daha maliyetli hale getirecek. Yüksek döviz borcu da şirketlerin maliyetlerini artıracak. Özetle Türkiye’nin ithalata bağımlı yapısı, şirketlerin döviz borçları ve yüksek enflasyon, ekonomide durgunluğa yol açabilir. 2019’a kadar umut yok Seferi geciken veya iptal edilen yolcular tazminat alacak. Rötara karşı tazminat hakkı Türkiye’de de geçerli olan AB 261/2004 sayılı tüzüğe göre, uçuşunda gecikme ya da iptalle karşılaşan yolcular, tazminat alma haklarını kullanabiliyor. Buna göre seferi iptal edilen ya da geciken yolcular tazminat hakkına sahip oluyor. Bir yolcunun üç saat gecikmeyle Türkiye’de iç hatlarda 100 Avro, 1500 kilometreye kadar uçuşlarda 250 Avro, 1500 ila 3 bin 500 kilometre arasındaki uçuşlarda 400 Avro ve 3 bin 500 kilometreden fazla süren uçuşlarda 600 Avro tazminat alma hakkı var. Yolcu, 2 yıl önceki uçuşlardan bile tazminat alabiliyor. l Ekonomi Servisi Zeytinyağında sahtecilik uyarısı Zeytinyağı fiyatının artması nedeniyle piyasada hileli veya tağşiş edilmiş ürünler arttı. TÜDEF Gıda ve Sağlık Komisyonu Başkanı Sinan Vargı “Piyasada etiketsiz, üreticisi belli olmayan zeytinyağlarından kaynaklanan tüketici şikâyetlerinde büyük artış var. Dolandırıcılar 4 litre kanola, pamuk veya başka bitkisel yağa koku vermesi için bir litre yüksek asitli yağ karıştırıyor. 3035 liraya mal edilen bu yağ 140150 liradan satılıyor” dedi. l Ekonomi Servisi Turizm sektörü bu yıl dip yaptı. Etstur Yönetim Kurulu Başkanı Ersoy, Türkiye’nin terör algısını değiştirmesi gerektiğini vurguladı Türkiye’nin önde gelen tur operatörlerinden Etstur Yönetim Kuru lu Başkanı Mehmet Ersoy, tu rizmde hem turist sayısı hem de gelir bakımından 2015 ra kamlarının böyle giderse 2019’a kadar yakalanmasının çok zor olduğu nu söyledi. Türkiye’nin te rörle ilgili algı sını değiştirmek zorunda olduğu ŞEHRİBAN na işaret eden KIRAÇ Ersoy, “Yerli tu rist bile 15 Tem muz darbe girişimini algılaya madı. Yabancı turistin kolay al gılaması mümkün değil. Bu ya şanan olumsuzluk aslında son dakika sürprizlerinin ne ka dar gerçek olduğunu göster di hepimize. Biz şirket olarak 15 Temmuz’dan sonra 20 bin toplu iptal aldık. 24 saat için de müşterilerimizin parasını hesaplarına yatırdık. İptalle rin bir bölümü daha sonra geri döndü” dedi. Dibi gördük Mehmet Ersoy, şirketin 2016 değerlendirmesi, 2017 hedef ve beklentileriyle ilgili düzenlediği toplantıda 2016 ile ilgili söylenecek fazla bir şey olmadığını belirterek, “Yaşanabilecek olası kötü senaryoların yaşandığı bir sezonu geride bırakıyoruz. Dibi gördüğümüzü varsayarsak 2017 ile birlikte rakamların olumlu şekilde düzeleceğini öngörüyoruz. Avrupa’dan gelen ilk rakamlar çok iç açıcı olmasa da ilerleyen tarihlerde 2016 rakamlarını yakalayacak gibi gözüküyor. Rusya’dan turist akışının tekrar başlaması sebebiyle özellikle Antalya’da çok önemli doluluk artışları olacaktır. Rusya’daki artış beraberinde Rusça konuşan diğer ülkelerden gelen turist akışını da olumlu etkileyecektir. Bu sebeple özellikle Antalya bölgesini 2016’ya kıyasla 2017’de çok daha şanslı görüyoruz” diye konuştu. Cruise’de sert düşüş Artan terör eylemlerinden dolayı cruise turlarında da büyük sıkıntı Yüzde 45 indirim Mehmet Ersoy ile şirketin reklam yüzü Burcu Esmersoy, Etstur’un, 20162017 erken rezervasyon dönemini başlattı. Yüzde 45 indirim oranıyla başlayan erken rezervasyon dönemleri, her ay yüzde 5’lik oranda azalarak devam edecek. yaşandığını, yüzde 80 civarında iptallerin olduğunu anlatan Ersoy, Etstur olarak daha küçük gemilere yöneldiklerini dile getirdi. Kültür turlarında da bölgesel olarak yaşanan gelişmelerden dolayı büyüme beklemediklerini aktaran Mehmet Ersoy, “Otelciye fiyat baskısı yapmak dönüp dolaşıp tatilciyi vurur. Bundan sonra otelciyi zorlamak doğru değil. Çünkü kalite düşüyor. Yabancı turist düşüşü nedeniyle artık tüm otellerin bünyesinde yüzde 1015 yerli turisti barındırması gerekiyor” ifadesini kullandı. Türkiye’ye güveniyoruz Türkiye’ye güveni kaybetmiş bir yatırımcı olmadıklarını dile getiren Ersoy, Bodrum bölgesinde yatırım planladıklarını izinlerin çıkmasını beklediklerini açıkladı. 2016’da şirket olarak 1 milyon 300 bin yolcu sayısına ulaşacaklarını kaydeden Ersoy, gelecek yılki yolcu hedeflerinin ise 1 milyon 500 bin olduğunu aktardı. Etstur olarak 2016’yı yüzde 30’luk bir büyümeyle kapatacaklarını an latan Mehmet Ersoy, “Yurtdışı turlarda 2016’yı ülkemizde yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen yüzde 10 büyüme ile yaklaşık 65 bin kişiyle kapattık. 2017’de de yüzde 20 büyüme ile 75 bin kişiyi yurtdışına götürmeyi planlıyoruz. 2017’de düzenleyeceğimiz programlara alternatif olarak İran’dan Hindistan’a, Basko’dan Lapland’a pek çok yeni program hazırlayıp Etstur misafirlerinin beğenisine sunduk” dedi. Başaran Symes, “Ne olursa olsun temel hak ve özgürlüklerden, demokrasiden taviz vermemeliyiz” dedi. ekonomi 9 TÜSİAD: Endişeliyiz TÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Cansen Başaran Symes, Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu’nun (TÜRKONFED) İzmir’de düzenlediği 20’nci Girişim ve İş Dünyası Zirvesi’nde yaptığı konuşmada, Türkiye ekonomisinin öngörülebilirliğin azaldığı, güven ve güvenlikte olağanüstü sıkıntıların yaşandığı bir süreçten geçtiğini söyledi. Symes, “Veriler, ekonomik büyümenin ciddi boyutlarda yavaşladığını, işsizliğin uzun zamandır hiç olmadığı kadar yükseldiğini gösteriyor. Son iki haftadır hızlı bir şekilde yükselen döviz kurunun, enflasyon beklentileri ve dolayısıyla uzun vadeli faizler üzerinde yaratacağı olumsuz etkilerden fazlasıyla endişe duyuyoruz” dedi. Demokrasi vurgusu Symes, “Güvenlik sorunlarımız son derece büyük, farkındayız ama bu sorunların ne iktisadi alanda ne demokratikleşmede ilerlememizin önüne geçmesine izin vermemeliyiz. Bu tür zor değişim dönemlerinden geçerken en çok dikkat etmemiz gereken, iktisadi kurumlar, demokratik hak ve özgürlükler, rekabet gücümüz, uluslararası zemindeki yerimiz, işbirliklerimiz gibi alanlardaki kazanımlarımızı kaybetmemek. Ne olursa olsun temel hak ve özgürlüklerden, demokrasiden taviz vermeden, refah seviyesi yüksek, sosyal ve ekonomik kalkınmasını başarmış bir ülke olma hedefimizde kararlılıkla ilerlemeliyiz. Normalleşme için güvenin yeniden acilen tesisi gerekiyor” diye konuştu. Siyasal meşruiyet sorgulanır Dünyada üzerinde durulması gereken ana konulardan birinin toplumlarda giderek artan şekilde, adalete inancın azalması ve özellikle 2008 krizinden sonra sosyoekonomik eşitsizliğin artması olabileceğini belirten Symes şöyle devam etti: “Biliyorsunuz, artık teknolojinin ve iletişim araçlarının çok hızlı geliştiği bir çağdayız. İnsanlar bilgiye ve birbirlerine anında ulaşabiliyorlar. En baskıcı ve otoriter devletlerin bile bir noktadan sonra bunun önüne geçmeleri imkânsız. Sansürlerin, bilgiye ulaşma konusunda anlamını yitirdiği bir dönem bu. Bir toplumda adalet duygusu sarsılıyorsa, sistemin toplumun farklı kesimlerine karşı adil işlediğine inanç zayıflıyorsa, gelirin ve fırsatların adil dağılmadığına yönelik kanı giderek artıyorsa, kendini dışlanmış görenler çoğalıyorsa, yeni kuşakların öncekilerden daha iyi yaşayacağına dair umutlar azalıyorsa, hem ekonomik hem de siyasal meşruiyet de gittikçe artan şekilde sorgulanır, toplumlar da buldukları her fırsatta tepkilerini bir şekilde gösterir.” Symes, burada kritik olan hususun, adaletsizlik ve eşitsizliğe karşı olan tepkilerin nasıl bir siyaset ve politika üreteceği olduğunu belirterek “Kullanılan dil, izlenen politikalar, odaklanılan konular, kutuplaşma, kavga ve savaşlar mı olacak yoksa gelişen teknolojiyi özellikle çocuklar için daha demokratik, daha refah seviyesi yüksek, daha adil bir dünya için nasıl kullanılacağı mı tartışılacak” sorusunu sordu. l Ekonomi Servisi Akın: Yatırımı tavsiye edemem Akfen Holding Yönetim Kurulu Başkanı Hamdi Akın, İzmir’de düzenlenen Girişim ve İş Dünyası Zirvesi gala yemeğinde yaptığı konuşmada, “2017’de ne olacak kimse kestiremiyor” dedi. Türkiye’de teşviklerin hiçbir işe yaramadığını ifade eden Akın, “Teşvikler güzel ama Doğu’da Güneydoğu’da teşvikler çalışmıyor. Çünkü ileride ne olduğunu hesaplayamıyoruz. Güneydoğu’da kardeş kavgasının olduğu bir yerde yatırım yapmak özel sektör için hiç de cazip değil. Ben bunu devlet makamlarındaki herkese söyledim” dedi. Türkiye’nin komşuları ile arasının bozulduğunu anımsatan Akın şöyle devam etti: “Bütün zenginliklerine rağmen komşularımızda istikrar yok. Komşu da bu zenginliği Türkiye’ye atamıyor. Tüm dünya iyi olmalı ki Türkiye iyi olsun. Ama bakıyoruz her şey tırmanıyor. PKK tırmanıyor. Güneydoğu’da terör tırmanıyor. 2017’de ne olacak kimse kestiremiyor.” Bu süreçte kimseye ‘yatırım yapın’ tavsiyesi vermeyeceğini açıklayan Akın, ortak olduğu yabancı firmaların da Türkiye’ye yatırımdan kaçtığını vurguladı. l Ekonomi Servisi C MY B