Katalog

DUNYA UKİP lideri 3 hafta dayanabildi Britanya’nın AB’den çıkış kararının ardından istifa eden aşırı sağcı, birlik karşıtı Birleşik Krallık Bağımsızlık Partisi (UKIP) lideri Nigel Farage’ın halefi Diane James, üç haftadır sürdürdüğü genel başkanlık görevinden istifa etti. James, “Partiyi yönetmek için yeterli otoritem yok” diyerek istifasını gerekçelendirdi. Guterres BM koltuğunun yeni sahibi Guterres BM Genel Sekreteri Ban Kimun’un görev süresinin dolmasıyla 31 Aralık’ta boşalacak koltuğa eski Portekiz Başbakanı Antonio Guterres geliyor. BM Güvenlik Konseyi’nde dün bu karara yapılan son yoklamanın ardından üyelerin oybirliğine vardığı duyuruldu. Guterres, “Konsey beni yeni genel sekreter olarak seçecek. Mutlu ve gururluyum” dedi. Perşembe 6 Ekim 2016 dishab@cumhuriyet.com.tr TASARIM: MÜGE KAYGUSUZ Musul restleşmesi 7 Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Irak meclisinin kararına tepki göstererek “Türkiye Başika’nın tartışma konusu Irak meclisinin Türk askeri varlığının ülkeden çekilmesine yönelik sert maddeler içeren kararının ardından Irak elçisi Dışişleri’ne çağrıldı. Bağdat’a protesto iletildi KURTULMUŞ: olmasına müsaade etmeyecektir” dedi. Irak’ta Musul kentinin IŞİD’in elinden alınmasına yönelik geniş çaplı operasyon için geri sayım sürerken AnkaraBağdat arasında gerilim tırmanıyor. Başika’daki Türk askeri varlığına ilişkin krizi çözmek amacıyla IrakTürkiye ve ABD arasında süren uzlaşı arayışları, Türkiye’den, Musul operasyonuna yönelik son açıklamalar, tezkere DUYGU kararı ve başta CumhurGÜVENÇ başkanı Tayyip Erdoğan olmak üzere siyasilerin demeçleriyle yeniden alevlendi. Amerikan birliklerinin Irak güçlerini eğitimleri sürerken dün gündeme ABD’nin Başika’da askeri kamp kurma çalışmaları yaptığı iddiası yansıdı. ABD’DEN ‘IRAK’TAN İZİN ALIN’ VURGUSU ABD, Başika krizinin Türkiye ve Irak tarafından çözülmesini istese de Musul operasyonunda görev alacak kişilere Bağdat’ın karar vermesi gerektiği görüşünde. ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Antony Blinken, Bağdat ve Ankara’daki temaslarının ardından geçen hafta Irak Başbakanı İbadi’ye destek vermiş ve “Musul’un geri alınması operasyonunun çekirdeğini, koalisyonun desteklediği ve Peşmergenin de desteğini alan Irak güvenlik güçleri oluştura cak. Musul’a Peşmerge güçleri ve Şii milisler girmeyecek” demişti. Öte yandan, IŞİD karşıtı koalisyonun Sözcüsü John Dorrian’ın “Irak topraklarında bulunan Türk ordusu resmi izinle gelmemiştir ve illegaldir” dediği iddiası ise dün gündeme yansıdı. Koalisyon sözcülüğü iddiayı Cumhuriyet’e yalanladı. Türkiye de dahil Irak’ta IŞİD ile mücadele etmek isteyen herkesin Irak’tan izin alması gerektiğini vurgulayan kaynaklar bu haberlerin yanlış olduğunu belirtti. IŞİD işgal ederken neredeydiniz? Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Irak meclisinin “Türk askerlerinin Irak’tan çıkarılması” yönünde aldığı karara tepki gösterdi. Kurtulmuş, “Türkiye hem Irak’ın hem Suriye’nin toprak bütünlüğünü sağlaması bakımından her tür Irak Temsilciler Meclisi’nin (ITC) lü sorumluluğunu yerine getiriyor” dedi. Başika’daki Türk birliklerini “işgal deniyle dün gerçekleşmedi. nırötesi bir operasyon düzenlemesi yer da sergilediği ilkeli tutumunda da karar İstanbul’da bir etkinlikte gazetecilerin so ci güç” olarak tanımlayan ve Erdoğan’ı hedef alan önceki günkü kararının ar ‘Bir kısmı katılsın’ talebi almıyor. Bağdat’ın Türkiye’nin birliklerini çekme çağrısına karşın Türkiye’nin dından başkentler protesto için hareke Öte yandan, Türkiye’nin Musul operas Irak ve Suriye tezkeresini yeniden uzat lılığını koruyacaktır.” Nuceyfi ‘orduylayız’ dedi rularını yanıtlayan Kurtulmuş şu ifadeleri kullandı: “Türkiye’nin Başika’daki varlığı Musul’un DEAŞ tarafından işgalinden son te geçerken Türkiye’nin hedefinin Ba yonunda hedefinin TSK’nin aktif rolü ol ması ve Musul operasyonunda aktif rol Başika’da Türkiye’nin eğittiği birlikten ra ortaya çıkan bir zorunluluk dolayısıyla şika’daki bir grup eğitilmiş gücün Irak madığı, Başika’daki Türk askeri tarafın alabileceğine yönelik ifadelerle tırmanan sorumlu eski Musul Valisi Asil Nuceyfi, dır. Musul DEAŞ tarafından bir günde işgal ordusunun komutasında Musul operas dan eğitilen yaklaşık 3 bin Iraklıdan sa krizde Türkiye’nin tepkisini önceki gün Cumhuriyet’e yaptığı açıklamada, “Bir edildiğinde Irak hükümeti neredeydi? Yine yonuna katılması olduğu öğrenildi. dece bir kısmının Irak ordusunun komu Dışişleri “şiddetle protesto” ettiğini du liklerimizin Irak ordusunun komutasın birçok Irak şehri bir günde işgal edildiğinde Dışişleri Bakan Yardımcısı Ahmet Yıl tası altında görev alması olduğu öğrenil yurarak şöyle açıklamıştı: da Musul operasyonunda görev alacağın uluslararası camia neredeydi?” dız dün, Irak Büyükelçisi Hisham Al di. Ancak Musul’un Türkiye tarihindeki “Türkiye, ulusal güvenliğini tehdit dan eminim” dedi. BağdatAnkara gerili Alawi’yi makamına çağırarak ITC’nin al önemi ve bunun iç politikada kullanılma eden terör örgütleriyle öz savunma hak mi için de “Bu siyasi bir kriz ve eminim Barzani destek istedi dığı karardan duyduğu rahatsızlığı iletti sının ABD’nin aracılığında sürdürülen kını kullanmak suretiyle gerçekleştirdiği diplomatik şekilde çözülecek. Biz ordu, Türkiye’nin, Irak ve Suriye’deki yapının ve protesto etti. Bağdat’ın Türk Büyükel uzlaşı arayışlarına da sekte vurduğu be mücadelede olduğu gibi, ortak bir gele uluslararası koalisyonla birlikte görev değiştirilmesine yönelik çabaların karşı çi Faruk Kaymakçı’yı çağırma kararı ise lirtildi. Ankara’nın gündeminde TSK’nin ceği paylaştığı Irak’ın egemenlik ve top alacağız” diye konuştu. Peşmergenin de sında olduğunu söyleyen Kurtulmuş, “Hiç Kaymakçı’nın Bağdat dışında olması ne Fırat Kalkanı’nda olduğu gibi Musul’a sı rak bütünlüğünün korunması konusun operasyonda görev alacağını belirtti. bir terör örgütünün, oradaki etnik yapıyı değiştirmek, oradaki demografik yapıyı de Mezhepçi retorikten ğiştirmek gibi eylemin içerisinde olmasına ne Türkiye olarak bizim müsaade etmemiz mümkündür, ne de Irak’ın ya da başka bir ülkenin buna müsaade etmesi lazım” dedi. Başika’ya ilişkin soru üzerine şunları kay kaçınılmazsa... detti: “Başika meselesinde biliyorsunuz başından itibaren K. Irak’taki yerel yönetimin, Barzani yönetiminin de Türk birliklerinden Türkiye’yi yöneten siyasal İslamcı aklın özellikle yerel güçlerin Musul’u kurtarmak için eğitilmesi konusunda destek istediği, yardım istediği de açıktır. ” son dönemde Irak’la ilgili verdiği mesajların Çavuşoğlu: İyi niyetli değil tek manası var: “Türkiye statükoyu bozmak istemiyordu ama zaten bozulmuş o yüzden biz de imparatorluktan kalma payımızı alırız.” Irak’ta etkisi ve hayrı pek tartışmalı Nuceyfi aşireti dışında bir şey göremez haldeyseniz, elbette Irak meclisinin Türkiye’ye sert tutumunu da anla Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Irak’ın Türkiye’nin Başika’daki varlığını “işgalci” olarak tanımlamasına tepki gösterdi. “Irak meclisinin TBMM’de yenilenen tezkerenin tekrar kabul edilmesinden sonra yaptıkları açıklamayı iyi niyetli bulmuyoruz ve Irak halkının tamamını temsil etmediğini çok iyi biliyoruz” dedi. mazsınız. Bir kere Türkiye bölgede etki li ve nüfuzlu aktör olmak istiyorsa önce üslubuna dikkat etmeli. Başka bir ülkenin toprağında bulunurken ‘kibirli beyanlar’ yapmamalı. Sonra mezhepçi re BM, Musul operasyonuna işaretle çatışmalar nedeniyle çok sayıda kişinin bölgeden kaçmaya çalışacağı, insani krizin yaşanabileceği uyarısı yapıyor. Fransız jetleri Akdeniz’e konuşlu uçak gemisinden havalanıp Musul çevresindeki IŞİD hedeflerini vuruyor. torikten kaçınmalı. Ama kaçınmıyor. Davutoğlu’nun patlamış ‘düzenleyici ülke’ iddiasının peşindeler hâlâ. Artık bu kangrenleşti. Kim istemez ülkesinin Şiilerden tehdit söylemi bölgesinde nüfuzlu olma sını! Ama mesele o nüfu zun ‘hayra kullanılıp kul lanılmadığı’ olmalı. Dönüp CEYDA KARAN IŞİD 2014 yazında Irak ve Suriye’de ortalığı duman ederken Türkmenlerin ha li karşısında kılını kıpırdatmayanla rı anımsayın, Sünni/Şii ayrımının na sıl güdüldüğünü anımsayın. Öyle değil diyenler gidip Tel Afer’den kaçmak zo runda kalan Şii Türkmenlere bir sor sunlar. Bugün Musul’dan Tel Afer’den bahsedilip “Kimsenin buralara girme ye hakkı yok. Musul’un IŞİD’den kurta rılmasından sonra burada sadece Sün ni Araplar, Türkmenler ve Sünni Kürt ler kalmalıdır” denilmesi bu zihniyetin capcanlı kanıtıdır. Türkmenler için ar tık dilleri varmamış olsa gerek! Bu her koşulda Neynova’nın Hıristiyanlarını, Şabaklarını görmeyen, Irak’ı bir bütün olarak görmeyen bir mantıktır. Sorun belki de Ankara’da salt siya sal İslamcıların değil, Musul davası ve yarasını hâlâ taşıyanların da aynı yer de durmaları. Bölgede ‘ulus devletle rin’ altını oyan perspektifin sürdürü cüsü konumları “Irak nasıl olur da bizi reddeder”, “Irak da neymiş, ordusu bi le yok ki” mantığına varıyorlar. Eleşti renlere “Ama İran da mezhepçi” dışın da yanıt sunamıyorlar. Öyle olsa bile İran dış politikalarında bu denli mez hepçi bir üslup mu kullanmakta? Ha yır. Çok daha rasyonel hareket edi yorlar. Türkiye’yi yönetenlerin tu tumu bana göre şu: Kaynamak ta olan bir kazanın içine ko nulmuşsunuz, alttaki odunla rı kendiniz yakmaktası nız. Mevzu bu. IŞİD, Irak’taki kalesi sayılan Musul’u 2014’te ele geçirmişti. Şii Haşdi Şabi milislerinin sözcüsü, ‘Türk ordusu Irak toprak Nuceyfi: Sünni larından çekilmezse, Musul operasyonunun başlamasıyla sadece IŞİD’le değil Türk ordusuyla da savaşırız’ dedi. özerkliK çıkmalı Irak Başbakanı Haydar İbadi, önceki gece TV’de yayımlanan açıklamasında “Türk tarafından Irak’ın içlerine karışmamasını defalarca talep ettik. Türklerin maceracılığının bölgesel bir savaşa dönüşmesinden korkuyorum” dedi. İbadi “Türkiye ile askeri mücadeleye girmek istemiyoruz. Ancak Türk yetkililerinin davranışları kabul edilebilir değil” diye ekledi. Haşdi Şabi denilen Şii milislerin sözcülerinden Yusuf Kilabi de Irak’taki Türk askeri varlığının Irak hükümeti tarafından davet edilmediğini ve “işgalci” olduğunu iddia etti. ‘BM’ye başvurulsun’ Kilabi “Türk ordusu Irak topraklarından çekilmezse, Musul operasyonunun başlamasıyla sadece IŞİD’le değil Türk ordusuyla da savaşırız, onlara da düşman muamelesi yaparız” dedi. Öncesinde Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Musul’un kurtarılmasından sonra burada sadece Sünni Araplar, Türkmenler ve Sünni Kürtler kalmalıdır” açıklamasına Şii milisler “Irkçı, mezhepçi ve ayrımcı... Musul Araplar, Kürtler ve Türkmenlerin ötesinde Ezidilerden Hıristiyanlara kadar çok kültürlü, çok inançlı bir kenttir. Kimse, özellikle de yabancı ülkelerin liderleri Irak’ın herhangi bir parçasına ayrımcı politikalar empoze etme ya da kimlerin evlerine geri döneceğine karar verme hakkına sahip değildir” tepkisini vermişti. Sünni milletvekillerinden Ahmed Cuburi, Bağdat’ın Irak meclisinin kararı uyarınca Türk güçlerinin Irak’tan çıkarılması için IŞİD’in Haziran 2014’te Musul’u ele geçirmesinde yardımcı oyun cu olduğuna da ir hakkında iddia lar bulunan ken tin eski valisi Esil Nuceyfi, Musul savaşının Sünni ler için özerk yönetimle sonuç lanmaması halinde Irak’ın etnik mezhebi bölünmeler üzerinden parçalanacağını savundu. An kara ile Riyad tarafından des teklenen ve Musul operasyo nuna katılacak Sünni milis gücü oluşturan Nuceyfi, Reuters’e “En büyük korku, Musul savaşını akıllıca kontrol edememeleri ve BM, BM Güvenlik Konseyi ve Arap Sünni Araplara gerçek anlam Birliği’nden talepte bulunmasını istedi. da yetki vermemeleri halinde ‘İran’dan niye söz edilmiyor’ Irak’ın parçalanması” dedi. Peşmergeyle işbirliğinden mem Kürt milletvekili Arafat Kerem ise “Ne nun olduklarını, İran destekli Şii den diğer taraflardan, ör milisleri ise istemediklerini kay neğin Bağdat’a kadar ge detti. Barışın sadece daha fazla len İran’dan söz edil bölgesel özerklikle geleceğini miyor? Neden sadece savunarak “Ninova kendi içişle Türkiye’den bahsediliyor” ri ve güvenliğinden sorumlu ol tepkisini gösterdi. malı, kendi anayasasını yaz malı” diyen Nuceyfi, “Sünni lere daha fazla yetki veril mezse Irak üçdört böl geye parçalanacak” iddiasında bulundu. Irak güçlerinin “Musul savaşı Irak’ı IŞİD’e yönelik bir arada tutabi operasyonları lir ama sadece yeni sürüyor. bir idare türü oluştu rulması şartıyla” dedi. Kayyara’ya hava saldırısı Irak’ta IŞİD’e yönelik operasyonlar çerçevesinde ABD liderliğindeki koalisyon güçlerinin hava bombardımanları sürüyor. Dün Musul’un güneyine Kayyara yakınlarına düzenlenen saldırıda ise Sünni aşirete bağlı 20 milisin öldüğü iddiası gündeme düştü. Sünni milislerin hangi gruptan olduğu açıklanmadı. Hava saldırısının Irak ordusunca mı, koalisyon tarafından mı düzenlendiği bilinmiyor. Koalisyondan “olayı araştırıyoruz” açıklaması geldi. Rusya’dan yine anlaşmaya askı ABD ve Rusya arasında Suriye krizinin çözümüne yönelik çabaların sonuçsuz kalmasının ardından başlayan diplomatik kriz büyüyor. ABD yönetiminin Suriye’de ateşkes konusunda yürütülen müzakereleri askıya aldığını duyurmasıyla eş zamanlı Rusya’dan gelen “Plütonyum kullanımına ilişkin ikili anlaşmamızı askıya alıyoruz” tepkisine dün bir yenisi daha eklendi. Rusya, 2013’te imzalanan ve bilimsel araştırmalar ile nükleerenerji sektörlerinin geliştirilmesi konularında ABD Enerji Bakanlığı işbirliğini öngören anlaşmayı askıya aldığını duyurdu. Rus hükümetinden yapılan açıklamada, Başbakan Dmitriy Medvedev’in Rusya Devlet Nükleer Enerji Kurumu (Rosatom) ile ABD Enerji Bakanlığı arasında işbirliğine yönelik anlaşmayı askıya alan kararnameyi imzaladığı belirtilirken gerekçe olarak ‘ABD’nin bu alandaki çalışmaları durdurması’ gösterildi. C MY B