Katalog

Çarşamba 16 Eylül 2015 EDİTÖR: PELİN ÜNKER Tırmanış sürüyor G yüzde 7.3’ü inşaat, yüzde 51’i ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında hizmet sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0.8 puan artarken, tarım sektörünün payı 0.3 puan, sanayi sektörünün payı 0.4 puan, inşaat sektörünün payı ise 0.1 puan azaldı. İşgücü, söz konusu dönemde bir önceki yılın aynı dönemine göre 901 bin kişi artarak 30 milyon 141 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0.8 puan artarak yüzde 52.1 oldu. TASARIM: SERPİL ÜNAY ekonomi 9 İşsizlik, yüzde 9.6’a ulaşırken, 220 bin kişi de işsizler ordusuna katıldı. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlerin sayısı bir önceki döneme göre 83 bin kişilik artışla yüzde 10.4 oldu enç işsizliğin bir yıl önceki döneme göre bir puanlık artış gösterdiği işsizlik verileri beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), haziran ayı işgücü istatistiklerini açıkladı. İşsizlik haziran ayında yüzde 9.6 oldu. Tarım dışı işsizlik oranı da yüzde 11.7 olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2015 yılı Haziran döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 226 bin kişi artarak 2 milyon 880 bin kişi oldu. İşsizlik oranı da 0.5 puanlık artış ile yüzde 9.6 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 0.6 puanlık artış ile yüzde 11.7 olarak tahmin edildi. DİSKAR’ın işsizlik raporuna göre, geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 16.3, işsiz sayısı 5 milyon 296 bin, kadınlarda geniş tanımlı işsizlik de yüzde 23.3 oldu. FED’i beklerken inans “oyuncularını” bir telaştır aldı: Amerikan Merkez Bankası (Federal Reserve; ya da kısa adıyla FED) yarın (perşembe) “tarihi” bir toplantı yapıyor olacak ve “faiz artırımına gidip gitmeyeceğini” duyuracak. FED’in faiz artışı sinyali vermesi 2009’dan bu yana küresel krize karşı sürdürülen genişleyici para politikasının sonuna gelindiğini ve artık ucuz ve bol döviz döneminin geride kaldığını belgelemiş olacak. Büyüme beklentilerini spekülatif sıcak para akımlarına dayandıran Türkiye ve benzeri “yükselen piyasa ekonomileri” açısından bu son derece tehlikeli ve kötü bir haber. FED 2009’dan bu yana miktar kolaylaştırması adı altında üç para programı uyguladı ve küresel piyasalara 3 trilyon dolar likit para sundu. Böylelikle tüm ülkelerde doların fiyatı ucuzladı, faizler geriledi ve neredeyse sıfır düzeyine çekildi. Söz konusu operasyondan beklenen, ucuz kredi maliyetlerinin sabit sermaye yatırımlarına dönüşeceği ve ekonomik büyümeyle birlikte istihdamın arttırılabileceği idi. Ancak gelişmeler bu yönde olmadı. Taze ve likit yeni para arzına kavuşan küresel sermaye bu kaynağı öncelikle spekülatif finansal varlıkların fiyatların şişkinleştirilmesine dayalı spekülatif rant faaliyetlerine yöneltmeyi daha kârlı buldu. Fonlar sanayi yatırımlarına dayalı reel ekonomik faaliyetler yerine, tüm dünya piyasalarını bir kumarhane kapitalizmine dönüştüren finansal rantlara aktarıldı. Bu süreçte Amerikan işgücü piyasalarında reel ücretlerdeki gerileme işsizlik baskısıyla birlikte sürdürülmekteydi. Nitekim elimizdeki veriler Amerika’da işgücüne katılım oranının 1970’lerden bu yana en düşük düzeyine gerilemiş olduğunu; umudu kırılmış ve iş aramaktan vazgeçmiş nüfus ile birlikte gizli işsizlik oranının da yüzde 10.7 ile birlikte hâlâ kriz öncesi oranların üzerinde seyretmekte olduğunu belgelemektedir. Genç ve Hispanik nüfus içerisindeki işsizlik oranı ise yüzde 11’i aşmaktadır. Merkezi Vaşington’da kurulu olan Ekonomi Politikaları Enstitüsü’nden (EPI) Josh Bivens imzalı bir Rapor (*) Amerika’da ücretli emek gelirleri ile emeğin üretkenliği arasındaki makasın hızla açılmaya devam ettiğini göstermektedir. EPI raporuna göre, 1973 ile 2014 arasında net emek üretkenliği toplam yüzde 72.2 (yılda ortalama yüzde 1.33) büyüme göstermesine karşın; enflasyondan arındırılmış ortalama reel ücretler toplam sadece yüzde 8.7 artmıştı (yıllık ortalama sadece yüzde 0.2!). Kaldı ki bu artışın büyük bir bölümünün 1995 – 2002 arasında gerçekleştiği izlenmekte, diğer yıllarda reel ücretlerin sürekli azalma içinde olduğu görülmektedir. Kaynakların reel üretken sektörlerden giderek spekülatif finansal varlıklara aktarılması; sanayisizleşme; işgücü piyasalarında esneklik adı altında güvencesiz enformel istihdam biçimlerinin yaygınlaştırılması; küresel çapta üretim atölyelerinin giderek ucuz işgücü deposu çevre ülkelerine kaydırılması gibi bir dizi nedene dayalı olan bu olgunun sonucu açıktır: emeğin milli gelirden aldığı pay sürekli gerilemekte ve gelir dağılımı bozulmaktadır. Nitekim EPI uzmanlarının hesaplamalarına göre Amerika’da 2000 sonrasında şirketler toplam geliri içinde emeğin gelir payı yüzde 6.5 gerilemiştir. Bu rakam yıllık bazda hesaplandığında, sermayeye 535 milyar dolar net transfer anlamına gelmektedir. Bu bağlamda, yazımızı Bağımsız Sosyal Bilimciler grubunun 2009’da krize yönelik yapmış olduğu değerlendirmeleri tekrardan vurgulayarak sonlandıralım: mevcut kriz, kapitalizmin kaçınılmaz krizlerini finansallaşma yoluyla aşma çabalarının ürünüdür. Dolayısıyla, FED’in faiz kararı finans burjuvazisinin stratejik spekülatif oyunları açısından kuşkusuz önemlidir, ancak bu satırlarda bahsettiğimiz yapısal sorunların çözümüyle ilgisi bulunmamaktadır. Sayek Böke: OECD’de birinciyiz şsizlik verilerinin ekonomideki kötü yönetimi tokat gibi yüzümüze çarptığını dile getiren CHP Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Selin Sayek Böke, bu durumun umutsuzluğu ve suç ortamını beslediğine dikkat çekti. TÜİK’in açıkladığı işsizlik rakamlarına ilişkin yazılı açıklama yapan Böke, “Gençlerimizde işsizlik artışı daha belirgin” diyerek, genç çalışanların önemli bir kısmının da niteliksiz işlerde çalışmak zorunda kaldığını kaydetti. “Herhangi bir işte çalışmayan, eğitimde veya stajda olmayan genç sayısında da OECD ülkeleri arasında birinciyiz” diyen Böke “Gençlerin önünü açacak önlemlerin acilen alınması gerekiyor” dedi. Öte yandan CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu Balıkesir’de iş dünyası ile buluştu. Toplantıdan sonra açıklama yapan Böke, “Türkiye beş temel sorunda birleşiyor. İlki; toplumsal barış, uzlaşı ihtiyacı. İkincisi ekonomi. Döviz kurundaki müthiş yükselme, işsizlik rakamları, büyümedeki yavaşlama... Bir diğeri özgürlükçü anayasa ihtiyacı. Eğitim alanında sıkıntılarımız olduğu aşikâr. Bir diğeri dış politika” dedi. F İ Kriz gibi DİSKAR’ın değerlendirmesine göre ise durum kriz dönemi gibi. Değerlendirmeye göre, bu dönem işsiz sayısı, 2009 krizinden sonraki en yüksek haziran dönemi. Öte yandan, Haziran 2015 döneminde resmi işsizlere, umudu olmadığı için ya da diğer nedenlerle son 4 haftadır iş arama kanallarını kullanmayan ve işe başlamaya hazır olduğu halde bu nedenle işsiz sayılmayanlar da dahil edildiğinde işsizlik oranı yüzde 16.3, işsiz sayısı da 5 milyon 296 bin kişi olarak gerçekleşti. İşinden memnun olmayan ya da daha fazla çalışmak istediği halde düzgün işler bulamadığı için çaresiz kısa süreli işler yapanlar (eksik ve yetersiz istihdam edilenler) ilave edildiğinde işsizler, gizli işsizler ve çaresizlerin toplam sayısı 6 milyon 299 bin kişi oldu. Bunların geniş işgücü içindeki payı ise yüzde 19.3 olarak gerçekleşti. l Ekonomi Servisi [email protected] m Artış hızlandı 1524 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 1 puanlık artış ile yüzde 17.7 olurken, 1564 yaş grubunda bu oran 0.4 puanlık artış ile yüzde 9.7 oldu. 47.1 istihdam edilenlerin sayısı 2015 yılı Haziran döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 675 bin kişi artarak 27 milyon 261 bin kişi, istihdam oranı da 0.4 puanlık artış ile yüzde 47.1 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 61 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 613 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin yüzde 22’si tarım, yüzde 19.7’si sanayi, 5 önemli sorun Üç yılda 1 milyon yeni işsiz Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Enstitüsü’nün (DİSKAR), TÜİK’in verilerine ilişkin değerlendirmesine göre, mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik de Haziran 2014 döneminden bu yana yüzde 10’un altına inmiş değil. Haziran 2015 dönemi için işsiz sayısı Haziran 2012 dönemine göre yaklaşık yüzde 50 arttı. Bu dönemde işsiz sayısı 1 milyon 935 bindi. 3 yılda 945 bin yeni işsiz yaratıldı. Haziran 2015 dönemindeki işsiz sayısı 2009 krizindeki Haziran döneminden sonra en yüksek işsizliğin olduğu Haziran dönemi oldu. En büyük ilgi Almanlardan TÜM dünyada otomobilseverlerin merakla beklediği dünyanın en büyük fuarı dün açıldı. Bu yıl 66’ncısı düzenlenen Frankfurt Otomobil Fuarı (IAA) kapılarını önce uluslararası basına açtı. 2 yılda bir Paris fuarıyla dönüşümlü olarak gerçekleşen fuarda bu yıl yeni model rekoru kırılacak. Fuarda 26’sı Avrupa, 30’u Almanya olmak üzere toplam 210 dünya prömiyeri yapılacak. Otomotiv devleri rekor sayıda yeni ürün lansmanı gerçekleştirerek, son yıllarda satışlarda etkisini gösteren Avrupa’daki ekonomik krizden çıkışı kutlayacak. Frankfurt’ta Alman markalar her zaman olduğu gibi gövde gösterisi yapacak. Katılımcı firmaların yüzde 60’ının Alman olduğu görülüyor. ‘Aegea’yi (soldan sağa) Levent Çakıroğlu, Mustafa Koç, Alfredo Altavilla ve İsmail Cenk Çimen tanıttı. Ege’ye talip gelirse yeni yatırıma gideriz Adı Ege olan Tofaş’ın yeni sedanını Bursa’da deneyen Mustafa Koç, üretime kasımda başlanacağını, yoğun talep halinde kapasite artıracaklarını söyledi. ünyanın en büyük otomobil fuarı Frankfurt Motor Show 2015’te gazetecilerle buluşan Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç, Tofaş’ın yeni sedan projesinin adının resmi olarak ‘Aegea’ olacağını açıkladı. Kasımdan itibaren üretime başlanacak model hakkında konuşan Koç, “Yeni modeli geçen hafta Bursa’da test ettim. Hem bayilerden hem kullanıcılardan olumlu geri dönüşler aldık. İtalyan ortağımız da yurtdışı taleplerinin yoğun olacağını söylüyor. Şu anda yıllık 200 bin adet üretme kapasitemiz var. Eğer dış talep yoğun olursa kapasite artırmaya mecbur oluruz’’ diye konuştu. Tofaş’ın böyle bir yatırıma ihtiyacı olduğunu aktaran Mustafa Koç, “Tofaş tarihindeki en büyük yatırımlardan biri oldu. Hem Fiorino’nun yenilenmesi hem Doblo’nun Amerika’ya satılması ve arkadan da bu üç model. Hakikaten Tofaş tarihinde dönüm noktası’’ dedi. Aegea’nın sedan, hatcback Mercedes geleceği tanıttı Mercedes Benz, bu yıl “Otomobilin Geleceği” temasıyla katıldığı Frankfurt Otomobil Fuarı’nda iki özel konsept tanıttı. Geleceğin teknolojileri kullanılarak görkemli bir sunumla tanıtılan “Concept IAA (Concept Intelligent Aerodynamic Automobile)” modeli, dört kapılı coupé görünümündeki iddialı tasarımıyla ilgi çekti. D İran pazarı tüm Türk sanayisi için fırsat Mustafa Koç, İran’ın Batı dünyası ile anlaşmasının ticaret açısından çok olumlu olacağını kaydetti. İran pazarı ile ilgili, sadece Tofaş ve Ford olarak değil perakende ve beyaz eşya için de önemli olduğunu vurgulayan Koç, “İran göz ardı edive station wagon’la birlikte 3 tipte üretileceğinin altını çizen Koç, sedan versiyonunu lansmanı 67 Ekim’de gerçekleşeceğini ve ilerleyen zamanlarda diğer versiyonlarda devreye gireceğini söyledi. lemeyecek bir pazar. Uluslarası politik engeller aşılınca daha da güzel sonuçlar alacağız. İran tüm Türk sanayici için fırsatlar barındırıyor” dedi. İranlı yetkililerin ithalattan ziyade uzun vadeli stratejik yatırımlara sıcak baktığını da sözlerine ekledi. Koç, ‘Yerli marka olacak mı’ sorusuna esprili bir dille modelin adının zaten Türk ismi olan ‘Ege’ olduğunu söyledi. (*) Economic Policy Institute, (EPI) “Raising America’s Pay: Why It’s Our Central Economic Policy Cahllenge”, Eylül. www.epi.org Garanti Leasing, 25 yaşında Türkiye ekonomisine, 61 binin üzerinde sözleşme ile 10 milyar doların üzerinde fon sağladıklarını dile getiren Garanti Leasing Genel Müdürü Ünal Gökmen, bu yılın kendileri için önemli olduğunu zira çeyrek yüzyılı geride bıraktıklarını dile getirdi. Gökmen 25. yıl nedeniyle yaptığı açıklamada, özellikle KOBİ’ler başta olmak üzere yatırım finansmanı sağladıklarını hatırlattı. Öne çıkanlar Fuarda Türkiye açısından iki önemli gösterim vardı. Hyundai i20 Active ve Renault Megane. Hyundai’nin i10, i20 ve i20 Coupe’den sonra İzmit fabrikasında üreteceği 4’üncü model olacak i20 Active Frankfurt’taki büyük gösteride otomobilseverlerin karşısına çıktı. i20 Active, 2016’nın ilk aylarında Avrupa’da satışa çıkacak .i20 Active, tekerleklerindeki ve tamponlarındaki siyah kaplamalarala arazi araçlarını andırıyor. Ünlü yönetici yere yığıldı Almanya’da 66. Uluslararası Frankfurt Otomobil Fuarı dün gazetecilerin gözü önünde gazetecilerin gözleri önünde ilginç bir olay yaşandı. BMW Başkanı Harald Krüger gazetecilere sunum yaparken aniden yere yığıldı. Krüger’e ilk müdahaleyi korumaları yaptı. MG Gülçiçek’ten yeni yatırım Yüzde yüz yerli sermayeli esans üreticisi MG Gülçiçek (MG International Fragrance Company) 65 milyon dolarlık entegre esans üretim tesisini kurdu. Türkiye’de ürettiği esansları 2 bin 500’ü aşkın yerli firmaya tedarik ve 65 ülkeye ihraç eden kuruluşun, İngiltere, Amerika, Fransa, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve Rusya ağırlıklı ihracat yaptığı ülkeler arasında yer alıyor. Üretim tesisi bünyesinde; toplantı salonları, 150 kişilik bir auditorium, pilates ve fitness salonları da bulunuyor. Yerlilik oranı yüzde 70 Mustafa Koç, Aegea’da motor hariç yerlilik oranının yüzde 70 olduğunu belirtti. Yeni sedan modelin yerli otomobil olduğuna dikkat çeken C M Y B