Katalog

Salı 18 Ağustos 2015 MURAT BİRSEL muratbirsel@cumhuriyet.com.tr TASARIM: ÇAĞLA SEVİNDİK 11 ‘Dünyayı oynatan Türkler’ on çıkardıkları oyunları dünya çapında 30 milyon küsur cep telefonuna indirilen, ABD’de zirveden inmeyen Çin, İngiltere, Rusya ve Tayvan’da en sevilen oyunlar listesinde ilk yüze giren Türk şirketi Gram Games yeni bir rekora imza attı. ‘1010! World’ adlı yeni oyuları ABD dahil 200 ülkede en iyi oyun kategorisine girdi, 90 ülkede ise ‘editörün seçimi’ olarak gösterildi. Yeni oyun aynı zamanda 48 saatte 750 bin kullanıcıya erişmesiyle de tüm dikkatleri üzerine çekti. Cep telefonuna indirdiğiniz andan itibaren tiryakilik yarattığı için deneyimi size bırakıyor, burada oyunun detaylarına girmiyorum... Benim asıl merak ettiğim konu, oyunu oynayanlar değil oynatanlar oldu.  Dünya çapında kıran kırana mücadele edilen bir piyasaya böylesine damga vuran, bütün dünyanın cebine girmeyi başaran, tabiri caizse “bütün dünyayı oynatan” Türkler  kimdi, neredeydi, neyi nasıl yapıyorlar, nasıl başarmışlardı? T E K NOLO J İ ‘1010! World’ uygulamasıyla dünya çapında 30 milyon kullanıcıyı aşarak, rekorlarını kırma peşindeler S Keyifli Uygulamalar atil havasındayız, herkes bir yerlere gidiyor, uçmayı sevenler için uygulamalarımız var. Yürüyüş yapanları motive eden, bilgisayardan bedavaya dünyanın filmini izlemenizi sağlayan ve varsa kedilerinizi uzun süre oyun oynatarak meşgul edecek uygulamalar burada. Hepsinin adını cep telefonunuz veya bilgisayarınızda uygulamalarda aramaya yazarak bulup indirebilirsiniz. T Mehmet Ecevit 4 Cep THY Her biri bizden biri THY uygulamasını cep telefonunuza indirdiğinizde bilet işlemleri yapabiliyorsunuz ama en güzeli uçuş bilgilerini vermesi. Uçağınız kaçta kalkıyor nereye kaçta varıyor, gecikme var mı, uçuşa dair bütün bilgileri derleyen faydalı ve iyi yapılmış bir uygulama. Gittim, gördüm, konuştum... Her biri, bizden biri. Başka bir âlemde değil, İstanbul’da yaşıyorlar. Üç katlı ofis binası güzel, deniz manzaralı bahçe nefis, içeri girer girmez kocaman bir salonda bilgisayar başında tıkır tıkır çalışan 20 küsur genç görüyorsunuz. Belli ki keyifli bir ortam, insanın aklına “burada çalışmak güzel olsa gerek” diye gelmiyor değil. Sonradan öğreniyorum zaten, dünya çapında programcılar yurtdışından başvuruyormuş “sizde çalışmak isterim, İstanbul’a yerleşebilirim” diye. Doğru bir ipucu yakalamışım ortamda mutluluğu koklamakla; ama elbette bu kadar basit değil başarılarının formülü.    “Bu başarı nasıl geldi” diye Gram Games’in bir numaralı ismine kurucusu Mehmet Ecevit’e sordum ve Pandora’nın kutusu açıldı. Hemen belirteyim hiç kolay değil gerçi olmayacak iş de değil, ama formülde o kadar çok bileşen var ki kendi söylemiyle olay “Ferrari’yi Türkiye’de monte etmek gibi bir şey!”      “Ferrari’yi Türkiye’de monte etmek” nasıl oluyor, bu sayfalara sığamayacak kadar detaylı ve uzun bir kullanım kılavuzu istiyor. Mehmet Ecevit de kendi girişimcilik hikâyesini kitaplaştırmaya karar vermiş, herhalde detaylarını orada bul Gram Games’in üç katlı ofis binası güzel, deniz manzaralı bahçe nefis, 20 küsur genç yeni uygulamalar için çalışıyor. Başarıya giden yol ormülü satırbaşları şeklinde vereceğim ki dünya çapında başarıya giden yolda ipuçları yakalayalım...  l Şirkette hiçbir hiyerarşi yok, herkes eşit, kararlar oybirliği ile alınıyor. “Patron odası” diye bir oda yok mesela. l Ofis 24 saat açık, isteyen istediği saatte gelip istediği saatte çıkıyor.     l Çalışma ortamında insanları birbirinden ayıran hiçbir duvar yok herkes birbirini görebiliyor, yanına gidip gelebiliyor. l Yukarıdaki üç madde aslında bir zemin hazırlıyor, o da iletişim zemi F Hikâyesi kitaplaşacak ı. Oyun, Candy Crush ve Tetris karışım ta Hat . ıyor Bu nedenle bağımlılık yap biri Candy Crush programcılarından uş. olm sfer şirkete tran ni. İçeride sürekli ve asla kopmayan bir iletişim ortamı var. Mehmet Ecevit “isterse dünyanın en iyi programcısı olsun, iletişim kuramıyorsa çalışmamız mümkün olmaz” diye anlatıyor. l Beraber çalışıyor, beraber eğleniyor, beraber yiyip içiyorlar. Anladığım kadarıyla şahsi değil ortak bir egoları var ve içeride star yok (belki hepsi star) ama asıl “star” üzerinde çalıştıkları iş. l Mutlular. Belki de en önemlisi bu, hemen hepsine dünya çapında rakiplerden iş teklifinin gelmesi ve bu teklifi şirkette herkesle paylaşıp gülmeleri onlar için bir eğlence vesilesi. Uçuştan söz etmişken, Türkiye’de çok meraklısı olan bir uygulamayı vermeden geçmeyelim... Live ATC uçaklarla kontrol kulesi arasındaki konuşmaları dinlemeye imkân veriyor. Dünyanın belli başlı bütün havalimanlarını dinleyebiliyorsunuz. Ve dünya çapında en çok izlenen kuleler arasında İstanbul Atatürk Hava Meydanı’ndan uçaklarla yapılan görüşmeler yer alıyor. 4 Kontrol Kulesi mak mümkün olacak. Çocukluğu çobanlık yaparak geçen ve hâlâ ofis binasının bahçesine sebze eken Mehmet Ecevit, parasız zamanlarında sekiz saatlik derin bir uyku çektiğini şimdilerde ise nadiren altı saat uyuduğunu anlatıyor. Neticede dünyanın en iyi fikrini bulsa nız, sonra bir kesekâğıdına yazıp bıraksanız bir şey olmuyor. Onun başkaları tarafından anlaşılır, uygulanır olması, paketlenip pazarlanıp sunulması, bir şekilde dikkat çekmesi, kendinden bahsettirmesi ve rakipleriyle başa çıkabilmesi gerekiyor. Özetle harika fikri, basit ve ko lay uygulamaya dönüştürmek, ardından dünyaya pazarlayabilmek gerekiyor, ki bunun altyapısı muazzam karmaşık. Diyelim ki ki on tane oyun tasarlanmış, Mehmet Ecevit’in babası bir tek 1010! oyununu tutkuyla oynamış, dünya çapında en ünlü oyun da o olmuş zaten. Yürüyüş ve koşular için cebinizde olmasında büyük fayda var. Ne kadar yürüdüğünüzü, nerede yürüdüğünüzü, tempoyu, zamanı kaydediyor ve belli aralıklarla size söylüyor. Ayrıca yürüyüş bittiğinde arzu edersiniz bunu arkadaşlarınızla paylaşmanıza imkân sağlıyor. “Her gün yarım saat yürüyüş yapıyorum” diyen arkadaşınıza “RunKeeper yükle de ben de takip edeyim” diyebilirsiniz.  4 Sanal Antrenör Apple Watch değer mi? ndroid telefonunuz varA sa ve memnunsanız, kendi telefonunuza uyumlu bir saat almayı tercih edebilirsiniz... Konuyla ilgili merak edilen üç soru var, onları cevaplayalım: 1. Apple Watch’ın yenisi olacak mı? Yeni bir Apple Watch yok ama ürünün daha da çok fonksiyonlu yeni bir sürümü sonbaharda ‘update’ olarak kullanıcılara sunulacak. (Mesela şarjdayken yan çevirdiğinizde başucu saati konumuna gelecek.) 2. Pili ne kadar dayanıyor? 18 saat. Aslında günde bir kere şarj etmek yetiyor. Güç tasarruflu bir konumu var, o zaman saat olmak dışında hiçbir işlevi yerine getiremiyor (ve bütün tadı kaçıyor) ama iki gün şarj olmadan dayanıyor. 3. Su geçiriyor mu? Hayır ama evet; suya karşı dayanıklı, su geçirmez değil. Elinizi yıkadığınızda rahat olun, duşa Apple Watch ile girip de saati bozulmuş olan yok. Teknik anlamda bir metre derinliğe kadar su geçirmez özelliğini kaybetmiyor. Ama sakın ola Apple Watch ile dalmaya kalkmayın. ABD sizi nasıl izliyor? Yörüngede 24 saat iletişimi izleyen dört adet uydusu var BD hedef olarak seçtiği teröristlerin, izlemek istediği devlet başkanı gibi özel kişilerin her hareketini (mesaj, eposta, konuşma, konum vs.) izliyor ama sizi de gözlüyor; hiç şüpheniz olmasın! Fransız gizli servisinin verdiği bilgiler çerçevesinde, büyük takibin nasıl işlediği ana hatlarıyla ortaya çıktı:  l ABD’nin dünya yörüngesinde 24 saat iletişimi izleyen dört adet uydusu var. Böyle bir ağa sahip başka bir ülke yok. Ayrıca bütün kıtalara yayılmış yer istasyonları var.  Atlantik ve Pasifik okyanusunun dibinden giderek kıtalararası iletişimi sağlayan kablolar da Amerikalıların elinde. Yani altyapı ve üstyapı sağlam. l Kullanım olarak baktığınızda, hemen hepimizin günlük hayatının bir parçası haline gelmiş olan Google, Gmail, Microsoft, Hotmail, Apple hep Amerikan şirketleri. Dünyanın Amerikan yapımı platformlardan haberleşmesi işlerini çok kolaylaştırıyor. Elde bu veriler olduktan sonra, sizi nasıl izlediklerine gelelim... Sistem sürekli bazı kritik kelimeleri tarıyor, örneğin “Bu akşam El Kaide’den arkadaşlarla yemek yiyeceğiz” yazacak olursanız, tarama ağının sizi bir süre izleyeceğine ve çok detaylı olarak araştırmaya başlayacağına kesin gözüyle bakabilirsiniz. Derinlemesine araştırmalarda, bilinçaltınıza kadar ilgileniyorlar, mesela hedef kişi rüyasını yorumlamak için Google’dan rüya yorumlarına bakacak olsa rüyasında ne gördüğü kayıtlara giriyor. Cat Fishing yüklediğinizde kediniz cep telefonu (veya tablet) üzerinde beliren balıkları yakalamak üzere ekranın etrafında dört dönüyor (pati de atıyor). Kediniz eğleniyor, siz de eğlenen kedinizi izleyerek eğleniyorsunuz. 4 Mutlu Kediler A Diyelim ki dünyanın en masum, en kendi halinde, sessiz sakin insanısınız; eğer internetteyseniz sizi yine izliyor, çünkü bütün metaverileri takip ediyorlar. Metaveriden kasıt şu, epostanızı açıp okumasa dahi kime nereden ne zaman eposta attığınızın notunu alıyor. Ve program arzu edildiğinde sizin en çok kimle haberleştiğinizi (yakın arkadaşlarınızı), günün hangi saatinde nerede olduğunuzu (epostayı atan cihazın yeri ve saatin kaç olduğu bilgisi) ortaya çıkartıyor. Herhangi bir şekilde şüphe uyandıran bir faaliyet bulursa yakın takibe alıyor. En yakından takip ettikleri kesim ise takip edilmemek için VPN (Sanal Özel Ağ) kullananlar. Onlardan “Saklayacak neleri var ki saklanmaya çalışıyorlar” diye baştan şüphelenip ayrıca ilgileniyor. Dünyanın belli başlı en yaygın VPN hizmetini veren şirketlerin merkezleri nerede? Doğru bildiniz: ABD! Amerika’nın bu izleme tutkusuna karşı diğer ülkelerin yapacak pek bir şeyi yok, aslına bakacak olursanız kıskanıyorlar. Ne de olsa bilgi eşittir güç. Ve her ülke başta kendi vatandaşları, dünyayı izleyebilmek için bir yarış içinde... O zaman da ister istemezmadem izleyecekler bari bizimkiler izlesin diyor insan! Kırılması zor şifrelerin sırrı ifre, güvenliğinizi sağlayan en önemli unsur. Ancak dünyada birçok insan şifre deyince ya “Şifre: Şifre” yazıyor, ya 123456 veya doğum tarihini... Çocuğunun ismini koyanlar ise sağlam bir şifre oluşturduklarını düşünebiliyor. Oysa bunlar istendiğinde çok kolay elde edilebilecek bilgiler. Dünyanın en sağlam şifrelerinden birini oluşturmanın çok basit bir yolu var... Unutmayacağınız bir cümle kuracak ve onun baş harflerini şifreniz yapacaksınız! Örneğin “Her sabah saat 9’da kalkıyor akşam 11’de yatıyorum!” cümlesinde şifreniz “Hss9ka11y!” oluyor ki Pentagon bilgisayarları devreye girse yine de çözmeleri hayli zor. Ş C M Y B