Katalog

Cumartesi 1 Ağustos 2015 dizi TASARIM: İLKNUR FİLİZ Her şey Türk otoritelerin önünde yaşanıyor IŞİD’in içyüzünü anlatan kitabın yazarlarıyla, örgütün Türkiye ilişkilerini konuştuk “IŞİD Terör Ordusunun İçyüzü’’ kitabıyla kanlı terör örgütü IŞİD’i gözler önüne seren iki gazeteci Michael Weiss ve Hassan Hassan’la konuşunca, “Türkiye ile IŞİD’in macerasının” henüz yolun başında olduğu sonucu çıkıyor. İşte iki yazardan Michael Weiss’in sorularımıza verdiği yanıtlar: ürkiye’nin IŞİD ve diğer cihatçı gruplarla ilişkisi hakkında görüşünüz? Ben Türkiye ile IŞİD veya El Kaide gibi grupların ilişkilerini sınır kontrolünün yetersizliğine, Türkiye’nin umarsızlığına bağlıyorum. Türkiye, herkesin ‘Özgür Suriye Ordusu’ ismi altında Suriye’ye serbestçe geçmesine izin verdi. Yıllarca bu devam etti. Kimse kimseyi tanımadan dahi İstanbul, İstanbul’dan Hatay’a uçakla ulaşan cihatçılar ellerini kollarını sallayarak Suriye’ye giriyorlardı. Bunlar detayları ile birçok defa yazıldı. Bunlar içinde tabi ki cihatçı, IŞİD ve El Kaide’ye gidenler vardı. Bu demek değil ki Türkiye doğrudan IŞİD’i kontrol ediyor. Bu bir komplo teorisidir böyle dersek. Türkiye, Suriye’de bir devrim olduğuna ve ona yabancılar da dahil devrimciler gerektiğine inandı ve cihatçılara izin verdi. Hatırlarsanız bir zaman önce bir IŞİD üyesi sınıra gelip, Türkiye’deki barajlardan sular serbest bırakılmazsa, İstanbul’u ele geçirmekle tehdit ettiler. Türkiye biliyor ki IŞİD’e saldırırsa kendi topraklarında bunun karşılığını görecek. Bu konuda ABD’ye de ben büyük sorumluluklar yüklüyorum. ABD dört yıldır Suriye politikasına sahip değil. Esad yerinde kaldıkça cihatçılar için bir mıknatıs görevi görüyor ve daha çok yabancı cihadçı akıyor. Ama Obama yönetiminin kalıcı bir çözüm uğraşısında görmüyoruz. IŞİD nasıl hızla yayıldı? Bunun için birkaç şey diyebilirim. Öncelikle hızlı olduğunu kim söyledi? Bize belki ani geldi ama IŞİD, 10 yılı aşan bir süredir var. Ayrıca bölgede yakın tarihte olmadığı şekilde yaşanan iç savaşlar (Suriye, Irak) uygun bir ortam ortaya çıkardı. Esad’ın hapishanelerinden serbest bırakılan yüzlerce selefi ve cihatçıların çıktığı gibi aynen savaş alanına geri dönüp, cihatçı örgütler kuracağı aşikârdı. Hatta bunların bir kısmını Suriye istihbaratı çok iyi biliyordu çünkü bu cihatçıları Irak’ta, önce Amerikan güçlerine sonra da Maliki’ye karşı kullanmışlardı. Esad kendisini bu yarat 14 T Sünnileri dışlar politika takip etmesinin, IŞİD’in yayılmasının hızını artırdığını söylemek gerekir. Bir başka neden ise, IŞİD’in yine Baasçı yöntemlerle, yeni bölgelere yayılması. Önce muhaliflerin bir kolu görünümünde bir kasabaya giriyorlar. Sonra yeterli hücre ve adama ulaştıklarında, o kasabanın liderini dize getirerek, ya IŞİD’e biat etmesini ya da kafasıHassan Hassan Michael Weiss nın gideceğini söylüyorlar. Bu sıkıntıyı aştığı Frenkeştayn’a nazaran iyi bir tıktan sonra hızlı bir şekilde kenalternatif olarak gösterecekti. Bu di teşkilatlarını o kasabaya yerBaas rejiminin eski defterlerinde leştiriyorlar. Elde ettikleri IŞİD’in yazılı kurallarındandır. IŞİD yösözde başkenti Rakka’yı da böynetim kadrosunun birçoğu Baas rejimi eğitimi aldılar ve metotları le ele geçirdiler ve şehirdeki diğer muhalifleri ya öldürdüler ya da nı profesyonelce kullandılar. Öremirleri altına aldılar. neğin başka muhalif grupları şehirleri alması için akıllıca önce Çok kapalılar, kullanıp, sonra onların omuzlaaz şey biliyoruz rında yükselip, şehre el koydular. Çünkü bunun yöntemini ve teşkiIŞİD’in karar alma kurumları latını, kurşun atmadan şehirleri nasıl işliyor? Yönetimi nasıl? kazanmayı biliyorlardı. Farklı konseylere sahipler. Böyle söyleyince bazıları buŞura Konseyi. Askeri Konsey. Hunu bir komplo teorisi olarak alıkuk Konseyi. Bunlar farklı dosyor? Niye Esad kendini yok edeyalara bakıyorlar. Ama çok kacek bir tehlike yaratsın? palı bir rejim olduğu için bildiğiBakın, komplo teorileri sananmiz şey çok az. Belki Batılı istihlar Suriye krizini ve Ortadoğubaratlar daha çok biliyor olabilirdaki birçok diktatör rejimleriler ama paylaşacaklarını sanmam nin ve istihbatlarının ne pişirdişu an. IŞİD’in teşkilat güvenliği, ğinden habersiz yaşıyor. Daha El iletişim güvenliği ileri düzeyde. Nusra’nın Jolani tarafından 2012 Hava saldırıları ve insansız hava yılının başlarında kurulmasından araçlarından korunabilmek için, önce, Şam’ın merkezinde intihar Irak’tan beri mükemmelleştirmesaldırıları yaşandı ve bunların El ye çalıştıkları iç mekanizmaları Kaide’nin haberinin olmadığı orvar. Cep telefonları ve sinyalleritaya çıktı. 5 dakika sonra Surine tedbir almaya çalışıyorlar. Ayye devlet televizyonları olayları nı şehirde, IŞİD’in yönetimi altıncanlı veriyordu. Cezayir’de olanda yaşayanlar dahi, çoğu kez şeları, Rusların Çeçenler ile savahirde hangi liderin ne görevde olşına bakın. Esad’ın hedefi ‘kontduğunu bilmiyor olabiliyor. Kenrol edilebilir bir kaos’ hali ile ken dilerini saklamak ve takip edildisini cihadçılara karşı tek kurmemek, deşifre edilmemek için tuluş yolu olarak göstermekti. Bu büyük özen gösteriyorlar. planına göre Batı da nihayetinEl Nusra lideri Jolani, de El Kaide’ye karşı ona yardım Bağdadi’nin Yardımcısı idi. El edecekti. Ama planlar istediği giNusra ile IŞİD neden ayrıldı? bi gitmedi. Temelde toprak kapma saAynı dönemde Suriye’de iç savaşı. Jolani, Bağdadi tarafınvaş yaşanması ve Irak’ta Maliki dan Suriye’ye gönderildi ilk olagibi yine mezhepçi bir diktatörün, rak. Ama Suriye’ye varıp, ken IŞİD, her fırsatta MüslümanHıristiyan demeden insanları katlederek dünyada dehşet yarattı. di El Nusra grubunu kurarken, doğrudan Pakistan’daki El Kaide merkezinden izin aldı. IŞİD’in Irak’ta kalması gerektiğini, kendisine Suriye’nin verildiğini iddia etti. Bağdadi ise bu argümanları tabii ki kabul etmedi. Bağdadi, kendisinin ahir zamanın, beklenen ve müjdelenen halifesi olarak görüyor. El Kaide ve diğerlerinin hepsi, Bağdadi’ye biat etmesi gerekiyor artık. Ondan dolayı birbirlerini tekfir ediyor ve birbirleri ile savaşmaya devam ediyorlar. El Nusra bu dönemde çok elemanını IŞİD’e kaybetti. Jolani birkaç ay önce El Cezire’ye verdiği mülakatta, IŞİD’in Irak’a geri gidebileceğini söyledi. Tabii ki IŞİD bunu kabul etmedi ve etmeyecek. IŞİD’e bağlı onlarca kişi komşu ülkelerde itabın hazırlık sürecinde Türkiye’nin Suriye sınırındaki bölgede IŞİD’e yakın isimlerle görüşen yazarlar, Ebu Adnan isimli bir doktorla da Şanlıurfa’daki 5 yıldızlı bir otelde buluşuyorlar. 30 yaşlarının sonlarındaki Ebu Adnan, önce yazarların IŞİD ile igili pozitif fikirlerini duyduktan sonra, tam olarak yaptığı işi söylemeden IŞİD’e bağlı bir güvenlik subayı olduğunu kabul ediyor. Ebu Adnan IŞİD ile ilgili birçok soruya da cevap vermeyi reddediyor. Sohbet uzadıkça, Ebu Adnan kendisi gibi IŞİD’e bağlı onlarca kişinin komşu ülkerde çalıştığını itiraf ediyor. IŞİD’in istihbaratı olarak komşu ülkelerde olanları takip ettiklerini söyleyen Ebu Adnan, IŞİD üyelerine özgü olarak, neden gizliliğe dikkat etmeleri gerektiğini, hadislerle de birlikte anlatıyor. Yazarlar, IŞİD’in Amni K Suriye’nin kuzeyinde bir güvenli bölge mi oluyor? Ne olduğu belli değil. Obama yönetiminin olaylar geliştikçe karar aldığı görülüyor. Türkiye’nin şimdi kendi üslerinden kalkan uçaklara Suriye’de nerelere vurabileceği konularında karar verme yetisi bulunuyor. Türkiye istese daha çok operasyonda da bulunabilir Suriye’de. Tabii bu arada Suriye hava kuvvetlerinin bir Türk jetini daha vurması durumunda ne olur? Bunun için ABD önlemini alıyor mu? Esad’ın hava gücünün arkasından gidecek mi böyle birşey olursa? Türkiye istese daha çok operasyon olur yat (Emniyet) teşkilatını Irak İstihbaratını model olarak kurduğunu, özellikle IŞİD’in hüküm sürdüğü topraklarda aranan kimseleri operasyonlarla aldıklarını, bu teşkilatın uzantısının diğer ülkelerde, Ebu Adnan gibi farklı kimliklerle sürdüklerini anlatıyor. IŞİD’in ordu liderleri ile emniyet üyeleri arasında birbirinden farklı çalışan kanallar olduğunu söylüyor. Bu merdivende yükselen IŞİD yetkilileri zamanı geldikçe askeri eğitimden siyasi ve iletişim eğitimlere, istihbarat alanlarına kadar eğitim alıyorlar. Ebu Adnan Türkiye sınır güvenliği ile ilgili şu bilgileri yazarlara aktarıyor: “TürkiyeSuriye sınırında potansiyel savaşçıları Suriye’ye sokacak ve IŞİD’e katılmalarını sağlayacak insan ağları bulunuyor. Bu operasyonlar Türk otoritelerinin gözünün önünde, apaçık yapılıyor.” İstanbul’da iki IŞİD üyesiyle buluştum “IŞİD Terör Ordusunun İçyüzü’’ kitabının iki yazarından Hassan Hassan şu an İngiltere’nin saygıdeğer düşünce kuruluşu Chatham House ve Washington DC’deki Tahrir Enstitüsü’nde araştırmacı olarak çalışıyor. Şanlıurfa’da Ebu Adnan isimli bir IŞİD subayı ile görüşüyorsunuz ve anlatıyorsunuz kitapta. Bu IŞİD ağı hakkında başka ne söylerseniz? Cihadçıların başka ülkelerde uyuyan hücrelerde yaşaması ve hareket etmesi sürpriz değil. El Kaide 1990’lardan beri böyle hücrelere sahip ama IŞİD bunu adeta başka bir seviyeye taşıdı. IŞİD, kendi imajı ve başkalarının kendisi hakkında düşündükleri ile ilgili olarak çok daha meraklı bir yapıya sahip. Başkalarının hakkında tedbir alması için beklemek yerine, kendileri karşıistihbarat çalışması yapmaya çalışıyor. Örneğin hiçbir zaman kendilerinin IŞİD üyesi olduğunu söylemiyorlar. Özellikle Türkiye’de birçok Suriyeli muhalif olmasından dolayı, IŞİD de birçok görevli gönderip, üzerlerine pek ilgi çekmeden ve başkaları ile sosyalleşerek istihbarat toplamaktalar. leleri nasıl aşacağını düşünüyor. Uyuyan hücreleri sadece komşu ülkelerde yok, Suriye içinde diğer muhaliflerin sahip olduğu bölgelerde de var. IŞİD, diğer gruplardan çok daha alışık olmadığımız şekilde büyük bir teşkilata sahip. Aynen Pakistan’da istihbarat veya diğer kurumlarda El Kaide ile birlikte çalışanlar olduğu gibi, Türkiye’de de istihbarat veya başka kurumlarda yolsuzluk, para, kaçakçılık veya ideolojiden dolayı bu gruplarla birlikte çalışan kişilerin olması şaşırtmamalı. IŞİD güçleniyor mu zayıflıyor mu? Bence güçlenmeye devam ediyorlar. Örneğin Ramadi’yi aldılar. Her ne kadar Amerikalılar IŞİD’in %20’lik toprak kaybettiğini söylese de, Ramadi bu kaybı karşılayacak büyüklükte. Güney Suriye’ye yayılmaya da devam ediyorlar. Ama bundan da önemlisi onların kontrolü altındaki yerel toplumlar IŞİD’in kontrolüne alışmaya başlıyorlar. Zaman geçtikçe insanların direnmesi veya ayaklanması de zorlaşıyor. Kendi bölgelerindeki IŞİD’e karşı olabilecek rekabet de ölüyor ve beraber IŞİD’e karşı çalışabilecek IŞİD düşmanları da kayboluyor, ayrılıyor, göçüyor. Soru IŞİD’in büyümesi değil, IŞİD içinde isyan şansı azalıyor mu artıyor mu? IŞİD, bu topraklara daha da yerleşiyor mu? Sorular bunlar aslında. Türkiye artık IŞİD’e karşı tavrını değiştirdi mi? Örgüt güçlenmeye devam ediyor IŞİD’in El Kaide’ye göre istihbarat işlerinde bunca derinleşmesi neden? IŞİD artık toplumları, insanları kontrol ediyor. Ondan dolayı teşkilatları ve yönetimleri üzerinde sıkıca düşünüyorlar ve planlıyorlar. El Kaide için bu tür bir teşkilata gerek yok. El Kaide daha çok bir sonraki stratejik hedefini, örneğin hangi büyükelçiliği vuracağını düşünürken IŞİD yerel mese IŞİD artık toplumu kontrol ediyor IŞİD’in Türkiye’ye karşı fazlaca tansiyonu artıracağını sanmıyorum. Ayrıca IŞİD, Türkiye’de kendi aleyhlerine bir değişim olduğuna da inanmıyorlar. Türkler ABD’den İncirlik’i açmasıyla daha çok kazandı gibi. ABD’den PKK’ya saldırmak için yeşil ışık aldı izlenimi var örneğin. Şimdi Irak ve Suriye içinde, PKK’ye saldırabilir, bu daha önce zordu çünkü Irak karşı geliyordu. Şimdi ise ABD kabul görünür gibi göründüğü için, Türkiye K. Irak’ta bu operasyonları yapıyor. Türkiye IŞİD’i vursa da bu saldırılar önemsiz saldırılar gibi görünüyor. Türkiye her zaman için IŞİD’e, bizim gerçek düşmanımız siz değilsiniz de diyebilir. Türkiye’nin IŞİD ve benzeri gruplara karşı tavrını nasıl değerlendirirsiniz? Türkiye’nin IŞİD’in faaliyetlerine gözünü kapadığını hepimiz biliyoruz. Cihadçılar, El Kaide, IŞİD veya müttefikleri TürkiyeSuriye sınırında yoğun faaliyetler içindeydi. Soru neden bunlara göz yumulduğu. Türkiye Batılı müttefiklerine her zaman için cihadçıların düşman olduğunu ama şimdi zamanı olmadığını, Esad ın önce hedef olduğunu söylüyordu. Katarlılar da aynı düşüncede idi. Suriye’nin milli muhalefeti Esad ile etkili bir şekilde savaşamadığı için cihadçılara ihtiyacı olduğunu düşündü. Bu politikayı da izledi. Türkiye’de başka IŞİD, El Kaide üyeleriyle görüşmeleriniz oldu mu? Tabi. İstanbul’da IŞİD üyesi 2 Kürtle buluşmuştum. Tabii bunlarla buluşmak için referans almanız gerekiyor. El Nusra üyesi ile Gaziantep’te. Bu insanlar Türkiye’de yaşıyor ve faaliyetlere devam ediyorlar. Bazen sadece tatil için geliyorlar. Veya ailelerini güvenli olması için Türkiye’ye getiriyorlar. Türkiye ile IŞİD macerası henüz yolun başında ürkiye’nin başına da artık ciddi bir ulusal güvenlik tehdidi haline gelen IŞİD’i, 4 günlük bir yazı dizisiyle inceledik. Fantezi ve hayali teorilerilerden ziyade, IŞİD’in tarihine bakarak, gerçek doğuş, güçleniş ve hayatta kalış sırlarını yazarların kalemlerinden ve ağızlarından sizlere ilettik. IŞİD’i ciddiye almakta çok geç kalan, bugünkü pozisyonuna gelmesinde politikaları ile katkıda bulunmuş Ankara’nın, bu tehlikeye eş T değer tedbirler alıp, almadığı halen tartışmalı. IŞİD’in çok kısa bir zamanda yok olmayacağı, aksine, onu yakından izleyen uzmanlara göre pek de geriletilemediği dahi iddia edilebilir. Türkiye’nin yanıbaşında bir süre daha devam edeceği görülen bir belayı en azından tanımak, onu teşhis etmek ve karşı olarak tedbir almakta yararlı olabilir. Zira IŞİD ile Türkiye’nin macerası öyle görünüyor ki henüz yolun başında. l BİTTİ C M Y B