Katalog

EKONOMİ 8 İşsizliğin 3.5 milyona ulaştığı ülkede, takibe düşen kredi miktarı da 12 yılda 25 kat arttı. atık kredi sayısı, kriz yıllarına yaklaştı. Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi’nin yayımladığı istatistikler kredi kartından dolayı yasal takibe girenlerin sayısındaki tehlikeli artışı gözler önüne serdi. 2014’te işsiz sayısı 3 milyonu, batık kredi kartı sayısı da 1 milyonu geçti. Ödenmeyen kredi kartı borç toplamı da 2002’de 222 milyon TL’yken, 25 kat DOLAR AVRO FAİZ BORSA ALTIN CUMHURIYET ALTIN 24 AYAR 2.6920 1.3 kuruş TASARIM: EBRU ADALI 2.8780 2.7 kuruş 9.87 0.24 puan 84.278 1975 puan 690.80 2.31 lira 103.60 35 kuruş EDİTÖR: PELİN ÜNKER Çarşamba 22 Nisan 2015 Işsizlik de zirvede batık da B artarak 5.8 milyar TL’ye ulaştı. Batık kredilerin, işsizliğin zirve yaptığı kriz dönemlerinde yükselmesi dikkat çekti. Tüketici Birliği Federasyonu Başkanı avukat Mehmet Bülent Deniz, kredi kartı borcundaki artışın felakete doğru gittiği uyarısında bulundu. 3 milyona yakın kişinin yasal takip altında olduğunu, 9 milyon insanın da kart borcunun yalnızca asgari tutarını ödeyebildiğini söyledi. Mutfaktaki enflasyonun açıklanandan fazla olduğunu belirtti ve “Vatandaş aç oturamayacağına göre, mecburen kartına yükleniyor. Problem, kartın bilinçsiz kullanılmasında değil, yanlış ekonomik politikalarda” dedi. Karşılıksız çekte rekor Deniz, batık kredi kartlarındaki artışı, tüketici güven endeksiyle incelediklerinde, sayının felakete doğru sürüklendiğine işaret etti. Öte yandan, Türkiye Bankalar Birliği Risk Merkezi verilerine göre, 2015’in ilk çeyreğinde karşılıksız çekler hem adet hem de tutar olarak rekor kırdı. Risk Merkezi ocakmart dönemine ait karşılıksız çek verilerine göre, Ocak Mart 2015 döneminde, karşılıksız çek adedi, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15 artarken, karşılıksız çıkan çeklerin tutarı ise yine aynı dönemde yüzde 74 artışla 7.5 milyar liraya çıktı. Kredi kartı sayısı martta geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0.4 arttı. Bankalararası Kart Merkezi (BKM), kartlı ödeme sistemlerinde mart ayına ait verileri açıkladı. Buna göre, banka kartı sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 6 artarak 108 milyona yükseldi. Kredi kartı sayısı da 200 bin artarak 58 milyon ile tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. Kart sayısı 58 milyon ‘Kaynak’ Öcüsüne 3 İhtimal ütçe, basit anlatımla bir tercihler demetidir. Siyasi doğrultusu, ideolojisi ne olursa olsun her iktidarın, neye öncelik verip neyi geri planda tuttuğunu gayet açık resmeder. l Başbakanlık’a alınacak araç sayısını, bir önceki yıla göre 12 kat arttırmak, bir tercihtir. l Emniyet bütçesini yüzde 20 artırmak bir tercihtir. l Diyanet bütçesinin 12 bakanlık bütçesini geride bırakması bir tercihtir. l Halktan toplanan vergiler 12 yılda 4 kat artarken örtülü ödeneğin 12 kat artması esaslı bir tercihtir. l 40 kişiye ödenebilecek asgari ücret tutarını bir günlük elektrik faturasına denk kılmak, l “Şeffaflık” diye yola çıkıp 12 yılda Kamu İhale Kanunu’nu 40 kere değiştirmek, milyarlık ihale sözleşmelerini kamuoyuna açıklamamak, bu sözleşmelerin açıklanacağı Sayıştay raporlarını Meclis’ten gizlemek de öyle. HHH Karmaşık hesaplara gerek yok. Kendi bütçenizi düşünün. Geliri harcayacağınız yerlerin tercih sırasını değiştirdiğinizde, yaptıklarınız değişmiş olur. Yaptıklarınız değişince, gündelik hayatınız da değişir. Peki, mesele bu kadar yalın ortadayken “kaynak” konusunu, “Öcüler sizi ham yapar” tadında itiraz edenler niye ediyor? Üç seçenek var: l Ya bütçe gelirlerini, harcamalara dağıtma işinin siyasi bir tercih olduğunu gerçekten bilmiyorlar (iyi ihtimal). l Ya mevcut pozisyonlarını kaybedip refah düzeylerinin düşmesinden ölümüne korkuyorlar (yakın ihtimal). l Ya da bütçeyi hakikaten tükettiler ve bunun korkulu bilgisiyle soruyorlar (kötü ihtimal). HHH Bu konuda, Sayıştay’ın 2013 yılı bütçesine ilişkin Genel Uygunluk Bildirimi’ne bakmak fikir verebilir. Raporda, “bütçe disiplini ve gerçekleşme değerlendirmesindeki en önemli göstergenin başlangıç ile yılsonu ödenekleri arasındaki sapma” olduğu vurgulanmış. Ardından da bütçesi en çok sapma gösteren 10 kuruluş sayılmış. Başbakanlık, bütçesinde yüzde 56 oranındaki sapma ile listenin beşinci sırasında. Ulaştırma Bakanlığı yüzde 89 sapma ile üçüncü sırada. Sayıştay; Ulaştırma Bakanlığı’nın 2013’te demiryolu, limanlar ve havalimanı projeleri için 4 milyar 229 milyon TL ödenek istediğini, ancak yılın sonuna gelindiğinde hedeflerle ilgili hiçbir bilgi yer almadığını raporuna geçirmiş. Özeti, “kaynak” sorusundaki telaşın ipuçlarını, iktidarın çok övündüğü mali disiplinin “su alıyor” olmasında, gerçek kayıtları yansıtmayan, saklanan bütçe harcamalarında görmek de mümkün. HHH CHP’nin ardından dün HDP’nin açıkladığı seçim bildirgesinde, iki partinin de kullandığı ortak bir sözcük vardı: Yaşam... CHP’nin “Yaşanacak Bir Türkiye” için yoksulluğu gidermeye, HDP’nin kadınlara ve gençlere “yaşam” vaat eden; yıllardır alıştığımız “onlar” ve “bunlar” yerine “biz” diyen, korku yerine cesareti özendiren, yüreklendiren söylemlerin iktidarı rahatsız etmesi tesadüf değil. HDP bildirgesi okunurken sosyal medyada “Keşke iki partiye de oy vermek mümkün olsa” dileğinin hızla yayılması da öyle. Üzerinde polis devleti sopası sallanan bir “istikrar” vaadinin yaşam değil, ölüm ürettiğinin en çok farkında olan iktidarın kendisi çünkü. “Kaynak” sorusu ise bu temel sorunun gülünç bir maskesinden ibaret. B Recep Tayyip Erdoğan “4G ile vakit kaybetmeyelim, 2 yıl bekleyip 5G’ye geçelim” dedi umhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Telekom’un özelleştirilmesinin yatırımı arttırdığını savunurken, “Dünyanın ileri gelen komünistleri bile anladı, ama bizimkiler anlamadı” diye konuştu. Hazırlıkları süren 4G ihalesine karşı çıkan Erdoğan, “4G ile vakit kaybetmeyelim, 2 yıl bekleyip 5G’ye geçelim” dedi. Türk Telekom’un 175. kuruluş yıldönümü için Ankara’da düzenlenen geceye eşi Erdoğan Cumhurbaşkanı Pompada ateş var 4G’ye karşı çıktı C Emine Erdoğan’la birlikte katılan Erdoğan, telekomünikasyon sektöründeki gelişmelere dikkat çekti. Türk Telekom’un özelleşme sürecinin uzun ve sancılı geçtiğini kaydeden Erdoğan, “2005’teki özelleştirmeden sonra kurumda yaşananlar ne denli doğru karar verdiğimizi gösterdi” diye konuştu. Hazırlıkları süren 4G ihalesine de karşı çıkan Erdoğan, “Buraya gelirken kısa bir brifing aldım. Gündemde 4G ihalesi var. Ama dünya 5G’yi konuşuyor. 4G’yle hiç zaman kaybetmeyelim. O zaman 3G’de 2 yıl daha sabredersek, 5G’ye geçeriz. Aksi takdirde 4G’ye geçersek Türkiye çöplük haline döner” dedi. l ANKARA / Cumhuriyet Benzine çifte zam ki aydır devam eden tavan fiyat uygulamasının sona ermesiyle akaryakıta çifte zam geldi. Benzine 5, motorine de 7 kuruş zam yapıldı. Böylece son iki ayda akaryakıta sekiz kez zam yapıldı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun (EPDK) benzinle motorin fiyatlarını belirleyen tavan fiyat uygulaması Çipras’ın kaynağı kamu kuruluşları akit kaynak arayışındaki komşu, çareyi yurttaşlarda arıyor. Sosyalist bir söylem ve borçların önemli bir kısmını ödememe vaadiyle yönetime gelen Çipras, borçlarını ödeyebilmek için halk kuruluşlarına ellerindeki paraları merkez bankasında tutmaları talimatını verdi. Yunanistan’ın gelecek ay IMF’ye vadesi gelen borçlarını ödemesi gerekiyor. Yunan hükümetinin önceki gün aldığı bu nihai karar, kreditörlerinden yeni bir mali yardım almaya çalışan Yunan Başbakanı Aleksis Çipras ve hükümetinin mali olarak nasıl zorlandığını gösteriyor. Alınan karara göre belediyeler ve bazı halk fonları, yakın Çipras İ N vadeli ödemeleri dışındaki para kaynaklarını merkez bankasına yatıracak. Karar emeklilik fonları ve bazı halk kurumlarını kapsamıyor. Parlamentonun onaylaması gereken karar muhalefet partilerince keyfilikle eleştirilirken, bazı yerel yöneticiler karara uymayacaklarını açıkladı. Öte yandan, Yunanistan ile görüşmelerde temaslar hızlandı ancak Avro bölgesi yetkilisi ‘Henüz sonuçtan uzağız’ diyor. Avro bölgesinden üst düzeyli bir yetkili şunları söyledi: l Yunanistan ile görüşmelerde temaslar hızlandı, ancak henüz sonuçtan uzağız. l Görüşmeleri takvime bağlamak tarafların gerilimi tırmandırıcı açıklamalara neden oluyor, bu yapılmayacak. l Uzatılan tarih haziran sonunda doluyor, Yunanistan bu tarihe kadar karar verebilir. l Ekonomi Servisi nın sona ermesiyle birlikte akaryakıt dağıtım şirketleri, benzin satış fiyatlarını litrede 3 ila 5, motorin satış fiyatlarını ise 4 ila 5 kuruş artırdı. Buna göre Ankara’da litresi 4.60 liradan satılan 95 oktan kurşunsuz benzinin litre fiyatı 4.634.65 liraya çıktı. İstanbul’da litresi 4.57 lira olan 95 oktan kurşunsuz benzinin fiyatı 4.60 4.61 liraya yükseldi. Tavan fiyat uygulamasının kalkmasından hemen sonra yapılan zamları değerlendiren EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz ise “Bugünkü zamlar sağlıksız fiyatlama değil. Mevzuata uymazlarsa titizlikle inceleriz. Zalim olunmasını da istemiyoruz tüketiciye haksızlık yapılmasın” dedi. l Ekonomi Servisi Ordu’ya 2 yılda 1 milyon turist Ordu Giresun Uluslararası Havalimanı’nın mayıs sonuna doğru tarifeli seferlere açılmasının planlanması, ilde turizme ilişkin beklentileri de yükseltti. Yapımı 3,5 yıldır devam eden OrduGiresun Uluslararası Havalimanı’nın yaklaşık 350 milyon dolara mal olduğunu hatırlatılırken, kente başta Arap ülkeleri olmak üzere gelecek iki yılda 1 milyon turist hedeflendiği belirtildi. Ekonomi Gazetecileri Derneği’nin (EGD) geleneksel Anadolu Buluşmaları, Ordu ile devam etti. Ordu Valisi İrfan Balkanlıoğlu ve EDG Başkanı Celal Toprak’ın katılımıyla düzenlenen toplantıda Ordu’nun turizm fırsatları masaya yatırıldı. Balkanlıoğlu, hem Ordu hem de Giresun’a günde ortalama 10 uçağın inmesinin öngörüldüğü bilgisini verdi. Gelecek iki yıl içinde Ordu’da 1 milyon turist ağırlamayı hedeflediklerini ifade eden Balkanlıoğlu, “2014 yılı itibarıyla Ordu’ya yerli ve yabancı 380 bin turist geldi. Ordu Giresun Uluslararası Havalimanı’nın açılmasıyla, Arap ülkelerinin yanı sıra, özellikle doğa turizmi ve doğa sporlarıyla ilgilenen İngiltere, Almanya, Fransa başta olmak üzere Avrupa Birliği ülkelerinde de turist ağırlanması hedefleniyor” dedi. l Ekonomi Servisi 1950’lerin deyişiyle “Seçim sathı maaline” girdik. Siyasi partilerin birbiri ardına seçim bildirgelerini ve vaatlerini açıkladıkları günlerde ben de Silikon Vadisi’nin tam kalbinde, San Fransisco’daydım. Türkiye’den orada çalışmaya giden, kendi işlerini kuran ya da kurmaya çalışan 30’a yakın genç insanla tanıştım. Onlarla uzun sohbetler yaptım. Türkiye’nin en parlak beyinleri... Bir anlamda bizim, bu ülkenin geleceği onlar. Neden orada olduklarını sordum, Türkiye’yi neden tercih etmediklerini.. Hayallerini, hedeflerini... Anlattılar. Bu köşeye sığamayacak kadar uzun. İlerleyen günlerde hepsiyle daha yakından tanıştıracağım sizleri. Ancak içlerinden birkaçını özellikle bu yazıya konuk ettim. Çünkü seçimler bu kadar yakınken onların seslerine kulak vermek önemli. Türkiye’deki Seçimlere Silikon Vadisi’nden Bakmak... Örneğin Serhan Uslubaş. Boğaziçi Üniversitesi Elektrik Mühendisliği mezunu. 2006 yılından beri San Fransisco’da. Stanford’da MBA yapıyor. Aynı zamanda Apple’da çalışıyor. Şimdiden bir inovasyona imza atmış. Görüntüleme sistemleri üzerine geliştirdiği bir yazılımı patentlenmiş bile. “Ortam, burada çalışmak ve başarmak için ideal. Kazandığım para da. Ama aile yok. Türkiye’ye dönmek ve aile kurmak istiyorum. Tabii işimi orada devam ettirebilmeyi de. Ancak Türkiye’deki siyasi ortam endişelendiriyor beni açıkçası..” diyor. Örneğin Eren Bali. Küçük bir köy okulundan çıkıp Silikon Vadisi’nde zirveye doğru ilerleyen biri. Malatya Fen Lisesi’nin ardından ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği’nden mezun olmuş. 2000’de Uluslararası Ma tematik Olimpiyatları’nda Dünya 2.’si seçilmiş. Zorluklar içinde geçen bir eğitim süreci onu farklı bir hayali gerçekleştirmeye yöneltmiş ve eğitimin herkes için kolayca ulaşılabilir olması için online bir eğitim platformu kurmuş, ODTÜ’den sınıf arkadaşı Oktay Çağlar ile birlikte: Udemy’yi. İnternet üzerinden her türlü dersin verildiği bir ortam. “8 yıl önce şirketimi Türkiye’de kurmak istedim olmadı. İmkânı sınırlı olan çocukların eğitimle en azından fırsat eşitliğini yakalayabilmelerini istedim. Yürümedi. Sanırım anlaşılmadı. Bu yüzden San Fransicso’da kurduk. Girişim sermayesi ve pazar açı sından en uygun ortam burada” diyen Bali’nin Udemy’si, bugün 150 kişinin çalıştığı şimdiden 100 milyon dolar değere ulaşan bir şirket. Örneğin Özgün Erdoğan. Galatasaray Üniversitesi Bilgasayar Mühendisliği’nden mezun. Bir Türk ve bir Hintli arkadaşını da yanına alarak Citus Data’yı kurdular. Halen San Fransisco’da teknogirişimcilerin kümelendiği SOMA’da işlerini geliştiriyorlar. Ancak İstanbul’da da bir ofis açtılar. Erdoğan, “Levent’teki ofis ürün geliştirmeye odaklı, burası ise müşteri, yatırımcı ve pazar odaklı” diyor ve ekliyor “yeniden bir şirket kuracak olsam yine burada kurarım.” Hepsi Türkiye’de okuyup yetişen beyinler. Belli ki sorun fikirde değil. Fikirden girişime dönüşümde. Buna uygun ortamın ya ratılmamasında. Ve bir gerçek var önümüzde. Türkiye’de her yıl 750 bin kişiye iş yaratılması gerekiyor. Bu işler nasıl yaratılacak? Daha yüksek katma değerli bir ekonomi oluşturmanın yapı taşları siyasi partilerin seçim bildirgelerinde var mı? AKP, CHP ve HDP’nin seçim bildirgeleri bilgi çağına ne kadar uygun? 12 yıldır tek başına iktidarda olan AKP’nin ArGe’ye verdiği destek ve teşvikleri artırması önemli olmakla birlikte sadece bununla iş bitmiyor. Tıpkı büyük bir şaaşa ile sunulan ve büyük paralar akıtılan FATİH projesinin bir safsataya dönüşmesi gibi.. İnovasyon ve girişimciliğin, özgürlüklerin sınırlanmadığı, demokrasinin ve hukukun iyi işlediği ortamlarda geliştiği bir gerçek. 2015 seçimleri, sadece tıkanan bir siyasi konjonktür ve başkanlık sistemi tartışmaları açısından önemli değil. Bir o kadar önemli olan nokta Türkiye’nin giderek kayganlaşan ekonomik zeminde nasıl bir yol izleyeceği? Konuyu gelecek hafta sürdüreceğiz... KISA... KISA... l Sabancı Holding Kordsa’nın satış sürecine, yurtiçindeki nitelikli yatırımcıları da dahil etti. Holding, şirketin yüzde 25’inin uluslararası nitelikli yatırımcılara satış sürecini başlatmıştı. l Çin’de Baoding Tianwei Baobian Electric adlı kamu şirketi, temerrüde düşmek üzere olduğu belirtilen ilk kamu şirketi oldu. l Dünyanın en büyük sirki olarak ünlenen Cirque du Soleil el değiştirdi. Kanadalı sirk yönetiminden yapılan açıklamada, sirkin AmerikanÇin özel yatırım şirketi TPG Capital isimli kuruluşa satışında sona gelindiği açıklandı. Sirkin, fiyatının 1.52 milyar dolar olduğu iddia edildi. C M Y B