Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 MART 2015 CUMA 12 EKONOMİ [email protected] Uluslararası finans çevrelerine göre, Cumhurbaşkanı gücü elinde tuttuğu sürece yabancı yatırımcı gelmez: Erdoğan parayı ürkütüyor u Danışmanlık kuruluşu IHS Global Insight Türkiye Ekonomisti Birch, Davutoğlu ve Babacan’ın yatırımcılarla temaslarını Cumhuriyet’e değerlendirdi. Buna göre, Erdoğan’ın ekonomideki sert çıkışlarının yarattığı kaygı giderilemedi. İLHAN TANIR Yabancı kaçıyor Ekonomi yönetiminin geleceğine ilişkin artan kaygılar nedeniyle piyasalardan yabancı kaçışı da hızlandı. Yurtdışında yerleşik kişilerin devlet iç borçlanma senedi (DİBS) portföyü 27 Şubat haftasında bir önceki haftaya göre piyasa fiyatı değişimi ve kur farkından arındırılmış olarak 234.1 milyon dolar azaldı. Merkez Bankası verilerine göre, yurtdışında yerleşik kişilerin DİBS stoku 27 Şubat haftası itibarıyla 47.15 milyar dolara geriledi. Verilere göre, 20 Şubat haftasında DİBS stoku 48.54 milyar dolar olmuştu. Hisse senedi stoku ise 27 Şubat haftası itibarıyla 59.12 milyar dolardan 57.52 milyar dolara geriledi. Hisse portföyü net 54.5 milyon dolar arttı. Bankacılar döviz ödemesi ihtiyacı olanların daha da yükseliş endişesiyle bir an önce ihtiyaçlarını karşılamak istediklerine dikkat çektiler. Analistler TL ve TL cinsi yatırım araçları üzerindeki baskının sürmesini bekliyor. Faiz Döviz Tahterevalli Ülkemiz gibi cari işlemler açığı, bütçe açığı, yatırım açığı büyük olan ülkelerde faiz ve dövizde tahterevalli gözleniyor. Faiz yükselirken döviz iniyor; faiz inince de döviz yükseliyor. Dövizfaiz tahterevallisi niçin yaşanıyor? Bir kez daha yinelemeye çalışayım. Yüksek faizin döviz arztalebi üzerindeki etkisi şöyle özetlenebilir: l Yüksek faiz ülkeye döviz girişini artırıyor. Fon yöneticileri, sıcak para, yüksek getiri arar. Yabancı fon yöneticisinin, sıcak paranın girilen ülkedeki enflasyonla doğrudan ilgisi yoktur, kararlarında da belirleyici olmaz. Piyasalar arası getiri karşılaştırması yaparlar, hangi piyasada getiri, risk primini de aşan ölçüde yüksekse, o piyasaya yönelirler. Türkiye uzun süre bu olayı yaşadı: “Yüksek faiz, düşük döviz kuru”. Döviz bollaştı, kur da düşük tutuldu diye övünüldü. l Yüksek faiz iç tasarrufları DTH’lerden vadeli mevduata yöneltir. Hanehalkının, bireylerin tasarrufları ağırlıklı olarak bankalara yönelmektedir. Büyük tasarruf sahiplerinin Döviz Tevdiat Hesabı (DTH) ya da vadeli TL mevduat tercihinde belirleyici faktör sağlayıcı getiri alır. TL faizi yüksek olduğu sürece tercih vadeli mevduat hesaplarına yönelik olmaktadır. Böylece döviz talebi azaldığı gibi, DTH’lerden TL mevduat hesaplarına kayış olmakta, döviz arzı da artmaktadır. Yüksek TL faizi, bankalarda DTH’lerin payını göreceli olarak azaltmaktadır. l Yüksek faiz kambiyo piyasalarında denge bozucu spekülatif hareketleri engeller, azaltır. Spekülatörler Merkez Bankası’nın yüksek faizle kuru koruyacağını öngörüyorlarsa döviz almamakta, döviz kurunda düşüş bekliyorlarsa da döviz satmakta, TL’ye yatırım yapmaktadırlar. Bu ana nedenlere diğer bazı nedenler de eklenebilir. Sonuçta yüksek faiz en azından bir orta vadede düşük kur ve döviz bolluğuna yol açar. Faiz indirildiğinde ise tersi olaylar, döviz arzında azalış, döviz talebinde artış yaşanır. Nedenleri özetlenirse; l Ülkeye sıcak para girişi durduğu, azaldığı gibi, dışarıya sermaye çıkışı hızlanır. Hiçbir fon yöneticisi, kaynaklarını düşük getirili, kur riski yüksek finansal piyasalarda değerlendirmez. Göreceli düşük faiz uygulamasında ülkeye döviz girişi azaldığı gibi, döviz çıkışı hızlanır, fon yöneticilerini kaynaklarını daha yükselerek getirili piyasalara yönlendirmek üzere ülkeden çekerler. Merkez Bankası uluslararası rezerv kaybına uğrayarak kuru savunma olanağını da yitirir. l Yerli tasarrufçular DTH’lere yönelir. Getiri azalışı nedeniyle hanehalkının, kişilerin TL mevduat hesaplarını çözerek DTH’lere yönelmeleriyle de döviz talebi artar. l Piyasalarda istikrar bozucu spekülatif hareketler hızlanır. Spekülatörler Merkez Bankası’nın düşük faiz ve rezerv kaybı nedeniyle kuru koruyamayacağını öngörüyorlarsa değeri düşecek ulusal parayı (TL) satarak döviz alımını hızlandırırlar. Döviz talebi hızla artar. l Dövizde açık pozisyonu olanlar döviz alımına yönelirler. Döviz kurunun yükselmesi olasılığı güçlendiğinde, başta bankalar olmak üzere pozisyon açığı olan büyük kuruluşların, daha fazla kayba uğramamak için döviz alımlarına yönelmeleri döviz talebini hızla artırır. Bir yanda cari işlemler açığı, ödenecek borç taksitleri ve döviz arzındaki azalışa karşı diğer yanda hızlı talep artışı, ülkenin ödemeler dengesi krizine girişini hızlandırır. Tüm bunlar lisans düzeyinde vasat eğitim almış bir öğrenci tarafından daha da iyi bilinir, ama bir ekonomi bakanı tarafından bilinmemesi, gerçekten ekonomik risk. WASHİNGTON New York’ta Goldman Sachs, Citi ve BOAML’nin bulunduğu önde gelen finans çevreleriyle bir araya gelen Başbakan Ahmet Davutoğlu ve Ekonomiden sorumlu bakan Ali Babacan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ekonomideki sert çıkışlarından son derece rahatsız olan uluslararası yatırımcıların kaygılarını gideremedi. Uluslararası finans çevreleri, “Erdoğan’ın gücü elde tuttuğu ve hiçbir yere gitmeyeceği müddetçe, yabancı yatırımcıların ikna edilemeyeceği” mesajını verdi. IHS Global Insight’da Türkiye ekonomisti olan Andy Birch, Davutoğlu ve Babacan’ın temaslarını Cumhuriyet’e değerlendirdi. Türkiye’nin yatırım iklimini “fakir” bulan Birch, “Erdoğan’dan faiz için siyasi baskı, hain suçlamaları çizgiyi aşıyor” dedi. Birch’e göre, ayrıca, “Bank Asya’ya müdahale, İş Bankası için çıkarılan söylentiler, keyfi uygulamalar yatırımcıları endişelendiriyor.” Birch’e göre, yatırımcıları ikna edecek kişiler “ekonominin koruyucuları” olarak görülen Babacan ve Şimşek. Ayrıca Birch’e göre, şimdilik “Babacan ve Şimşek görevde kalsa da, Erdoğan’ın bu yönetimleri partizan çizgiye sahip olan ekonomik takımla değiştirmesi mümkün. Bu yüzden konu bundan sonra ‘güven kazanmak’ değil, ‘güven erozyonun durdurulup, durdurulamayacağı.” Haziran’daki FED faiz artırımının ardından küresel sermaye çıkışlarının da Türkiye’yi zorda bırakabileceği yorumları yapılıyor. 6 milyar dolarlık bir fonu yöneten bir isim, Türkiye’yi artık “çok riskli” bulduklarını söyleyerek şöyle dedi: “Gezi ve yolsuzluk skandalları sonrasında Babacan güven telkin etti ve biz de önceki başarıları nedeniyle takip ettik, bir nebze doğru çıktı. Ama Erdoğan’ın teknokratik ekibe tavrı istikrarlı bir şekilde kötüye gidiyor. Türkiye ekonomisi artık radarımızda yok. FED kararı sonrası çoğu fon da böyle düşünecektir.” Her güne yeni bir rekor PELİN ÜNKER Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve hükümet yetkililerinin piyasaları geren açıklamaları TL’yi vurmaya devam ediyor. Dolar/TL dün de 2.6050’ye çıkarak yeni zirvesini gördü. Liranın yıl başından bu yana kaybı yüzde 11.4’ü buldu. Kurdaki yükselişte Fed’in faiz artırımına gideceğine yönelik endişelerle doların küresel kazancı etkili olsa da, dolar endeksindeki yükseliş, dolar/TL’deki artışın oldukça gerisinde. Dolar endeksi yılbaşından bu yana yüzde 6.6 yükseldi. Liradaki kayıp siyasi risklerle ikiye katlandı. Diğer yandan TL dün dolar karşısında yaklaşık yüzde 1 değer kaybederken, diğer para birimlerindeki kayıp yüzde 0.1’le sınırlı kaldı. Sepet bazında TL de Ocak 2014’ten beri u Siyasilerin faiz indirimi ısrarı nedeniyle her güne yeni bir rekorla başlayan dolar/TL dün de 2.6050 ile zirve yaptı. en yüksek olan 2.72’yi aşarak en yüksek 2.7351’e kadar yükseldi. Dolardaki yükseliş hisse senetlerine de satış getirdi. Borsa yüzde 1.57 düştü. Doların küresel piyasalardaki değer kazancının yanı sıra Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan başta olmak üzere siyasilerden gelen faiz indirimi baskıları Merkez Bankası’nın geçmişte benzer kur şoklarında kullandığı faiz artırımı seçeneğinin önünde büyük bir engel teşkil ediyor. Reuters’a konu Merkez’in eli bağlı şan Burgan Yatırım Başekonomisti Haluk Bürümcekçi, “Merkez Bankası’nın gelecek döneme dair duruşuyla ilgili bir açıklama yapması; en azından faiz indirimi yapmayacağını söylemesi gerekir” diye konuştu. Standard Bank Gelişmekte Olan Piyasalar Araştırma Bölümü Müdürü Timothy Ash, “Türk politikacıların Merkez Bankası’na faiz indirmesi için saldırmaları anlaşılmaz bir durum. Eğer politikacılar sessiz kalsaydı Türkiye için rüya senaryo diyebileceğimiz petrol fiyatlarının düştüğü, baz etkisiyle enflasyonun düştüğü ve böylece cari açığın gerileyerek Erdoğan’ın ekibi tarafından sözlü bir müdahale yapılmaksızın faiz indirimleri için geniş bir alan sağlayacak bir şans oluşması ihtimali vardı” dedi. FT: Erdoğan’ın destekçileri de şaşkın n Haber Merkezi İngiliz Financial Times gazetesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Merkez Bankası’nı faiz politikası konusunda eleştirmesinin ardından yaşanan gelişmelere ilişkin haber yayımladı. “Erdoğan’ı destekleyenler bile cumhurbaşkanının faiz konusundaki açıklamaları karşısında şaşkın” denilen haberde, Erdoğan’ın “Yüksek faiz enflasyon yaratır” yaklaşımının temel ekonomi teorisine ters düştüğü belirtilerek Ekonomi Bakanı Zeybekçi’nin de TL’deki değer kaybının ihracatı desteklediği yorumlarına dikkat çekildi. 7 Haziran’daki seçimler öncesi büyümenin yavaşlamasının iktidar için düşündürücü olduğu ifade edilen haberde, 2011’deki seçimlerde büyümenin yüzde 9 olduğu anımsatıldı. Davutoğlu savunmada Ekonomi Servisi Temasları kapsamında ABD’de bulunan Başbakan Ahmet Davutoğlu, BM Genel Sekreteri Ban Kimun ile görüşmesinin ardından düzenlediği basın toplantısında dolardaki yükselişi değerlendirdi. Başbakan Davutoğlu, dolardaki yükselişin Merkez Bankası tartışmasıyla ilgili olmadığını savundu. Başbakan Davutoğlu, “Doların yükselmesi, doların diğer para birimleri karşısında yükselmesiyle ilgili bir husustur. Sadece Türkiye’deki tartışmalara bağlanamaz. Dolardaki yükselişle ilgili tüm kurumlarımız gerekli tedbirleri almaktadır” dedi. Davutoğlu, New York’ta uluslararası yatırımcılarla görüşmelerini sürdürürken, gezinin istendiği gibi geçmediği yorumları geliyor. Reuters, Başbakan’ın gezisiyle ilgili haberinde, “Davutoğlu ve ekonomi ekibinin yatırımcıların sinirleri yatıştırmak için giriştikleri çabaların az bir etkisi olduğunu” belirtirken, İstanbul’da işlem yapan üst düzey bir borsacı “New York’taki gezinin arzulandığı gibi geçmediği anlaşılıyor” diye konuştu. Yatırım bankası Goldman Sachs’ın önceki gün düzenlenen öğle yemeğine katılan, adının açıklanmasını istemeyen bir kaynak, Davutoğlu’nun yaklaşık yarım saat konuşarak hükümetin önceki başarılarını ve reformlarını anlattığını aktardı. Kendisi büyük bir yatırımcı olan bir diğer yatırımcı kaynak da Davutoğlu’nun Merkez Bankası Başkanı’na baskıyla ilgili soruyu başka ülkeleri anlatarak geçiştirdiğini anlattı. Hüseyin Aydın Ziraat Katılım 29 Mayıs’ta açılacak u Ziraat Katılım Bankası’nın sermayesi 300 milyon dolar karşılığı TL olarak Hazine’den alındı. Bu yıl 20 şube açılacak. Ekonomi Servisi Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Başkanı ve Ziraat Bankası Genel Müdürü Hüseyin Aydın, Ziraat Katılım Bankası’nın 29 Mayıs’ta faaliyete geçmesinin planlandığını belirterek, 2015 sonuna kadar 20 şube açacaklarını kaydetti. Arap Bankalar Birliği ve Türkiye Bankalar Birliği işbirliğinde düzenlenen ArapTürk Ekonomi Diyaloğu Toplantısı’nın ardından gazetecilerin sorularını yanıtlayan Aydın, kurulacak katılım bankasının sermayesinin 300 milyon dolar karşılığı 675 milyon TL olduğunu ifade etti. Banka genel müdürlük ve şubelerle birlikte 300350 civarında personel istihdam edecek. Aydın Ziraat Bankası’nın bu yılki planlarına ilişkin olarak “Azerbaycan’da yeni lisans aldık, ayrıca Karadağ ve Kosova’da da açılış yapacağız. Bu yıl Gayrimenkul Yatırım Ortaklığını devreye alabiliriz” dedi. İş dünyası kur Ekonomi Servisi Faiz tartışmalarının ve kur artışının maliyetleri artırdığına dikkat çekilen Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu’nun Şubat 2015 Ekonomi Bülteni’nde “Döviz kuru artışları sanayide maliyetleri artırıyor, kâr oranlarını azaltıyor ve fiyatları yükseltiyor. Avro’nun göreceli değer kaybı Türkiye açısından ciddi bir sorun yaratıyor” denildi. Ege Bölgesi Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ender Yorgancılar da dolardaki kontrolsüz artışın aralık ayından bu yana reel kesimi 70 milyar liralık ilave bir yükün altına soktuğunu belirterek, sanayicilerin kur zararının frenlenmesi gerektiğini söyledi. Yorgancılar, doların rekor kırmasının çok riskli bir noktaya ilerlediğini vurguladı. artışından endişeli Doların artmasından kaygılıyız dedi yine de Elysium’u dolarla satışa çıkardı Ekonomi Servisi Ofton İnşaat, bu yıl başından itibaren ön talepleri toplanmaya başladığı Elysium Elit Koşuyolu projesini 2016’da bitirmeyi planlıyor. Kentsel dönüşüm projesi olan Elysium Elit Koşuyolu’nda hasılat paylaşım yöntemi kullanılacak. Proje’nin hasılatının yüzde 45’i Ofton’un yüzde 55’i arsa sahibine ait olacak. Proje, biri lüks konut diğeri de rezidanslardan oluşan iki ayrı blok ile alışveriş merkezinden oluşuyor. Ofton İnşaat Yönetim Kurulu eşbaşkanları Yusuf Şimşek ve İsmail Hakkı Altun’un verdiği bilgilere göre şirket 2015’te 570 milyon TL, 2016’da 470 milyon TL olmak üzere gelecek iki yılda 1 milyar TL’yi aşan ciro hedefliyor. İsmail Hakkı Altun doların sürekli yükselmesinden endişe duyduklarını belirterek, temkinli hareket ettiklerini, çok konutlu projeleri yapmaktan kaçındıklarını söyledi. MERKEZ BANKASI DÖVİZ ALIŞ 2.5409 SATIŞ 6 MART 2015 EFEKTİF ALIŞ SATIŞ 10 dönüm arazi üzerine inşa edilen projenin metrekare fiyatı 4 bin 300 dolar. CİNSİ 1 ABD DOLARI 2.5455 2.5391 2.5493 1.9988 1.9768 2.0108 2.8349 2.8278 2.8392 3.9130 3.8900 3.9189 2.6519 2.6310 2.6559 2.0372 2.0205 2.0449 8.6292 8.3900 8.7586 1 AVUSTRALYA DOLARI 1.9859 1 EURO 1 İNGİLİZ STERLİNİ 1 İSVİÇRE FRANGI 1 İSVEÇ KRONU 1 KANADA DOLARI 2.8298 3.8927 2.6350 2.0280 8.5178 1 DANİMARKA KRONU 0.37893 0.38079 0.37866 0.38167 0.30497 0.30813 0.30476 0.30884 İsmail Hakkı Altun Yusuf Şimşek 1 KUVEYT DİNARI 1 NORVEÇ KRONU 100 JAPON YENİ 0.32762 0.32982 0.32739 0.33058 2.1191 2.1332 2.1113 2.1413 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0.67754 0.67877 0.67246 0.68386 C M Y B