Katalog

EKONOMİ 8 eDitÖR: ZEKİ TEZER DOLAR AVRO FAİZ BORSA CUMHURİYET ALTIN ALTIN 24 AYAR 2.8670 0.8 kuruş taSaRIM: SERPİL ÜNAY 3.0800 1.3 kuruş 10.24 0.02 puan 81.878 269 puan 668.67 1.32 lira 99.95 20 kuruş Cumartesi 14 Kasım 2015 Uluslararası kuruluşlar Türkiye’yi yüksek enflasyon ve işsizlik konusunda uyarırken Euler Hermes’e göre TL’nin değer kaybıyla 2016’da 16 bin şirket iflas edecek ürkiye ekonomisinde alarm zilleri çalmaya devam ediyor. IMF dün yayımladığı raporda Türkiye’yi enflasyon konusunda uyarırken Bank of America istihdamda problemli bir noktaya gelindiğine dikkat çekti. Alacak sigortası şirketi Euler Hermes’e göre ise iki yıldır düşüş trendine giren şirket iflasları, gelecek yıl yeniden artacak. Geçen yıl 15 bin 822, bu yıl ise 15 bin 100 şirket iflas ederken rakamın 2016’da 16 bine çıkması bekleniyor. Euler Hermes Baş Ekonomisti Ludovic Subran, 2016’da Türkiye’de iflasların artacağını belirterek, bu artışın da 16 bin kurumsal iflasa işaret ettiğini söyledi. “2015 Uluslararası Ticarete Global Bakış” konferansında konuşan Subran “ABD Merkez Bankası’nın (Fed) açıklamaları ve liranın değer kaybetmesi yılın ilk yarısında etkili olacak. Bu, talebi ve kârlılıkları etkileyebilir ve bazı şirketler iflas edebilir” dedi. Subran şöyle devam etti: “2014’teki yüzde 9’luk düşüşün ardından kurumsal iflasların 2015’te yüzde 5 gerileme kaydetmesi bekleniyor ancak 2016’da türkiye’de 16 bin firma iflas edecek T yüzde 6’lık artış gerçekleşebilir. İflaslarla ilgili riskli olan sektörlerden birincisi inşaat sektörü. Özellikle de altyapı projelerinde iş yapan küçük şirketler. Hükümet geç ödeme yapıyor, ödeme vadeleri ortalamada 80 güne uzadı. Küçük bir şirketseniz 120 günde ödeme alabiliyorsunuz. Tekstil ve tarım gıdada risk profilinde artış yüksek. Bu iki sektör TL’nin değer yitirmesinden çok etkilendi.” Subran, 2015’in tamamında dolara karşı yüzde 24 değer kaybının beklenmesiyle TL’nin, en sert darbeyi alan para birimlerinden olduğunu aktardı. Doğalgazda zam açmazı ayıştay’ın 2014 yılı denetim raporlarına BOTAŞ ile devam. BOTAŞ, geçen yılı 587 milyon 278 bin TL zararla kapatmış. Zararın bir numaralı nedeni; tükettiğimiz doğalgazın maliyetin çok altında fiyatla satılması. Faturanın baskılanması yani. Sayıştay raporu, BOTAŞ’ın satış hasılatının yüzde 90’ından fazlasını, doğalgaz satışlarının oluşturduğunu belirtiyor. En son Ekim 2014’te yüzde 9 oranında zam yapılan doğalgaz fiyatları konusunda, raporda önümüzdeki dönemi de aydınlatan dikkate değer bilgiler yer alıyor. Rapora göre BOTAŞ, doğalgaz toplam satış fiyatlarının alım maliyetinin düzeyine çıkarılabilmesi için evsel tüketicilerde her ay yüzde 13.932561 oranında bir artışı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bildirmiş. Serbest tüketicilerin kullandığı doğalgaz artış oranının ise yüzde 23.5536.22 oranında olması gerekiyormuş. Ancak sadece Ekim 2014’te yalnızca yüzde 9’luk artışa onay verildiği anımsatılan raporda, Bakanlık onay koşulunun BOTAŞ’ın kârlılığına olumsuz yansıdığı vurgulanıyor. “Varsın BOTAŞ kâr etmesin. Vatandaş ucuz gaz kullansın” denebilir. Nitekim iktidar da bir yılı aşkın süredir böyle diyor ve zammı baskılıyor. Ama kurumun açmazı şurada: Doğru, doğalgaza maliyeti karşılayacak zammı yapmak, doğalgaza dayalı üretilen elektriğin de zamlanması demek. Yanı sıra, doğalgaz kullanan sanayi üretiminin de iğneden ipliğe bundan etkilenmesi. Fakat öbür yandan, doğalgaz ithal ederken imzaladığı “al ya da öde” anlaşmaları, BOTAŞ’ı fena halde sıkıştırıyor. Sayıştay tespitlerine göre, BOTAŞ’ın, geçmiş yıllarda alamadığı gaz nedeniyle, 2014 yıl sonu itibarıyla 892.9 milyon TL tutarındaki alacağının mahsubu gerekiyor. Bunun için de asgari alım miktarının üstünde gaz alımı yapması. BOTAŞ finansman darboğazı nedeniyle, Gümrük TIR Müdürlüğü’ne 5.9 milyar TL KDV borcunu ödeyemiyor. Kısa ve uzun vadeli borçlar toplamı 10.6 milyar TL. Yabancı kaynaklar için 139.9 milyon TL faiz ve kur farkı ödenmiş. 673 milyon TL de kambiyo zararı oluşmuş. Özetle rapordaki ifadeyle BOTAŞ “kendi kaynağını yaratamaz duruma” gelmiş. Bitmiyor. BOTAŞ’ın gaz maliyetini aşağıya çekecek ve yıllardır bir şehir efsanesine dönmüş olan Tuz Gölü Yeraltı Depolama Tesisi de bitmek bilmiyor. Dünya Bankası kredisi 2006’da işlerlik kazanmasına karşın, yatırımlar zamanında tamamlanmadığı için kredinin geri ödemesiz 7 yıllık süresi doldu. Sayıştay, 2013’ten bu yana başlayan geri ödemelerin, gelecek yıllarda oluşacak faiz ve kur farklarıyla birlikte mali yapıyı daha fazla bozacağı uyarısında bulunuyor. Haziran ayında yapılan denetim tarihi itibarıyla, proje kredilerinden kaynaklanan vadesi geçmemiş borcun tutarı 928.5 milyon TL. Sayıştay, nakit yetersizliği içindeki BOTAŞ’ın mali yapısının düzeltilmesi için bir an önce gerekli önlemlerin alınması uyarısında bulunuyor. Özetle BOTAŞ, yurtdışı finansman yükümlülükleri ile baskılanan zam açmazında sıkışmış durumda. Peki, Sayıştay’ın uyarısı doğrultusunda “bir an önce alınması gereken önlemler” ne olabilir? Nasıl olsa bütün kritik seçimler bitti. Yakında doğalgaza yüklü bir zam gelirse şaşırmayalım diye yazdım bu yazıyı. S iş yaRatMak zoRlaşacak Bank of America (BofA), Türkiye konusunda yayımladığı raporda asgari ücrete yüzde 30 zam ve ekonomide verimlilik artışı eksikliğinin firmaları olumsuz etkileyeceği, enflasyonu yükselteceği ve kamu maliyesini bozacağını iddia etti. Raporda, hükümetin özel sektörün sırtına binecek olan yükü paylaşmaması durumunda işçilik maliyetlerindeki ani artışın kayıtlı istihdam üzerinde ciddi baskı yaratacağı görüşüne yer verildi. Raporda Türkiye’nin nüfus yapısından kaynaklanan sebeplerden dolayı işgücüne katılım hızı, büyüme oranının üç katına eşit olduğu (sırasıyla yüzde 4.1 ve yüzde 1.4) ve böyle bir yapıda yeni iş alanları yaratmanın ciddi bir sıkıntı olduğunu savundu. Rapor, genel işsizlik oranını yüzde 10.4, genç işsizlik oranını ise yüzde 19 olarak verdi. BofA’ya göre Türkiye istihdam piyasasında bozulma var. Fed etkileyecek Euler Hermes Group Üst Yöneticisi (CEO) Wilfried Verstraete ise “Fed’in faiz artışı durumunda bunun farklı ülkelerdeki yansımasına baktık. Eğer Fed faiz artışına devam ederse bu Türkiye’nin büyümesini yüzde 0.5 negatife çekecek. Kamu borcunun dış finansmanından dolayı” dedi. Euler Hermes’e göre Brezilya, Rusya, Nijerya, Türkiye ve Güney Afrika Fed’in faiz artırımından en fazla etkilenen ülkeler olacak. Verstraete, “Döviz bazındaki dış borç, önemli bir tehdit oluşturuyor” diye konuştu. l Ekonomi Servisi IMF’den Fed ve enflasyon uyarısı Uluslararası Para Fonu (IMF), Türkiye’deki enflasyon ve enflasyon beklentilerinin yüksek seyrettiğine işaret ederek, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) beklenen faiz artışının da Türk Lirası ve sermaye akışları için bazı riskler teşkil ettiğini belirtti. IMF, Orta, Doğu ve Güneydoğu Avrupa ülkelerine ilişkin “Bölgesel Ekonomik Sorunlar Raporu”nda Türkiye’deki kamu transferleri ve tüketiminin diğer ülkelere kıyasla daha düşük, kamu yatırımlarının ise daha yüksek olduğu ifade edildi. Türkiye’nin gelecek yıl yüzde 2.9 büyüyeceğini tahmin eden IMF, işsizlik oranının yüzde 11.6’ya yükseleceğini öngörüyor. IMF, G20 Zirvesi öncesi yayıMladığı raporda ise küresel ekonomik büyümenin “ortalamanın altında” olabileceği uyarısında bulundu. ‘Al ya da öde’ zararı En riskli inşaat G20 Zirvesi’nde Türk Akımı’na imza atılmayacak usya Enerji Bakanı Aleksandr Novak, Antalya’da yapılacak G20 Zirvesi’nde, Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesi için hükümetler arası anlaşma imzalanmasının planlanmadığını açıkladı. RİA Novosti ajansının haberine göre Novak, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in G20 Zirvesi’ne katılmak için gerçekleştireceği Antalya ziyaretinde, Türk Akımı anlaşmasını imzalama planının bulunmadığını söyledi. Novak, “Türk Akımı projesiyle ilgili bir değişiklik yok, hükümetler arası anlaşma henüz hazır değil” diye konuştu. Bu arada Putin de yaptığı açıklamada Türk Akımı projesi konusunda Cumhurbaşkanı R Recep Tayyip Erdoğan ile görüş ayrılığı yaşamadıklarını belirterek, “Türk Akımı üzerindeki çalışmaların azaldığına ilişkin görüşlere katılmıyorum. Bu kadar büyük bir projeyi aniden geliştirmek ve üzerinde mutabakat sağlamak mümkün değil” ifadesini kullandı. Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesi çerçevesinde, Rus gazının Karadeniz’in altından geçerek Türkiye’ye ulaştırılması hedefleniyor. Proje kapsamında dört boru hattı inşa edilmesi öngörülürken, Rusya ve Türkiye’nin henüz Türk Akımı için hükümetler arası anlaşma imzalamamış olması nedeniyle inşa çalışmalarına başlanamıyor. l Ekonomi Servisi cahit Çetin italya ’daki zeytinyağı skandalı ve buna yönelik başlatılan soruşturma, türkiye’deki olumsuz tabloyu gözler önüne serdi. Üç beş kuruşluk cezaları ödeyenler üretime devam ediyor. ik Sahtecil SÜRÜYOR Borç 184 milyar doları aştı zel sektörün uzun vadeli kredi borcu 2015 Eylül sonunda 2014 sonuna göre 16.6 milyar dolar artarak 184.3 milyar dolara çıktı. Kısa vadeli kredi borcu ise (ticari krediler hariç) 16.7 milyar dolar azalarak 27.5 milyar dolara geriledi. Merkez Bankası verilerine göre, borçlu dağılıma bakıldığında uzun vadeli kredi borcuna ilişkin olarak, bir önceki yılsonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmalarının 14.5 milyar ABD Doları, tahvil ihracı biçimindeki borçlanmalarının ise 550 milyon ABD Doları arttığı görülüyor. Aynı dönemde, bankacılık dışı finansal kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 424 milyon ABD Doları azaldı, tahvil stoku ise 306 milyon ABD Doları artışla 3.4 milyar ABD Doları seviyesinde gerçekleşti. Söz konusu dönemde, finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 1.2 milyar ABD Doları arttı, tahvil stoku ise 279 milyon ABD Doları artışla 5.3 milyar ABD Doları seviyesinde gerçekleşti. Ö zeytinyağında hile çok ceza yok İ Bu üreticilere, yanlış etiketle sattıkları şişe başına 6 bin lira ceza kesilmesi gündemde. Türkiye’de ise Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, hileli gıda üreten şirketleri internet sitesinden duyursa da, cezaların yetersizliği nedeniyle caydırıcı olmuyor. Zeytinyağı konusunda da, hileli karışım yaptıkları bilinen firmaların bakanlık sitesinin gediklisi olmasına karşın, umurlarında olmadan sahteciliğe devam ettikleri vurgulandı. Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Cahit Çetin, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin “beyaz listesi”nde yer almayan bu firmaların, “üç beş kuruşluk” cezaları ödedikten sonra hileyi sürdürdüklerini belirterek, “İtalya’da şişe başına kesilen cezalar, bizde tonlarca mala bile kesilmiyor. Tam olarak bilmiyorum ama 12 bin lira gibi bir cezası varmış. Cezalar caydırısız olduğu için de firmalar bu cezayı ödeyip, tağşişe (sahte, hileli gıda) devam ediyorlar” dedi. l İZMİR YUSUF ÖZKAN Sanayi üretimi yerinde saydı Ekonomik büyümenin önemli öncü göstergelerinden sanayi üretimi eylül ayında bir önceki aya göre değişmedi, yıllık bazda ise yalnızca yüzde 2.8 yükseldi. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, toplam sanayide cirolar yıllık bazda ise yüzde 15.4 arttı. Aynı dönemde cirolar, madencilik ve taşocakçılığı sektöründe yüzde 8.0 azalırken imalat sanayi sektöründe yüzde 16.1 arttı. Ana sanayi grupları sınıflamasına göre, aylık bazda en yüksek artış yüzde 6.3 ile enerjide gerçekleşti. spanya’nın ardından dünyanın en büyük zeytinyağı üreticisi olan İtalya’da yaşanan gıda skandalı ve bununla ilgili başlatılan soruşturma, Türkiye’de hileli gıdaya yönelik yaptırımların yetersizliğini bir kez daha gözler önüne serdi. İtalya’nın 7 büyük zeytinyağı şirketi hakkında, düşük kalitedeki ürünleri yüksek kaliteli sızma zeytinyağı etiketiyle sattıkları iddiasıyla soruşturma başlatılmıştı. l Global kISa... kISa... Boydak: Artık işimize bakıyoruz aralel yapı soruşturmaları kapsamında operasyonlara maruz kalan Boydak Holding Yönetim Kurulu Başkan Vekili ve Kayseri Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Boydak, “Boydak Grubu’nun şu, şu yapılarla falan anılıyor olması toplum tarafın P dan da hoş karşılanmıyor. İş dünyası tarafından da tabii ki hoş karşılanmaz diye düşünüyorum. Artık işimize bakıyoruz” dedi. Boydak,“Artık grubumuzda bu konuyla ilgili aksiyonlar, yani yanlış anlaşılmaları giderecek aksiyonlar alınması gerekiyor. Onlar da başladı artık” diye konuştu. Boydak, “Türkiye’de iş yapıyorsak, çalışıyorsak devletimizin, hükümetimizin koyduğu kurallara uymak söz konusu. Tüm partileri tebrik ediyorum ama tek başına iktidar olan AKP’yi daha özel tebrik ediyorum” dedi. l Ekonomi Servisi Yatırım Holding, bağlı ortaklığı Global Liman’ın yüzde 10.84’ünün Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası’na (EBRD) devir işlemleri tamamlanırken EBRD devir işlemi karşılığında Global Liman’a 53.4 milyon Avro ödedi. Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yapılan açıklamada, “EBRD’nin Global Liman’a ödeyeceği sermaye tutarı, Global Liman’ın EBRD’nin yatırım yaptığı ülkelerde yapacağı yatırım ve büyüme planlarının hayata geçirilmesi amacıyla kullanılacak” denildi. l Tekstilbank’ın TEKST Tekstil Bankası AŞ olan unvanı ICBC Turkey Bank AŞ olarak değiştirildi. GSD Holding GSDHO, Tekstilbank’taki yüzde 75.5 hissesinin tamamını 669 milyon liraya Çinli ICBC’ye satmıştı. 3 trilyon dolar aktif büyüklüğü olan ICBC aktiflerine göre dünyanın en büyük bankası konumunda bulunuyor. ICBC, Türkiye’de faaliyete geçen ilk Çin bankası oldu. C M Y B