Katalog

5 OCAK 2014 PAZAR CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr 9 Aralıkta 112 işçi cinayet kurbanı Pahalılık ve işsizlik can yakacak Y B TAVAK: Ülke felaketin eşiğinde olsuzluk operasyonu ile başlayan sürecin ülkeyi ciddi felakete götüreceği değrelendirmesi yapan TAVAK, 2014’ün zor bir yıl olacağını, işsizliğin 12, enflasyonun da yüzde 1113 arasında seyredebileceğini öngördü. ayraktutan ‘Bu yıl üzerinde hassasiyetle durulacak konu döviz kurundaki oynaklığı azaltmak ve bunun fiyatlar üzerinde yaşanacak enflasyon riskini kontrol altına almak olacak’ dedi. Ekonomi Servisi Son birkaç haftadır ülke gündeminde yer alanbakan çocuklarının da karıştığı ileri sürülen yolsuzluk ve AKP iktidarının bu konuda sergilediği operasyonları durdurmaya yönelik tavrın ülke ekonomisinde onanmaz yaralara yol açacağı ve ülkeyi ekonomik bir çıkmaza sürekleyeceği değerlendirmeleri ağırlık kazanıyor. Ülkenin ciddi bir felakete gidebileceği öngörüsünde bulunan TürkiyeAvrupa Eğitim ve Bilimsel Araştırmalar Vakfı (TAVAK) Başkanı Faruk Şen, 2014’ün Türkiye için çok güç bir yıl olacağını Avro’nun 3.50 TL, doların da 2.55 sınırını aşacağını belirtti. Bu yılın ekonomik açıdan nasıl geçirileceğine dair yazılı bir değerlendirme yapan Şen, geçen yılın son günlerinde 3 lirayı aşan Avro ve 2.20’yi gören dolar sonrası yabancıların Türkiye’den ayrılmaya başladığını dile getirdi. Özellikle son yıllarda İran’dan ve Suriye’den gelen sıcak paranın yanında Arap ülkelerinden gelen paralar ve Yunanistan’ı kriz nedeniyle terk edip Türkiye’ye gelen Avro’ların artık Türkiye’den Yeni Yıl Beklentileri Her olumsuz geçen yılın ardından, yeni yıl ümitle beklenir. İyi bir yıl olması dilenir. Yeni yıl için tasarımlar yapılır, niyetler tutulur. 2013 yılı, on üç rakamının uğursuzluk inancını kanıtlayacak şekilde kötü geçti. Bu nedenle 2014 yılı ümitle, iyimserlikle bekleniyor. Toplumsal açıdan iyimserlik, ümit için bir neden olması gerekir. Nedeni olmayan iyimserlik, akılcı bir davranış değildir. Toplumsal gelişmeyi belirleyici öğe, bireylerin nitelikleri, davranışları, değer yargılarıdır. Türkiye’nin temel sorununu, eksikliğini kişilikli, nitelikli, tutarlı insan sayısının azlığı olarak görürüm. Bu görüşe, sava katılan olmasa bile, iktisatta Grasham kanunu olarak bilinen “Kötü para iyi parayı kovar” gözleminin, aslında toplumsal yaşantımızda “kötü iyiyi dışlar”, “tersine seleksiyon, tersine ayırım” şeklinde geçerli olduğunu savunmaya çalışırım. Ayrıca fizikteki, birleşik kaplarda su düzeyinin aynı kalacağı kanununun toplumsal yaşamda, kurumlarda da geçerli olduğunu gözlemlerim. Kişiler kendilerini haklı görme eğilimindedirler. Bu zaafın bende de olabileceğini görmekle beraber, 2013 yılında yaşanan olayların, deneyimlerin toplumsal yaşantımızda kötü iyiyi dışlar, tersine ayırımın birleşik kaplar kanunun geçerli olduğu savlarını kanıtladığını düşünüyorum. HHH 2013’te çöreklenen bir soruyu gündeme taşımaya çalışmıştım. Sorduğum cemaat, tarikat, siyasal parti, çıkar amaçlı örgüt, mafya arasında ne gibi farklar veya ortak noktalar var sorusuna yanıt sosyologlardan, siyaset bilimcilerinden, yazarlardan değil de son yaşanan olaylarla, “çete” ilavesi ile de uygulamadan geldi. Yanıt fark yok aynı kapıya çıkar oldu. 2013 yılında Gezi olayları yaşandı. Yolsuzluk konusunda Pandora’nın kutusu açıldı. Tüm bunların 2014 yılında toplumsal yaşantımıza bir etkisi olmayacak mı? Siyasal sonuçlar doğurmayacak mı? Sorgulanmaya başlandı. Bence sonuç, etki doğurmaları zayıf olasılık. Olayları ve olası etkilerini abartmamak gerekir. Toplumun büyük bir bölümünde duyarsızlık, olayları kaygı duymadan karşılama duygusu egemendir. Toplum, yayın organları ile, din istismarı ile sözde kalan şekli eğitimle, salınan korku ile sistemik şekilde duyarsızlaştırılmıştır; duyarsızlaştırılmaktadır. Etkilenemeyen bir duyarsızlık, terim yerinde ise toplumsal ataraksiya yaşanmaktadır. Bu nedenle Gezi ve benzeri olaylarla toplumsal duyarsızlığı giderme, yenme olanağı yok gibidir. Kutu ve para sayma makinesi ile sembolleşen son yolsuzluk olayını ve sonuçları da abartmamak gerekir. Toplumsal mühendislik, cemaat parti çatışması, siyasal komplo gibi yorumlar bana aşırı gibi geliyor. Halkımızın önemli bir bölümü, haksızlık, yolsuzluk konusunda da duyarlı değildir. Yalnız kişisel olarak kendi çıkarlarına dokunulduğunda tepki verir. Tartışılan yolsuzluk olayının AKP lehine siyasal bir sonuç doğurması olasılığı da gözden kaçırılmamalıdır. HHH Aslında halkın bildiği, gözlemlediği yolsuzluklara karşı kutu sembollü yolsuzluk olayı küçük ve önemsizdir. İstanbul’da, Ankara’da deneyimli taksi sürücüleriyle bir süre dolaşın. Size açılan, açılmakta olan centerler bazı AVM’ler, ihaleler hatta kaldırımlar konusunda öyle öyküler anlatırlar ki 4.5 milyon dolarlık bir yolsuzluk olayını küçümsersiniz. Dayanışma anlamında değil, çıkar beklentileriyle “Komşuda pişer, bize de düşer”, “Bal tutan parmağını yalar”, “İş bilenenin, kılıç kuşananın”, “İş yapsın, çalsın, sızıntısı olsa bile bize yeter” anlayışında olan bir toplumdan yolsuzluklara karşı büyük tepkiler beklemek saflık gibi geliyor. Kişisel beklentime gelince, ben külli iradeye Tanrı’nın tek belirleyici olduğuna inanırım. Cüzi iradeye, birey olarak ancak niyet edebiliriz. Bu inanca karşın kişi yine de yaşadığımız sürece doğru bildiği konularda savaşım vermelidir. Özlemim, ülkemin her açıdan imrenilen ülke konumuna gelmesidir. Bunun yolunu da ülkemde iyinin kötüye galebe çalması; nitelikli, kişilikli olanların her alanda ön plana çıkması; bireylerin kişilik kazanması olarak görürüm. Aynı doğrultudaki yeni yıl dileğim ütopya gibi gelebilir. Yine de yenilgiyi kabullenip vazgeçmemek gerekir. Bu yılın gündemi istikrar olacak Uluslararası Ekonomi Uzma lecek, fonlamada tutarı azaltnı Prof. Dr. Bayraktutan, AA maya başlıyor olmasının vermuhabirine yaptığı açıklama diği finansal kaygı var. Buna da, ekonomiyi etkilemesi kuv iç istikrarsızlıklar da eklenirvetle muhtemel yerel seçim se bu, Türk Lirası’nı zora soler, cumhurbaşkanlığı seçimi, kar” şeklinde konuştu. “17 Aralık” süreci ve sonrasınProf. Dr. Bayraktutan, iktisada paralel devlet tartışmalarıy di aktörlerin siyasi istikrarı çok la devam eden siyasi gerilime önemsediklerini vurgulayarak, dikkati çekerek “Bunlar tabii Türk borsasındaki yatırımcıların yatırımcıları etkiliyor. Dola önemli kısmının yabancı olduyısıyla büyüme, fiyat istikra ğuna da dikkati çekti. Bayrakturı, döviz kuru gibi değişkenler tan, çok kısa sürede yüksek haüzerinde etki yaratıyor. Zaten cimli sermaye çıkışları da döviz ABD Merkez Bankası’nın ‘sı kurunda ve faiz oranında negakılaştırma’ diye yotif yansıma bulacarumlanabiğını da sözleÖzellikrine ekle hükümetin politik krizle ledi. birlikte ekonomik krizi tırman 12 günde 40 milyar Avro kayboldu İstanbul İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi, ‘Aralık Ayı İş Cinayetleri Raporu’nu açıkladı. Rapora göre, 2013 Aralık ayında en az 112 işçi yaşamını yitirdi... Açıklamada, yazılı, görsel, dijital basından takip edebildiğimiz ve emekmeslek örgütlerinden gelen bilgiler ışığında saptanabildiği kadarıyla aralık ayında en az 112 işçinin yaşamını yitirdiği belirtildi. Rapora göre, 26 inşaat işçisi, 15 taşımacılık sektörü emekçisi, 13 savunma sektörü emekçisi, 10 büro/eğitim sektörü çalışanı, 9 tarım emekçisi, 8 maden işçisi, yine 8 metal işçisi, 6 enerji işçisi ve 5 belediye çalışanı çeşitli iş kazalarında hayatlarından oldu. Raporda, trafik kazaları adı verilen iş cinayetleri nedeniyle 42 işçi, zehirlenme/boğulma nedeniyle 18 işçi, düşme nedeniyle 16 işçi ve ezilme/göçük nedeniyle 13 işçinin can verdiğine de dikkat çekildi. Kriz büyüyecek dırması kişi başına ulusal geliri 9500 dolara çekecek. İşsizliğin yüzde 12’lere ve enflasyonun yüzde 1113 arasında yer alması şaşırtıcı olmamalı. Avrupa’daki imajımız başta Almanya olmak üzere, ciddi bir şekilde dibe vurmuş bulunmaktadır. Bunların düzelmesi büyük ölçüde zaman alacaktır. yavaş yavaş çekilmiş bulunduğunu anlatan Şen’in değerlendirmesi özetle şöyle: Türkiye yabancı sermaye yatırımlarının 2014’te Avrupa’dan gelen son raporlar nezdinde ciddi bir şekilde dibe vuracağından hareket etmeli. Türkiye’de politik krizin ekonomik krize dönüşmesi 2014’te yeni üç seçimin gerçekleşecek olması yabancıların Türkiye bakışını negatife çevirdi. 2014’te en iyimser tahmine göre büyüme hızı yüzde 3’ün üstüne çıkmayacak yalnız aralık ikinci yarısındaki 12 günlük ekonomik krizde Türkiye’nin ekonomik kaybı 40 milyar Avro civarında oldu. Genel olarak bakıldığı zaman Türkiye’deki ekonomik kriz işsizliği de büyük ölçüde artıracak. Bu yıl otomotivdeki kriz daha da büyüyecek ve bu branşa ara mal üreten kuruluşlarda ciddi işçi çıkarması olacak. Doyma noktasına gelen ve son aylarda belirli gayri meşru olaylar içinde olan inşaat sektöründeki kriz bu branşta da işsizliği artıracaktır. Tekstil ihracatında da sorunların artması ile Türkiye’de işsizlik sayısı büyük ölçüde artacaktır. Bernanke’den 2014 uyarısı Çocuk ürünlerine dikkat Ekonomi Servisi Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı, okul çağındaki çocukların kullandığı tüketim ürünlerine yönelik 2012’de yapılan denetimlerde, 9 bin 49 ürünün denetlendiğini ve 2 bin 200 ürünün güvensiz bulunduğunu açıkadı. Yazıcı, 2013’teki denetimlerde 26 bin adet ürün denetlendiğini, 33 markanın numunelerinin güvensiz bulunduğunu belirtti. 700 ayakkabıdan 224’ünde güvensizlik saptandı. CHP Genel Başkan Yardımcısı Sezgin Tanrıkulu’nun soru önergesini yanıtlayan Yazıcı, güvensiz ürünlerin üreticilerine 2011’de 554 bin 715 TL, 2012’de 148 bin 237 TL, geçen yıl da 33 üreticiye 483 bin 483 TL idari para cezası uygulandığını belirtti. Ekonomi Servisi ABD Merkez Bankası (Fed) Başkanı Ben Bernanke, gelişmekte olan ülkeler için reformların genişletilmesi ve etkinliğinin artırılması uyarısında bulundu. Bernanke, 2014’te yüksek büyüme için ekonomik reformların yaygınlığı ve etkinliğinin kritik olacağını belirtti. ABD ekonomisi için ise 2014’ün daha iyi bir yıl olabileceğini ancak ekonomideki tüm ilerlemelere rağmen, ülkedeki ekonomik toparlanmanın henüz tamamlanmadığına dikkat çekti. Bernanke, ekonomideki toparlanma çabasının tamamlanmamış hedeflerinden biri olarak, işsizlik oranlarının hâlâ daha yüzde 7’nin altına düşürülememesini gösterdi. Koza’ya ikinci durdurma Ekonomi Servisi İşadamı Akın İpek’e ait Koza Altın’ın bir madenine de durdurma kararı çıktı. İzmir’deki ocağın ardından, Gümüşhane’deki Mastra Altın Madeni’nin galerisinin faaliyeti askıya alındı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yapılan inceleme sonrasında, maden civarında açılan galeri girişinin orman işletme için alınan izin alanı dışında kaldığı tespit edilerek faaliyeti durduruldu. Karar Gümüşhane Valiliği’ne 27 Aralık 2013’te ulaştırıldı. Mastra Altın Madeni yetkililerin orman izinlerinin uzatılması için başvuru yaptığı ancak başvuruya henüz olumlu bir cevap alınamadığı öğrenildi. Emekli eşit zam istiyor Günlük bir liraya bile ulaşmayan ve yüzdeli oranlarla verilen zamların, emekli aylıklarındaki eşitsizliği iyice artıracağı dile getirildi. Ekonomi Servisi Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) Genel Başkanı Kazım Ergün, 5510 sayılı Kanunda öngörülen şekliyle emekli aylıklarına yapılacak zamların enflasyon oranına bağlandığını hatırlatarak “Yüzdeli zamlar emekliler arasındaki makasın açılmasına ve haksızlığın artmasına neden olmaktadır” dedi. Ergün yaptığı yazılı açıklamada, 2014’ün ilk 6 ayında, Ekim 2008’den önce emekli olan en düşük işçi aylığına sadece 31.36 TL artış yapıldığını kaydetti. En düşük işçi aylığının artıştan sonra, 959.45 TL’den 990.81 TL’ye yükseldiğini belirten Ergün, “Diğer taraftan, 744.97 lira olan en düşük Bağkur esnaf emeklisi aylığı 769.32 lira olacak. Yani en düşük Bağkur esnaf emeklisinin aylığında, 24.35 Lira artış olacak” dedi. İşçi emeklilerinin 610 TL olan taban aylıklarının da yapılan son zamla 629.94 TL’ye yükseldiğini kaydeden Ergün, en düşük memur emeklisi aylığının da ocaktan geçerli olarak yüzde 0.27 oranındaki enflasyon farkı ile üzerine yapılacak 142 TL tutarındaki ocak zammıyla 1130 TL’den 1280.70 TL’ye yükseleceğini aktardı. Ergün, parlamentonun bu gerçeği görmesini ve yüzdeli zamların neden olduğu haksızlığı ortadan kaldırması için gerekeni yapmasını istedi. Elektriğe 2 milyar liralık gizli zam Ekonomi Servisi Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), yeni tarifelerde elektriğe gizli zam yapıldığını açıkladı. “Dağıtım hizmet bedeli yüzde 24.4, perakende satış hizmet bedeli yüzde 29.7, iletim hizmet bedeli yüzde 20.3, çıplak elektrik bedeli ise yüzde 0.8 oranında zamlandı” diyen EMO, yurttaşlardan yıllık 2 milyar TL fazladan tahsilat yapıldığını ve sayaç okumaya da yüzde 21 zam uygulandığını kaydetti. EMO Yönetim Kurulu, yaptığı yazılı açıklamada, 1 Ocak 2014’ten itibaren geçerli olan yeni tarifelerde gizli zam oyunları olduğuna dikkat çekti. Açıklamada, özelleştirilen dağıtım şirketlerinin, 2014’te kayıp ve kaçak hedefleri nedeniyle azalması gereken gelirlerinin vatandaşın cebinden takviye edildiğine vurgu yapıldı. Sabancı Vakfı’ndan 8.5 milyon TL destek Güler Sabancı Ekonomi Servisi Sabancı Vakfı’nın sivil toplum kuruluşlarını desteklediği ‘Toplumsal Gelişme Hibe Programı’na (TGHP) başvurular başladı. Vakıf’ın bu yıl vereceği toplam hibe tutarı 1.3 milyon lira olarak belirlendi. Böylece toplam hibe desteği 8.5 milyon TL’ye ulaşacak. Başvurular, 3 Ocak 21 Şubat 2014 arasında Sabancı Vakfı web sitesi (www.sabancivakfi.org) üzerinden yapılırken program kapsamında bir proje en az 40 bin lira, en fazla 250 bin lira hibe alabilecek. Ekonomi Servisi Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) kredi kartıyla taksitle altın alma dönemini sona erdirecek yönetmeliğe kuyumculardan tepki geldi. Ankara Kuyumcular ve Saatçiler Odası Başkanı Hasan Çavuşculu, “Yeni düzenleme piyasalarda şok etkisi yaratacak. Atölyelerimiz kapanacak” değerlendirmesinde bulundu. Çavuşlu, yeni yönetmeliğin özellikle bilezik, yüzük, alyans, kolye ve küpe gibi ziynet amaçlı takıları üretenlerle satanları zor durumda bırakacağını kaydetti. Altında taksit yasağı iflaslara yol açacak Kur farkı riskine TL çözümü Ekonomi Servisi Boydak Holding şirketleri bünyesinde yer alan, yurtiçi ve yurtdışı pazarlarda bakır ve fiber optik yapısal kablolama üretim ve satışı gerçekleştiren HCS Kablolama Sistemleri, 1 Ocak’tan itibaren ürün satışlarında para birimi olarak dolar yerine TL’yi kullanmaya başladı. Ürün satışlarını artık dolar yerine TL üzerinden gerçekleştirirek kur riskini ortadan kaldırmak istediklerini belirten HCS Kablolama Sistemleri Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa BoyMustafa dak “ Kur riskini ortadan kaldırarak iş Boydak ortaklarımız rahatlatmak istedik” dedi. Esnaf yine zora düştü Ekonomi Servisi Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, vakıf dükkânlarında kiracı olan esnaf ve sanatkârın kiralarının yüzde 300’e varan artışları karşılayamayarak tasfiye olmaya başladığını, vakıf kiralarının artırılmasının esnafı daha da zora sokacağını açıkladı. Palandöken yaptığı yazılı açıklamada, kira zammının esnafı tasfiye etmek için olduğunu ileri sürerek, artışın eskisi gibi ÜFE’deki artış oranına göre yapılmasını istediklerini belirtti. Palandöken, “Esnafın bu vakıf yerlerinden dışarı atılması aynı zamanda 800 yıllık Ahilik geleneğinin yok edilmesidir” dedi.