Katalog

SAYFA CUMHURİYET 31 MAYIS 2013 CUMA 14 EKONOMİ ekonomi@cumhuriyet.com.tr Kiralanabilir alan ortalamasının üstündeki illerin başında İstanbul, Ankara, Kocaeli ve Eskişehir var AVM’lerde kiracı yok GYODER Başkan Yardımcısı Özlem Gökçe, perakende sektöründeki büyümenin yavaşladığını ve AVM kiralama talebinin zayıfladığını söyledi. lı 296 AVM ile kapatıldı. * 2014’te 30, 2015’te ise 26 yeni AVM açılışıyla 2015 yılı itibarıyla 13 milyon 249 bin 913 metrekare kiralanabilir alana sahip 110 AVM’nin açılması bekleniyor. * 2012, 2013 ve 2014 yıllarında toplam 2 milyon 872 bin 725 metrekare kiralanabilir alan sunarken, kapanan ve fonksiyonunu yitirmiş AVM’lerin sayısı da 24’ü buluyor. * Avrupa yakasında fonksiyonunu yitiren ya da kapanan AVM’lerin sayısı 9 iken, bu sayı Anadolu yakasında 2, Ankara’da 4, Kocaeli ve Sivas’ta da birer AVM. Van’da ise yaşanan deprem nedeniyle kapanan 1 AVM bulunuyor. Bu yıl açılacak 28 AVM’nin toplam kiralanabilir alanının 1 milyon 105 bin 724 metrekare olduğuna dikkati çeken Gökçe, 2014’te ise tamamlanması beklenen 13 AVM Ekonomik Uçurum ABD’deki “financial cliff” (fanansal uçurum) teriminden esinlenerek ekonomimiz için “uçurum kenarında ekonomi” tanısını yapalım. Kredi değerleme kuruluşlarının (KDK) kredi notumuzu yükselttiği bir dönemde ekonomimiz için “uçurum kenarında” tanısı inandırıcı gelmeyebilir, hatta münasebetsizlik gibi de düşünülebilir. Niçin ekonomi uçurum kenarında? Nedenlerini açıklamaya çalışayım. * Ekonomimiz dış açıkla faaliyetini sürdürebilen bir ekonomidir. 2001 yılında kriz nedeniyle alınan önlemler sonucu cari işlemler fazlası veren ekonomimiz, AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında sadece 1.5 milyar USD açık vermiş iken, dış açık 20022012 döneminde toplam 345.7 milyar USD’ye ulaşmıştır. Türkiye, dış açıkla, dış tasarrufları kullanarak 2012 yılında dahi gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) yüzde 6.0’sı kadar dış kaynak desteği ile faaliyetini sürdürebilmiştir. Uzun süre bu denli açıkla faaliyetini sürdürebilme olanağı yoktur. * Dış borçlarımız 20022012 döneminde USD olarak yüzde 160 dolayında artış göstererek 129.6 milyar USD’den 2012 yılı sonunda 336.5 milyar USD’ye yükselmiştir. Cari işlemler açığının çok önemli bir bölümü dış borçla fonlanmaktadır. Süreğenleşen cari açık, süreğenleşen dış borç artışını da beraber getirmektedir. Türkiye her yıl faaliyetini günümüz düzeyinde dahi sürdürebilmek için dış borç bulmak gereğini duymaktadır. * Dış borçların önemli bir bölümü kısa sürelidir. Dış borçların vade yapısı incelendiğinde bunun yüzde 30.0’unun kısa süreli olduğu görülmektedir. Türkiye her yıl 100 milyar USD’nin üstünde bir dış borcu çevirmek zorundadır. Denilebilir ki dış borcun 226 milyar USD’si, yaklaşık üçte ikisi özel sektör borcudur. Doğrudur. Ancak özel sektör borcu da sonuçta Türkiye’nin borcudur. * TCMB’nin brüt döviz rezervi, özel kesimin net döviz pozisyon açığını dahi karşılamaya yetmemektedir. Özel kesimin net döviz pozisyon açığı 110120 milyar USD dolayında hesaplanmaktadır. Bu tutar, çok övünülen TCMB’nin brüt döviz rezervinden daha fazladır. Türkiye’nin kısa süreli döviz yükümlülüklerini karşılayacak düzeyde dahi brüt döviz rezervi yoktur. * İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 65.0’tir. Türkiye ihracat artışı ile övünür. Ancak ihracat yapabilmek, ihracatı artırabilmek için en iyi olasılıkla aynı oranda ithalatı yapması gerekmektedir. Bu nedenle ithalata bağımlı ihracat artışı ne ulusal gelir artışını hızlandırabilmekte ne de dış açığı kapatabilmektedir. İhracat ve ithalatta aynı oranda artış, ithalat tutarı ihracat tutarından fazla olduğundan, dış ticaret açığını da büyütmektedir. * Dış ticaret açığının GSYH’ye oranı yüzde 10.0 düzeyinde olup, yapısal bir nitelik taşımaktadır. Türkiye 2012 yılında 85 milyar USD dolayında dış ticaret açığı vermiştir. Bu yıl hedefin daha yüksek olarak belirlenmesine karşın yine aynı düzeyde açık vermesi beklenmektedir. Açığın tutarından çok yapısı önemlidir. Türkiye ağırlıklı olarak dayanıklı ve dayanıksız olarak tüketim malı ihraç etmekte, buna karşı enerji, sermaye malı (makinateçhizat) ve üretim için girdi, ara malı ithal etmektedir. Türkiye ileri teknoloji, ürünü stratejik ürün ihraç etmiyor, buna karşı ekonominin büyüme hızını belirleyici stratejik ithalat yapmak zorunda kalıyor. Açığın mal grupları itibarıyla, enerji, sermaye malı ve ara malından kaynaklanması, açığı boyutundan daha tehlikeli hale getiriyor. * İmalat sanayisi yavaş büyüyen, GSYH içinde payı da giderek azalan bir alt sektör görünümündedir. İmalat sanayii, giderek montaj ağırlıklı sanayi haline geldiğinden yarattığı katma değer de göreceli olarak gerilemektedir. 2012 yılında sanayi sektörünün GSYH payı cari fiyatla yüzde 15.6’ya, sabit fiyatla da yüzde 24.4’e değin gerilemiş bulunmaktadır. * İç tasarruf oranı yüzde 14.0 gibi düşük düzeyde olup on yıl öncesinin dahi çok gerisindedir. Bu durumdaki bir ekonomiyi yar başında, uçurum kenarında bir ekonomi olarak tanımlamak abartılı görülmemelidir. Uçurum kenarında bir ekonomide tehlikeli manevralardan kaçınmak gerekir. TCMB, faiz ayarlamaları ile kısa süreli yabancı kaynak girişini kısıtlar, iç tasarrufların da dövize yönelmesine yol açarsa ekonomi, gereksiz bir şekilde, 1994 ve 2001’de olduğu gibi yardan aşağı yuvarlanabilir. Para ve maliye politikalarını belirlerken ekonominin uçurumun kenarında olduğu gerçeğini gözden uzak tutmamak gerekir. 1 ABD Doları: 1.0368 Avustralya Doları 5.7468 Danimarka Kronu 0.9605 İsviçre Frangı 6.6190 İsveç Kronu 101.16 Japon Yeni Hane halkı gelir artışı ve organize perakendenin genişleme potansiyelinin orta vadede AVM talebini canlı tuttuğunu belirten Gökçe, ancak 2013 yılından itibaren kiralamaların seçici olacağını ifade etti. Gökçe’nin verdiği bilgiye göre, Alışveriş Yatırımcıları Derneği’nin katkılarıyla hazırlanan Türkiye AVM Potansiyel Raporu Türkiye’de şu anda 48 ilde 299 aktif AVM’nin bulunduğunu ortaya koydu: * 2011’de 7 milyon 614 bin 629 metrekare kiralanabilir alanıyla toplam AVM sayısı 264. 2012’de 32 AVM açılışıyla kiralanabilir alan 8 milyon 228 bin 802 metrekareye yükseldi. 2012 yı Ortalamanın üstündeki iller bulunduğunu bildirdi. Gökçe, 2014’te 5’i İstanbul’da olmak üzere Adana, Ankara, Antalya, Çanakkale, Çorum, Diyarbakır, Kayseri ve Malatya’da yeni AVM’lerin kapılarını açacağını vurguladı. Gelecek yılın en büyük 3 AVM’sinin İstanbul’da yapılacağını kaydeden Gökçe, “AVM Potansiyel İhtiyaç Analizi Raporu’na göre 2011 itibarıyla Türkiye’de bin kişi başına düşen kiralanabilir alan ortalama 90.46 metrekaredir. Türkiye’de kiralanabilir alan ortalamasının üstündeki illerin başında İstanbul geliyor. Bunun en büyük nedeni ise İstanbul’daki nüfus yoğunluğu görülüyor. İstanbul’u Ankara, Kocaeli, Eskişehir, Malatya, Denizli, Tekirdağ, Adana ve Bursa takip ediyor” diye konuştu. Libeskind’in tasarımları arasında İngiltere’deki Imperial War Museum, Denver Sanat Müzesi genişletilmesi, Dublin Grand Canal Meydanı & Tiyatrosu gibi yapılar var. Mimar, ayrıca Dresden Askeri Müzesi’ne (fotoğrafta) yaptığı ek bina ile de gündeme gelmişti. TOKİ’den Alanya’ya turizm kompleksi TOKİ, Türkiye’nin turizm merkezi Alanya’da “Arsa Karşılığı Gelir Paylaşımı Modeli”yle bir proje uygulayacak. Söz konusu model kapsamında TOKİ tarafından satışa sunulacak Mahmutlar’daki 83 bin 392 metrekarelik arsa üzerine otel ve tatil köyü gibi turizm tesisleri veya konut yapılabilecek. Arsada gerçekleştirilecek proje için yapılacak ihalenin ilk oturumu 12 Haziran Çarşamba günü TOKİ’nin Bilkent’teki binasında saat 15.00’te yapılacak. Arsanın 28 bin 510 metrekarelik bölümü konut alanı, 37 bin 425 metrekarelik kısmı ise turizm tesis alanı olarak planlandı. Burada otel, tatil köyü, butik otel, pansiyon, apart otel gibi tesisler yapılabilecek. Ayrıca konferans, sergi, konser ve tiyatro salonu, sosyal tesisler yer alabilecek. Metsan, ünlü mimar Libeskind’i Kartal’a getirdi İkiz Kuleler olarak bilinen Dünya Ticaret Merkezi bölgesinin yeniden projelendirilmesinde başmimar olan Daniel Libeskind, Türkiye’de Metsan Mimari Ofisi ile işbirliği yapacak. İlk ortak iş, Metsan İnşaat’ın Kartal’daki yeni projesinde gerçekleştirilecek. İnşaat sektöründe 1961 yılından beri faaliyet gösteren Metsan, Türkiye’deki mimari projelerde işbirliği yapmak üzere dünyanın en ünlü mimarları arasında yer alan Daniel Libeskind ile anlaştı. Dünya Ticaret Merkezi (WTC Ground Zero) bölgesinin yeniden projelendirilmesinin başmimarı olan Daniel Libeskind, işbirliği çerçevesinde ilk olarak Metsan İnşaat’ın İstanbul’un yıldızı parlayan ilçesi Kartal’da gerçekleştireceği karma projeye imza atacak. Taşınacak olan Kartal Un Fabrikası ve çevresindeki 80 bin metrekare alanda gerçekleşecek olan iddialı karma proje Kartal Yakacık Metro İstasyonu çıkışında yer alacak ve proje otel, ofis ve konuttan oluşacak. Metsan Yönetim Kurulu üyesi Y. Mimar Cemalettin Satoğlu; Libeskind’in projelerini uzun zamandır ilgi ve takdirle takip ettiğini belirtti. Mimar Libeskind de “Artık ülkeler değil, şehirler yarışıyor” diyerek İstanbul’da bir proje gerçekleştirmenin heyecan verici olduğunu ifade etti. Temeltaş Proje: İnşaatçılar da markayı korumalı İşe projenin planlanmasıyla başladıklarını söyleyen Temeltaş Proje Geliştirme Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Temeltaş, prim yapmayacak bölgelerde müşterilerine yatırım yaptırmadıklarını belirtirken şu bilgileri veriyor: “İkinci el piyasasının projenin tamamına zarar vermesine de engel oluyoruz. Bazı projelerde ilk alan kişi sıkışıp yatırımını satmak istediği an fiyatı kırıyor, bu da projenin toplam marka değerini zedeliyor. Biz projelerimizde yatırımını nakde çevirmek isteyenlerle ortak çözümler üretip son yatırımcıların zarar etmesini ve projenin marka değerinin düşmesini engelliyoruz. Bunun engellenmesi için müteahhitlerin de danışmanlık hizmeti alması gerekiyor.” Risk analizi yaptırmayan binalara yüklü ceza geliyor Ocakta yürürlüğe giren 6331 Sayılı yasaya göre, “İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi ve kontrol tedbirlerinin alınması amacıyla yapılması gerekli çalışmalar” olarak tanımlanan Risk Analizi ve Acil Durum Planı’nı tüm işyerlerinin hazırlaması gerekiyor. Yasaya göre, kapıcı, bahçıvan veya güvenlik görevlisi çalıştıran apartmanlar da işyeri sayılıyor. AA’nın haberine göre, herhangi bir çalışanı olmayan apartmanların risk değerlendirmesi yapma zorunluluğu bulunmuyor. Apartmanlarda kat malikleri işveren, yöneticiler ise işveren vekili sayılıyor. İşçi çalıştıran apartmanlar ve tüm işyerlerinin 1 Ocak 2013’ten itibaren risk değerlendirmesi yapması gerekiyor. Türkiye İş Sağlığı ve Güvenliği Profesyonelleri Topluluğu Başkanı Levent Kavlak, sadece kapıcı çalıştırdığı için bir yıl boyunca risk analizi yapmayan apartman yönetimini bir yıllık gecikme halinde 56 bin 595 liraya kadar para cezasının beklediğini söyledi. Yasanın yürürlüğe girmesinin üzerinden 5 ay geçtiğini hatırlatan Kavlak, risk analizi yaptırmayan bir apartmanın 22 bin 838 lira ceza ile karşı karşıya olduğunu ifade ederek, cezaların yasanın yürürlüğe girdiği tarihten itibaren kesilebileceğini kaydetti. Valle Lacus satışa çıktı 1943 yılında Adana’da kurulan Kulak İnşaat, yurtdışı projelerine devam ederken İstanbul’da 2011 yılı itibarıyla KLK Gayrimenkul Geliştirme şirketi adı altında çalışmalara başladı. İlk projesini de villa konsepti olarak Büyükçekmece bölgesini seçti. 110 dönümlük özel tasarlanan peyzaj alanına 44 villadan oluşan Valle Lacus projesini tanıtan KLK Gayrimenkul Geliştirme Genel Yönetim Kurulu Başkanı Tarkan Kulak, “Her villanın 2 dönüm bahçesinin yanında bir de iç bahçe olsun istedik. Son teknolojiyi kullanarak uygun fiyatlarda tasarladık” dedi. Fiyatların 1.5 milyon dolardan başlayacağı projenin toplam maliyeti 45 milyon dolar. Villaların 24 ayda teslim edilmesi planlanıyor. İrfan Home’den ücretsiz iç mimar Avcılar’daki merkez mağazası, 12 bin metrekarelik kapalı alanıyla İstanbul’un tek kat üzerindeki en büyük AVM’lerinden biri olan ve beyaz eşyadan züccaci yeye, tekstilden mobilyaya, elektronikten halıya kadar 80 bin çeşit ürünle hizmet veren İrfan Home, ücretsiz iç mimar desteği veriyor. İrfan Home Yönetim Ku rulu Başkanı Serkan Kodaloğlu, hizmetlerini çeşitlendirmeye devam edeceklerini belirterek Türkiye genelinde şube sayısını da artıracaklarını söyledi. SERBEST PİYASA ABD Doları Avro İngiliz Sterlini İsviçre Frangı 24 Ayar Altın Cum. Altını 1.8710 2.4390 2.8200 1.9400 85.00 566.00 KISA... KISA... 1.0355 Kanada Doları 5.8789 Norveç Kronu 3.7502 Suudi Arabistan Riyali 1 Avro: 1 İng. S.: 1.2973 ABD Doları 1.5156 ABD Doları ALIŞ SATIŞ New York’lu Shake Shack İstanbul’da İstanbul’daki ilk restoranını İstinyePark’ta açan burgerci Shake Shack, çok yakında Beyoğlu Tünel’de de yerini alacak Ekonomi Servisi New York’lu hamburgerci Shake Shack, Avrupa’daki ilk restoranını İstanbul İstinyePark’ta açtı. Açılışa Shake Shack’ın bağlı bulunduğu Union Square Hospitality Group Üst Yöneticisi (CEO) Danny Meyer, Shake Shack Dünya Genel Müdürü Randy Garutti dışında, zinciri Türkiye ye getiren Shaya Mağazacılık AŞ’nin kurucuları ve üst düzey yöneticileri de katıldı. Shake Shack ikinci mağazısını İstiklal Caddesi Tünel’de açılacak. 2004’te New York’taki Madison Square Park’ta doğan Shake Shack, eleştirmenlerin övgüyle tavsiye ettiği, modern tarzda bir yol üstü hamburgercisi olarak biliniyor. Shake Shack’in menüsünde yüzde 100 Angus dana etinden yapılan hamburgerler, hot dog ve Custard’lar bulunuyor. Bunun yanı sıra Shake Shack, İstinyePark’taki restoranında tüm klasik yiyeceklerinin yanı sıra Türkiye’ye özgü seçenekler de sunacak. Shake Shack’in İstanbul restoranında geri dönüşümlü ve sürdürülebilir malzemelerin yanı sıra enerji tasarrufu sağlayan mutfak ekipmanları ve mekânın tamamında aynı şekilde enerji tasarrufu sağlayan aydınlatma armatürleri kullanıldı. * Panasonic otomotiv ve sanayi birimlerinde 5 bin kişiyi işten çıkaracak. Panasonic Başkanı Kazuhiko Tsuga, kârlılık marjlarını gelecek 3 yılda minimum yüzde 5’e oturtmak için bu kararı aldıklarını açıkladı. * Avrupa Merkez Bankası Avro bölgesinde artan borçlar ve problemli kredilerin yeni bankacılık krizi riski doğurduğuna dikkat çekti. * Küresel piyasaları Fed’in teşvikleri azaltacağı korkusu sardı, altının ons fiyatı 1.409 dolara kadar yükseldi. Borsalarda düşüş sürerken Avro, dolar karşısında iki haftanın zirvesini gördü. * OECD, Türkiye’nin bu yılki gayri safi yurtiçi hasıla büyüme beklentisini yüzde 4.1’den yüzde 3.1’e indirdi. 1.8740 2.4430 2.8600 1.9600 85.35 579.00 1 Kuveyt D.: 3.4964 ABD Doları GECELİK FAİZLER 1 Günlük Repo 4.73 DÖVİZ MERKEZ BANKASI 31 MAYIS 2013 EFEKTİF CİNSİ ALIŞ 1 ABD DOLARI 1,8661 1 AVUSTRALYA DOLARI 1,7956 1 DANİMARKA KRONU 0,32422 1 EURO 2,4208 1 İNGİLİZ STERLİNİ 2,8234 1 İSVİÇRE FRANGI 1,9384 1 İSVEÇ KRONU 0,28074 1 KANADA DOLARI 1,7998 1 KUVEYT DİNARI 6,4881 1 NORVEÇ KRONU 0,31665 1 S. ARABİSTAN RİYALİ 0,49760 1 00 JAPON YENİ 1,8404 SATIŞ ALIŞ SATIŞ 1,8695 1,8648 1,8723 1,8073 1,7873 1,8181 0,32581 0,32399 0,32656 2,4252 2,4191 2,4288 2,8381 2,8214 2,8424 1,9508 1,9355 1,9537 0,28364 0,28054 0,28429 1,8079 1,7931 1,8148 6,5730 6,3908 6,6716 0,31878 0,31643 0,31951 0,49850 0,49387 0,50224 1,8526 1,8336 1,8596