Katalog

10 TEMMUZ 2012 SALI CUMHURİYET SAYFA kultur@cumhuriyet.com.tr KÜLTÜR 15 ‘Keçi Türküleri’ söylerdi S ahne yapıtlarının kapsadığı uzam ve zaman neredeyse uçsuz bucaksızdır. ‘Geçmiş’i ‘şimdi’ ile buluşturan bir yazardır Dilmen. Oklarının hedefinde öncelikle ‘erk tutkusu’ ve ‘zorbalık’ vardır. AYŞEGÜL YÜKSEL Önceki gün yitirdiğimiz Güngör Dilmen, dünyanın çevresine oyunlardan bir kuşak sarmıştı Yıldız Kenter, “Ben, Anadolu”yu hem Türkçe hem de İngilizce oynamıştı. Güngör Dilmen’in bizim topraklarımızda can bulan tiyatro yazarlığı son 50 yılı kapsar. Ne ki, onun dünyanın tüm zamanlarında ve uzamlarında yaşamış olduğuna inanası gelir insanın. Çünkü sahne yapıtlarının kapsadığı uzam ve zaman neredeyse uçsuz bucaksızdır. Dilmen, Meksika Körfezi’nden Çin’e uzanan bir coğrafyada, “Ak Tanrılar” oyununda yansıyan Aztek uygarlığından, “arınmış ruhların buluşma yeri” olan Sarı Nehir kıyılarına doğru uzun bir yolculuk yaptırır seyircisine. “Galileo’nun Günahları” ile İtalya’nın dükalık dönemine, “Amfitrüon” ile Yunan mitologyasının zamansız evrenine, “Troya İçinde Vurdular Beni” oyunu ile de Homeros’un söylensel dünyasından Anadolu’ya ulaşılır. Güngör Dilmen için tören Kültür Servisi İzmir’de tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitiren usta yazar, dramaturg, öğretim görevlisi Güngör Dilmen’in cenazesi, bugün İzmir Devlet Tiyatrosu Konak Sahnesi’nde saat 15.00’te yapılacak törenden sonra, Bostanlı Beşikçioğlu Camisi’nde kılınacak ikindi namazının ardından Doğançay Mezarlığı’nda toprağa verilecek. Dilmen’in vefatı dolayısıyla bir mesaj yayımlayan Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, Dilmen ile aynı gün yaşamını yitiren besteci, orkestra şefi Sabahattin Kalender’in aynı güne tesadüf eden vefatlarının üzüntüsü içerisinde olduğunu belirtti. Günay; “Aşkımız Aksaray’ın En Büyük Yangını”, “Ben Anadolu” gibi önemli eserleri kaleme alan Dilmen ile “Nasrettin Hoca” ve “Cem Sultan” gibi eserlerin bestelerine imza atan Kalender, kültürümüze kazandırdıkları eşsiz eserlerle daima saygıyla anılacaktır. Ülkemizde tiyatronun ve operanın bu günlere gelmesinde önemli katkıları olan iki usta isme, Dilmen ve Kalender’e Allah’tan rahmet, kederli ailelerine ve sevenlerine baş sağlığı dilerim” dedi. İBB Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmeni Hilmi Zafer Şahin de yazılı bir açıklama yaparak “Çağdaş Türk tiyatrosunun oluşmasına ve gelişmesine büyük katkı sağlayan oyun yazarımız Güngör Dilmen; mitoloji, tarih ve güncel sorunlarla harmanladığı yapıtlarıyla, anlatımlarıyla ve bizzat katkılarıyla tiyatromuzda unutulmayacaklar arasında yer alacaktır” dedi. Turhan Selçuk çizgileri Karaburun’da ? Kültür Servisi Turhan Selçuk’un karikatürlerinden oluşan sergi, 12 Temmuz’da Karaburun Karikatürlü Ev’de açılıyor. Karaburun Kadınlar Kooperatifi için restore edilen tarihi binanın açılışı nedeniyle Karaburun Belediyesi’nin düzenlediği bir dizi etkinlik çerçevesinde açılan sergi, 15 gün boyunca açık kalacak. Turhan Selçuk karikatürlerinden oluşan bir diğer sergi ise İskenderun Karikatürlü Ev’de devam ediyor. Kardeş orkestra yollarda ? Kültür Servisi Temelleri 2010 yılına dayanan Türkiye Ermenistan Gençlik Senfoni orkestrası bu yıl ikinci kez bir araya geliyor. Cem Mansur’un şefliğini yaptığı Orkestra, 1 Ağustos günü Boğaziçi Üniversitesi Garanti Kültür Merkezi’nde ilk konserini verecek. Türkiye ve Ermenistan’dan 56 genç müzisyen ve iki ülkenin bestecilerinin eserlerinin de olduğu bir repertuvar sunacak olan orkestra, 3 Ağustos’ta ise Berlin Young Euro Classic Festivali’nde sahnede olacak. gan’ın açtığı pencereden bakmıştı. Tiyatrodaki yolculuğuna çıkarken tam donanımlıydı. ‘Trajedi’ işçisi Anadolu’dan İstanbul’a Anadolu’daki uzun durakta, “Midas Üçlemesi” ile LidyaFrigya söylenlerine, “Ben, Anadolu” oyunundaki “kadın portreleri”yle de “Eskiçağlılar”ın söylensel kültüründen Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerinin tarihsel kıvrımlarına geçilir. Dilmen’in, Osmanlı’nın son dönemini sahneye getiren oyunlarından “Devlet ve İnsan”, “İttihat ve Terakki”, “Osmanlı Dram Kumpanyası” ve “Aşkımız Aksaray’ın En Büyük Yangını”, bir de 1950’lerin Kuzguncuk semtini canlandıran “Kuzguncuk Türküsü” İstanbul’da geçer. Kurtuluş Savaşı’nın son yıllarını anlatan, belgesel nitelikli “Hâkimiyeti Milliye Aşevi” Ankara’da, “Kurban” ise Anadolu’nun kırsalında yer alır. Yolculuk Ortadoğu’da sürmektedir. “Akad’ın Yayı” ile bugünkü Filistin bölgesindeki Kenan ülkesine, “Hasan Sabbah” oyunu ile Ömer Hayyam’ın anayurduna, “Deli Dumrul” ile Oğuz illerine, “Bağdat Hatun ile Horasan”a, “Canlı Maymun Lokantası” ile de Uzakdoğu’ya uzanan Dilmen, dünyanın çevresine oyunlardan bir kuşak sarmış olur. Dilmen, bir tiyatro ozanıdır. Yapıtlarını Doğu ve Batı dünyasındaki masalsöylentarih birikiminde biçimlendirmiştir. Böylece sahneye tüm insanlığın sesini taşıyabilmiş, bu nedenle “evrensel” bir söylem yaratabilmiştir. 1959’da ilk oyunu “Midas’ın Kulakları” ile SinemaTiyatro Dergisi Tek Perdelik Oyun Yarışması’nda birincilik ödülü aldıktan bir yıl sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji bölümünü bitirmişti. Aristoteles’in tedrisinden geçmiş, Shakespeare’e Mina Ur Öncelikle bir “trajedi” işçisiydi Dilmen. Ne ki dramatik şiirin iki ana kolu olan “trajedi” ile “komedi”yi buluşturmayı da çok sevdi. “Komedi”nin ilettiği “yaşama sevinci” ile “trajedi”nin kucak açtığı “yıkım/ölüm” arasındaki “zıtlık” pek çok yapıtında iç içedir. Dilmen, 53 yıl boyunca dur durak bilmeden üretti. Oyunlarının çoğu şanslıydı. Yalnız ödenekli tiyatrolar değil, özel topluluklar da sahiplenmişti yapıtlarını. “Kurban”ın ilk Zehra’sı Gülriz Sururi, “Ben, Anadolu”yu hem Türkçe hem de İngilizce olarak kitlelere taşıyan Yıldız Kenter, “Canlı Maymun Lokantası”nın ilk ozan Wong’u Genco Erkal, “Midas’ın Kulakları”nın ilk Midas’ı Kerim Afşar, ilk Bağdat Hatun Ayten Gökçer, “Ak Tanrılar”ın ilk Cortez’i Selçuk Yöntem oldu. “İttihat ve Terakki”de Gülriz SururiEngin Cezzar Tiyatrosu ile Dormen Tiyatrosu’nun yıldız oyuncuları rol aldı. Eskiçağ kültürleri “Keçi Türküsü” (Cem Yayınevi, 2007) başlıklı yapıtı, Dilmen tiyatrosundan en parlak “şiir” bölümlerinin toplandığı bir seçki niteliği taşır. Yazarın, tragedyayı kuşatan gizemi, antik “koro”nun gürüldeyişini, insandoğa, söylentarih, coşkuhüzün kenetlenmişliğini, en önemlisi de Anadolu topraklarında çeşitli çağlarda yeşermiş olan kültürlerden bir yaşam boyu beslenmiş olmasının mutluluğunu ve övüncünü dile getirdiği metinlerdir bunlar. “Geçmiş”i “şimdi” ile buluşturan bir yazardır Dilmen. Oyunlarında “söylenseltarihsel geçmiş” ile “bugünün gerçekleri” arasında sıkı bağlar kurmaktadır. Oklarının hedefinde öncelikle, pek çok oyun kişisinde işlediği “erk tutkusu” ve “zorbalık” vardır. Dahası, pek çok oyununda “emperyalist/yayılmacı” yönelimlerin karşısına dikilmektedir. Yunan dünyasındaki “yayılmacı siyaset”in ürünü olan ve Olympos tanrıları tarafından “spor karşılaşması” gibi izlenen Troya Savaşı’ndan yola çıktığı “Troya İçinde Vurdular Beni” oyunu, her iki taraftan da yitirilen genç yaşamlara dökülmüş bir ağıt niteliği taşır. Bu yapıtta, aynı zamanda, Çanakkale Savaşı’nda, “emperyalist tutku”lara kurban edilen canların yası tutulmaktadır. Dilmen’in, 2012’de tamamladığı “Sokrates Bulutlarda” oyununda, aptallığa ve zorbalığa ödün vermeyen ünlü düşünürle buluşması boşuna değildir… O şimdi göklerle denizi ve toprağı kucaklaştırdığı söylenenler ülkesinde… ‘The Hobbit’in çekimleri bitti ? Kültür Servisi Sinemaseverlerin nefeslerini tutup beklediği “The Hobbit”in çekimleri bitti. Bizzat yönetmen Peter Jackson tarafından doğrulanan bu bilgi, yönetmenin Facebook sayfasından duyuruldu. J.R.R. Tolkien’in aynı isimli efsane kitabından iki ayrı film olarak çekilen serinin ilki “Hobbit: Beklenmedik Yolculuk” (The Hobbit: An Unexpected Journey) 14 Aralık 2012’de tüm dünyada aynı anda 3D olarak vizyona girecek. Filmin ikinci bölümüyse “The Hobbit: There and Back Again” (Oradaydık ve Şimdi Buradayız) adıyla ilk filmden tam bir yıl sonra, 13 Aralık 2013’de karşımıza çıkacak. Dayanan’ın ‘Seyir Defteri’ ? Kültür Servisi Şaban Dayanan’ın “İnsan Hakları Mücadelesinde Bir Ömür: Şaban Dayanan / Seyir Defteri” başlıklı sergisi ölümünün birinci yılında Tütün Deposu’nda düzenlenecek. 21 Temmuz Cumartesi saat 15.00’te açılacak ve 4 Ağustos’a kadar devam edecek sergide, Dayanan’ın çektiği ve arkadaşlarından istenecek insan hakları temalı fotoğraflar ve ayrıca Dayanan’ın portreleri ve kendisiyle ilgili gazete haberleri ve röportajlar sergilenecek. Dayanan’ın “Aram Dikran” kısa belgeseli de izleyicilerle paylaşılacak. EFES PİLSEN ONE LOVE FESTİVAL 1415 TEMMUZ’DA SANTRALİSTANBUL’DA CARO EMERALD 19. İSTANBUL CAZ FESTİVALİ’NDE Sambalı Hollanda gecesi Kültür Servisi Hollanda’nın en başarılı caz vokalistlerinden Caro Emerald, Caz Festivali kapsamında bugün 21.00’de Bilgi Üniversitesi Santralistanbul Kıyı Amfi’de olacak. Samba, caz, bossa nova ve mambo türlerini harmanlayan sıcak ve hayat dolu şarkılarıyla Emerald, birbirinden usta sekiz müzisyenle birlikte sahnede olacak. Hollanda ve Türkiye arasındaki diplomatik ilişkilerin başlangıcının 400. yıldönümü kapsamında Hollanda Kraliyeti’nin desteğiyle gerçekleştirilecek konserde Emerald’a Stefan Kruger (davul), Aram Kersbergen (bas), Stefan Schmid (tuşlu çalgılar), WiegerR Hoogendorp (gitar), Guido Nijs (saksofon), Louk Boudesteijn (trombon), Robbert Scherpenisse (trompet) ve Dj Kypski eşlik edecek. Bugün ayrıca European Jazz Club konserleri kapsamında özgün bas klarnet doğaçlamalarıyla tanınan Oğuz Büyükberber, Avrupa’nın önde gelen üç caz ustası Simon Nabatov, Wolter Wierbos ve Tobias Klein ile saat 22.30’da Salon sahnesinde olacak. Şenliğin nabzı ‘Pulp’ Kendi sesinden Özdemir Asaf ? Kültür Servisi Özdemir Asaf’ın “Sen Bana Bakma Ben Senin Baktığın Yönde Olurum” kitabı Yapı Kredi Yayınları’ndan çıktı. Kitapta ayrıca Asaf’ın kendi sesinden şiir kayıtlarının ve İstanbul Radyosu’nda yapılan röportajının bulunduğu bir CD de yer alıyor. Karlovy Vary Festivali’nde ‘En İyi Asya Filmi’ seçildi ‘Tepenin Ardı’ ödüle doymuyor Kültür Servisi Avrupa’nın en tanınmış festivallerinden Çek Cumhuriyeti’ndeki 47. Karlovy Vary Film Festivali sona erdi. Festivalde Emin Alper’in “Tepenin Ardı” filmi, Asya filmlerini değerlendiren NETPAC (Asya Filmleri Teşvik Ağı) jürisinden En İyi Asya Filmi Ödülü’nü kazandı. Festivalin büyük ödülü olan Kristal Küre’ye ise Norveç’ten “The Almost Man” filmi değer görüldü. Festivalin kapanış töreninde, dünya sinemasına üstün katkılarından dolayı ABD’li oyuncu Susan Sarandon’a Onur Ödülü verildi. Sarandon, ödülünü, geçen ay yaşamını yitiren yönetmen Nora Ephron’a adadı. 12 binden fazla sinemaseverin takip ettiği festivalin retrospektif bölümlerinden biri, bu yıl Reha Erdem’in filmlerine ayrıldı. Kültür Servisi Bu yıl buluşturacak. 15 Temmuz Pazar gü11. kez müzikseverlerle buluşacak olan Efes Pil nüyse festival, StyleIst, sen One Love Festival Mira ve Elif Çağlar’dan için geri sayım başladı. sonra son dönemlerin en 1415 Temmuz’da çarpıcı kadın vokallerinsantralistanbul’da ger den Selah Sue’yu ve çekleşecek festivalde bu neosoul ve dans müzik yıl katılımcılar alternatif etkileşimli popun popümüziğin önde gelen ler ismi Kimbra’yı ağırisimleriyle müzik dolu layacak. Festival, britpopun efsane gruplarıniki gün geçirecek. 14 Temmuz Cumarte dan Pulp’ın çarpıcı persi günü ana sahnede Ah formansı ile sona erecek. Pulp’ın met Musluoğlu, Neykonseri şu anse ve Repliki kadrosuyla kas ile eğvereceği son lenceye hızkonser olma lı bir giriş özelliği taşıyapacak dığı için sefestival, arvenleri taradından son fından büyük iki yılın en ilgiyle bekleçarpıcı müDamien Rice niyor. zik grupla2. Sahne’de r ı n d a n Yuck, “Closer” filminin ise 14 Temmuz’da Sosoundtrack mimarı, cial Inclusion Band, Pu“Blower’s Daughter” ik’s Journey, Halimden parçasıyla büyük beğeni Konan Anlar, Softa, Les toplayan Damien Rice Males Propres, Rock’n ve canlı performansı ile Dark 5 Birincisi Ahali, göz dolduran Kaiser Kolektif İstanbul ve Chiefs’i festivalcilerle Korhan Futaci & Kara Orkestra, 15 Temmuz’da ise Barıştık mı, Erkin Gören , The Away Days, On Your Horizon, Kafabindünya, Sapan ve Ayyuka performans sergileyecek. C MY B C MY B