Katalog

C İmtiyaz Sahibi: CUMHURİYET VAKFI adına ORHAN ERİNÇ Genel Yayın Yönetmeni: İBRAHİM YILDIZ Yazıişleri Müdürleri: Güray Öz (Sorumlu) Murat Ataş Miyase İlknur (Ek Yayınlar) Haber Merkezi Müdürü: Hakan Kara İstihbarat: Cengiz Yıldırım Ekonomi: Hasan Eriş Dış Haberler: Özgür Ulusoy Kültür: Celâl Üster Spor: Arif Kızılyalın Yayın Kurulu: Orhan Erinç (Başkan), İbrahim Yıldız (Başkan Yardımcısı), Cüneyt Arcayürek, Ali Sirmen, Hikmet Çetinkaya, Şükran Soner, Emre Kongar, Orhan Bursalı, Mustafa Balbay, Hakan Kara. Ankara Temsilcisi: Utku Çakırözer Ahmet Rasim Sok. No: 14 Çankaya 06550 Ankara Tel: (0312) 4423050 Faks: (0312) 4423010 ? İzmir Temsilcisi: Serdar Kızık, H. Ziya Blv. 1352 S. 2/3 Tel: (0232) 4411220, Faks: (0232) 4418745 ? Antalya Temsilcisi: Ahmet Oruçoğlu Cumhuriyet Meydanı Yıldız Ap. B Blok No: 80/5 Tel: (0242) 2480057 Faks: (0242) 2430509 ? Mali İşler: Bülent Yener ? Satış: Tunca Çinkaya ? Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: Özlem Ayden ? Genel Müdür Yardımcısı: Nazende Körükçü Tel: (0212) 251 98 74 75 /251 98 81 82 Faks: (0212)251 98 68 Rezervasyon: (0212) 343 72 74 Faks: 212 343 72 53 İmsak: 5.54 Güneş: 7.21 Öğle: 12.55 İkindi: 15.47 Yayımlayan ve Yönetim Yeri: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş, Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sk. No: 2. 34381 Şişli/İstanbul Tel: (0212) 343 72 74 (20 hat) Faks: (0212) 343 72 64 eposta@cumhuriyet.com.tr Yaygın süreli yayın Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt İstanbul Dağıtım: YAYSAT Doğan Medya Tesisleri Hoşdere 34850 Esenyurt İstanbul 26 EKİM 2012 Akşam: 18.17 Yatsı: 19.37 Nev York Özgürlük ya da Aydınlanma Anıtı yeniden gündemde... Osmanlı’dan Mısır’a, oradan Fransa’ya, sonrasında Amerika’ya... kısmet! ÖZGEN ACAR Neye niyet, neye Anıtın yapımına katkıda bulunan ünlüler ile Osmanlı’ya uzanan öyküsüne geçmeden önce özelliklerine bir göz atalım… “Özgürlük Anıtı” 46 m. yüksekliğindedir. Kaidesi ile 93 metreye ulaşır. Meşaleyi tutan sağ kolunun boyu 13 m; başı 2 m, tacı ile 5 metredir. Temelden taca 168 basamakla çıkılıyor. Tacındaki pencerelerden dışarıya ancak 15 ziyaretçi bakabiliyor. Paris’te yapılan heykelin, taşınabilmesi için içi boş bırakılmıştı. İskeleti çelik, kendisi bakırdan yapılmıştı. (Görsel 1B) O yıllarda sarıya çalan bakırımsı rengi zamanla paslanarak yeşillendi. Yaklaşık 225 yıl boyunca anıtı kaplayan pas, artık bir koruyucu tabaka oluşturduğu için aşınmayı da önlüyor. SONRA İLK 225 YIL 11 12 ürkçede “Neye niyet, neye kısmet!” ya da “Nereden nereye?” gibi deyişler vardır. Bu deyişleri, Nev York’taki “Özgürlük Anıtı”nı tanımlamada rahatlıkla kullanabiliriz! (Görsel 1A) Adında “aydınlanma” kavramı da bulunan görkemli anıt iki nedenle gündemde… Birincisi, onarım geçiren anıt yeniden ziyarete açılıyor… İkincisi, dünyanın en zengin belge birikimine sahip Nev York Halk Kütüphanesi’ndeki, anıtın Fransa’da yapılışı ve ABD’de yerine konuluşu ile ilgili yaklaşık 225 yıl öncesine ait fotoğrafları ilk kez yayımlanıyor. 1B Başlangıçta bakırımsı renkte. T BD, bağımsızlığını İngilizlere karşı kazanırken en büyük yardımı Fransızlardan görmüştü. Bu nedenle Fransızlar, ABD’nin bağımsızlığının 100. yıldönümü için özel bir hediye vermeyi düşündüler. Fransız hükümeti, 20 yıl sonra Bartholdi’nin kapısını çaldı. Amerikalılara hediye edilmek üzere bir heykel siparişi vermek istediklerini söylediler. Bartholdi, Osmanlı’nın Süveyş Kanalı için yaptırdığı, ancak depoda tozlanan heykeli gösterdi. Taraflar anlaşınca Paris’in simgesi ünlü Eyfel Kulesi’nin mimarı Gustave Eifell devreye sokuldu, mevcut heykelde bazı değişikliklere gidildi. Anıta katkıda bulunan bir başka ünlü ise yakın tarihlere kadar Türkiye’de evlilik çağına gelmiş her genç kızın çeyizinde bulunması gereken “Singer dikiş makinesi” ile bağlantılı idi! Dikiş makinelerinin yapımcısı İsaac Singer’in dul eşi İsabelle Eugenie Boyer, heykele modellik yaptı. (Görsel 9) Bartholdi, sonra heykele annesi Charlotte’un, (Görsel 10) bir söylentiye göre de sevgilisinin yüzünü işledi! Heykel 1884’te tamamlandı. (Görseller 111213) A 9 Kimin yüzü 13 Tabletli sol kol yapım aşamasından (üstte) Heykel Paris’te gün ışığında (ortada) 1884’te tamamlanan heykelde sona doğru... Heykel, 214 sandık içinde, 350 parça olarak “İsere” adlı gemi ile Nev York’a gönderildi. Gemi, 4 Kasım 1885’te ABD’ye vardı. Nev York’ta, tıpkı Süveyş Kanalı’nın girişinde olduğu gibi benzeri bir yer seçildi. Limanın girişinde göçmenlerin ABD’ye ulaştıklarında ilk gördükleri yer olan Ellis Adası uygun görüldü. Heykelin kaidesinin yapımı için Ellis Adası’na doğru... bir bağış kampanyası başlatıldı. İlk bağışı Macar göçmeni, Nev York’ta “World” gazetesinin sa10 hibi olan Joseph Pulitzer 100 bin dolar ile yaptı! Sonraki yıllarda, günümüzde de süren, dünyanın en büyük gazetecilik ödülünü, “Pulitzer Basın Ödülü”nü de kurmuştu. Kaidenin tamamlanmasından sonra heykel üzerinde dört ayda birleştirilerek anıt tamamlandı, 28 Ekim 1886’da törenle açıldı. Sağ elinde meşale vardı. Sol elindeki tablette ise Romen rakamları ile ABD “Bağımsızlık Bildirisi”nin tarihi olan 4 Temmuz 1776 yazılıydı. (Görsel 15) Tacındaki yedi sivri uç; yedi kıtayı, yedi denizi simgeliyordu. Anıtın resmi adı “Özgürlük Dünyayı Aydınlatıyor” olarak tescil edildi. 100 yıl sonra düzenlenen törende, her ülkeden yalnızca bir “en seçkin göçmene” verilen “Özgürlük Madalyası” için Türkiye’den Afrodisyas’ı 30 yıl kazan Prof. Dr. Kenan Erim uygun görüldü. Yılda 3.5 milyon kişinin ziyaret ? 15 ettiği anıt, önlem olarak 11 Eylül 2001 saldırısından sonra kapatıldı. Kaide bölümü 2004’te, heykeli ise ABD’nin ulusal günü 4 Temmuz 2009’da, 168 basamağından ancak 146’sı sınırlı sayıda ziyaretçiye açıldı. Güvenlik ve yangın önlemleri için 6.7 milyon dolarlık onarım yapıldı. Geçen yıl 225. açılış yıldönümünün ertesi günü yeniden kapatıldı. Bu kez yenileme için 27 milyon dolar harcandı. Bir aksilik olmazsa, 28 Ekim’de yeniden, ancak sınırlı sayıda ziyaretçiye açılması öngörülüyor. Evet, neye niyet, neye kısmet! Özgürlük Anıtı bugün küflenip yeşillendi. TASARIMLA DOST TEKNOLOJi 1. iSTANBUL TASARIM BiENALi // 13 EKiM I 12 ARALIK L67$1%8/02'(519(g=(/*$/$7$580L/.gÙ5(7L02.8/8 1A Abdülaziz Kıtalararası aydınlanma U 4 Helios Feneri zakdoğu’dan gelen bir geminin İstanbul’a ulaşması için Afrika’nın güneyini dolaşması, Cebelitarık Boğazı’nı, ardından Akdeniz’i geçmesi gerekiyordu. Böyle bir ulaşımın, maliyeti aşırı ölçüde artıracağı bir gerçekti. Bu aşırı yolculuğu önleme “düşü” Romalıların Mısır’ı işgalinden Hz. Ömer’e kadar uzanan geniş bir zaman diliminde de geçerliydi. Bazı kanal girişimleri kısa sürede düş kırıklıkları yaratmıştı. Napolyon Bonaparte, donanmasında amiral ve generalden çok “arkeolog” ve “mühendis” ile Mısır’ı 1798’de işgale gittiğinde aynı düşü görüyordu! Osmanlı toprağı Mısır’ı, “hıdiv” denilen valiler yönetiyordu. Hıdiv Sait Paşa, aynı zamanda mühendis olan konsolos Ferdinand de Lesseps’in Kızıldeniz ile Akdeniz arasında kanal açma önerisini 1854’te benimsedi. 1858’de “Süveyş Deniz Kanalı Uluslararası Şirketi” 200 milyon Fransız Frangı sermaye ile De Lesseps’in başkanlığında kuruldu. 1859’da kanalın kazılmasına başlandı. Hıdiv ile Osmanlı Sarayı arasındaki temel ilke gereği, Mısır’ın yabancı ülkelerle yapacağı anlaşmaları İstanbul’un onaylaması zorunluydu. Anlaşmada, kanalın Sa6 it Limanı’nın girişine konulmak üzere bir anıtın dikilmesi de öngörülmüştü. Anıt, dünyanın 7 harikasından biri olan Rodos Limanı’ndaki “güneş tanrısı Helios’un” heykelinden de görkemli olmalıydı. (Görsel 4) Firavunlar döneminin bir kadın giysisi içinde öngörülen anıt, Asya’nın ışığını Mısır’dan Akdeniz’e yansıtmalıydı. 19 Mart 1866’da Sultan Abdülaziz, anlaşmayı onayladı. (Görsel 5) Anıtın masraflarının önemli bölümünü Abdülaziz karşılayacaktı. Abdülaziz, anıtın yüzünün batıya dönük olmasını istedi. Rodos Feneri’ndeki gibi anıtın elindeki ışık; doğudan batıya, uygarlığın; Doğu’da yükselip Batı’yı “aydınlatışını” simgeleyecekti. Anıtın siparişi Parisli heykeltıraş Frederic Auguste Bartholdi’ye verildi. (Görsel 6) 5 yön veriyor UCUBE TARTIŞMASI ? Ne var ki Fransız yanlısı Hıdiv Said Paşa 1863’te öldü. Yerine geçen İngiliz yanlısı İsmail Paşa, gerek kanala, gerek anıta karşı çıktıysa da (Görsel 7) bir süre sonra kanalın önemini algılayıp tasarımı destekledi, ancak heykelin Mısır’a getirilmesini engelledi. Çünkü Müslüman ülkede böylesine ucubeye ne gerek vardı! Yıllarca sonra Mehmet Aksoy’un “İnsanlık Anıtı” da Başbakan Tayyip Erdoğan’ın “ucube” tanımlamasıyla yıkıldı. Aksoy’un avukatları, İstanbul’da açtıkları davada “Özgürlük Anıtı”nın Mısır’da başına gelenleri örnek olarak dilekçelerine eklediler! Süveyş Kanalı 1869’da bitti. Ancak, anıt tozlanmak üzere de7 poya kaldırıldı! facebook.com/TasariminKalbi C MY B