Katalog

25 KASIM 2011 CUMA CUMHURİYET SAYFA [email protected] EKONOMİ 11 tamamlanmıştı. GAP’ın mali portresi 2008 yılı fiyatlarıyla toplam 41.2 milyar TL olarak hesaplanmıştı. 2007 sonuna kadar ise 26 milyar TL harcama yapılmış ve nakdi gerçekleşme yüzde 62.2 düzeyinde kalmıştı. Bundan sonra ne olacaktı? 2008’de adına GAP Eylem Planı denilen yeni bir hamle başlatıldı. “Kürt Açılımı’nın ekonomik ayağı” diye de nitelendiriliyordu. Plan, 20082012 döneminde yaklaşık 27 milyar TL harcanarak konulan hedeflere ulaşmayı amaçlıyordu. Fitch Portekiz’e de vurdu Kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Portekiz’in kredi notunu bir kademe indirerek BBB’den, yatırım yapılabilir seviyenin bir kademe altı olan BB+’ya çekti. Ülke notu böylece Türkiye’nin notuyla aynı seviyeye geldi. İtalya’nın not görünümünün ise negatif olduğu açıklandı. Not indiriminin gerekçesi, ülkedeki büyük mali dengesizlikler, tüm sektörlerdeki yüksek borçlanma seviyesi ve kötü makro ekonomik görünüm. Arap sermayesi okula girecek PELİN ÜNKER ‘Açılım’, GAP’ta da Çuvalladı… DİYARBAKIR TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası’nın düzenlediği GAP ve Jeoloji konulu sempozyumun davetlisi olarak Diyarbakır’dayım. Yaklaşık 2 ay önce de bu şehirdeydim. O günün endişeleri, kaygıları, boşuna değilmiş. Yeni bir KCK dalgası ile gözaltılar hem İstanbul’da hem Diyarbakır’da hızlandı. 3 yıl önce “Kürt Açılımı”nı büyük bir şamata ile başlattığını ilan eden AKP iktidarının bu hamlesi kısa sürede büyük bir fiyasko ile sonuçlandı. Çöken açılımın bir ayağını da GAP Eylem Planı oluşturuyordu. Planın bugün için vardığı yere baktığınızda, “Açılım”ın GAP’ta da çuvalladığını görüyoruz. Konulan hedeflere ulaşmak için öngörülen kaynakların ancak yarısı sağlanınca, 20082012 dönemine ait planın tamamlanmasına 1 yıl kala, yatırımlar yarılanmış bile değil. ??? Güneydoğu Anadolu Projesi, uzun yıllara ait bir düşün adı… Ete kemiğe bürünmesi 1980 sonrası oldu. Patentini, Demirel, Özal’a hitaben, “GAP’ı gaptırmam!..” diyerek sahiplendi. Bölgesel eşitsizlikte dünya rekortmeni Türkiye’nin, ihmal edilmiş makus talihli Güneydoğu’sunun derdine deva bir proje olarak takdim edildi. Daha da önemlisi, yükselen Kürt siyasetine bir tür dalgakıran da olacaktı. Yöre halkı, işaş yüzü görünce “bir avuç eşkiyaya” yüz vermeyecekti. “Yedi küpeli gelin” güzellemesi yapılan GAP, Fırat ve Dicle sularından elektrik üretmeyi, suya muhtaç topraklara su götürmeyi amaçlıyordu. Elektrik, enerjide dışa bağımlılığı artan Türkiye kapitalizmi için acil ihtiyaçtı; sulama ile tarımsal kapitalizm gelişecek ve onun üstünden gıda endüstrisi bölgede boy atacak, feodalitenin hüküm sürdüğü bu coğrafyaya uygarlık gelecekti… Uygulamada ise öncelik, enerji projelerine verildi, sulama geride kaldı. 1980’lerden 2000’lere Türkiye’nin yıllık kamu yatırımlarının yaklaşık yüzde 7’si GAP yatırımlarından oluştu. GAP, güya bir bölgesel kalkınma projesiydi ama “nalıncı keseri” gibi kendine yontmuştu iktidarlar… Bölgeye ilk elde pek hayrı olmayan, baraj yapımlarına, sudan üretilecek elektriğe öncelik vermişlerdi. GAP barajlarından üretilen enerji, Türkiye elektrik üretiminin yüzde 7’sine denkti ama sulama projeleri ağır ilerliyordu ve 2007 sonuna kadar hedefin ancak yüzde 15’i AB’de yeni arayışlar Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy, krize karşı önlem olarak AB anlaşmalarında değişiklik yapılması için 9 Aralık’taki zirve öncesinde Almanya ile ortak teklif sunacaklarını açıkladı. Avro’yu Merkel çarptı Almanya Başbakanı Angela Merkel Almanya’nın ortak Avro Bölgesi tahvilinin gereksiz olduğunu tekrarlayınca Avro, son yedi haftanın en düşük seviyesi olan 1.3320’ye yaklaştı. Kriz çemberi genişliyor Avrupa Komisyonu’nun parasal işlerden sorumlu üyesi Olli Rehn, Almanya’nın borçlanma ihalesinde karşılaştığı sorunların, Avro Bölgesi borç krizinin sağlıklı ekonomilere yayıldığını gösterdiğini söyledi. Barroso: AB dağılabilir AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, “AB yayılan borç krizine karşı harekete geçemezse bedeli parçalanma ve nihayetinde dağılmadır” dedi. Ortadoğu’dan Kuzey Afrika’ya 30 ülkede 75’ten fazla ofisle faaliyet gösteren dünyanın önemli yatırım ve danışmanlık firmalarından TAGOrg’un Kurucu Başkanı Talal Abu Ghazaleh, Türkiye’de farklı alanlarda yatırım yapmayı planladıklarını, işe önce eğitim alanından başlayacaklarını söyledi. Ghazaleh, “Şimdilerde atı’da da halklar ayaklanacak’ Türkiye’de farklı alanlarda yatırım planlı‘Dünyada bir kriz var’ söyleminin doğyoruz. Bunların en önemlisi de eğitime olacak. Eğitim yatırımı diğer sektörlere yatırı ru olmadığını söyleyen Ghazaleh şöyle konuştu: “Bir kriz var doğru ancak bu Batımı kolaylaştırıcak” dedi. Özelleştirmenin ilgilendikleri ana konulardan lı ülkelerin krizi. Bir hükümet vatandaşıbiri olduğunu söyleyen Ghazaleh, “Suudi Ara na hizmet sunamıyorsa iflas etmiş debistan’daki tüm bankaları biz özelleştirdik. mektir. Batı’nın içinde olduğu durum bu. Haliç ülkelerindeki fabrikaların çoğunu, Bu krizin ardından sosyal krizler gelecek. Kuveyt’tekilerin tamamını biz sattık. Tür Eğitim, sağlık hizmeti alamayan Batı halkkiye’den istek olursa destek olabilir” dedi. ları ayaklanacak ve devrimlere teşebbüs Ghazaleh, Türkiye’nin uzun süredir yönünü edecek. Oysa Türkiye, Çin, Brezilya, HinBatı’ya çevirdiğini, tüm gücünü AB’ye girmek distan, Körfez ülkelerinde kriz yok. Türüzere harcadığını belirterek “Türkiye’nin kiye bu ülkelerle OPEC benzeri bütçe fazAB’ye girmesi çıkarına değil. AB kendine yar lasını ihraç eden ülkeler birliğinin kuruldım edecek birini arıyor. Allah iki tane göz masında öncülük yapmalı.” vermiş, Türkiye bir gözüyle Batı’ya bakarken diğer gözüyKatarlıdan 500 milyon le Doğu’ya, Ortadoğu’ya bakar dolarlık otel yatırımı umarız” diye konuştu. güçlü bir halk iradesi var” dedi. ‘Rönesans hareketlerinin gerçekleştiği’ ülkelerin ekonomik olarak kayıp dönemine girmediğini aksine kazanç sağladığını ifade eden Ghazaleh, Çin gibi ülkelerin bu ülkelerle olan ticaret hacminin yüzde 20 arttığını söyledi. ‘B bu Talal A h le a Ghaz ? Türkiye’de farklı alanlarda yatırıma hazırlanan Arap sermayesi işe ilk olarak eğitimden başlayacak. Arap dünyasının en büyük yatırım ve danışmanlık firması TAGOrg’un Kurucu Başkanı Ghazaleh, Türkiye’de planladıkları en önemli yatırımın eğitime olacağını söyledi. Ghazaleh, özelleştirmelerde yatırımcı bulma konusunda Türkiye’ye destek verebileceklerini belirtti. 20082012 GAP EYLEM PLANI Gerekli Finansman Sektör (Bin TL) % SULAMA 11.323.949 42.4 SOSYAL FİZİKİ ALTY. 3.517.989 13.2 ENERJİ 3.279.579 12.3 EĞİTİM 3.014.622 11.3 ULAŞTIRMA 1.977.550 7.4 EKON. KALKINMA 1.344.213 5.0 SAĞLIK 999.190 3.7 KÜLTÜR SANAT 407.300 1.5 İSTİHDAM 347.819 1.3 SOSYAL YARDIMLAR 345.839 1.3 DİĞER 121.125 0.6 GENEL TOPLAM Kaynak: GAP İdaresi 26.702.065 100.0 ‘Rönesans yaptık’ Ghazaleh, ‘Arap Baharı’ ifadesine karşı olduğunu belirterek “Bahar kelimesi bizde sadece ilkbahar için kullanılır. Doğru ifade ‘Arap Rönesansı’dır. Halk; ekonomik, siyasal ve sosyal hayatında değişim istiyor. Bu bir halk devrimi. Bahar Allah’ın tecellisi ile oluyor, ancak devrimin arkasında Borsa 50 binin altında İMKB Avrupa’daki kaygılar ve Fitch’in kararıyla 50 bin puanın altına geriledi. Endeks yüzde 2.88 kayıpla 49.622 puandan kapandı. Katarlı yatırım grubu Retaj, en az 500 milyon dolarlık yatırımla Türkiye’de “İslami modelde” oteller yapmayı planlıyor. Retaj Yönetim Kurulu Üyesi Mohammed Bin Johar AlMohammed, 500 milyon dolarlık yatırımı başlangıç olarak gördüklerini belirterek, Türkiye’de stratejik ortak aradıklarını ve Koray İnşaat ile görüştüklerini anlattı. AlMohammed, “Bizim modelimiz, otellerimizde daha fazla İslami yaşama uygun uygulamaların yer almasıdır. İnşallah bu stratejiyi en kısa sürede uygulamaya koyarız” dedi. Kaynağın bir kısmı merkezi bütçe dışından bulunacaktı. “Nereden?” diye merak edilirken AKP iktidarı elini İşsizlik Fonu’na daldırdı ve 20082011 döneminde işsizler için kullanılması gereken fondan 9 milyar TL’ye yakın kaynak çekilip GAP’a aktarıldı. Toplamda ise harcanan kaynak 12 milyar TL’de kaldı. Böyle olunca, öngörülen finansmanın ancak yüzde 51’i bulunabildi. 2012’de eksik 15 milyar TL bulunup harcanamayacağına göre, GAP yatırımlarının tamamlanması bir başka bahara ertelenmiş demektir. Gerçekleştirilemeyen plan hedefleri neleri öngörüyordu? GAP Eylem Planı yaklaşık 27 milyar TL’lik yatırımın yüzde 43’ünü sulamaya ayırmış bulunuyor. Enerji yatırımları yüzde 12 ile yine ön plandaydı. Eğitim ancak yüzde 11, sağlık ise yüzde 4’ün altında pay almıştı planda. İstenildiği kadar bir bölgesel kalkınma projesi olarak takdim edilsin, GAP son tahlilde enerji ağırlıklı ilerledi ve hiç de “bölgesel, bölge ihtiyaçlarını ön plana alan” bir proje olmadı. İleride sulama ayağı tamamlansa bile, toprak dağılımındaki büyük eşitsizlik nedeniyle, sulu tarımdaki gelişme büyük toprak sahiplerinin daha çok işine yarayacak. Geri kalan sosyal alanlara yapılması öngörülen ve kaynak bulunamadığı için sürüncemede kalan yatırımların, bu boyutuyla, toplumun refah düzeyini geliştirici özellikte olduğunu söylemek ise pek mümkün değil. C MY B C MY B