Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 22 MAYIS 2010 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Madenci Dulları Türkiye işçi sınıfının nabzının madencilerde atmaya başladığının algılanması gereken günlerdi. 12 Eylül süreci, Özalizme karşı en büyük patlamanın burada yaşanacağının öngörüsü ile yazıişlerine bir dizi yapmayı önermiştim. Yazı dizimin odağında maden kazalarında ölen işçilerin dul kalan eşlerinin öyküleri olacaktı.. Ölüsü dirisinden daha değerli maden işçisini çok çarpıcı anlatan, karnında çocuğu ile dul kalmış genç bir madenci eşinin öyküsü bende en ağır iz bırakanı.. Ölen madencinin aile büyükleri görüşme tarihinde iki aylık bebeği ile odasına kapanmış gelinlerinin kolay kolay konuşmayacağının uyarısını yapmışlardı.. Uyuyan bebeğinin beşiğini sallarken sayıklar biçimde, fısıldar gibi yavaş sesle, galiba bir kadın ve yabancı olduğum için, kendi kendine konuşur gibi hiç kimselerle konuşamadıklarını anlattı durdu.. Dinlediklerimle donup kalmış hiç soru soramamıştım... Hâlâ anımsadıkça tüylerim diken diken oluyor... Kocasını severek evlenmiş, karnında ilk çocuğu dul kalmıştı. Acısını içine sindiremeden kendi ailesi ile kocasının ailesi arasında çıkan büyük kavgada iki arada bir derede kalmıştı. Ailesi yeniden başkası ile evlendirmek üzere geri almak için diretiyordu. Birkaç kez zorla götürmeyi denemişler, ziyarete gittiğinde bırakmamaya çalışmışlardı. Kocasının sevgisi taptaze yüreğinde bir başka erkeğin yatağına girmeyi aklının ucundan bile geçiremiyor, öfke ile kocasının anne-babasına sığınıyordu.. Onlarda da güvende değildi. Şimdilik odasına kapanmasına fazlaca ses çıkarmıyorlardı. Kulağına koca ailesinden de başka koca arayışları çalınmıyor da değildi. Zaten komşuları odasına kapanmasının nedeni olmuşlardı. Hiç utanmadan, “Karımı boşayayım, çocuklarla evde kalır, seninle nikâh yaparım..” diyerek yolunu kesmeye kalkanlar, rahatsız edenler çıkıyordu. Çocukluk arkadaşlarını bile kaybetmişti. En can arkadaşları onunla görüşmekten kaçınıyor, kocalarının kendilerini boşayıp, onunla evlenmesinden korktuklarını açık açık söylüyorlardı. Bu dünyada beşikteki çocuğu, kocasının hayalinden başka bir şeyi kalmamıştı.. Çok genç, acının daha bir güzelleştirdiği bir kadındı. Ama paylaşılmaz oluşu, henüz çok sıcak ölüm acısına bu saygısızlık, güzelliğinden değil, ölüsü dirisinden daha değerli madenci eşinin ölümü ile bağlanmış maaş ve ödenen tazminattandı... Her biri bir başka dram o yazı dizisinden sonra, her maden kazası olduğunda gözlerim kadın fotoğraf karelerine takılır. Öykülerini, dramlarını okumaya çalışırım... Başbakan Erdoğan’ın kader gibi sunmaya çalıştığı son büyük katliamın kadın fotoğraf karelerinde de her yaştan ağıt yakan kadınlar, anneler, eşler, kız çocukları var... Birçok çocuklu, çok genç kadınlar elbette çoğunluktalar... Birden onların içinde, ölüsü dirisinden daha kıymetli olan madencinin de bulunmadığı gerçeği ile birlikte, parasal değeri üzerinden paylaşılmayacak kadın öyküsü, dramı çıkmayacağını da algılayıp bir başka türlü çarpılıp, donup kaldım... Ölenler toplu pazarlık hakkından yararlanan, TKİ işçileri değiller. Ölenler yerin 500 metre altında asgari ücret civarında ücretle çalıştırılan taşeron işçileri.. Dullarına sıcak acıları ile birlikte ilk gününden yaşam kavgası ek miras olarak kalmış oluyor... Başbakan Erdoğan iktidarının sorumluluğundaki katliamdan sonra, protestolardan sıyrılmak refleksi ile Zonguldak’ta kırdığı potu düzeltecek sözler bulmak yerine dün kadere inanmayanları Diyanet’e havale etmekle, sıkıştığı her yerde dini siyasette kullanmada, iktidar sorumsuzluğunda sınır tanımazlığına bir örnek daha verdi. Kader, seçmenden oy satın almak uğruna Türkiye’nin her köşesinde seçmene kömür dağıtan, dağıttığı kömürün karşılığı yatırım parasını TKİ’ye ödemeyen, yıllardır işçi sağlığı iş güvenliği için olmazsa olmaz yatırımları yapamayan TKİ’nin işyerinin içinde, sorumluluk alanında, taşeron şirketin işinde yaşanan katliamın kendisi olmalı. Kader iktidarının sorumluluğunda madenden tekstile yaşanan kayıt dışı, işçinin can güvenliğini yok sayan çağdışı ilkel koşullarda üretim artışı ile patlayan iş cinayetleri. Türkiye’nin en yüksek iş cinayeti içeriğinde iş kazalarının yaşandığı ülke konumuna gelmesi.. Kul suçunu, sorumluluğunu, yağmayı, vurgunu, kirli siyaset-sermaye-çıkar ilişkilerini saklamada, din, inanç istismarcılığını sonuna kadar kullanabileceklerini sananlar, elbette sendikal, toplumsal örgütsüzlüğe güveniyorlar. Zonguldak’ta yine iş cinayeti niteliğinde bu türden grizu patlamalarının ardından gelen uyanışla, sendikal örgütlülük dinamizmi ile dünya emek tarihinde verilmiş en büyük dersin izlerinin tümden silinmiş olabileceğini varsayıyorlar... Zonguldak’tan dipten gelmeye başlayan seslere bakılırsa bir kez daha yanılıyorlar.. CHP’yi vurmayı hedeflemiş komplonun bugün başlayan kurultay sonuçları ile bozulması, ters tepmesi gibi bir rüzgâr Zonguldak’tan da esmeye başlıyor... soner@cumhuriyet.com.tr Yeni lider Oyak RenaultEkonomi Servisi - “Türkiye’nin en büyük 1.000 ihracatçısı” Türkiye İhracatçõlar Mecli- si (TİM) Yönetim Kurulu Başkanõ Mehmet Bü- yükekşi tarafõndan düzenlenen toplantõyla açõk- landõ. Büyükekşi’nin verdiği bilgiye göre, 2009 yõlõnda gerçekleştirilen 102.1 milyar dolarlõk ih- racatõn yüzde 62.2’sini ilk 1.000 ihracatçõ firma gerçekleştirdi. Türkiye’nin ihracatõnõn yüzde 53.4’ünü ilk 500 ihracatçõ firma, yüzde 9.1’ini ikinci 500 ihracatçõ firma ve yüzde 37.5’lik kõsmõnõ ise diğer ihra- catçõ firmalar gerçekleştirdi. 2009’un en büyük ihracatçõlarõ sõralamasõn- da ilk sõrada 3 milyar 12 milyon 461 bin dolar ile Oyak Renault otomotiv fabrikalarõ yer alõrken ikinci sõrayõ 2 milyar 84 milyon 111 bin dolar ile Vestel Dõş Ticaret, üçüncü sõrayõ 2 milyar 81 mil- yon 957 bin dolar ile Ford Otomotiv aldõ. Sõralamada ilk 20 ihracatçõ sõrasõyla Tofaş, Tüpraş, Arçelik, Toyota Otomotiv, Habaş, İç- daş, GSD Dõş Ticaret, Diler Dõş Ticaret, Şişe- cam Dõş Ticaret, Çolakoğlu Dõş Ticaret, BSH Ev Aletleri, Pergamon-Status Dõş Ticaret, Bosch Sanayi ve Ticaret, Mercedes-Benz Türk AŞ, Yücel Boru, Trakya Tekstil ve Giyim ile Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü yer aldõ. Geçtiğimiz yõl ilk 500 içerisindeki ihracatçõ fir- malarõn ortalama kârlõlõğõ yüzde 5.35’ten 8.08’e, ikinci 500’de yüzde 4.9’dan 6.93’e yükseldi. TİM Başkanõ Büyükekşi, ilk 500’de yüzde 51, ikin- ci 500’de yüzde 41 oranõnda kârlõlõkta artõş ol- duğuna dikkati çekerek, “Kriz yılı olduğu ve ih- racat düştüğü halde kârlılıkta artış var. Bu, hep ‘kur kur’ diye devamlı gündeme getirdi- ğimizin ne kadar etkisi ve katkısı olduğunu gösteriyor” değerlendirmesinde bulundu. Yerli daha kârlı İlk 1.000 ihracatçõ firmanõn kârlõlõğõ ise yüz- de 7.45 iken, yabancõ sermayeli şirketlerin kâr- lõlõğõ yüzde 6.55 oldu. Büyükekşi, bu duruma ilişkin ise “Yerli şirketlerin yabancı şirketlere göre daha kârlı olduğu dikkati çekiyor. De- mek ki yabancı şirketler kâr merkezi olarak Türkiye’yi seçmiyorlar. Kârlarını yurtdışında bırakıyorlar” yorumunu yaptõ. Geçtiğimiz yõl ihracat gerçekleştiren firmalarõn yüzde 75.7’si üretici ihracatçõ, yüzde 17.7’si grup dõş ticaret firmasõ ve yüzde 6.5’i sektörel sermaye dõş ticaret şirketinden oluştu. Verilere göre, ilk 10 üretici ihracatçõ firma sõ- ralamasõnda 3 milyar 12 milyon dolar ile Oyak Renault birinci sõrada yer alõrken ikinci 2 mil- yar 82 milyon dolar ile Ford Otomotiv, üçün- cü 2 milyar 4 milyon dolar ile Tofaş oldu. To- faş’õ sõrasõyla Tüpraş, Arçelik, Toyota, Habaş, İçdaş, BSH ve Bosch izledi. Dõş ticaret firma- larõnda 2 milyar 84 milyon dolar ile Vestel Dõş Ticaret oldu. 2009 yõlõnõn en büyük ihracatçõlarõ sõralamasõnda ilk sõrada 3.2 milyar dolar ile Oyak Renault Otomotiv Fabrikalarõ yer alõrken ikinci sõrayõ 2.8 milyar dolar ile Vestel Dõş Ticaret, üçüncü sõrayõ 2.8 milyar dolar ile Ford Otomotiv aldõ. En mutlu Kuzeydoğu, en mutsuz Akdeniz 26 Mayõs’õ ‘mücadele günü’ ilan eden konfederasyon başkanlarõ ortak bildiri yayõmladõ Grev madenciye ithaf edildi Ekonomi Servisi - Türk Aile Yapõsõ Araştõrmasõ’nõn sonuçlarõna göre Türk ailesinin mutluluk algõsõnda en yük- sek oran Kuzeydoğu Anadolu bölge- si ile Orta Doğu Anadolu, en düşük oran Akdeniz bölgesinde görüldü. Aile ve Sosyal Araştõrmalar Genel Müdürlüğü, 2006’da 12 bin 280 ha- nede, 18 yaş ve üzeri toplam 24 bin 647 bireyle yapõlan görüşmelerle el- de edilen Türk Aile Yapõsõ Araştõr- masõ’nõ bölgelere göre karşõlaştõrdõ. Toplumda aile ilişkilerinin kötüye gittiğini düşünenlerin oranõ yüzde 63.1 oranla en fazla Batõ Anadolu’da yaşõyor. Güneydoğu Anadolu’da yaşayan aile- lerin çocuk sayõsõ 4.8 iken, bunu 4.2 ile Kuzeydoğu Anadolu, 4.1 ile Orta Doğu Anadolu izliyor. En az çocuk oranõ Batõ Marmara, Ege ve İstanbul bölgelerinde görülüyor. Ailedeki genç ile ebeyevenler arasõnda sorun yaşama konusunda en yüksek ortalama Batõ Anadolu bölgesine, en düşük ortalama Batõ Marmara, Doğu Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine ait. Gerek Türkiye gene- li gerek bölgeler açõsõndan gençle ebeveyn arasõnda daha çok ‘kılık-kı- yafet tarzı’, ‘arkadaş seçimi’, ‘eğ- lence tarzı’ ve ‘okul meslek seçi- minde’ sorun yaşanõyor. Et’te aslan payõ Ürdünlü’nün Ortak bildiride konfederasyonlar, üretimden gelen güçlerinin kullanõlmasõnõn nasõl gerçekleştirileceği konusunda serbest bõrakõldõ. ANKARA/İSTANBUL (Cumhuriyet) - Türk-İş Başkanõ Mustafa Kumlu, DİSK Başkanõ Süleyman Çelebi, Kamu-Sen Baş- kanõ Bircan Akyıldız ve KESK Başkanõ Sa- mi Evren’in imzasõyla 26 Mayõs eylemine ilişkin ortak bildiri yayõmlandõ. Bildiride 22 Şubat’ta alõnan kararõn bir gereği olarak Türk-İş, DİSK, Kamu-Sen ve KESK’in 26 Mayõs’õ uygulanan emek karşõtõ politi- kalara karşõ “mücadele günü” olarak ilan ettiği vurgulandõ. Bildiride, “26 Mayıs 2010 Çarşamba günü, konfederasyonla- rın üretimden gelen güçlerinin kullanıl- masının nasıl gerçekleştirileceği konusunu kendilerinin belirlemesine; 26 Mayıs 2010 Çarşamba günü saat 13.00’te ör- gütlü bulunulan tüm işyerleri önünde konfederasyonlar tarafından hazırlanan ortak metnin okunmasına karar veril- miştir” denildi. Öte yandan, KESK Genel Başkanõ Sami Evren, Taksim Hill Otel’de düzenlediği ba- sõn toplantõsõnda, 26 Mayõs’ta yapacaklarõ grevi, Zonguldak’ta göçük altõnda yaşam- larõnõ yitiren maden işçilerine ithaf ettikle- rini belirterek, “Ülkemizin gerçek sorunu işsizliktir. Bizler emekçilerin taleplerinin karşılanmasını istiyoruz. Özgür, eşitlik- çi, demokratik bir ülke yaratana kadar mücadelemizi sürdüreceğiz” dedi. 26 Mayõs’ta aralarõnda hak gasplarõna son verilmesi, kõdem tazminatõ hakkõnõ ortadan kaldõracak girişimlerin terk edilmesi gibi maddelerin de bulunduğu 12 maddelik is- teklerini dile getireceklerini ifade eden Ev- ren, eyleme tüm emekçileri beklediklerini kaydetti. THY Genel Müdürlük binası önünde bir araya gelen çalışanlar, işverenin anlaşma karşıtı tutumunu protesto etti. Sendika, THY’ye birinci yıl yüzde 11+seyyanen 150 zam öneriyor. Hava-İş Sendikası THY’de grev kararı aldı İstanbul Haber Servisi - Türk- ş’e bağlõ Hava- İş Sendikasõ, Türk Hava Yollarõ (THY) 22. Dönem Toplu İş Sözleşmesi ile ilgili görüşmelerin uyuşmazlõkla sonuçlanmasõ nedeniyle, grev kararõ aldõ. Grev kararõ, THY Genel Müdürlük binasõna asõldõ. Hava-İş Sendikasõ Genel Başkanõ Atilla Ayçin, “Son teklifler üzerinden anlaşmaya hazırsanız imzalayalım. Ama yok ‘imzalamam’ derseniz hodri meydan. 13 maddelik isteklerimizi size ilettik. Bunları ‘karşõlayamayõz’ derseniz grev uygulama kararını en kısa zamanda belirleyeceğiz” dedi. Hava-İş Sendikasõ üyeleri, Yeşilköy’deki THY Genel Müdürlük binasõ önünde bir araya gelerek, işverenin anlaşma karşõtõ tutumunu ve toplu iş sözleşmelerinde yaşanan uyuşmazlõğõ õslõklarla ve alkõşlarla protesto etti. Ayçin, teklif ettikleri “birinci yıl yüzde 11+seyyanen 150 zam” önerisi üzerinden görüşmelere halen açõk olduklarõnõ söyledi. Ayçin, “Yetkililerin personele uyguladığı yüzde 6’lık zam dışında 1 yıl için ortalama yalnızca yüzde 2.1 gibi ilave bir zam ödeyerek personele ne kadar değer verdiğini gösterdiğini”de sözlerine ekledi. (Fotoğraf: HÜLYA KESKİN) Turkcell hissesinde Çukurova lehine karar Ekonomi Servisi - Çukurova Holding, mülkiyetindeki dolaylõ Turkcell hisselerine ilişkin Alfa Grubu ile Çukurova Holding ve Çukurova Finance International arasõndaki ihtilafa ilişkin British Virgin Islands (BVI) Mahkemesi’nde görülen davada mahkemenin Çukurova lehine karar verdiğini açõkladõ. Çukurova Holding’e vekâleten avukat Yalın Akmenek tarafõndan İMKB’ye gönderilen özel durum açõklamasõnda, “BVI Mahkemesi tarafından 20 Mayıs 2010’da verilen kararda, Çukurova’nın temerrüde düşmediği belirlenmiş ve Alfa Grubu’nun iddia ve talepleri reddedilmiştir. Ayrıca Çukurova’nın Alfa Grubu’na teminat olarak verdiği söz konusu hisseleri, ilgili ödemenin yapılmasıyla geri alabileceği belirtilmiştir” denildi. MERCEDES-BENZ 180 KİŞİYİ İŞE ALACAK Mercedes-Benz Türk, Aksaray’daki kamyon fabrikasõn- da üretimi arttõrma kararõ aldõ. Mercedes-Benz Türk, iç pazardaki canlanma ve Mercedes-Benz kamyonla- rõna olan talebin belirgin bir şekilde artmasõ üzeri- ne Haziran 2010’dan itibaren yeniden çift vardiya- da üretime geçmeye karar verdi. Mercedes-Benz Türk Direktörler Kurulu Başkanõ Wolf-Dieter Kurz gerek çift vardiyaya geçiş, gerekse Merce- des-Benz Actros modelinin Türkiye’de üretimine hazõrlõk kapsamõnda Aksaray fabrikasõnda bu ay içinde 180 kişiyi işe alacaklarõnõ söyledi. 3 DAKİKADA ŞİPŞAK MAKARNA Selva, üç dakikada servise hazõr hale getirilebilen ma- karna geliştirdi. ‘Şipşak Makarna’ adõ verilen ürüne, en çok çalõşan bayanlarõn ve üniversite öğrencilerinin ilgi göstermesi bekleniyor. Normal makarnalarõn 8-12 dakikada piştiğini belirten Selva Gõda Genel Müdürü Mehmet Karakuş, “Yeni ürünümüz herhangi bir kat- kõ ve koruyucu madde ilave edilmeden üç dakikada pi- şiyor. Kõsa sürede pişmesinin sebebi tamamen kalõp özellikleriyle ilgili. Kalõp daha şeffaf olduğu için ay- nõ zamanda yüzde 73 oranõnda su içeriyor. Bu ino- vasyon için uzun süredir çalõşõyorduk” dedi. TÜRKİYE HYUNDAI’NİN ANA VATANI Hyundai Türkiye Yönetim Kurulu Başkanõ ve Ceo’su Kwang Heum Um, “Tür- kiye bizim için ana vatan. Hyundai Türk Malõ bir araç. Bununla da her zaman markamõz ve başta yöneticilerimiz her zaman gurur duymuş durumdayõz za- ten” dedi. Um, 1997’den beri Türkiye’de üretim yaptõklarõnõ, bu üretimin so- nucunda da geçen yõl bilindiği gibi binek otomotivde Tür- kiye lideri olduklarõnõ anõmsattõ. Türkiye’de üretim ya- pan fabrikanõn tüm dünya üzerinde çok yüksek kalite ile üretim yapan yerlerden bir tanesi olduğunu belirten Um, “Türk işçisi çok özenli, dikkatli, eğitimli ve yetenek- li bir biçimde araçlarõ üretiyor” dedi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Et ve Balõk Kurumu’nun (EBK), aç- tõğõ 8 bin ton kasaplõk canlõ sõğõr it- halatõ ihalesinin büyük bölümünü Ürdünlü Khaled Hijazi &Ghosheh LTD. CO kazandõ. EBK’den yapõlan yazõlõ açõklamada, oybirliği ile alõnan karar çerçeve- sinde, 1, 2, 4, 6, 7, 8 ve 9. kõsõmla- rõn toplam 20 milyon 75 bin ABD Dolarõ ile Khaled Hijazi&Ghosheh LTD. Co, 3. kõsmõ toplam 1 milyon 272 bin 500 Avro ile Slovakya’dan Dituria-SS.R.O, 5’inci kõsmõ toplam 2 milyon 740 bin Avro ile Avustur- ya’dan Altõntern Handels Gmbh, 10. kõsmõ toplam 2 milyon 700 bin Avro ile Almanya’dan Hacõlar He- lal Et Kombinasõ firmalarõna ihale edilmesinin kararlaştõrõldõğõ bildirildi. Aksa Enerji hisselerinin İMKB ulusal pazarda iş- lem görmeye başladı. Ak- sa Enerji, İMKB’de enerjideki 10. şirket. Hisseleri 7 bin 373 yatırımcıya, yüzde 29’u yurtiçi kurumsal yatırımcıya, yüzde 7’si de yurtdışı kurumsal yatırımcılara satılmış durumda. İMKB Başkanı Hüseyin Erkan ve Kazancı Holding’in kurucusu Ali Metin Kazancı’nın gongu çalmasıyla hisseler işlem görmeye başladı. Törene, Aksa Enerji Yönetim Kurulu Başkanı Cemil Kazan- cı, SPK Başkanı Vedat Akgiray, TSKB Genel Müdür Yardımcısı Şeniz Yar- can ve TSKB Genel Müdürü Halil Eroğlu (soldan sağa) katıldı. Aksa Enerji borsada TİM’e göre 2009’daki 102.1 milyar dolarlõk ihracatõn yüzde 62.2 ’sini ilk 1.000 ihracatçõ firma gerçekleştirdi