Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 12 MART 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 15 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ IMF’yi Bırak, SürünenSektörlereBak... Yõldõz Holding bu yõl içinde İstanbul’un seçkin noktalarõnda 2 mağaza açacak OECD’den Türkiye’ye ‘kõdem tazminatlarõnõ kaldõrõn’ önerisi geldi 2010 Büyümeye Geçiş Raporu’nda, Türkiye’de emek maliyetine yönelik reformlar olmadõğõna dikkat çekilerek öneriler arasõnda kõdem tazminatõnõn kaldõrõlmasõ da yer aldõ. Ekonomi Servisi - Ekonomik İşbirliği ve Kalkõn- ma Örgütü (OECD), Türkiye’de ekonomik toparlan- mayõ hõzlandõrmak için alõnabilecek acil önlemler ara- sõnda kõdem tazminatlarõnõn kaldõrõlmasõnõ saydõ. Türkiye’de “Emek maliyetinin azaltılması ve emek piyasası esnekliğinin arttırılmasına yönelik re- formların son derece sınırlı olduğu” öne sürülürken ortaöğretimin geri durumda bulunduğu belirtildi. OECD’nin üye ülke ekonomileri konusunda tavsi- yeleri ile reformlar konusunda kaydedilen gelişmelere yer verilen 2005’ten bu yana yayõmlanan, “Going for Growth (Büyümeye Geçiş) 2010” raporu tanõtõldõ. Raporun Türkiye’ye ayrõlan bölümünde ekonomik- toplumsal göstergelere göre saptanan, ekonomik to- parlanmayõ hõzlandõracak önlemlere yardõmcõ olabi- lecek “acil öncelikler” şunlar:  İstihdamõ koruma mevzuatõnda reform yapõn.  Kayõtlõ sektörde istihdamõn korunmasõnõ, hem kõ- dem tazminatlarõnda reforma giderek hem de geçici işçiliğin kolaylaştõrõlmasõ suretiyle rahat hale getirin.  Erken emeklilik için teşvikleri azaltõn ve genç emekliler için bir sağlõk sigortasõ getirin. Emekli iş- çilerin kõdem tazminatõ haklarõnõ kaldõrõn. OECD daha önceki raporlarõnda da Türkiye’deki kõ- dem tazminatõ uygulamasõnõn kaldõrõlmasõ gerektiği- ni savunmuştu.  OECD “Ortalama ücret ile asgari ücret ara- sındaki farkın yükseltilmesi” tavsiyesinde bulu- nurken emek üzerindeki vergi takozunda, özellikle dü- şük kazançlõlarda kesinti yapõlmasõnõ önerdi. Ekonomi Servisi - TAV Havali- manlarõ Holding AŞ (TAV), 2009 yõ- lõnda 294 milyon lira faaliyet karõ (FA- VÖK) ve 111 milyon lira net kâr el- de ettiğini duyurdu. TAV’dan yapõlan açõklamaya göre, holdingin 2009 yõ- lõnda net kârõ 10 kat arttõ ve 111 mil- yon liraya (51.5 milyon Avro), ciro- su ise geçen yõla oranla yüzde 16 ora- nõnda yükseldi. TAV’õn cirosu 1 mil- yar 301 milyon liraya ulaştõ. TAV Havalimanlarõ Holding AŞ İc- ra Kurulu Başkanõ M. Sani Şener ko- nuya ilişkin değerlendirmesinde, “Avrupa ve dünya havalimanla- rında yolcu sayısının yüzde 6 ve yüzde 3 azaldığı bir dönemde, TAV’ın işlettiği havalimanlarını kullanan yolcu sayısı yüzde 3 ar- tarak 42 milyonu aştı” dedi. Şener, holdingin amiral gemisi İstanbul Ata- türk Havalimanõ’nda, Dõş Hatlar Ter- minali’ni kullanan yolcu sayõsõnõn yüzde 8 büyüdüğüne dikkati çekti. Dünya havalimanlarõ zararda, TAV kârda Ekonomi Servisi - Turk- cell Genel Müdürü Süreyya Ciliv, bu yõl yüzde 10 olan gelir büyüme tahminini arabağlantõ ücretlerindeki ‘sürpriz’ indirim nedeniyle aşağõ çekecekleri- ni söyledi. Ciliv, ellerindeki 4.6 mil- yon liralõk nakitle bu yõl yurtdõşõnda- ki fõrsatlarõ ciddi şekilde değerlendi- receklerini belirtti. Turkcell’in 2009 finansal ve operasyonel sonuçlarõna ilişkin düzenlenen toplantõda konuşan Ciliv, 2009’un zor bir yõl olduğunu be- lirterek, Turkcell’in 2009 net kârõnõn 25.9 düşüşle 1.7 milyar lira olduğu- nu açõkladõ. Ciliv, “Turkcell’in 2009 dördün- cü çeyrek net kârı da yüzde 45.3 azalarak 253 milyon lira olarak ger- çekleşti. 2009’da 2.7 milyar lira yatırım gerçekleştirdik, gelirleri önceki yıla göre yüzde 1 artırarak 8.9 milyar liraya yükselttik. Yurt- dışındaki abone sayımız 8 ülkede 62.7 milyona ulaştı. Türkiye’deki abone sayısı da 35.4 milyon oldu. 3G’de ise yüzde 65 pazar payı elde ettik” dedi. Arabağlantõ gelirlerinin Turkcell’in gelirleri içindeki payõnõn yüzde 11 ci- varõnda olduğunu söyleyen Ciliv, üc- retlerdeki indirimin hem kârlõlõk hem de öngörülebilirlik açõsõndan sektörü olumsuz etkileyeceğini ifade etti. Ci- liv, arabağlantõ indiriminin faturala- ra yansõmasõnõ beklediğini belirtti. Ekonomi Servisi - Başta Ülker olmak üzere birçok gõda markasõnõ bünyesinde ba- rõndõran Yõldõz Holding, 2010’da yeni bir global ortaklõğõn daha gerçekleşmesi ko- nusunda çalõşmalar yaptõğõnõ ve farklõ bir sektöre gireceğini açõkladõ. Yõldõz Holding Yatõrõmlar ve İş Geliş- tirme Başkanõ Zeki Ziya Sözen’in katõlõ- mõyla gerçekleştirilen değerlendirme top- lantõsõnda verilen bilgiye göre, 1.4 milyar liralõk kõsmõ yurtdõşõ satõşlardan olmak üzere geçen yõl gõda faaliyetlerinden elde ettiği konsolide brüt cirosu 8.8 milyar lira seviyesinde gerçekleşen holding, 2009’da gõdadan 428 milyon lira faaliyet kârõ elde etti. 2009’da 2 bin 500 kişiye yeni istihdam sağlayan holding, 2010’da 1400 kişiye yeni iş imkânõ yaratmayõ hedefliyor. 2009’da Dore markasõyla doğrudan sa- tõş sektörüne giren Yõldõz Holding 5 yõl için- de 200 milyon TL ciro ile 100 bin satõş tem- silcisine ulaşmayõ hedefliyor. Danimarka- lõ Gumlink ile 200 milyon lirayõ bulacak ya- tõrõmla Çorlu’da kurulan fabrikayõ faaliyete geçiren holding, çay alanõnda ortaklõk ya- põlan Alman Laurens Spethmann Holding ile de yeni bir üretim tesisi kuracak. Ülker’in 2008’de satõn aldõğõ 80 yõllõk lüks çikolata ikonu ‘Godiva’ bu yõl içinde Türkiye pazarõnda satõlmaya başlanacak. KİŞİSEL BAKIMA 100 MİLYON TL AYKUT KÜÇÜKKAYA BERLİN - Türkiye, dünyanõn en büyük uluslararasõ turizm fuarlarõ ara- sõnda bulunan ITB Berlin’e damga- sõnõ vurdu. 3 bin metrekarelik stant ve 100’den fazla katõlõmcõyla 44. Uluslararasõ Turizm Borsasõ Fuarõ ITB Berlin’e çõkarma yapan Türk tu- rizmcilere, Almanya’dan ‘bu yıl ta- tilde sizdeyiz’ mesajõ geldi. Bu yõl 5 milyon Almanõn tatilini Türkiye’de geçirmesi bekleniyor. Fuarda ilginç stantlar göze çarpõ- yor. Örneğin, Cem Yılmaz’õn ‘Yah- şi Batı’sõnda tatil 1.400 Avro. Cem Yõlmaz’õn gişe rekorlarõ kõran ‘Yah- şi Batı’sõnõn atmosferini yaşamak is- teyenlere ABD’liler özel bir konsept kurdu. ITB Berlin’e geniş bir stantla katõlan ABD, ‘Discovery America’ sloganõyla her eyaletini farklõ bir kon- septle tanõtõrken en çok da ‘Feel Spi- rit West’ sloganõyla görücüye çõ- kardõğõ ‘Yahşi Batı’ tatili ilgi gördü. Yõlmaz’õn Yahşi Batõ filminde- ki kasabanõn benzeri olan mekân- da tatil yapacak olanlara 1800’lü yõllar yaşatõlõyor. ‘Şerif’i, ‘Salo- on’u, eski dönem evleri, bankasõ olan bu kasabada konaklama da es- ki tip evlerde yapõlõyor. Kanyon ziyareti, binicilik gibi farklõ etkinliklerin de olduğu tura 1 yõlda yüz binlerce kişi katõlõyor. Daha önceki yõllarda ABD’lilerin yoğun ilgi gösterdiği “Yahşi Ba- tı” tatiline son yõllarda Avrupa ülkelerinin yoğun ilgisi var. Şahinler turizmde Şahinler Holding, tekstilde yurt- dõşõnda, turizmde ise yurtiçinde bü- yüme kararõ aldõ. Turizm sektöründe Antalya’da bulunan Megasaray Ta- til Köyü ile faaliyet gösteren Şahin- ler Holding, önümüzdeki dönemde bu alanda yeni yatõrõma hazõrlanõyor. Fu- arda konuştuğumuz Şahinler Holding Yönetim Kurulu Başkanõ Kemal Şahin, şunlarõ söyledi: “İstanbul ve Antalya’da bir iki proje üze- rinde çalışıyoruz. Henüz kesinleş- miş bir şey yok. Ama turizmde bü- yümeyi planlıyoruz. Bizim ciddi bir gayrimenkul stoğumuz var. Otel- leri de kendi arazilerimizin üze- rinde yapabiliriz. Tekstilde de ye- niden yapılanma amacıyla önce küçüldük, şimdi tekrar büyümeye başladık. Hatta Türkiye’deki fab- rikalara 500 kişiyi aldık.” Namet’ten 100 milyon TL’lik tesis yatõrõmõ Ekonomi Servisi - Namet Gõda, Kocaeli’nin Çayõrova il- çesinde toplam 100 milyon lira yatõrõmla kurduğu et tesislerini bugün Başbakan Re- cep Tayyip Erdo- ğan’õn katõlõmõyla açõyor. Dana, hindi ve piliç etinden 100’ü aşkõn ürün üretile- cek olan te- siste 700 kişiye istihdam sağla- nacak. Namet Yönetim Kurulu Başkanõ Tarık Kayar, hijyen açõsõndan en ileri tekniklerin uygulandõğõ tesiste, yõlda 25 bin ton kemiksiz et işleme, 10 bin ton şarküteri, 3 bin ton donuk köfte ve burger, 5 bin ton ileri iş- lenmiş ürün üretileceğini kay- detti. Kayar, et, pastõrma, sucuk, kavurma, salam, jambon, sosis fümenin ürettikleri ürünlerden bazõlarõ olduğunu, müşterileri arasõnda büyük marketler bu- lunduğunu söyledi. Ürünleri arasõnda “karışımlı ürünler” bulunmadõğõnõ söyle- yen Kayar, “Ürünlerimiz yüz- de 100 dana, yüzde 100 tavuk yüzde 100 hindidir. Kapasite- mizin yüzde 95’i yüzde 100 da- na eti üzerine çalışmaktadır. Yüzde 5’i ise diyette olan, kır- mızı et tüketmeyen müşteri- lerimize hizmet vermek adına faaliyet göstermektedir” dedi. Ekonomi Servisi - ASÜD Başkanõ Harun Çallı, dünyada süt sektörünün 2 yõldõr zor koşullardan geçtiğini belirtti. ASÜD’ün hazõrladõğõ “Dünya ve Tür- kiye Süt Endüstrisi Raporu”nun açõk- landõğõ basõn toplantõsõnda Çallõ, Tür- kiye’de fiyat dalgalanmalarõnõn bütün kesimleri mağdur ettiğini belirterek doğum ve süt verme dönemlerinin den- gelenmesi için devlet desteği verilme- sini önerdi. 2007’de, tarihi düzeyde artan süt fi- yatlarõnõn, 2009 ortalarõna doğru en dü- şük düzeyine indiğini belirten Çallõ, fi- yatlardaki bu istikrarsõzlõğõn sektörde kriz yarattõğõnõ söyledi. Çallõ sorunun çözümüne dair şu önerilerde bulundu: “Hayvanların doğum yaptığı dönem olan nisan ve mayısta süt miktarın- da artış fiyatlarda azalış yaşanır- ken kasım ve aralıkta tersi oluyor. Devlet, hayvanlarının doğumlarını, süt arzının azaldığı dönemlere çeken çiftçilere destek vermeli. UNİLEVER’DEN YENİ ÜRÜN: LİFEBUOY Unilever, dünyanõn en çok tercih edilen antibakteriyel sabunu Lifebuoy’u Türk tüketicisiyle buluşturdu. Dünyanõn 34 ül- kesinde, yõlda 200 bin tondan fazla satõş tonajõna ulaşan Lifebuoy, ‘Active 5’ özelliğine sahip içeriği sayesinde antibakteriyel aktif madde içermeyen kalõp sabunlara oranla, bakterilere karşõ yüzde 100 daha iyi koru- ma sağlõyor. Unilever Türkiye Ev ve Kişisel Bakõm Pazarlamadan Sorumlu Başkan Yardõmcõsõ ve Yönetim Kurulu Üyesi Zeynep Yalõm Uzun, “Life- buoy ile toplumumuzda kişisel hijyen bilincinin yer- leşmesini ve insanlarõmõza el yõkama konusunda iyi alõşkanlõklar kazandõrmayõ hedefliyoruz” dedi. OCAKTA 2.9 MİLYAR DOLAR AÇIK VERİLDİ Cari açõk, ocakta geçen yõlõn aynõ ayõna göre yüzde 502.6 artarak 491 milyon dolardan 2 milyar 959 milyon dolara yük- seldi. Cari işlemler açõğõnõn artmasõnda dõş ticaret açõğõn- daki artõş etkili oldu. Merkez Bankasõ, 2010 Yõlõ Ocak Ayõ Ödemeler Dengesi Gelişmeleri Raporu’na göre altõn dahil ithalat harcamalarõ 2009 yõlõnõn Ocak ayõna göre yüzde 23.9 artarak 11 milyar 504 milyon dolar ve ihracat gelirleri yüz- de 0.3 azalarak 7 milyar 864 milyon dolar olarak gerçekleşti. Tahmini bavul ticareti gelirleri yüzde 2.1 azalarak 334 mil- yon dolar oldu. Turizm gelirleri geçen yõlõn aynõ ayõna gö- re yüzde 3.8 azalarak 769 milyon dolara gerilerken, turizm giderleri ise yüzde 4.6 artõşla 295 milyon dolara yükseldi. KARŞILIKSIZ ÇEKE DÜZENLEME Karşõlõksõz çeklere ilişkin bilgi değişimi kapsamõnda, mu- hatap banka, çekle ilgili olarak karşõlõksõz işleminin ya- põlmasõ halinde ödenmeyen çekler ve hesap sahibiyle il- gili bilgileri, ibraz tarihinden itibaren 10 gün içinde Mer- kez Bankasõ’na bildirecek. Resmi Gazete’nin dünkü sa- yõsõnda yayõmlanan yönetmeliğe göre çek tutarõnõn hamile veya hamile ödenmek üzere muhatap bankaya ödenme- si de muhatap banka tarafõndan ödeme tarihinden itiba- ren 10 içinde Merkez Bankasõ’na bildirilecek. mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com Hükümet IMF atraksiyonlarıyla, ekonomik gündemi de sanal tartışmalara sürükleyedursun, reel sektörde, sanayi alanında başka bir gündem var. Olmak ya da olmamak gündemi… Tüketici enflasyonuna madde bazında baktığınızda ya da çarşı-pazardaki beyaz eşya, mobilya, ev tekstili, giyim, otomobil vb. fiyatlarına baktığınızda, bu sektörler, bu kadar fiyat kırarak nasıl ayakta kalıyorlar sorusunu sormadan edemiyorsunuz. Konfeksiyon, beyaz eşya, otomotiv, bilgisayar, elektronik sanayicileri, ev tekstilcileri, hatta inşaatçılar, turizmciler, ayakta kalabilmek için fiyat üstüne fiyat indirirken bu dampingli günlerin geçici olmasını umuyor, iç ve dış pazarların açılacağı, “normalleşmenin” yaşanacağı günleri bekliyorlar. AKP iktidarı, korku imparatorluğu icraatını ve entrikalarını “normalleşme” olarak yutturmaya çalışırken dampinge zorlanan sanayici, “Bizde normalleşme ne zaman” diye soruyor. Normalleşmeyi beklerken de içten içe eriyor ve Asya’nın ucuz ithalatı karşısında gardı düşüyor. Türkiye her gün biraz daha sanayisizleşiyor. Hatırlayalım; mart başında açıklanan tüketici enflasyonu şubat ayı itibarıyla, genelde yıllık yüzde 10.1 olarak açıklandı. Alt sektörler itibarıyla bakıldığında ise ortalamanın altına inen, üstüne çıkanlar var. Yüzde 10’un çok üstüne çıkan gıda sektörü oldu; yüzde 15’e yakın artış… Alt ve orta sınıfı oluşturan yüzde 60’lık nüfus, harcamalarının yüzde 29’a yakınını mutfağa, gıda harcamalarına ayırıyor. Gıdada yıllık enflasyon yüzde 15’e yakın gerçekleşti, ama en çok tüketilen sebze, et, süt ve süt ürünlerinde fiyatlar yüzde 30-35 arasında arttı. En yakıcı zamlar ise dolaylı vergileri artırılan ve artışı yüzde 53’e yaklaşan içki ve sigarada yaşandı. Gıda dışı sektörlerin ise süngüsü yerlerde. Son 12 ayda, artma ne kelime, birçok gıda dışı malın fiyatları sürünüyor. Mesela bilgisayar fiyatları yüzde 17, printer fiyatları yüzde 24 düşmüş. Beyaz eşyada tam alma, yenileme zamanı sanki: Buzdolabı, klima, çamaşır makinesi, kombi, elektrikli süpürge fiyatları deflasyonda. Yani fiyatlar artmamış, tersine gerilemiş. Bulaşık makinesi, otomobil, ev mefruşatı, halı, koltuk takımları, kanepe vb. fiyatları hep yerlerde… Açık olan şu ki, reel gelirlerin azaldığı, işsiz sayısının resmen 3.5 milyona ulaştığı bir yılda, tüketici karşısında, malına zam yapma cesaretini ancak gıda üreticileri gösterebildi. Devlet de dolaylı vergi alma kararı verince içkide, iletişimde, tütünde, benzinde fiyatlar yüzde 30-40 arttı. Peki, geri kalanlar? Otomotivciler, beyaz eşyacılar, giyimciler, ev tekstilcileri, turizmciler… Hiçbiri fiyat artırmaya yeltenemedi. Zaten talep yoktu, bir de fiyat artırarak ne sonuç alacaklardı? İçeride artırılamayan fiyatlar ihraç pazarında hiç artırılamadı. Dışarıda da ciddi dampinglere gidildi ve yoksullaşarak ihracat yapıldı. Dampingli satışa mecbur bırakılan bir diğer sektör olan turizmde yaprak dökümü başladı bile. En büyük turizm şirketlerinden Joy Grup piyasaya havlu attı. Çoğu sektörde firmalar fiyat artıramadı, ama zararı tamamen sineye çekmemek için işçi çıkardılar, ücretlere de zam yapmadılar, zarar gösterip vergi vermediler… 2009 böyle geçiştirildi. Peki, 2010? Önceki gün açıklanan sanayi üretim endeksi hiç umut vermiyor. Henüz bir toparlanma olduğuna dair belirti yok. Tüpraş, otomotiv sektörü, elektronik, bilgisayar, gemi inşaat, deri gibi sektörlerde, kriz öncesine (Ekim 2008) göre yüzde 20-30 dolayında üretimde azalma sürüyor. Bazı alt sektörlerde ufak iyileşmeler varsa da, o da stoka üretim için. Lamı cimi yok, sanayi için deniz iyice tükeniyor… Fiyat kırarak ayakta kalmaya, sermayeden yiyerek günü kurtarmaya çalışan sanayi, yeniden tırmanan ithalatın-özellikle Asya’dan ucuz ithalatın altında eziliyor ve yeni bir sanayisizleşme dalgasının yıkıcı rüzgârı, özellikle mali gücü zayıf firmaları tasfiye etmeye başlıyor. Bankaların tahsili gecikmiş kredilerini takip etmeye başlayalım, bakalım ne manzaralar göreceğiz… NE, NE KADAR UCUZLADI, ARTTI? (Yıllık, %) TÜRKİYE, %10,1 Printer -23.7 Otomobil 2.4 Bilgisayar -16.7 Halı 3.6 CD Çalar -11.6 Haberleşme 3.6 Yemek Odası -10.8 Giyim 3.8 Buzdolabı -4.7 Motosiklet 4.5 Yatak Çift Kişilik -3.4 Kira 4.6 Oturma Odası -3.3 Eğitim 5.9 Kombi -3 Fırınlı Ocak 5.9 Kanepe -2.4 Eğlence 6.2 Klima -1.9 Fırın 7.3 Çamaşır Makinesi -1.2 Lokanta ve Otel. 8.3 Elektrikli Süpürge -0.8 Yatak Odası 9 Kamera 0.1 Fotoğraf Mak. 9.5 Aspiratör 0.5 Ulaştırma 9.7 Sağlık 1.9 Gıda ve İçecek 14.8 Bulaşık Makinesi 1.9 İçki 52.9 Kaynak: TÜİK veritabanı Zeki Ziya Sözen, ismini Lady Godiva efsanesinden alan Godiva markasõnõn bu yõl Türkiye pazarõnda satõlmaya başlanacağnõ kaydederek İstanbul’un seçkin yerlerinde iki adet Godiva mağazasõ açacaklarõnõ söyledi. Geçen yõlõ 274 milyon lira- lõk yatõrõmla kapatan Yõldõz Hol- ding, 2010’da kişisel bakõm katego- risinde 100 milyon liralõk yatõrõmla tu- valet kâğõdõ, havlu, peçete ve kâğõt men- dil üretimine girecek. 2009’da Alman çay şirketiyle başlanan görüşmelerin ta- mamlandõğõ, yapõlan anlaşmanõn ar- dõndan siyah çay ve bitki çayõ alanõnda faaliyet gösterecek olan Milford Yõl- dõz şirketinin kurulduğu belirtildi. Son yõllarda dünyada gittikçe artan eşcinseller ITB’ye International Gay&Lesbian Travel Assocation ça- tõsõ altõnda katõldõ. ‘Gay friendly’ se- yahat acenteleri ve otellerin de tem- sil edildiği stantta Brezilyalõ eşcin- sellerin örgütü, Axel Hotel, Florida Keys and Keywest, Mazurkas Travel, Palm Spring gibi kuruluşlar katõldõ. Türkiye’den de 10 seyahat acentesi bu yõl Gay&Lesbian Travel Assoca- tion’a hizmet verecek. Öte yandan Vi- kingler İstanbul Boğazõ’na uzanacak. ON TÜRK ACENTE GAY TURİST PEŞİNDE Almanya’da moda Türkiye Fuarda açõklanan Alman Seyahat Acenteleri Birliği (DRV) raporunda Türkiye, 2010 yaz rezervasyonlarõnda Yunanistan ve Almanya’yõ geçerek ilk sõrada yer aldõ. ASÜD, fiyat dalgalanmalarõna karşõ doğum döneminin değiştirilmesi için teşvik önerdi Turkcell büyüme tahminini düşürecek Fuarda, Türkiye’yi çağrıştıracak pek çok etkinlik yer aldı. Sahan, özel bir restoran açarak Türk yemeklerini servis ederken açılışın ardından Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, katılanlara Türk kahvesi ikram etti. Godiva halka iniyor Sarıkız’a doğum planlaması