Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 8 MAYIS 2009 CUMA 14 KÜLTÜR K A M İ L M A S A R A C I K Ü L T Ü R Ç İ Z İ K [email protected] S inemamõzda film yapõmõ ve yapõmcõlõ- ğõ üstüne çokça kafa yoran, son döne- min yaratõcõ yönetmenlerimizden Der- viş Zaim’e son Antalya, Bursa ve İstanbul fes- tivallerinde en iyi yönetmen ödülünü kazandõ- ran son filmi “Nokta”, zoraki bulaştõğõ,13. yüz- yõldan kalma, paha biçilmez bir Kuran’õn ça- lõnmasõ olayõnda, istemeden işlediği bir cinayet nedeniyle vicdan azabõ çeken hattat Ahmet’in (Mehmet Ali Nuroğlu) polisiye serüvenini hi- kâye ediyor. En son 2006’nõn sonunda, vezir tarafõndan, saltanat hülyasõna kapõlmõş düzmece bir şeh- zadenin portresini yapmakla görevlendirilerek İstanbul’dan isyanlarla çalkalanan 17. yüzyõlõn tekinsiz Anadolusuna gönderilen nakkaş Efla- tun’un değişim sürecini, hem başarõlõ bir dönem filmi, hem de seyirciyi geçmişin bozkõrlarõna, kervansaraylarõna götüren bir yol filmi hava- sõnda anlatan, başarõlõ “Cenneti Beklerken”de bõraktõğõmõz Derviş Zaim’in, tarihimizden kül- türümüzden yararlanarak sinemaya farklõ yak- laştõğõ malum. “Filler ve Çimen”de ebru, “Cenneti Beklerken”de minyatürle yedinci sa- natõ buluşturduktan sonra bir nevi modern bir suç ve ceza çeşitlemesi olarak özetle- nebilecek “Nokta”da da hat sanatõn- dan etkilenip gelenekten yararlanarak perdede kesintisiz bir anlatõm oluş- turma çabasõna girişmiş Zaim. İki yõl yattõğõ hapishaneden çõkõp sevgilisiyle evlenmenin eşiğindeki meteliğe kur- şun atan hattat Ahmet’in el yazmasõ, çok değerli, tarihi bir Kuran hõrsõzlõ- ğõ ekseninde seyreden hikâyesini, geçmişi şimdiki zamana eklemleyen bir süreklilik ve gerçekçilikle perde- ye taşõyan “Nokta”, farklõ bir seyir deneyimi sunuyor meraklõsõna, alõşõlmõşa nokta koyarak. Ancak senaryosunun yeterince sağlam olduğu tartõşmaya açõk. 13. yüzyõlda, Moğollarõn Anadolu saldõrõsõ- nõn öncesinde başlayan “Nokta”, Moğol kor- kusuyla eli ayağõna dolaşmõş bir çõrağõn (Na- di Güler), sõnõrsõz bir beyaz kâğõt yüzeyi sa- deliğindeki Tuz Gölü’ne kocaman “Af’allahü anh-Allah o n u a f - fetsin” diye yazan ustasõ (Hikmet Ka- ragöz) tarafõndan, unutulan noktayõ koy- mak için mürekkep almaya gönderildiği, ama geri dönmediği bir sahneyle açõlõp gü- nümüze atlõyor. Hat us- tasõ, hasta Hamdullah amcasõnõn (Şener Kök- kaya) ABD’deki teda- visine gereken parayõ sağ- lamak için ailedeki tarihi Kuran’õ el altõndan sat- mak isteyen Selim’in (Serhat Kılıç) arkadaşõ Ahmet’e başvurmasõyla gönülsüzce devreye gi- ren paragöz Ahmet olayõ içerde tanõdõğõ işbiti- rici Cengiz’le (Mustafa Uzunyılmaz) iri kõyõm korumasõna (Numan Acar) havale ediyor, an- cak bu yasadõşõ Kuran pazarlanmasõnda işler gi- derek sarpa sarõyor ve sonuçta ortalõk kandan geçilmiyor. Hõrslõ, kaypak ve inançsõz Ah- metimiz, mürekkep almaya giden çõrağõn gü- nümüzdeki uzantõsõ olarak sõnõrsõz bir be- yaz denizi andõran Tuz Gölü’nde, habire Al- lah onu affetsin yazõsõnõ dilsiz bir meczup gibi arayõp duran kayõp genci buluyor, of- laya puflaya sõrtõnda taşõyor, çepeçevre kõstõrõldõğõ, yoğun günah ve suçluluk duygusu içinde. Vicdani rahatsõzlõğõ- nõn Ahmet’i çalõnan Kuran’õ Ham- dullah hocaya geri vermeye ve özür dilemeye yönelttiği filmde zaman atlamala- rõyla yürüyor hikâye. Göndermelere, meta- forlara da yer veren bu ilginç biçim denemesinde, bir yan- da Türk-Osmanlõ güzel sanatla- rõndan hat estetiği göze çarparken öte yanda bembeyaz fonda sey- reden, kadõnsõz bir kara film hi- kâyesi var. Ancak senaryonun yeterince sağlam olduğu tartõş- maya açõk. Kimi karakterlerin yeterince derinlik kazanamadõğõ, dola- yõsõyla pek ikna edici olama- yõp seyirciyi muallakta bõraktõğõ “Nokta”, görsellik ve seyir zevki bakõmõndan sonsuz dekoru andõran apak ve dümdüz Tuz Gö- lü görüntüleriyle sõnõfõ geçiyor, ama hat sana- tõnõ hikâyeye yedirme çabasõ (ve ihcam kavra- mõnõ sinema diline aktarmasõ) açõsõndan yete- rince doyurucu olabildiğini söylemek biraz zor doğrusu. Polisiye olay örgüsünün giderek ağõr bastõ- ğõ filme, ‘kesme’lerin yerini alan gökyüzü ma- viliğiyle yapõlan geçişler, sürekli bir kesintisizlik kazandõrõrken daha gerçekçi ve minimal bir an- latõm yapõsõ belirginleşiyor. Genç oyuncu Meh- met Ali Nuroğlu amatörümsü çabalarla Ahmet’i canlandõrõrken yõllarõn Şener Kökkaya’sõyla kõ- sacõk kompozisyonunda tipik bir Tarantino oyuncusu gibi rol kesen Mustafa Uzunyıl- maz’õn her zamanki standartlarõnõ koruduğu oyuncu kadrosunda, popüler TV dizilerinden aşi- na Settar Tanrıöğen de filmin ağõr topu ola- rak her göründüğü sahnede seçkinleşiyor. Si- nemamõzda pek rastlanmayan türden görsellik kaygõlarõ içeren ve biçimle içeriğin (çok tatmin edici olamasa da) genelde örtüştüğü “Nokta”, sonuçta iz bõrakan Tuz Gölü dekoruyla akõlda kalan, ilginç bir biçim denemesi sayõlabilir. En iyi yönetmen ödüllü Derviş Zaim’in tarihimiz ve kültürümüzden yararlanarak yazõp çektiği filmlerin en yenisi ‘Nokta’ bugün gösterimde 25. GENÇ GÜNLER Buyõl ‘BirazUmut’Kültür Servisi - İstanbul Büyükşehir Bele- diyesi Şehir Tiyatrolarõ Genç Günler Bi- rimi’nin düzenlediği “25. Genç Günler Festivali” yarõn başlõyor. Bu yõl “Biraz Umut” söylemiyle yola çõkõlan ve ölü- münün 30. yõlõnda Muhsin Ertuğrul’a adanan etkinlik 19 Mayõs’a dek sürecek. Oyunlar Kadõköy Haldun Taner Sahnesi, Üsküdar Kerem Yõlmazer Sahnesi, Üm- raniye Sahnesi, Fatih Reşat Nuri Sahne- si’nde sahnelenirken, farklõ topluluk ve sa- natçõlarla atölye çalõşmalarõ ilgili me- kânlarda gerçekleştirilecek. “72. Ko- ğuş”la Bulancak Tiyatrosu, “Bir Hay- vanat Bahçesi Masalı” ile Tiyatroperest, “Kumdan Kaleler” ile Yõldõz Teknik Üniversitesi, katõlan topluluk ve oyunla- rõna birkaç örnek. Bu yõl ayrõca “24. Genç Günler”den özel gösterimler ve genç ti- yatro gösterilerine de yer verilecek. “Mem-û Zin”, ‘Yedi Tepeli Aşk’, ‘Söz Veriyorum’, ‘Antigone’ sahnelenecek oyunlardan bazõlarõ. Bu yõl özel etkinlik- lerle anõlacak tiyatrocularõmõz ise Vasıf Öngören, Bedia Muvahhit ve yakõn za- manda kaybettiğimiz Ayça Telırmak. EUROPE XXL LILLE 3000 BİENALİ Alptekin’in anõsõna Fransa’da sergi Kültür Servisi - Platform Garanti Güncel Sa- nat Merkezi, sanatçõ Hüseyin Alpte- kin’in ölümünün ardõndan, işlerinden oluşan ilk kapsamlõ sergiyi, 30 Nisan’da Europe XXL Lille 3000 bienali dahilin- de Fransa’da açtõ. “Hüseyin Bahri Alp- tekin: La Moquerie Mondiale” (Küre- sel Güldürü) adõnõ taşõyan serginin yer alacağõ bienal, 20 yõl önce Berlin duvarõnõn yõkõlmasõyla yeniden tanõmlanan Yeni Av- rupa’yõ keşfetmek amacõnõ taşõyor. “Mai- son Folie de Wazemmes” adlõ mekânõn tümünü kaplayan sergide; sanatçõnõn ‘He- terotopya’, ‘Winter Depression’, ‘Ka- rakum’ gibi enstalasyonlarõ, 2007 Ve- nedik Bienali Türkiye Pavyonu’nunda yer alan fotoğrafik sekanslarõn art arda geti- rilmesinden oluşan ‘Incident-s’ gibi vi- deolarõ izlenebilecek. Sergi, çoğu zaman kendini yazõ yerine sözlerle ifade etme- yi seven Alptekin’in belgesel niteliğindeki konuşma kayõtlarõnõ da içeriyor. Venedik, Sao Paulo, Brezilya ve Montenegro bie- nalleri; Avusturya’da düzenlenen ‘Bal- kanları Ararken’ ve ‘Kan ve Bal-Bal- kanlarda Sanat’ adlõ sergilerde ülkemi- zi temsil eden Alptekin, geçen yõl Be- yoğlu’ndaki stüdyosunda ölü bulunmuş- tu. (Europe XXL Lille 3000 bienali : http://www.lille3000.com) Tiyatro sanatçõlarõna hukuk devleti ve demokrasi için buluşma çağrõsõ yapõldõ Tiyatroculardemokrasiiçinyürüyecek MILK Gus Van Sant’õn yönetmenliğini üstlendi- ği ‘Milk’, 40 yõl kadar önce, Çiçek Çocukla- rõ’nõn San Francisco’sunda filizlenerek tutucu Amerikan kamuoyunda kemikleşmiş tabularõ kõ- rõp gitgide birtakõm toplumsal ve siyasal deği- şimlere yol açan eşcinsel haklarõ hareketinin ön- cüsü ve simgesi haline gelmiş Harvey Milk’in (Sean Penn) hayatõnõn bir dönemini ele alõyor. ALİ’NİN SEKİZ GÜNÜ Bugün gösterime giren, senarist yönetmen Ce- mal Şan’õn aşk üçlemesinin son filmi “Ali’nin Sekiz Günü”nde Serdar Orçin, Begüm Birgören, Uğur Polat ve Ufuk Bayraktar oynuyor. USTA Yetkin Dikinciler, Fadik Sevin Atasoy, Şevket Çoruh ve Hasibe Eren’in başrolleri- ni paylaştõğõ Usta, yönetmen Bahadır Kara- taş’õn ’ilk filmi. STAR TREK Sinema ve televizyona birçok kez uyarlanan Star Trek’in son versiyonunu J.J. Abrams yönetmiş. Oyuncu kadrosunda Eric Bana, Bruce Greenwood, Winona Ryder, Ben Cross, Simon Pegg, Zoe Sal- dana gibi isimler var. TETİKÇİ 2: Yüksek Gerilim (Crank: High Voltage) İlk filmin kaldõğõ yerden başlayan bu devam ak- siyonunda Jason Statham yine başrolde. Mark Ne- veldine-Brian Taylor ikilisinin yönettiği filmin sürpriziyse bir Çin suç örgütünün şefi olarak boy gösteren yõllarõn Çekirge’si David Carradine. Kültür Servisi - Engin Cezzar, Füsun Akatlı, Genco Erkal, Gülriz Sururi, Nedim Saban, Tilbe Saran ve Zuhal Olcay, tiyat- ro sanatçõlarõna hukuk devleti, ifade özgür- lüğü, demokrasi, laiklik, insan haklarõ ve eği- tim haklarõ için 18 Mayõs’ta Galatasaray Li- sesi önünde buluşma çağrõsõ yaptõ. Gülriz Su- ruri’nin çağrõ metniyle somutlaştõrõlan bu par- tiler üstü sessiz yürüyüşte taşõnacak tiyatro flamalarõnõn yanõ sõra pankartlarda tiyatro masklarõyla yer alacak sözlerin arasõnda şunlar yer alacak: ‘Yargı siyasallaşıyor, se- yirci kalmayın’, ‘Çağdaş eğitim her gün darbe yiyor, seyirci kalmayın’, ‘Onlar- Bizler diye kutuplaştırılıyoruz, seyirci kalmayın’, ‘Laik cumhuriyet tehlikede, se- yirci kalmayın’, ‘Bilimin ışığı karartılıyor, seyirci kalmayın’, ‘Aydınlık yarınlar! Bu hasret bizim’, ‘Kul değil yurttaş! Bu has- ret bizim’ ve ‘Düşünce özgürlüğü! Bu has- ret bizim’. “Sanırım her şey, benden önceki ku- şakların Köy Enstitülerinin, halk evlerinin kapanmalarına sessiz kalmalarıyla başladı. Belki de o gün, bizi milletlikten ümmetli- ğe döndürmeye çalışanların bayramıydı” diye başlayan çağrõ metni: “Garip bir top- lumuz. Sahip olduğumuz değerleri koru- mak için bile parmağımızın ucunu kıpır- datmak istemiyoruz ve bu rehavet içinde bir gün bir de bakmışız, ‘Ilõmlõ İslam’ yaf- tası yapıştırılmak isteniyor üstümüze” diye devam ediyor. Ergenekon operasyonu- nun adaletsizliğini eleştirmenin, darbeyi desteklemek olmadõğõnõn ifade edildiği me- tinde vurgulanan adalet, eşitlik ve demokrasi özlemi. Türkel Minibaş’õn “Gecenin en ka- ranlık anı, gündüze en yakın olanıdır” söz- leriyle bitirilen mektubun sorduğu bir de so- ru var: “Bugün Çağdaş Yaşamı Destekle- me Derneği’ni kapatmaya çalışanlar, vak- tiyle Köy Enstitülerini kapatanların to- runları olabilirler mi acaba?” Yürüyüşe katõlmak isteyenlerin adlarõnõ 13 Mayõs’a dek [email protected] ad- resine bildirmeleri gerekiyor. Kültür Servisi - Opera tarihinde 20. yüzyõlõn ikinci yarõsõndaki en büyük isim- lerinden biri olarak kabul edilen ve tüm dün- yada ‘La Diva Turca’ olarak anõlan sopra- no Leyla Gencer, ölümünün birinci yõldö- nümünde çeşitli etkinliklerle anõlõyor. Geçen yõl 10 Mayõs’ta yaşamõnõ yitiren Gencer, ya- rõn saat 17.00’de Süreyya Opera- sõ Balo Salonu’nda yapõlacak bir söyle- şiyle anõlacak. Gen- cer’in içinde yaşadõğõ çağda onu ön plana çõ- karan özelliklerine, dö- nemindeki diğer sopra- nolardan ayõran yönleri- ne õşõk tutulacak söyleşi- de, ‘Türk Divası’nõn en büyük sahne zaferleri üze- rine yorumlarda bulunula- rak, tarihe geçen muhteşem yorumlarõndan örnekler din- letilecek. Müzik yazarõ Er- sin Antep’in sunacağõ söy- leşiye Andante Dergisi Genel Yayõn Yö- netmeni Serhan Bali konuk olacak. Ayrõ- ca saat 16.00’dan itibaren fuayede Leyla Gencer fotoğraf sergisi de gezilebilecek. İs- tanbul Devlet Opera ve Balesi, aynõ akşam saat 20.00’de Süreyya Operasõ’nda Leyla Gencer için bir konser verecek. Adõna dü- zenlenen yarõşmada dereceye giren ya da mansiyon alan sanatçõlarõn seslendireceği konserde İstanbul Devlet Opera ve Balesi Or- kestrasõnõ Antonio Pirolli yönetecek. Kon- serin solistleri ise Tuncay Kurtoğlu, Deniz Boran, Otilya İpek, Perihan Nayır Artan. Konserin tekrarõ 16 Mayõs’ta Ankara Ope- rasõ’nda da yapõlacak. NTV Radyo’da yarõn saat 09.00’da ‘Klasik Müzik Gündemi’ programõnõn konu- ğu yazarõmõz Zeynep Oral ola- cak. Gencer üzerine Türkçe ya- zõlmõş ilk biyografinin sahibi olan Zeynep Oral, şu sõralar Kültür ve Turizm Bakanlõğõ ta- rafõndan yayõmlanmasõ bek- lenen özel anma kitabõnõn editörlüğünü de üstleniyor. Programda Oral, dostu, sõr- daşõ Leyla Gencer üzerine konuşacak, Gencer’in sahne kayõtlarõndan örnekler su- nulacak. Andante Klasik Müzik dergisi de, 10 Mayõs günü saat 11.00’de Ortaköy Meydanõ’ndaki Özlem Çayevi’nde Leyla Gencer’i anma etkinliği düzenleyecek. Gencer’in, aralarõnda ender bulunanlarõn da yer aldõğõ en güzel sahne ka- yõtlarõnõn, Extreme Audio tarafõndan mekâna özel olarak kurulacak müzik sistemiyle dinleneceği ‘Leyla Gencer’in Anısına 2. Ortaköy Buluşması’, İstanbul Kültür ve Sa- nat Vakfõ’nõn denizden tekneyle gelecek ko- nuklarõnõn katõlõmõyla daha da genişleyecek. ‘La Diva Turka’ sesiyle aramõzda ‘Yenikapõ Tiyatrosu’nun yanõndayõz’ Kültür Servisi - Sokak tiyatrosu yapan Ye- nikapõ Tiyatrosu’nun 3 Mayõs’ta ve 4 Mayõs’ta İstanbul’da oyunlarõnõ sah- nelemesine polisin engel olmasõ ve top- luluktan Orçun Masatçı’nõn İzmir’de gözaltõna alõnmasõna Ankara Tiyatro Festivali’nden tepki geldi. Kamuoyuna yapõlan açõklamada, festival yetkilileri, “sanatın, siyasetler üstü bir yapı ol- duğunu” anõmsatõyor. Açõklamada, “Son günlerde sanatsal çalışmalara yapılan baskılar tekrar gün yüzüne çıkmaya başlamıştır. Özellikle tiyat- ro dünyası bundan ciddi şekilde olum- suz etkilenmektedir. Yenikapı Tiyat- rosu’na karşı yapılan polis müdaha- lesi son yaşananıdır. Bu kabul edile- mez bir durumdur. Gelecek yıllarda bunların yaşanmaması için ‘yaşanõlõr bir dünya için sanat’ diyoruz. Yenika- pı Tiyatrosu’nun yanındayız. Sana- tın ve sanatçının yanındayız” deniyor. Hikâyeninkahramanıparagöz bir hattat Nezih Uzel’in ellinci yılı Kültür Servisi - Gazeteci, yazar Nezih Uzel’in sanat ve kültür yaşamõnõn ellinci yõ- lõ, 9 Mayõs Cumartesi Fatih Ali Amiri Efen- di Kültür Merkezi’nde yapõlacak etkinlikle kutlanacak. Etkinlik, 17.00’de açõk oturum- la başlayacak; belgesel gösteriminin ardõndan Türk sanat müziği konseriyle sona erecek. Çeviriyle şiir Kadıköy’de Kültür Servisi - NHKM (Nâzõm Hikmet Kül- tür Merkezi) ve ÇN Dergisi’nin (Çevirmenin Notu) düzenlediği Çeviri ve Şiir Şenliği’nin ikinci ayağõ cumartesi NHKM’de yapõlacak. Etkinliğin programõnda Mehmet Moralõ, Gü- rol Koca ve Sertaç Canbolat’õn “Türkiye’de çeviri ve ÇEVBİR”; Alev Bulut ve Sabri Gür- ses’in ‘Sanat-Bilim Ekseninde Çeviri’, Nev- zat Erkmen’in Finnegans Wake Çeviri-Geş- talt Terapisi-Zen Yap-mama Atölyesi ve şi- ir okumalarõ yer alõyor. (0 216 414 22 39) ‘İstanbul Resitalleri’nde değişiklik Kültür Servisi - “İstanbul Resitalleri” kap- samõnda konser vereceği duyurulan, fakat ra- hatsõzlõğõ nedeniyle konseri iptal edilen En- rico Belli’nin yerine, İtalyan piyanist Enrico Pace konser verecek. Pace’nin İstanbul Re- sitalleri kapsamõnda, Amsterdam’da verdiği solo resital programõnõn aynõsõnõ tekrarlaya- cağõ konserde sanatçõ, Schumann, Mendels- sohn, Brahms ve List’in yapõtlarõnõ seslendi- recek. Konser Beşiktaş Belediyesi Mustafa Ke- mal Merkezi’nde 13 Mayõs Çarşamba günü sa- at 20.00’de başlayacak. (0 216 556 98 00) Engin Cezzar, Füsun Akatlı, Genco Erkal, Gülriz Sururi, Nedim Saban, Tilbe Saran ve Zuhal Olcay, 18 Mayıs’ta Galatasaray Lisesi önünde buluşma çağrısı yaptı.