Katalog

CMYB C M Y B SAYFA CUMHURİYET 20 ŞUBAT 2009 CUMA 8 DIŞ HABERLER dishab@cumhuriyet.com.tr KAVŞAK ÖZGEN ACAR Yazarımız Ankara dışında olduğundan yazısını ya- yımlayamıyoruz. BIÇAK SIRTI EROL MANİSALI AB’de Madalyonun Öbür Yüzü Şubat ayının ortasında Avusturya’ya iki konfe- rans vermek üzere davet edildim. Bu ülkede ça- lışan Türkler ve faaliyet gösteren Türk firmalarının temsilcileri ile konuştum. AB’de “ortak politikalar” ile “ulusal politikalar” çatışıyor. Nedenleri; -Üye ülkeler arasındaki “yapısal farklar” çok bü- yük. -Kriz karşısında alınacak önlemler üzerinde “yaklaşım farkları” var. AB genelde, “dışarıya karşı ortak politikalarda” az sorun yaşadı. Çünkü, üyelerin çıkarları daha iyi korunabiliyordu. ABD, Çin, Meksika ya da Bre- zilya’ya karşı “AB’nin ortak politikaları”, üye ülkelere eksilerinden daha fazla “artılar” getirdi. Dış ilişkilerin aksine AB’nin “içe yönelik ortak po- litikaları” sorunlar yaratıyor. Almanya ölçeği büyük ve güçlü bir ülke. Avusturya, Macaristan, Çek Cum- huriyeti gibi ülkelerin içini yavaş yavaş boşaltabilir. Polonya’yı, ucuz işçi deposu gibi kullanıyor. Lufthansa, Avusturya Havayolları’nı 2008’de sa- tın aldı. Eski Doğu Avrupalı, yeni AB üyelerinin sa- nayileri, mali firmaları geçtiğimiz yıllarda Alman, Fransız ve İngilizler tarafından talan edilmeye baş- landılar. Üstüne bir de Amerikan kapitalizminin ürettiği iktisadi bunalım eklenince çökme noktasına da- yandılar. İşsizlik artıyor, şirketleri faaliyetlerini durduruyor, mali sistemleri çökmüş durumda. Bıçak sırtındaki ortaklık İktisadi ve siyasi entegrasyonlarda sürekli ola- rak, iki boyutlu gelişmeler vardır. Avrupa Birliği, Ba- tı kapitalizmi içinde ABD’den sonraki ikinci aya- ğı oluşturur. İçindeki sorunlara ve tartışmalara karşın “ABD, Çin, Rusya, Hindistan, Brezilya gibi ülkeler karşı- sında” bütünleşme sonucu, çıkarlarını daha iyi ko- ruyabilmiştir. Eğer AB bu noktaya gelmemiş ol- saydı ne Almanya ne Fransa tek başlarına çıkar- larını bu düzeyde koruyabilirlerdi. Küçük üyeler dahi bundan yarar sağladılar. Erickson ve İkea, “İsveç AB içinde olduğu için” ayakta kalabildiler. AB’nin ortak armadası Airbus, AB sayesinde ABD’ye rakip olabildi. AB olmasaydı bunlar gerçekleşmezdi. Çünkü AB, üye ülkelerinin firmalarına, “ortak destek sağlıyor ve şemsiye görevi görüyordu”. Ancak içe dönük mali, parasal ve özellikle de sosyal politikalarda, sanayi sektöründe görülen- den farklı bir durum ortaya çıktı. Çünkü üye ülkeler arasındaki yapısal özellikler ve ölçek farkları, “içerde ortak politikaların izlenmesini adeta im- kânsız hale getirdi”. Bütçe ve dış borç açıklarından işsizliğe kadar olağanüstü boyutta farklar görüldü. Bu durum, AB içinde üye ülkeler arasında, “iç sömürü düzenini de getirdi”. Üstüne ekonomik bunalım da gelin- ce işler tamamen sarpa sardı. Almanya, kriz karşısında ulusal önceliklerini öne çıkardı. AB içi ortak politikalara arkasını döndü. Ancak yine de, bu durum AB’nin giderek da- ğılmasına yol açmayacaktır. Mevcut birliktelik, kü- resel olarak kendilerine göreceli üstünlük sağlıyor. İçerde ise ilginç bir sömürü var; Avusturya’nın işgali Hitler dönemi gibi askerlerle olmuyor. Alman şirketleri Avusturya’yı yutuyorlar. Lufthansa Avus- turya Havayolları’nı çoktan sindirmiş bile. Bu sa- dece küçük bir örnek… www.istanbul.edu.tr/iktisat/emanisali ABD’li diplomatlara sınır dışı Dış Haberler Servisi - Latin Amerika’nõn sol yükselişe sahne olan ülkelerinden Ekvador, iki hafta içinde ikinci ABD’li diplomatõ da sõnõr dõşõ etme kararõ aldõ. Ekvador Dõşişleri Bakanõ Fander Falconi, önceki gün yaptõğõ açõklamada, Quito’daki ABD Büyükelçiliği Birinci Sekreteri Mark Sullivan’õ ülkenin içişlerine karõşmakla suçladõ ve ABD’li yetkiliye ülkeden ayrõlmasõ için 48 saat verdiklerini söyledi. Ekvador Devlet Başkanõ Rafael Correa, geçen hafta aynõ nedenlerle sõnõr dõşõ edilmesine karar verdiği ABD gümrük ataşesi Armando Astogra’nõn Ekvador’a “sömürge” muamelesi yaptõğõnõ söylemişti. ANCA için soruşturma talebi WASHINGTON (AA) - “Washington’da Sorumluluk ve Etik için Vatandaşlar” (CREW) adlõ kuruluş, Amerika Ulusal Ermeni Komitesi (ANCA) hakkõnda federal soruşturma açõlmasõ için ABD Adalet Bakanlõğõ’na başvurdu. CREW’un bakanlõğa gönderdiği yedi sayfalõk şikâyet dilekçesinde, ANCA’nõn, lobi faaliyetlerinde bulunduğu halde kendini yerel lobi grubu olarak kaydettirmediği belirtiliyor. Şikâyette ANCA’nõn batõ bölgesi kolu, Ermeni tasarõsõna destek karşõlõğõnda Kongre üyelerinin seçim kazanmasõna yardõm için lobi faaliyetinde bulunmakla suçlanõyor. Gazeteci El Zeydi: Pişman değilim BAĞDAT (AA) - Eski ABD Başkanõ George Bush’a Irak ziyareti sõrasõnda ayakkabõ fõrlattõğõ için tutuklanan Iraklõ gazeteci Muntazar el Zeydi, olay anõnda “Bush’un ayaklarõnõn altõnda Iraklõlarõn kanõndan başka bir şey görmediğini, bu yüzden dayanamayõp ayakkabõsõnõ fõrlattõğõnõ” anlattõ. El Zeydi, dünkü duruşmasõnda yaptõğõndan pişmanlõk duymadõğõnõ belirterek, “Bush, Irak’ta 1 milyon dul kadõn, 6 milyondan fazla yetim bõraktõ. Bütün bunlar karşõsõnda Bush’un sõrõtarak gülmesine dayanamadõm ve halkõma saygõnlõğõnõ geri kazandõrmaya çalõştõm. Bu eylemi 2 yõl önce gerçekleştirmek istedim, ama olmadõ. Ayakkabõ fõrlatma konusunda 2006’dan beri antrenman yapõyordum” dedi. 20. görüşme iptal LEFKOŞA (AA) - KKTC Cumhurbaşkanõ Mehmet Ali Talat ile Güney Kõbrõs Rum Yönetimi lideri Dimitris Hristofyas’õn Kõbrõs sorununa çözüm bulmayõ amaçlayan kapsamlõ müzakereler çerçevesinde dün yapmalarõ öngörülen 20. görüşme, Hristofyas’õn kayõnpederinin ölümü üzerine iptal oldu. Katada’ya tazminat Dış Haberler Servisi - Avrupa İnsan Haklarõ Mahkemesi (AİHM), İngiltere’nin Ürdün’e sõnõr dõşõ etmeye karar verdiği Ürdün asõllõ radikal imam Ebu Katada’ya 2500 Avro tazminat ödemesine karar verdi. AİHM, “El Kaide lideri Usame bin Ladin’in Avrupa’daki sağ kolu” olarak nitelendirilen Katada’nõn terör zanlõlarõnõn kaldõğõ Belmarsh hapishanesinde hukuki bir temele dayanmaksõzõn tutulmasõnõn insan haklarõna aykõrõ olduğuna hükmetti. AİHM’ye başvuran ve aynõ suçlamalarla yargõlanan 10 kişiye de tazminat ödeneceği bildirildi. Gates, müttefiklerinin Afganistan’a daha fazla katkõ sunmasõ gerektiğini tekrarladõ ABD õsrarla asker istiyor Dış Haberler Servisi - NATO savunma bakanlarõ, Afganis- tan’da 7 yõldõr süren direnişi bastõrma stratejisini gözden ge- çirmek üzere Polonya’nõn Kra- kow kentinde toplanõrken, ülke- ye 17 bin ek asker göndermeye hazõrlanan Amerikan yönetimi, müttefiklerinden bu yõl içinde daha fazla asker konuşlandõrmasõnõ istiyor. NATO’nun dün başlayan bakanlar zirvesinde başlõca gündem maddesini ittifakõn 60 yõllõk tarihindeki en kap- samlõ operasyon olan Afganistan mü- dahalesi oluşturuyor. ABD Savunma Bakanõ Robert Gates, ülkede ağustos ayõnda yapõlmasõ planlanan seçimler öncesinde El Kaide terör örgütü ve İs- lamcõ Taliban militanlarõ ile uyuşturucu kaçakçõlarõnõn etkinliklerini azaltmak için müttefiklerden “kısa süreli de ol- sa” daha fazla asker isteyeceklerini söyledi. “Amerikan yönetimi Afga- nistan’a ek vaatlerde bulunmaya ha- zır ama.. açık ki müttefiklerin de da- ha fazlasını yapması beklentisi ola- caktır” diyen Gates, şimdiye kadar bu konuda atõlan adõmlarõn “hayal kı- rıklığı yarattığını” belirtti. Gates, Kõrgõzistan’õn, Amerikan or- dusu tarafõndan Afganistan operas- yonlarõnda kullanõlan Manas üssünü kapatma kararõ almasõnõ değerlendi- rirken Rusya’yõ suçladõ: “Bence Af- ganistan konusunda Ruslar ikili davranmaya çalışıyor. Bir yandan Afganistan’da bizimle birlikte ça- lışmak üzere olumlu sesler çıkarı- yorsunuz, diğer yandan bizim için önemi açık olan o hava sahası ko- nusunda bize karşı çalışıyorsunuz.” 800 civarında Türk askeri var ABD Başkanõ Barack Obama 2 gün önce Afganistan’a 17 bin asker da- ha gönderilmesini onaylamõştõ. Ülkede NATO ve ABD ordusu komutalarõ altõnda 38 bin civarõnda Amerikan askeri ile 30’u aşkõn müttefik ülkeden 20 binden fazla yabancõ asker bulunuyor. Türk Silahlõ Kuvvetleri de, başkent Kâ- bil ve civarõnda 780 asker ve bir imar ekibi ile yer alõyor. Ek kuvvetlerle bile 2009 çetin geçecek Yeni gönderilen askerlerin, Ta- liban liderliğindeki direnişin etkin, uyuşturucu üretiminin ise yaygõn olduğu güney bölgelerde konuş- lanmasõ bekleniyor. Avrupalõ müt- tefikler halen ABD, Avustralya, Kanada, Danimarka ve Hollanda askerlerinin görev yaptõğõ güney bölgelerde asker görevlendirmeye yanaşmõyor. Afgan Devlet Başkanõ Hamid Karzai’nin görev süresinin dola- cağõ mayõs ayõndan itibaren ülke ge- nelinde huzursuzluğun ve çatõşmala- rõn şiddetlenmesinden endişe ediliyor. ABD kuvvetlerinin komutanõ General David McKiernan da, “Bu ek kuv- vetlerle bile 2009 çetin bir yıl olacak” dedi. ABD’li general yoksulluk, ce- halet ve şiddet olaylarõ gibi temel so- runlarõn giderilmesinin kolay olma- yacağõnõ vurgulayarak, “3-4 yıl daha ağırlıklarını korumaları gerektiği- ni” ifade etti. McKiernan, asker sayõ- sõ arttõkça, yüzlerce Afgan sivilin ölü- müne yol açan hava saldõrõlarõna daha az başvuracaklarõnõ ifade etti. Obama’nõn Afganistan’a 17 bin ek asker gönderme kararõnõn hemen ardõndan toplanan NATO Savunma Bakanlarõ Zirvesi’ne katõlan ABD Savunma Bakanõ Gates, “kõsa süreli de olsa, ağustos seçimleri öncesinde müttefiklerin ek asker göndermesi gerektiğini” söyledi. Herat vilayetinin Gozara bölgesine önceki gün düzenlenen ABD hava saldırısında 6 kadınla 2 çocuğun öldüğü açıklanmıştı. Yetkililer, saldırının ardından 8 de erkek cesedinin bulunduğunu söylediler. Sivil kayıplar acıyla birlikte öfkeyi de büyütüyor. (Fotoğraf: AFP) İSRAİL Netanyahu’ya başbakanlõk yolu açõldõ Dış Haberler Servisi - İsrail’de aşõrõ milli- yetçi Evimiz İsrail partisi lideri Avigdor Lie- berman, Likud lideri Benyamin Netanya- hu’nun başbakanlõğõnõ destekleyeceğini açõk- ladõ. Cumhurbaşkanõ Şimon Peres’le görüş- mesinde Netanyahu’ya desteğini açõklayan Lieberman, geniş tabanlõ bir hükümet kurul- masõnõ şart koştu ve yeni hükümetin Likud, Ka- dima ve Evimiz İsrail’den oluşmasõnõ istedi. Lie- berman’õn desteği sayesinde parlamentoda ço- ğunluğu sağlayacak olan Netanyahu’ya baş- bakanlõk yolu açõlmõş oldu. Likud’dan yapõlan açõklamada da geniş ta- banlõ bir hükümet arayõşõ içinde olacaklarõ, Ne- tanyahu-Tzipi Livni görüşmesinin yakõnda gerçekleşebileceği belirtildi. Ancak Dõşişleri Ba- kanõ ve Kadima lideri Tzipi Livni, barõş süre- cini ilerletemeyecek bir hükümette yer alma- yacaklarõnõ söyleyerek Netanyahu önderliğin- deki bir sağ koalisyona katõlmayacaklarõnõn işa- retini verdi. Kadima yetkilileri de Lieber- man’õn kararõnõn, kendilerini muhalefete yer- leştirdiğini belirttiler. ABD heyetinin sürpriz Gazze ziyareti ABD Kongresi’nin iki üyesi, Gazze’de de- netimin Washington tarafõndan “terörist” ilan edilen Hamas’õn eline geçtiği Haziran 2007’den beri ilk kez bölgeyi ziyaret etti. ABD Kongre- sine seçilen ilk Müslüman üye Demokrat Bri- an Baird ve Keith Ellison İsrail’in 22 gün sü- ren saldõrõsõnda harap olan bölgelerden Gaz- ze’nin kuzeyini ziyaret ettiler. İsrail saldõrõla- rõ sõrasõnda hasar gören bir fabrika ile bir has- taneyi de gezen Baird ve Ellison’un Hamas’lõ yetkililerle bir araya gelmeyeceği bildirildi. ABD Kongresi Dõş İlişkiler Komitesi Başkanõ Senatör John Kerry de İsrail’in Sderot ken- tine yaptõğõ ziyaretin ardõndan bir Birleşmiş Mil- letler aracõyla Gazze’ye geçti. ELÇİN POYRAZLAR WASHINGTON - Washington Enstitüsü Türkiye Uzmanõ Soner Çağaptay, Türkiye’de AKP’nin temsil edildiği yeni bir elit yaratõldõğõ ve bu grubun ülkenin gele- ceğini şekillendireceği görüşünü dile getirdi. Washington Enstitü- sü’nde düzenlenen “Obama’nın Türkiye Politikası: Devam ya da Değişim?” konulu toplantõya ABD’nin es- ki Ankara büyükelçisi ve Brookings Enstitüsü Türkiye uzmanõ Mark Parris ile Alman Mars- hall Fonu’ndan Ian Les- ser konuşmacõ olarak katõldõ. Çağaptay, Tür- kiye’nin dõş politika çev- resinin eskiye kõyasla çok daha farklõ olduğu- nu belirtti. AKP döne- minde “varsıl, geniş ve giderek büyüyen bir elitin yaratıldığını” ifa- de eden Çağaptay, ülke- de hükümet eliyle sosyal bir değişim yaşandõğõ ve bunun dõş politikayõ da etkileyeceği görüşünü öne sürdü. Türkiye’nin “otoma- tik olarak Batı’nın ya- nında yer alacağı” gö- rüşünün artõk geçerlili- ğini yitirdiğini dile geti- ren Çağaptay, AKP’nin dõş politikasõnõn “bir Batı ekseni bulundu- ğunu, ancak bölgesin- de medeniyet temelli politikalar yürüttüğü- nü” kaydetti. Türk bü- rokrasisinin karar verme aşamalarõnda kadõnlarõn azaldõğõna dikkat çeken Çağaptay ayrõca hükü- met politikalarõnõn top- lum ve çalõşma yaşamõ içinde kadõnlarõn türban takma seçimlerini de et- kilediğini ifade etti. Parris ise Hamas ko- nusunda AKP’nin tutu- munun bazõ Batõ ülke- leriyle aynõ çizgide ol- duğunu savundu. İsrail ile süren gerilime rağ- men Türkiye’nin yön değiştirdiği yorumunun aşõrõ olacağõnõ vurgula- yan emekli büyükelçi, eski Başbakan Bülent Ecevit’in de İsrail’i “soykırım” uygula- makla suçladõğõnõ ha- tõrlattõ. AB’yi unutun Ian Lesser ise ekono- mik zorluk altõndaki ül- kelerin içeride ve dõşa- rõda “kötü davranabi- leceklerini” söyleyerek Türkiye’nin bu konuda tek olmadõğõnõ ileri sür- dü. “Obama yönetimi, yürümesi için fazla bir şey yapmaya gerek ol- mayan, düşük ölçekli bir ortaklık arayışında olabilir” diyen Lesser ayrõca Türkiye’nin AB üyeliğinin gerçekleş- meyeceğini düşündüğü- nü ve farklõ senaryolara hazõrlanmak gerektiği görüşünü iletti. ABD’nin ilk siyah Adalet Bakanõ, Amerikalõlarõn õrkçõlõkla ilgili sorunlarõ konuşmaktan kaçtõğõnõ söyledi ‘Korkaklar toplumu’ Dış Haberler Servisi - ABD’nin ilk siyah Adalet Bakanõ Eric Holder, Amerikalõlarõ õrk- çõlõkla ilgili sorunlarõ konuş- maktan kaçan, “korkaklar top- lumu” olarak niteledi. ABD’de yayõmlanan New York Post ga- zetesinde çõkan bir karikatür de õrkçõlõk tartõşmalarõnõ alevlen- dirdi. Karikatürde, ABD’nin si- yah Başkanõ Barack Obama bir şempanzeye benzetiliyor. Adalet Bakanlõğõ’nda, her yõl şubatta, siyahlarla ilgili önemli olaylarõn ve önemli siyah kişi- lerin anõldõğõ “Siyah Tarih Ayı” dolayõsõyla çalõşanlara hitaben bir konuşma yapan Holder, işyerle- rinde büyük ölçüde bütünleş- me sağlandõğõnõ ancak siyah- larla beyazlarõn hafta sonlarõnda ve özel hayatlarõnda hâlâ birbir- lerinden ayrõ durduklarõnõ söy- leyerek, “Amerika, cumartesi ve pazar günleri, 50 yıl önce olduğundan çok farklı değil. Bu gerçekten üzücü” diye ko- nuştu. Holder, “Bu ulus bir etnik kaynaşma potası olduğunu gu- rurla düşünse de ırkçılıkla il- gili konularda her zaman ve hâlâ çok çeşitli biçimlerde as- lında korkaklar toplumu oldu. Biz, ortalama Amerikalılar ırkçılık konusunu birbirimiz- le yeterince konuşmuyoruz” dedi. Irkçõlõk tartõşmalarõ sürer- ken New York Post gazetesinde yayõmlanan bir karikatür ise tep- kilere yol açtõ. Karikatürde öl- dürdükleri bir şempanzenin ba- şõnda duran iki polisten birinin si- lahõndan duman tütüyor, diğeri ise ABD Başkanõ Obama’ya göndermede bulunarak, “Bun- dan sonraki ekonomiyi kur- tarma paketini hazırlayacak başka birini bulmaları gere- kecek” diyor. Siyahlar ve insan haklarõ ku- ruluşlarõ, Obama’nõn öldürül- mesine davetiye çõkardõğõnõ söy- ledikleri karikatürü yayõmlayan New York Post’un ve gazeteye reklam verenlerin boykot edil- mesi çağrõsõnda bulundular. Ölüm uçuşlarõ ‘şakasõna’ öfke ASLI KAYABAL MİLANO - İtalya Başbakanõ Silvio Berlusconi’nin Sardunya Adasõ’nda yü- rüttüğü seçim kampanyasõ sõrasõnda, Ar- jantin’de diktatörlük döneminde uçaklar- dan atõlan kişilere dair “Güzel günlerdi. Yere böyle indiriliyorlardı” açõklamasõyla yaptõğõ gaf Arjantin ve İtalya arasõnda dip- lomatik krize neden oldu. L’Unità gazetesinde geçen cumartesi günü yer verilen haber, Arjantin’de Cla- rin gazetesine “Berlusconi kayıplar hakkında tüyler ürpertici” başlõğõyla konu olunca 1976-1983 arasõndaki dik- tatörlük yõllarõnda yakõnlarõnõ kaybe- denler Berlusconi’yi protesto etti. Arjantin hükümeti de olaya açõklõk getirmesi ama- cõyla İtalya’nõn Buenos Aires konsolosu Stefano Ronca’dan bilgi istedi. Buenois Aires Mayõs Anneleri Derneği Başkanõ Estela de Carlotto, “İtalya, Ar- jantin’de yaşanan diktatörlük yılların- da her zaman dayanışmacı bir siyaset iz- ledi. Berlusconi’nin kayıplar hakkında yaptığı bu konuşma beni incitti” diye ko- nuştu. İtalyan asõllõ kayõp anneleri Ange- la Boltano ve Vera Jarach da “İnsanla- rın uçaklardan atıldığı ölüm uçuşları ve kayıplar hakkında espri yapmak kabul edilebilir bir şey değil” dediler. Arjantin’den gelen tepkiler üzerine dün gece başbakanlõktan yapõlan açõklamada, “İddialar gerçekleri yansıtmadığı gibi bütünüyle iftira atmaya yöneliktir. Sah- te bir Arjantin gündemi yaratılarak gün- dem saptırılmıştır” demekle yetinildi. Gaflarõyla ünlü Berlusconi son olarak Arjantin’de diktatörlük döneminde cuntanõn uçaklardan atarak öldürdüğü muhaliflere atfen “Güzel günlerdi, yere böyle indiriliyorlardõ” deyince Arjantin ayağa kalktõ. Washington’da Türkiye toplantısı Eyalet senatörü Eric Adams’ın da aralarında olduğu pek çok kişi ve örgüt ırkçı olarak niteledikleri karikatürü yayımlayan gazetenin boykot edilmesi çağrısında bulundular. Obama ise karikatürü görmediğini ancak New York Post gazetesinin okunmaya değer bir gazete olmadığını söyledi. (Fotoğraf: AP) Berlusconi’nin gafları bitmiyor.