Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 3 OCAK 2009 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 11 CMYB C M Y B İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Takılı Plak Bilinçaltında yeni umutlarla girilmek istenen bir ye- ni yıl olunca, takılı plak gibi bütün kanallarda yinelenen aynı görüntülerle aynı olumsuz haberler daha bir da- yanılmaz mı oluyor ne? Yıllardır insana, gazeteciliğe ya- tırım yapmayan medyanın, kısır, tek kaynaklı haberle- ri, hali pür melali, izinlerin de arttığı, haberlerin kuruduğu böyle tatil dönemlerinde çok daha bir göze batıyor... Tabii ne dünya ne de ülkemiz, felaketler yüzünden ha- ber sıkıntısı, kısırlığı bile yaşayamıyor. Ancak felaket ha- berlerinde özensizlik, kalitesizlik çok daha dayanılmaz bir tablo oluşturuyor... Adı doğalgaz, neresinden bakarsanız bakın başıbo- zukluğun, sorumsuzluğun kurbanı, cinayeti niteliğindeki faciada, 7 üniversiteli gencin cesetleri binadan çıkarı- lırken, kesilmeyen can yakınlarının çığlıkları... Kardeşiniz, çocuğunuz, can arkadaşınızın cesedi çıkarılırken na- sıl durabilirsiniz ki... İnsanların bu en acılı, en çaresiz an- larının sesleri, görüntülerini böyle saatler süren yayın akışı içinde bir daha bir daha, yakın plan yansıtmaya hakkımız var mı? En sadist, en mazoşist duygularımı- zı besleyen, habercilik olarak çok da ucuza mal olmuş en sansasyonundan yayın akışları ile milyonlar, çoluk- çocuk üzerinde nasıl bir etki, ruh hali yaratıyoruz? Sözde haberleri zenginleştirmek üzere bir dizi ayrıntı da var elbette; emeksiz, rasgele, tek elden, en so- rumsuzundan toparlanmış olarak. Daha önce zehir- lenmiş üst kattaki aile üzerinden yazılan senaryolar öy- lesine çelişkili ki... Büyük olasılıkla tümüne yakını uy- durulmuş. Tıpkı rüşvetle alınmış kombi kullanım ruh- satı öyküsünden, kombiye ilişkin tüm işlemlerin ku- sursuz, yasal olduğu, ölümlerin kombi zehirlenmesi ile ilişkisiz kaldığı bilgilerine kadar... Tamam 1 Ocak resmi tatil günü, facianın yaşandığı bina boşalmış, aileler dağılmış, olup bitenlerin gerçek bilgisine ulaşmak gerçekten çok zor. Ancak ne yanın- dan bakarsanız bakın, böylesine uydurulmuş duygu sö- mürüsü öyküleriyle, bilgi kirliliği, sansasyon, kısır, çok kötü haberleri sakız gibi çiğneyerek, bozuk plak gibi tak- mış olarak nereye varıyoruz? Olayın dehşeti boyutun- da geniş verilmesi zorunluluğu ile haberin geliştirilme- mesi, güdüklüğü karşısında yapılan ucuz gazetecilik ger- çekten kulak tırmalıyor... Sanki sözde neşeli, şık verilmeye çalışılan yeni yıla giriş haberleri daha bir güzel anlamlıymış gibi. Bu ka- dar çok kanalla bu kadar şişirme eğlence programla- rının, sözde eğlendirici sunuşların birbiri ile bayma ko- nusunda yarışmaları yetmezmiş gibi... Daha önce ye- ni yıla girmiş kentlerin görüntüleri ile verilen haberlere kazara dikkatle baktıysanız, yazılı bir yıl öncesinin bi- le silinmesi atlanarak, özensiz kullanıldıklarını fark et- miş olmalısınız. İnsanı aptal yerine koymak buna de- niyor galiba. Yeni yıla daha önceden girmiş dünya kent- lerinin yeni görüntülerini zamanında ekrana taşımanın bile bir maliyeti var elbette. Bana en çok, bir yandan Gazze’de yeni yılda kesil- meyen insanlık dramının haberleri verilirken söylenen- ler ile görüntülerin çelişkisi battı durdu. Haberlerde İs- rail’in bölgeye gazeteci giriş çıkışını yasakladığı, görüntü çektirmediği bilgisi ile yan yana, geçmişin aynı yerler ya da başka yerlerden insan trajedilerinin görüntülerinin ve- rilmeye kalkışılması çok daha bir etik kirlilik oluyor. Resmi açıklamalarla 500’e yaklaştığı bildirilen ölü sa- yısı yanında aslında en kulak tırmalayıcı bilgiler, dün- ya ölçeğinde tepkiler ve tartışmalar üzerinden oluyor. Hiçbir işe yaramayan, daha doğrusu caydırıcı içerikte olamayan, cılız, insan haklarından yana içten tepkiler ile sahte olanları birbirinin içine girmiş, daha cızırtılı bir takılı plak sesi gibi çınlıyor... En kulak tırmalayanları el- bette çıkarları, siyasi ilişkileri ile göbekten ABD’ye, em- peryalist politikalara bağımlı, siyasal İslam üzerinden siyaset yapanlar cephesinden... Çıkar, ticari, iktidar iliş- kileri ile gerçek suç ortakları, nedense en süslü cüm- lelerle saldırıları en çok kınamak noktasında kalıyorlar... Doğrusu petrol şeyhlerinin sırıtan ikiyüzlü görüntü- leri ile bizimkilerin arasında olsa olsa düzey farkı var sa- yılabilir. Başbakan Erdoğan bu insanlık dramında olumlu rol oynamak adına yeni yıla giriş saatlerini Ortadoğu se- ferinde geçirdikten sonra ayağının tozu ile geldiği Tür- kiye’e, hangi kaygıyla bilemem, Gökçek’in adaylığını açıklayıverdi. Şimdi isterseniz ciddi ciddi “Niye bu ka- dar tartıştırdı” sorusuna yanıt bulmaya kalkışmak gaf- letinde bulunun. Adayını tartıştırmakla yıprattığını dü- şünenler yanılmıyorlar mı? Gül’ün adaylığı kadar Gök- çek’in adaylığında da tartıştırmalar, olmazları olura çe- virme yöntemi olmalı. İstemeden, zorunlu olarak.. gö- rüntüsü ile tepkilerin gazı alınıyor. Başbakan Erdoğan, Gökçek’in medya tarafından mağlup ilan edildiği açık oturumun ardından adaylığını açıklaması ile, bir sürü yok- lama yapmış, görüş almış, çaresiz, demokratik(!) verilmiş en son kararı arasında, parti içi tepkiler anlamında bi- le büyük farklar olmalı değil mi?.. soner@cumhuriyet.com.tr Batõ hattõndan 40 milyon, Mavi Akõm hattõndan da 35 milyon olmak üzere toplam 75 milyon gaz geliyor Kesinti Türkiye’yi etkilemiyor BELARUS DEVALÜASYONA GİRDİ Belarus Merkez Bankasõ, Uluslararasõ Para Fonu (IMF) ile 2.5 milyar dolarlõk kredi anlaşmasõnõn bir gün sonrasõnda, ülkenin para birimi rublede yüzde 20 oranõnda devalüasyona gidildi- ğini ve gösterge faizin artõrõlacağõnõ açõkladõ. Devletin önemli ölçüde pay sahibi olduğu Belarus ekonomisi, glo- bal krizden komşularõ Rusya veya Ukrayna kadar etki- lenmemesine rağmen para birimini ABD Dolarõ karşõsõnda taban değer olan 2.200’ün üzerinde tutmak için döviz re- zervlerinin bir bölümünü harcamak zorunda kalmõştõ. İŞÇİ KIYIMI SON GAZ DEVAM EDİYOR Componenta Dökümcülük Tica- ret ve Sanayi AŞ, 425 kişinin iş akitlerini fesh edecek. Compo- nenta’dan İMKB’ye gönderilen açõklamada, planlanan üretim temposuna yeniden ulaşma ola- sõlõğõnõn belirmesi halinde bu su- retle işten çõkartõlmak zorunda ka- lõnan çalõşanlarla, yeniden yola devamõn temenni edildiği vur- gulanarak, bu kararlarõn Türk Metal Sendikasõ ile tam uyum içe- risinde alõndõğõ kaydedildi. Bu arada 1300 çalõşanõ bulunan Türk Pirelli Lastikleri AŞ’nin Köseköy beldesindeki fabrika- sõnda 25 Aralõk’ta ara verilen üre- tim yeniden başladõ. 200 TL’LİK BANKNOTLARDA HATA Merkez Bankasõ, 1 Ocak’ta dolaşõma çõkarõlan 200 Türk Lirasõ’ndaki ‘İKİYÜZ’ iba- resinin bitişik yazõlmõş olmasõnõn, para ile ilgili belgelerdeki ve kõymetli evraktaki sayõlarõn yazõm kuralõna ve 1939’dan bu yana oluşan teamüllere uygun olduğunu bildirdi. Dil bilimciler, “Banknotun ön yüzündeki ‘İKİYÜZ’ yazõsõ, ‘Sayõlarõn her rakamõnõ ve basa- mağõnõ gösteren sözcük ayrõ yazõlõr’ kuralõna uy- muyor” demesi üzerine açõklama yapan Merkez Bankasõ, para ile ilgili belgelerde ve kõymetli evrakta geçen sayõlarõn bitişik yazõldõğõnõ belirtti. REUTERS (İSTANBUL) - Gazprom’un Ukrayna’ya verdiği gazõn önce yüzde 75’ini son- ra tamamõnõ kesmesi, tüm dikkatleri Türki- ye’nin durumunda topladõ. Reuters’a bilgi veren BOTAŞ yetkilisi, Türkiye’ye halen Batõ hattõn- dan 40 milyon, Mavi Akõm’dan da 35 milyon ol- mak üzere toplam 75 milyon metreküplük gaz akõşõnõn sürdüğünü bildirdi. Kontratlara göre Tür- kiye batõ hattõndan 42 milyon m3 gaz alõyor, an- cak bu seviye günden güne değişebiliyor. BOTAŞ yetkilisi, “Herhangi bir kesinti beklemiyoruz. Ancak böyle bir durumla kar- şılaşılması halinde gerekli hazırlıklar mevcut” dedi. Çorum kompresör istasyonunun devreye girmesiyle Mavi Akõm’dan gaz çekişinin daha da artabilecegini vurgulayan yetkili, “Batı hat- tında sorun olursa Mavi Akım’dan günlük çe- kiş 50 milyon m3’e kadar çıkabilir. Bu da so- run yaşanmasını engeller” dedi. Depolarõn dolu olduğunu, arz sorunu yaşan- mayacağõnõ kaydeden yetkili, bir gaz kesintisi- nin gündemde olmadõğõnõ belirtti. Enerji Bakanlõğõ’ndan bir yetkili ise İran’dan gaz akõşõnõn da normal seviyede devam ettiğini ifade ederek “Sorun yok ve beklemiyoruz. Ge- çen yıllarda ocak ayı başında yaşanan sorun bu kez yaşanmayacak” dedi. Öte yandan Rusya, doğalgaz satõş anlaşmasõ hükümleri konusunda devam eden anlaşmazlõklar sonrasõnda Ukrayna’ya doğalgaz satõşõnõ dur- dururken kendilerine olan doğalgaz sevkõyatõn- da kesinti olabileceğinden endişelenen Avrupa ülkelerine güven vermek için bu ülkelere do- ğalgaz sevkõyatõnõ arttõrdõ. Uzmanlara göre ise batõ hattõndan gelen gazõn basõncõnõn düşmesi halinde, ilk etapta batõ hat- tõndan gaz alan iller etkilenecek. Batõ hattõndan gelen gazõn büyük kõsmõnõ Marmara Bölge- si’ndeki santral, sanayi tesisleri ve konutlar kullanõyor. Batõ hattõndan İstanbul, İzmit, Bur- sa ve Adapazarõ gaz alõyor. Ankara ise Mavi Akõm Projesi’nin 2003’te devreye girmesiyle, bu hattan gelen gazõ kullanmaya başladõ. İran gazõ da ana boruyla Ankara’ya ulaşõyor. BOTAŞ’tan üst düzey bir yetkili, Rus enerji devi Gazprom’un Ukrayna’ya 1 Ocak’tan itibaren verdiği gazõ kesmesinin Türkiye’yi etkilemediğini söyledi. Gazõn kesilmesi halinde ise İstanbul, Bursa, İzmit ve Adapazarõ etkilenecek. UKRAYNA-RUSYA Restleşmede kaybeden Ukrayna oldu DENİZ BERKTAY KİEV - Rusya’nõn Ukrayna’ya doğal- gaz akõşõnõ tamamen durdurmasõnõn ar- dõndan Ukrayna, kendilerinin Avrupa’ya Rus gazõnõn transit akõşõnõ durdurmaya- caklarõ yönünde açõklamalarõ yoğunlaştõrdõ. Rusya’dan Avrupa ülkelerine giden do- ğalgazõn yüzde 80’inin Ukrayna toprak- larõndan geçmesi, Rusya ile Ukrayna ara- sõndaki anlaşmazlõklarõn Rus doğalgazõnõn tüketicisi olan ülkelerde kaygõ uyandõr- masõna neden oluyor. Ukrayna Devlet Başkanõ Viktor Yuşçenko; Almanya Başbakanõ Angela Merkel, Fransa Dev- let Başkanõ Nicolas Sarkozy ve Avrupa Komisyonu’na yazdõğõ mektuplarda, Uk- rayna’nõn Rusya’ya doğalgaz borçlarõnõ ta- mamen ödediğini ve mevcut sorunun, ye- ni fiyatõn belirlenmesi konusundan kay- naklandõğõnõ anlattõ. Rusya’nõn yõlbaşõndan önce Ukray- na’ya Rus doğalgazõnõn bin metrekübü için 2008’in fiyatõ 179.5 dolar yerine 250 do- lar teklif etmesine karşõlõk Ukrayna, öde- yebilecekleri fiyatõn en fazla 201 dolar ola- cağõnõ söylemiş, ancak Yuşçenko, 210 do- larõn kendileri açõsõndan üst sõnõr olduğu- nu dile getirmişti. Öte yandan, Gazprom Başkanõ Aleksey Miller, son olarak, Ukraynalõlarõn kendi- lerine sunulan indirimli fiyatõ kabul et- memeleri halinde, Ukrayna’ya doğalgazõn bin metrekübünü 400 dolardan satacakla- rõnõ duyurdu. Ukrayna devlet petrol ve do- ğalgaz idaresi Neftegaz ise, Gazprom’a, böyle bir durumda, kendilerinin de Rus- ya’dan doğalgazõn transit geçiş ücretini pi- yasa fiyatlarõ düzeyine çõkarmasõnõ talep edeceklerini ifade etti. Ayrõca, Rusya, Ukrayna’ya dolaylõ yoldan, transit gazõ çal- ma suçlamasõnõ yöneltiyor. Gazprom Uk- raynalõ yetkililerin, tarafsõz gözlemcilerin doğalgaz ölçüm istasyonlarõna girmeleri- ne izin vermediğini söyledi. TİM verilerine göre 2008’in en büyük ihracatçı firması TÜPRAŞ olurken onu sırasıyla Ford Otomotiv ve Oyak Renault izledi. İhracat şampiyonu firmalar arasında otomotiv sektörünün ağırlığının hissedildiği 2008’de, Tofaş ve Toyota da 4 ve 5. sıraları paylaştı. Geçen yıl Türkiye’nin en büyük 10 ihracatçı firması arasında yer alan Arçelik ve Diler Dış Ticaret ise bu yıl listeye giremedi. TİM verilerine göre ihracat aralõk ayõnda yüzde 25 gerileyerek 7.1 milyar dolarda kaldõ İhracatta kan kaybı sürüyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Küresel krizin etkisiyle ihracattaki ivme kaybõ sürüyor. Türkiye İhra- catçõlar Meclisi (TİM) verilerine gö- re, aralõk ayõnda ihracat yüzde 25 ge- rileyerek 7.1 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracat geçen yõlõn ta- mamõnda önceki yõla göre yüzde 20.3 artarak 127.5 milyar dolara yükseldi. TİM Başkanõ Mehmet Büyükek- şi, “2008 yılı ihracatı ve 2009 yılı beklentileri”ne ilişkin düzenlenen basõn toplantõsõnda, 2008 Aralõk ayõnda sanayi ürünlerinde 5 milyar 795 milyon dolar ihracat sağlandõğõnõ ifade ederek, yüzde 28.95’lik düşüş meydana geldiğini söyledi. Büyükekşi, sektörler bazõnda ba- kõldõğõnda 19 sektörün 2008’i 1 mil- yar dolarõn üzerinde ihracatla ka- pattõğõnõ belirterek, ülkeler bazõnda da 28 ülkeye 1 milyar dolarõn üze- rinde ihracat gerçekleştirildiğini ifa- de etti. 2009’un zor geçeceğine işa- ret eden Büyükekşi, son 7 yõldõr iz- lenen düşük kur politikasõ nedeni ile öz kaynaklarõ zayõflamõş olan fir- malarõn bankalarõn finansal korku- lardan kaynaklanan stres ve panik- lerine kurban edilmemesi gerektiği- ni aktardõ. İhracatõn artõrõlmasõ için bir dizi ta- lepte bulunan Büyükekşi, bunlarõ istihdam üzerindeki yüklerin bir sü- re radikal şekilde düşürülmesi, ver- gi ve SSK borcu olmayan firmalarõn işçi çõkarmamak koşuluyla SSK ve muhtasarlarõnõn yüzde 25’inin 1 yõl süreyle işsizlik fonundan ödenmesi olarak sõraladõ. Büyükekşi, “2009 bizim ağlayıp sızlandığımız bir yıl olmayacak. Tam tersine mücadele ettiğimiz ve atak yaptığımız bir yıl olacak. Kartacalı komutan Hannibal’in dediği gibi; ya bir yol bulacağız ya da bir yol açacağız” dedi. ŞAMPİYON SEKTÖRLER TİM verilerine göre, 2008’de en fazla ihracat yapan sektör 24.7 milyar dolarla otomotiv ve yan sanayi olurken bunu 19.3 milyar dolarla demir çelik, 15.7 milyar dolarla da hazõr gi- yim ve konfeksiyon sektörü iz- ledi. En fazla ihracat artõşõ ya- kalayan sektör ise yüzde 70.6’lõk artõşla demir çelik ol- du. Toplam ihracatta yüzde 86.8’lik paya ulaşan sanayi sektörleri ise 2008’de bir ön- ceki yõla göre yüzde 20.4 artõş yakalayarak 110.6 milyar do- larlõk ihracat gerçekleştirdi. Tarõm sektörlerinin ihracatõ ise geçen yõla göre yüzde 19.4 artõşla 13.5 milyar dolar sevi- yesinde gerçekleşti. Madenci- lik sektörü ise 2008’i yüzde 19.9 artõşla 3.2 milyar dolar ih- racatla tamamladõ. İhracat rakamlarının açıklandığı toplantıda ko- nuşan Devlet Bakanı Kür- şat Tüzmen, “2003-2008 döneminde Türk Lirası aşırı değerlenmeseydi Türkiye cari açık sorunu yaşamaz, cari fazla verirdi” dedi. Küresel krizin Türki- ye ekonomisine olan etkilerinin ilk ihracatta hissedildiğine işaret eden Tüzmen, “Küresel kriz başgös- termeseydi yıllık ihra- catımız 136 milyar do- lara ulaşabilirdi. 2007 itibarıyla dış ticaret açığı 54 milyar dolar da- ha düşük, yani 62.8 milyar dolar ye- rine 8.8 milyar dolar olurdu” dedi. HEYET 10 GÜN ÇALIŞMALARDA BULUNACAK IMF 20. stand-by için haftaya Türkiye’ye geliyor ANKARA (AA) - Türkiye Masasõ Şe- fi Rachel van Elkan başkanlõğõndaki Uluslararasõ Para Fonu (IMF) heyeti haf- taya gelecek. Heyet, yaklaşõk 10 gün Türkiye’de kalarak, stand-by anlaşmasõnõn altyapõsõnõ hazõrlayacak. Heyetin, yeni stand- by ve Türkiye’nin fi- nansman ihtiyacõ ko- nusunda rapor ha- zõrlayarak fonun ic- ra direktörleri ku- ruluna sunmasõ bek- leniyor. IMF ile an- laşmaya varõlmasõ du- rumunda, kredinin ilk diliminin ocak ayõ içinde sağlanabileceği belirtiliyor. Öte yandan, hemen mali destek imkânõ sağ- lamasõ ve kotanõn üstünde bir kredi alõ- nabilmesi açõsõndan kõsa vadeli bir stan- dart stand-by’õn tercih edildiği öğrenil- di. Standart stand-by’õn 1.5-2 yõl vade- li olacağõ da kaydediliyor. Uluslararasõ piyasa koşullarõnda düzelmenin sağ- lanmasõ halinde, gelecek yõlõn ikinci ya- rõsõndan sonra ihtiyati stand- by’a da geçilebileceği ifade ediliyor. Kasõm ayõna kadar, sõkõ mali disiplin ve yatõrõmlara fren ta- lep eden IMF, küre- sel krizin de derinle- şerek reel sektörü et- kilemesi üzerine, an- laşmalarõnda daha es- nek bir düzenleme pren- sibini kabul etti. IMF ile şimdiye kadar 19 defa stand-by anlaşmasõ yapan Türkiye bugüne kadar sadece son 2 anlaşmayõ başarõyla ta- mamlayabildi. Ekonomi Ser- visi - Siyasetten ay- rõldõktan sonra kü- resel õsõnma konusun- daki çalõşmalarõ ile gündeme gelen eski ABD Başkan Yar- dõmcõsõ Al Gore Baymak ile õsõnõyor. Küresel õsõnmayõ anlattõğõ “Uygunsuz Gerçek” bel- geseli ile belgesel dalõnda 2007 yõlõ Oscar ödülünün yanõ sõra küresel õsõnma konusunda verdiği konferanslar ile 2007 yõlõ Dünya Barõş Ödülü’nü alan Albert Arnold Gore, Baymak ürünlerini seçti. Isõt- ma soğutma sektöründe faaliyet gös- teren Baymak’õn verdiği bilgiye gö- re, Al Gore evinde Baymak’tan aldõğõ güneş kolektörleri ile õsõnõyor. Kanada bayisi aracõlõğõyla Al Gore’un evine monte edilen Bay- mak güneş kolektörleri oldukça ve- rimli olarak kullanõlõyor. Ekonomi Servisi - Danõştay 13’üncü Dairesi, Tür- kiye’nin üçüncü büyük gaz dağõtõm şirketi İzmit Gaz Dağõtõm Sanayi ve Ticaret AŞ’nin (İZGAZ) yüzde 100’üne tekabül eden hisselerinin blok olarak satõş yöntemiyle özelleştirilmesine ilişkin ihale ilanõ ve ilanõn dayanağõ Kocaeli Büyükşehir Belediye Mec- lisi’nin 18 Nisan 2008 tarihli kararõnõn yürütmesi- nin durdurulmasõ istemini reddetti. TMMOB Makine Mühendisleri Odasõ, İZGAZ’õn blok olarak satõş yöntemiyle özelleştirilmesine iliş- kin ihale ilanõ ve ilanõn dayanağõ Kocaeli Büyük- şehir Belediye Meclisi’nin 18 Nisan 2008 tarihli ka- rarõnõn iptali ve yürütmesinin durdurulmasõ istemiyle Danõştay’da dava açmõştõ. Davayla ilgili ilk ince- lemesini yapan Danõştay 13’üncü Dairesi, söz ko- nusu işlemlerin yürütmesinin durdurulmasõ istemini oybirliğiyle reddetti. İZGAZ ihalesinde en yüksek teklifi Gaz de France şirketi vermişti. 2008’de 127.5 milyon dolarlõk ihracat gerçekleştiren Türkiye’nin ihracatõ bu yõl 109 milyar dolara gerileyecek. Hükümet politikasını eleştirdi IMF heyeti çalışmalarda bulunmak üzere haftaya Türkiye’ye gelecek. Anlaşma sağlanması halinde kredinin ilk diliminin ocak ayı içinde sağlanabileceği belirtiliyor. İZGAZ’da özelleştirmeye devamÇevreci Al Gore’u Baymak ısıtıyor