Katalog

8 TEMMUZ 2008 SALI CUMHURİYET SAYFA SAGLIK Tütün kullanımının azaltılması, sağlıklı beslenme, enfeksiyondan korunma ve sağlık taramaları koruyucu önlemler Geç kalmadan savaş açılmahİstnııbul Haber Servisi - Tüm dünyada bir halk sağlığı sorunu olan kanser, genç-yaşh, kadın-erkck vc çocuk ayınnadan herkesi tclıdit ediyor. Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) raporuna göre, 2000 yılında 6.2 milyon insan kanserden öldü ve önlem alınmazsa bu rakam 2020 yılında 10 milyona çıkabilir. Sağlık Bakanlığı'nın verilerine göre isc Türkiyc'de 2006 yılında 150 bin kişi kanser hastalığına yakalandı, Uzmanlar, kanserden ölümleri azaltmak için, tütün kullanımının azaltılması, sağlıklı beslenme, enfeksiyondan korunma ve sağlık taramalannı öneriyorlar. Lösemili Çocuklar Vakfı (LÖSEV), Dünya Sağlık Örgütü'nün 2003 yılında yayımladığı rapora dayanarak LÖSEV'in, Dünya Sağlık Örgütü'nün 2003yılında yayımladığı rapora dayanarak hazırladığı broşürde yer alan bilgilere göre 2000 yılında 6.2 milyon insan kanserden öldü ve önlem alınmazsa bu rakam 2020 yılında 10 milyona çıkabilir. Ölümlerin en çok görüldüğü bölge 1 milyon 752 bin 100 ile Doğu Asya oldu. Doğu Asya 'yı 800 bin 200 'le Güney Orta Asya takip ederken 636 bin ile Kuzey Amerika üçüncü sırayı aldı. Ölümlerin en az görüldüğü bölge ise 48 bin 600'le Avustralya oldu. bir broşür hazırladı. Broşürde rapordaki çarpıcı verilere dikkat çekildi. Bu verilere göre, dünyada kanser 6.2 milyondan fazla can aldı, yani dünyadaki tüm ölümlerin yüzde 12.6'sı kanser nedeniyle oldu. Doğu Asya ilk sırada Ölümlerin en çok görüldüğü bölge 1 milyon 752 bin 100 ile Doğu Asya oldu. Doğu Asya'yı 800 bin 200'le Güney Orta Asya takip ederken 636 bin ile Kuzey Amerika üçüncü sırayı aldı. Ölümlerin en az görüldüğü bölge ise 48 bin 600'lc Avustralya oldu. Ancak nüfusa oranla bakıldığmda, yüzde 25'ten fazla ölüm oranı ile Kuzey Amerika, Kuzey Avrupa ve Avustralya önde yer aldı. Kanser vakalarının lıızla arttığı açıklanan rapora göre, 2000 yılında 10.1 milyon olan yeni kanser vakası, 2020 yılında yüzde 50'lik aıtışla 15.7 milyon olabilir; önlem alınmazsa 2000 yılında 6.2 milyon olan kanserden ölcn kişi sayısı 2020 yılında 10 milyona çıkabilir. Rapora göre en büyük artış, gelişmekte ve endüstrilcşmekte olan ülkelerde görülüyor, tütün kullanımını reddeden ve daha sağlıklı bir yaşam tarzını benimseyen ülkelerde ise artış eğilimi göreceli olarak daha az. 2020 yılına kadar kanser vakalarının yüzde 50 oranında artacağına dikkat çekilcn rapora göre, önümüzdeki 20 yıl içinde Türkiye'de çevremizdc her beş kişiden biri kanser olacak. Kanserden ölümlerin yüzde 43'ünün tütün kullanımı, beslenme ve enfeksiyon kaynaklı olduğu vurgulanan raporda, bu üç unsurun 2000 yılında 4 milyon yeni kanser vakasmın çıkmasından sorumlu olduğu vurgulandı. 6.5 milyon hayat kurtarılabilir Raporda aynca tütün kullanımından vazgeçilnıesi, sağlıklı beslenme, hareketli yaşam, sağlık taraması ve erken teşhisle 2020 yılında 2 milyon, 2040 yıhnda da 6.5 milyon kişinin hayatının kurtanlabileccği vurgulandı. Akciğer kanserinin tam kanser türleri içerisinde en öldürücü olduğu ve erkeklerdc de kadınlara oranla daha fazla akciğer, midc, yutak ve mesane kanserinc yakalanıldığma dikkat çekilcn raporda, enfeksiyonlar tarafından tetiklenen karaciğer, mide, rahim ağzı kanserlerinin de gelişmekte olan ülkelerde daha fazla görüldüğü kaydedildi. Raporda, sağlıklı beslenme ve hareketli bir yaşam tarzı ile kanser vakalarının üçte bir oranında engellenebileceği, fıziksel aktivite, fazla kilolardan kaçınma, bol miktarda taze meyve-sebze tüketimiylc, göğüs, kolon, ağız boşluğu, akciğer, rahim ağzı ve diğer kanserlerc yakalanma riskinin azaltılabilcceği belirtildi. Söz konusu raporda DSÖ Genel Direktörii Dr. Gro Harlem Brudtland, eldeki bilgilere görc dünyadaki 10 milyon kanser vakasmın en az üçte birinin önlenebileccğini, erken tanı konularak tedavi edilebileceğini belirtti. Uluslararası Kanser Savaş Örgütü (UICC) Başkanı Dr. John R. Seffrin de kanserin, insan yaşamını tehdit etmesine karşın en çok önlenebilcn ve tedavi edilebilen hastalık olduğunu vurguladı. LÖSEV Başkanı Dr. İJstün Ezer de çok geç olmadan, kansere karşı savaş açma çağrısında bulundu. 'ÇOCUK KANSERT Aîlelerin yapması gerekenler İÜ CTF Çocuk Hematoloji-On- koloji Anabilim Dalı ve Kanserli Çocuklara Umut Vakfı Başkanı Prof. Dr. lnci Yıldız, Aile Evi projesi kapsamında çocuklarda göriilen kanser türleri, belirtileri, tedavi yöntemleri ve ailelerin yap- ması gerekenler konusunda "Ço- cuk Kanseri" isimli bir kitap ka- leme aldı. Kitapta çocukları kan- sere yakalanan ailelere çaresizliğe kapılmamalarını, sabırlı ve yapıcı olmalarını tavsiye eden Prof. Yıl- dız, çocuğun vücudundaki herhan- gi bir şişlik, kitle bulgusu, iştah- sızlık, keyifsizlik, halsizlik, kemik ve eklem ağrılarının anne babalar için ııyarıcı olması gerektiğini söylüyor. Günümüzde çocuklarda kan kanserinin yüzde 80, lenf bezi kanserinin yüzde 80- 90, kas ve kemik tümörlerinin yüzde 70- 80 oranında iyileşebildiğine dikkat çeken Yıldız, çocukiuk çağında lösemi ve beyin tümörünün en sık göriilen kanser türü olduğunu ifa- de ediyor. Kansere yakalanan ço- cukların yaş sıralamasına görc de- neyimledikleri duygusal aşamaları kaleme alan Yıldız'a göre kansere yakalanan 5 yaş altı çocuklar terk edilme, koparılma, yalnı/Jık kay- gısı yaşarken 6-10 yaş arası ço- cuklarda beden hasan kaygısı, er- ken ve ergen öncesi dönemde ise ölüm kaygısı ve beden görünfüsü kaygısı yaşıyor. 'Kansere karşı el ele' Sağlık Bakanlığı Kanscrle Sa- vaş Dairesi Başkanlığı vc Sağlıkta Umut Vakfı işbirliğince "Kansere Karşı El Elc, Hasta Savunuculu- ğu Güçlendirme Projesi" hayata geçiriyor. Türkiye'de kanser has- talığı hakkında farkındalığı arttır- maya, kanserle ilgili tüm paydaş- ların birbirleriyle iletişimini ve hasta savunuculuğu gruplarının sağlık tartışmalarına katılımını güçlendinncyi aınaçlayan projede, kanserli hastalar için güncel duru- mu değcrlendinnek ve tartışabil- mek üzere aktif bir "Kanser lleti- şinı Ağı Plalformıı 1 " oluşturulma- sı planlanıyor. Proje çerçevesindc oluşturulacak platform 3 ayda bir kez toplanarak kanserli hastaların güncel durumunu değerlendirecek ve toplantılar düzenleyecek. Kan- ser lletişim Platformu temsilcile- rinden hasta savunuculuğu grupla- rına destek vermek üzere "Kan- ser lletişim Ağı Komitesi" de oluştuaılacak. Bu komitc ise kan- ser alanında faaliyet gösteren has- ta savunuculuğu gruplarma yöne- lik eğitimleri koordinc edccek, global ve Avrupa Birliği esaslı ile- tişim ağı ve destek ağı oluşturma fırsatlannı değerlendirecek. Kan- ser lletişim Platformu ise yılda dört kez toplanarak yaptıkları top- lantıları kamuoyuyla paylaşılacak. Bazı kanser türleri, belirtileri ve korunma yolları Dünyada her yıl 10 milyon insan kansere yakalanıyor. Uzmanlar, kan- sere yakalanma hızının aynı şekilde de- vam etmesi dunımunda, 2020 yılında 16 milyon insanın kanser olacağmı tah- min ediyorlar. Meme kanseri: Memede herhangi bir sertlik. kitle. meme uçlanndan ge- len akıntı, kan bu kanserin bclli başlı belirtileri arasındadır. Meme kanseri genellikle 50 yaştan sonra hiç çocuğu olmanıış, ilk çocuklarını 30 yaşından sonra doğuran, hiç emzinnemiş, ideal ağırlıklannın yüzde 40 üzerinde olan kadmlar ile cinscl olgunluğa gecikmiş olarak gclcn veya gecikmiş menopo- zu olan kadınlarda menopoz öncesin- dc göriilebilir. Her kadın ayda bir de- fa göğüslerini dıkkatlice eliylc mua- ycne etmclidir. 20 ile 40 yaş arasında olan kadınlann her 3 yılda bir göğüs- lerini bir hckime muayene ettirmesi de öııem taşır. 50 yaşından sonra manıo- grafi çektirilmeli. ailede meme kanseri varsa her yıl bir bu işlem nıtin olarak yinelenmelidir. Mide kanseri: Sıkhkla göriilen hazımsızhk, iş- tahsızlık, mide şişkinliği, kusma, yorgunluk, hal- sizlik, siyah dışkı ya da dışkıda göriilen kan, aşı- rı kilo kaybı başlıca belirtilerdir. Bu tür sorunlar- la karşı karşıya kalan kişiler en kısa zamanda bir hekime başvurmalıdır. Çrft kontrastlı boıyumlu mi- de grafısi ve gastroskopi, en duyarlı ve özgün ta- nı yöntemidir. Fazla tuzlu beslenme mide kaııse- rini arttınrken, bol taze sebze-meyve, beta-karo- ten vc vitamin C içeren beslenme, riski azaltır. Testis kanseri: Testislerde herhangi bir kitle ve- ya boyutlarında değişiklik ile bölgcsel ağrı, has- sasiyet hastalığm belirtileri arasındadır. Yaşlı er- Kanserde 5 yıl hayatta kalma oranı (%) Lösemi Yemek Borusu Kanserleri Meme Alt Sahra Afrikosı Toplam %37 Tütün Beslenme Avrupa (Kuzey, Güney, Batı) Toplam %49 Enfeksiyon * 6 Kanser ölümlerinin %43'ü tütün kullanımı, beslenme ve enfeksiyon kayııaklıdır kcklerdcn daha çok genç erkeklerde ortaya çıkar, normal yerine inmemiş testisler risk taşır. Ükgençlık yıllannın son dönemlerinden başlayarak tüm yaş- taki erkekler her ay testislerini muayene etmeli- diıier. Kolorektal (kalın bağırsak ve rektum) kanse- ri: Hastalığm belirtileri herhangi bir rektal (makattan gelen) kanama vcya dışkılama ahşkanlıklannda uzun dönemli değişiklik olarak ifadc ediliyor. Ai- le üyelerinden birinde geçmişte kolorektal polip (iyi huylu tümoral oluşum), kolorektal kanser veya kro- nik ülserleşmiş kolit olması, risk faktörlerindendir. 40 yaşın üzerinde olan kadın ve erkeklerin her yıl dijital rektal muayeneden geçmesi, 50 yaşın üze- rinde olan crkek ve kadınlann en azından iki yıl- da bir sigmoidoskop ile kolon içi nıuaycncsi yap- tımıası gerekmektedir. Fazla yağlı, yüksek prote- inli vc kalorili diyetle beslenen, fazla miktarda ct tükctcn, alkol kullanan, yetersiz kalsiyum, D vi- tamini alan, az hareket eden ve sigara kullananlarda kalın bağırsak kanseri riski artabilir. Akciğer kanseri: Rahatsız eden bir öksürük, ök- ' süriirken kan gelmcsi, akciğer iltihabı veya bron- şit nöbetleri, göğüste ağrı bu kanserin belirtile- rindendir. Sigara, özellikle astbest olmak üzere çev- re kirletici maddelere maruz kalmak akciğer kan- seri için risk faktörleri arasındadır. 40 yaşın üze- rinde olan herkesin bir göğüs röntgeni çektinne- si gerekir. Hastalıktan korunmak için sigara kul- lanmamak, içilen ortamlardan kaçınmak, asbest ve radona maruz kalmamak gerekir. Karaciğer (hepatoselüler) kanseri: Hepatit B, hepatıt C, alkol kullanımı, alfatoksinler (sağlıksız Kanserli çocuklar için 'Aile Evi' Kanserli Çocuklara Umut Vakfı (KAÇUV), lstanbul Üni- versitesi (İÜ) Cenahpaşa Tıp Fakültesi'nde (CTF) tedavi gö- rcn, maddi durumu iyi olmayan kansere yakalanmış çocuklara tedavilcri boyunca aile ve ya- kınlanyla ücretsiz kalabilecek- leri "Kanserli Çocuklar İçin Aile Evi" adlı bir kampanya başlattı. Kampanya çerçevesin- de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi yakınında bir "Aile Evi" kuru- lacak ve burada maddi sıkıntı- lar nedeniyle tedavileri aksayan çocuklar için hayati önem taşı- yan hijyenik ortam ve psikolo- jik destek iınkânı sunulacak. Gelirler KAÇUV'a Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Ço- cuk Hematoloji- Onkoloji Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. tiıci Yıl- dız'ın üstlendiği kampanya çer- çcvesinde bir müzik ve fotoğraf albüınü ile kitap hazırlandı. Ali Kocatepe ve Aysun Kocate- pe'nin bestelediği, Işın Kara- ca, Nükhet Duru, Orhan Gencebay, Yaşar, TRT lstanbul Çocuk Korosu'nun eş- lik ettiği müzik albümünün satışlarından elde edilecek gelirin KAÇUV'a bağışlanacağı be- lirtildi. National Geographic İnsan Dalı 2007 Türkiye birincilik ve dünya ikincilik ödülünü alan Ceren Karaçayır'ın "Oyun Değil Gerçek" konulu fotoğraflanndan olıışan ser- gi ve Prof. Yıldız'ın kaleme aldığı "Çocuk Kanseri" isimli bir kitabm satışlarından elde edilecek gelir yine Aile Evi kampanyasına bağışlanacak. Kampanyanın proje sorumlusu Yeditepe Üniversitesi Güzcl Sanatlar Fakül- tesi Grafık Bölümü Öğretim Üyesi Gürhan Yücel, kanserli çocuklar evi için 5 katlı bir bina almayı hedeflediklerini ve binanın da ortalama 1 milyon YTL fiyatının olduğunu belirterek kampanya ile bunun en az en az üçte birini toplamayı amaçladıklarım söyle- di. Yüccl, "Her yıl 2 bin çocuk kanser te- davisi için Cerrahpaşa'ya geliyor. Kenıo- tcrapi tedavisi gören ve Türkiye'nin farklı bölgclcrinden gelen çok sayıda çocuk, ke- moterapi boyunca hastanede kalamadığı için çeşitli nedenlcrle aileleriyle birlikte sokakta kalıyor. Aile Evi kanıpanyası ile bu çocukların insan onuruna saygılı, uy- gun bakım alanlarında kalmalarını sağla- yacağız" dedi. Kampanya kapsamında bir de poliklinik kunııayı tasarladıklarını anımsatan Yücel, projenin gerçekleşmesi durumunda eğitimi yarım kalan çocuklara eğitim imkânı sunacaklannı belirtti. koşullarda saklanan tahıllar, fuıdık, fıstıklarda olu- şaıı bir çeşit toksin) vc diğcr faktöıierin yol açtı- ğı siroz hastahğı, karaciğeıin kendinden çıkan kan- serinin görülme olasılığını aıltınr. Alkol kullanı- mının sınırlandınlması, hepatit B'ye karşı aşılanma ile risk azaltılmaktadır. Servikal (rahim boynu) kanser: Anonnal va- jinal kanama seı-vikal kanserinin belirtilerindcn- dir. Genital (cinsel) bölgelerde kabarcıklar oluş- turan dcri iltihapları veya genital siğil enfeksi- yonlan, ergenlik çağına geldikten bsa bir süre son- ra cinsel ilişkiye girme veya çok fazla cinsel iliş- ki partnerinin olması,18 yaşına gelen kadmlar ile seksüel olarak aktif olanlann her yıl Pap tcsti yap- tınnası vc pelvik muayeneden gcçmcsi gerekir. tdraryolu ve mesane kanseri: 50 yaşın üzerinde olan erkeklerde, çok fazla sigara içcnlcrde, geç- mişte kronik idrar yolu enfeksiyonlanndan rahatsız olanlarda daha fazla görülen hastalık, idrarda kan, sırt ağrısı, kilo ve iştah kaybı, sürekli ateş, anenıi (kansızlık) gibi belirtileri gösterir. Komplc fıziki muayene sırasmda yapılan mtın idrar tahlilleri id- rarda kan olup olmadığını (hematüri) gösterecektir. Eğer hematüri, anonnal bir doku bıılursa, biyop- si de dahil olmak üzere sistoskopik bir muayene yapabilir. Ağız kanseri: Genellikle 45 yaşın üstünde er- keklerde, çok fazla sigara içcnlerde ve özellikle çok fazla alkol kullanımı ile birlikte dumansız tütün kul- lananlarda (tütün çiğneyenlerde) daha fazla görülen ağız kanseri, ağız renginde herhangi bir değişik- lik veya ağızda iyilcşmeyen herhangi bir yara ile kendini gösterir. Ağızda iyileşmeyen yara olduğu takdirde doktora ya da diş hekimine başvurmak çok önemlidir. Gırtlak kanseri: Aşuı sigara vc alkol tüketiminin neden olduğu gırtlak kanseri, boğuk ses, ses kı- sıklığı, yutnıa zorlugu, acı, boyunda şişınc gibi be- lirtiler gösterir. Gırtlak kanserleri 60 yaş civarın- da en sık görülür. Sadece ses kısıklığından şikâ- yet ediliyorsa başkaca bclirtileryoksa ve kısıklık 2 haftada geçmezse doktora başvurmak önem ta- şır. Aynca boyunda şişme ve yutnıa zorluğu bir- kaç hafta sürerse de doktora başvurulmalıdır. Prostat kanseri: tdrara çıkmada zorluk, sırtın alt kısnıında sürekli bir ağn, pelvis veya kasıklann üst kısmında sürekli ağrı, idrarda kan gibi belirtileri vardır. 70 yaşın üzerinde olan erkeklerde daha faz- la göriiliir. 40 yaş üzerindeki erkeklerde periyo- dik tıbbi muayene yanında dijital (parmakla) rek- tal muayene de önemlidir. Cilt kanseri: Cilt kanserleri özellikle ultra- viyole ışınlar nedeniyle olmaktadır. Cilt kan- serinden korunmak için özellikle çocukiuk ça- ğında düzenli güneşten koruyucu krem kullan- mak, güneş ışınlarınm en tehlikeli olduğu sa- atlerde (11.00-15.00 arasında) güneşe çıkma- mak, şapka, uzun kollu giyecekler giyerek gü- neşten korunmak gerekmektedir. Bu önlemle- rin melanom türü cilt kanserlerinde ne kadar et- kili olduğu tam olarak bilinmemektedir. Ciltteki benlere dikkat cdilmeli, herhangi bir büyüme, ciltte kabarıklık, renkte koyulaşma veya sınır- lannda düzcnsizlik fark edildiğinde beklemeden mutlaka uzman doktora başvurulmalıdır.