Katalog

CMYB C M Y B 13 EKİM 2008 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA 15 ÇALIŞANLARIN SORULARI/SORUNLARI YILMAZ ŞİPAL Sosyal Güvenlik Yasasõ Kapsamõ (1) Sigortalõlar-Emekliler-Dullar-Yetimler 5510 sayõlõ Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlõk Sigortalarõ Yasasõ, yo- ğun eleştirilerden sonra 1 Ekim 2008’de yürürlüğe girmiştir. Yasa, anlatõmõ ve yazõlõmõ yönünden yanlõş anlaşõlmalara ve yo- rumlamalara çok açõktõr. Bunun da farklõ uygulamalara neden olaca- ğõ görüşündeyiz. Yasa üzerine yapõlan eleştiriler genelde yüzeysel ol- muştur. Bu konuda gereken aydõnlatõcõ, yol gösterici Yönetmelikle- re ve Genelgelere gereksinim kaçõnõlmazdõr. 28 Ağustos 2008 günlü Resmi Gazete’de yayõmlanan “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetme- liği”nin de uygulamalara yardõmcõ olamayacağõ görüşündeyiz. Bu nedenle. 5510 sayõlõ Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlõk Sigor- talarõ Yasasõ’nõ, gerek uygulama kapsamõna giren çalõşma, sosyal gü- venlik ve kamu personel yasalarõna, gerekse bu yasalar kapsamõnda çalõşanlar, emekliler, dul ve yetimlere göre gruplara ayõrarak incele- mek gereğini duyduk. İlk olarak da 5510 sayõlõ yasanõn kimleri ilgilendirdiği konusunda bir gruplaşma yaptõk. ( I ) SİGORTALI - EMEKLİ – DUL - YETİM: 1 Ekim 2008’den önce sigortalõ olanlar: 1. GRUP: Zorunlu Sigortalõ: 1.a) Emekli Sandõğõ İştirakçisi 1.b) SSK Sigortalõsõ 1.c) Bağ-Kur Sigortalõsõ 1.d) Özel Sandõk Sigortalõsõ (*) 2. GRUP: Sakat Statüsünde Zorunlu Sigortalõ: 2.a) Emekli Sandõğõ İştirakçisi 2.b) SSK Sigortalõsõ 2.c) Bağ-Kur Sigortalõsõ 2.d) Özel Sandõk Sigortalõsõ (*) 3. GRUP: Topluluk Sigortasõ Sigortalõsõ: 3.a) Emekli Sandõğõ İştirakçisi 3.b) SSK Sigortalõsõ 3.c) Bağ-Kur Sigortalõsõ 3.d) Özel Sandõk Sigortalõsõ (*) 4. GRUP: İsteğe Bağlõ Sigortalõ: 4.a) Emekli Sandõğõ İştirakçisi 4.b) SSK Sigortalõsõ 4.c) Bağ-Kur Sigortalõsõ 4.d) Özel Sandõk Sigortalõsõ (*) 5. GRUP: Emekli - Çalõşan: (Sosyal Güvenlik Kapsamõnda Çalõşan): 5.a) Emekli Sandõğõ Emeklisi 5.b) SSK Emeklisi 5.c) Bağ-Kur Emeklisi 5.d) Özel Sandõk Emeklisi (*) 6. GRUP: Emekli - Çalõşmayan: (Sosyal Sigorta Kapsamõnda Ça- lõşmayan): 6.a) Emekli Sandõğõ Emeklisi 6.b) SSK Emeklisi 6.c) Bağ-Kur Emeklisi 6.d) d) Özel Sandõk Emeklisi (*) 7. GRUP: Dul - Çalõşan: (Sosyal Güvenlik Kapsamõnda Çalõşan) : 7.a) Emekli Sandõğõ Dulu 7.b) SSK Dulu 7.c) Bağ-Kur Dulu 7.d) d) Özel Sandõk Dulu ( *) 8. GRUP: Dul - Çalõşmayan: (Sosyal Güvenlik Kapsamõnda Ça- lõşmayan): 8.a) Emekli Sandõğõ Dulu 8.b) SSK Dulu 8.c) Bağ-Kur Dulu 8.d) Özel Sandõk Dulu (*) 9. GRUP: Yetim - Çalõşan (Sosyal Güvenlik Kapsamõnda Çalõşan): 9.a) Emekli Sandõğõ Yetimi 9.b) SSK Yetimi 9.c) Bağ-Kur Yetimi 9.d) Özel Sandõk Yetimi (*) 10. GRUP: Yetim - Çalõşmayan (Sosyal Güvenlik Kapsamõnda Ça- lõşmayan): 10.a) Emekli Sandõğõ Yetimi 10.b) SSK Yetimi 10.c) Bağ-Kur Yetimi 10.d) Özel Sandõk Yetimi(*) (*) 506 sayõlõ Sosyal Sigortalar Yasasõ Geçici Madde 20 uyarõnca kurulan Bankalar, Sigorta Şirketleri, Ticaret ve Sanayi Odalarõ ve Bor- salar personelinin Özel Emekli Sandõklarõ. KİM KİME DUM DUMA BEHİÇ AK behicak yahoo.com.tr TARİHTE BUGÜN MÜMTAZ ARIKAN www.mumtaz-arikan.com (ÇÖPLÜK ÇOCUKLARI) TAYYAR ÖZKAN www.junkidz.com HARBİ SEMİH POROY 13 Ekim SAĞNAK NİLGÜN CERRAHOĞLU Wall Street: Açgözlülük İyidir! İtalyan TV’sinde bir cep telefonu reklamı var. Slo- ganı şu: “Life is now!” (“Hayat şimdi, hemen şu an- dır!” anlamında.) Hiç tercüme edilmeksizin, damardan, böyle, doğ- rudan doğruya İngilizce yayımladığı için, gördüğüm ilk günden dikkatimi çekti… Anglosakson kapitalizminin ’80’lerden bu yana dün- yaya pompaladığı temel yaşam felsefesinin özü bu gerçekte: Beklemeyeceksin, düşlerini ertelemeye- ceksin, egonu derhal tatmin edeceksin, arzularına - ne pahasına olursa olsun- hemen, şimdi sahip ola- caksın. “Life is now!” kazananların düsturu… Sen de ya ka- zananlardan olacaksın. Ya kaybeden. Kaybedenlerdensen, kendini yok varsay! Öyle ya; hayat sadece “şimdiden ibaretse” ve sen o şimdiyi adam gibi, layıkıyla yaşayamıyorsan, koy- ver gitsin… Hiç yaşama daha iyi. Slogan bunu ifade ediyor. Dünya borsalarının ser- best düşüşü haberleri arasında geçen gün gene bu reklama rastlayınca, aklıma birden Oliver Stone’un ünlü “Wall Street” filmi geldi. ‘İnsanlığı yukarı taşıyan güç!!!’ Hatırlar mısınız bilmem? Hani Michael Doug- las’ın yakışıklılığının tavan yaptığı ’80’li yıllar sonun- da oynamıştı da, acayip gişe rekorları kırmıştı. Sınır tanımayan ölçüde haris, acımasız ve ilkesiz bir borsa ajanını (Gordon Gekko) canlandırıyordu Douglas. Bu tiplemesiyle “Oscar” alan Michael Douglas; “Wall Street” kapitalizminin ana felsefesini -filmdeki baş ka- rakterin ağzından- şöyle özetliyordu: “Açgözlülük iyidir. Açgözlülük doğrudur. Açgözlü- lük işe yarar. Açgözlülük netlik getirir. Açgözlülük da- mardan girer ve evrimin ruhunun özüdür. Yaşam aç- gözlülüğü, para açgözlülüğü, aşk açgözlülüğü… Açgözlülüğün her türü, insanlığı yukarıya taşıyan baş- lıca güçtür.” Dünyayı bugünlere getiren “Hayat şimdidir!” düs- turunun ete kemiğe bürünmüş portresiydi o filmde Michael Douglas/Gordon Gekko. Bugün yaşadığımız -üretimde karşılığı olmayan- “Tü- ketin, tüketin, tüketin! Hiç mahzuru yok: Açgözlü olun… Tek bir hayat var. O da şimdi!” krizinin ilk alarmını ge- ne o film, “Wall Street” vermişti. Bugün herkes soruyor: “Dünyanın en büyük bor- saları, on beş günde nasıl tepetaklak oldu? Koca ko- ca ekonomiler nasıl böyle birdenbire cüceleşti? Hollywood’a rahmet okutan bu felaket noktasına na- sıl gelindi? Kural tanımayan bütün bu açgözlü bor- sacılar, bankacılar nereden çıktı? Orta halli insanlar na- sıl boylarından büyük kredi kartı borcuna battılar? Bu ‘mortgage’ felaketine nasıl sürüklendiler? Siyasi sınıf neredeydi? Olabilecekleri önden gören hiç mi çıkmadı? Sistem bütün bu olana bitene nasıl izin verdi?” İşte püf noktası burada. Sistem nasıl izin verdi… değil aslında. Gordon Gekko’nun “Wall Street”te ta- rif ettiği gibi tam: “Açgözlülüğün her türünü” sistem bizatihi önerdi, kamçıladı ve de özendirdi. Sanal refahla oyalama taktiği “Wall Street”in beyazperdeye taşındığı Reagan yıl- larında kucaklanan bu felsefe, II. Bush’un “küresel- leşme döneminde” yaygınlaştırılarak baş tacı edildi. “Credit Card Nation” (Kredi Kartı Ulusu) ve “Living with Debt” (Borçla Yaşamak) adlı kitaplarıyla tanınan, konunun bir numaralı uzmanı Robert Manning, bu derin krize yol açan süreci bakın şimdi -özetle- na- sıl tahlil ediyor: “Maliyet düşüren, çeşitliliği, dolayısıyla da tüketimi arttıran küreselleşme, başlangıçta avantaj sanıldı. Ama giderek başka bir şeyin farkına varıldı: Malların, ma- liyetlerin düşük olduğu başka ülkelerde üretilmesi, fi- yatları evet düşürüyor, çeşitliliği de arttırıyordu ama bu aynı zamanda Amerikalıların işlerini yitirmelerine, düşük maaşlarla istihdam edilmelerine yol açıyordu. Amerikan sistemi bu noktada işte orta sınıf ve işçile- ri yatıştırmak; uzun dönemde onları küreselleşme ger- çeğine ayak uyduracak kıvama getirmek amacıyla ‘ko- lay kredi’ ve ‘mortgage’ musluğunu açtı…” “Baak! Uçtu uçtu kuş uçtu!” yapmış yani Amerikan sistemi. “Sanal zenginlikle şimdi sen biraz oyalan” hesabı- na… Vatandaşlarıyla bir “mortgage’ını al, kredi kartınla takıl, geleceği sorgulama” paktı kotarmış. Küresel reklam, “Life is now!” kandırmacasıyla. Tesadüf Teşebbüs AKP geçen yasa döneminde Elektrik Piyasası Yasası’nda de- ğişiklik yaptı. Kamunun enerji alanında “gerektiğinde yatırım yapması”na ilişkin hüküm kaldı- rıldı. Kamunun, yani Elektrik Üretim AŞ’nin enerji yatırımlarından çe- kilmesi ne demek? Piyasanın tümüyle özele açıl- ması demek, dahası teşvikli ve kâr garantili ihale demek... İşte bu yasa değişikliğinin he- men ardından Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın eşi, 2 kızı ve oğlu tarafından kurulan AB Gı- da Sanayi Şirketi, Elektrik Piya- sası Düzenleme Kurulu’na baş- vurarak Bandırma’da termik santral kurmak üzere lisans baş- vurusunda bulundu. Hür teşebbüstür, bulunur... Burada asıl akıl karıştıran, te- şebbüsün tesadüflüğü. Yani te- şebbüsün, yasanın hemen çık- masından sonra hürleşmesi... Elektrik Mühendisleri Odası Başkanı Musa Çeçen, bu hür tesadüfü bizim için teknik açıdan yorumladı: “Unakıtanlar’ın, enerji alanını DUY (dengeleme ve uzlaştırma mekanizması) ile ‘kazan kazan’ koşulları ile düzenleyen, otoma- tik fiyatlandırma mekanizması ile yurttaştan sürekli zamlanarak kârlılığı garanti altına alınmış, tahsilatı ayrıca garantilenen bir alana girmemesi bizi çok ama çok şaşırtırdı! Maliye Bakanı Kemal Unakı- tan’ın eşi, 2 kızı ve oğlu tarafın- dan kurulan AB Gıda Sanayi A.Ş’nin EPDK’ye, Bandırma’da 600 MW kurulu güce sahip ola- cak termik santral kurmak üze- re lisans başvurusu yaptığı, Una- kıtanlar’ın yapacağı yatırımın maliyetinin en az 600 milyon dolar olacağı belirtiliyor. Mısır, yumurta, tavuk derken Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın ailesi hedef büyütmüş. Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın eşi Ahsen Unakıtan’ın yönetim kurulu baş- kanı olduğu, ayrıca yönetimde iki kızı ve oğlunun da bulunduğu AB Gıda Sanayi Tic. A.Ş’nin Balıkesir Bandırma’da ithal kömüre dayalı termik santral kurmak üzere baş- vurusu işleme konuldu. Unakıtanlar’ın termik santra- lında yıllık 4 milyar kilovat saat- lik üretim halinde, birim fiyat ortalamasının 10 Avro/sent or- talama kabulüyle yıllık ciro 400 milyon Avro olacaktır. Bu du- rumda -amortisman hariç- yüz- de 15-16 kârlılık hesabı yapıla- bilir. Bu durumda Unakıtanlar fi- nansman giderleri hariç 60 mil- yon Avro kazanma peşinde gö- rünmektedir. Bu ara bir sürü yatırımcının peşine düştüğü ya- tırım hevesi de zaten bu kara- borsa nedeniyle değil mi? Diğerlerine ayıp olmayan Una- kıtanlar için niye ayıp olsun ki?” OkurlarDerneği Nikbinlik dergisi, ODTÜ fizik amfisine sığışmış, odasız bir topluluğun ilk göz ağrısıydı. İlk al- tı sayısında PİA adıyla yayım- landı. Önceleri ODTÜ şiir ve edebiyat topluluklarının dergi- siydi. Serpildi, gelişti. Edebiyat ve kültür dergisi olarak yayın ya- şamını sürdürüyor. Nikbinlik dergisinin sahibi ve yazıişleri müdürü Ahmet Ant- men, şimdilerde okurları ve ya- zarları aynı çatı altında buluştu- ran bir derneğin tohumlarını at- maya çalışıyor. Önde gelen he- def, Okurlar Derneği’nin kurul- ması. Ölü Ozanlar Derneği gibi bir oluşum, düşlenen... Son sayısını “hayatta ve sa- natta boşluklar”a ayıran Nikbin- lik’te Ahmet Antmen, “İnsan, her şeyin hiç olmadığı kadar hızla ve sürekli değiştiği bir top- lumda tutunacak hiçbir dal bu- lamıyor. Uzattığı el hep boşluk- ta kalıyor” diye yazmış. Boşluktaki ellerin buluşması, Okurlar Derneği’nin kurulması di- leğiyle... Yerel yönetim seçimleri öncesi CHP’de Ankara için kulaktan kulağa do- laşmaya başlayan olası adayların sayı- sı artıyor: Anakent: Ankara Milletvekili Yılmaz Ateş, Eski ODTÜ Rektörü Ural Akbu- lut, Eski Ankara Belediye Başkanı ve SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın. Çankaya: Ankara İl Başkanı Yaşar Çatak, Eski Ankara İl Başkanı Levent Gök, Eski Çankaya Belediye Başkanı Haydar Yılmaz, Eski Ürgüp Belediye Başkanı Bekir Ödemiş, Türk Mühen- disler Birliği Derneği Başkanı Bülent Gürsoy, Ali Dinçer’in belediye baş- kanlığı döneminde ASKİ Genel Müdürü olan Levent Tosun, bir önceki seçim- lerde Yenimahalle belediye başkan ada- yı olan Ufuk Ataç, eski Devlet Bakanı İb- rahim Tez. Yenimahalle: Eski Türkiye Barolar Bir- liği Başkan Yardımcısı Ünsal Toker, Ufuk Ataç, eski milletvekili adayı İbra- him Aksöz, Dr. Servet Ünsal, eski ilçe başkanı Fethi Yaşar, eski ilçe başkanı Naci Kutlucan, belediye meclis üyesi Günay Öztürk. Gölbaşı: Eski milletvekili adayı Özgün Ökmen, belediye meclisi üyesi Hamit Mermer, Eski ADD Şube Başkanı Ce- mal Kaman. Keçiören: Eski Sıvas Milletvekili Mah- mut Işık, emekli albay Servet Harput- luoğlu, eski ilçe başkanı Mahmut Yurt- sever, avukat Taner Güner, Çağ Ankara Gazetesi Sahibi İlhami Öztürk. Mamak: İlçe başkanı Veli Gündüz Şahin. Sincan: Eski Sincan Belediyesi İmar Müdürü Erkan Özdemir. Etimesgut: Bir önceki belediye baş- kan adayı Mesut Sarıkaya, eski ilçe baş- kanı Mustafa Tinç, Taylan Çamkerten. Altındağ: İlçe Başkanı Ümit Buğ- daycı, bir önceki belediye başkan ada- yı Murat Uzun. Olası Adaylar HAYAT EPİK TİYATROSU MUSTAFA BİLGİN hetiyatrosu@mynet.com BULMACA SEDAT YAŞAYAN SOLDAN SAĞA: 1/ Yurdumuzun Trakya bölümünde de yetişen bir ak- çaağaç türü. 2/ Yel- kenli bir yarõş tek- nesi... Uyarõ. 3/ Marangozlukta kul- lanõlan bir tür bü- yük rende... Boru sesi. 4/ Oyunda ce- zalõ çocuk... İçyağõ. 5/ Adlarõ sõfat ya- pan bir yapõm eki... “Gösteriş, fiyaka” anla- mõnda argo sözcük. 6/ Karadeniz Ereğlisi’ne öz- gü, ketenle dokunan bir bez... Boyun eğen, kendi- ni başkasõnõn buyruğuna bõrakan. 7/ Vilayet... Öğü- tülmüş tahõl. 8/ Terzilikte “yõrtmaç” anlamõnda kul- lanõlan sözcük. 9/ Bir ko- nu ya da nesnenin başlõca özelliklerini yansõtacak biçimde hazõrlanmõş taslağõ... Po- ker, konken gibi iskambil oyunlarõnda aynõ cins iki kar- ta verilen ad. YUKARIDAN AŞAĞIYA: 1/ Tohumluk küçük soğan, arpacõk sokağõ. 2/ Genellikle birbirine ekli metal levhalardan oluşan soyut heykel... Utanç duyma. 3/ Kemirgen bir hayvan... Tütün içme aracõ. 4/ Bü- yük Sahra’da kumullarla örtülü bölge... Kuşlarõn gövde, kanat ve kuyruğunda bulunan kalõn eksenli tüy. 5/ “Ön- ce gözlerindi en güzel ---” (Oktay Rifat)... Endonezya’nõn plaka imi. 6/ Cezayir’in para birimi... Telli bir çalgõ. 7/ Bir renk... Keçiboynuzu. 8/ Düzgün ve iyi konuşma yetisi... Renyum elementinin simgesi. 9/ Yönetici, işbaşõnda bu- lunan kimse. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A K R E D İ T İ F B R A K M E R A D O K E P R İ K A K T R A K L İ M A L İ V A A R S A A V K Ü R S Ü A R A U Y D U O Z A N R E A S Ü R A N S 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9 nilgun@cumhuriyet.com.tr Soruşturma Halk Bankası genel müdür- lük binasında kadınlar için mescit açıldığını duyurmuştuk. Genel müdürlük yetkilileri, so- ruşturma açmışlar. Bilgiyi bize kimin aktardığı- nı bulmak için... Mir’e... Daha neyi belgelesin, ka- nıtlasın ve de tanıtlasın Kemal Kılıçdaroğlu? Mir olan, bey olan sözünü tutar... “İstifa ederim” dediyse, hiç durmaz eder...