Katalog

SAYFA CUMHURİYET 6 AĞUSTOS 2007 PAZARTESİ 10 DIŞ BASIN dishab?cumhuriyet.com.tr ‘Ilımlı’ Arap ülkelerini silahlandırmayı planlayan ABD’nin stratejisi: Böl ve yeni cepheler kur Barut fıçısı için silahlar Ne ABD’nin askeri gücü ne de en modern silahlarla donanmış İsrail, Lübnan’daki son savaşın anki yeterince çatışma da gösterdiği gibi, İslamcı yokmuş gibi, ABD birkaç aydır Ortadoğu’da yeni örgütlerin ve terör şebekelerinin bir cephe kurmaya çalışıyor. direnişini kırmayı başarabildi. Amerikan okuma tarzına Bu güçlerin daha da bir kuvvet uyulursa, İran’ın bölgedeki kazanması acaba nasıl nüfuzunu durdurmak amacıyla, engellenebilir? Washington’ın “ılımlı” Arap ülkelerinin, yanıtı şöyle gibi görünüyor: öncelikle de Suudi Arabistan Böl ve yeni cepheler kur. ve Mısır’ın askeri açıdan El Fetih’e karşı Hamas, güçlendirilmesi ve bunun için de Sünnilere karşı Şiiler, İran ve silahlandırılması gerektiği Suriye gibi köktenci devletlere anlaşılıyor. Buna göre, sadece karşı “ılımlı” Arap devletleri. Suudi Arabistan’ın alacağı silah ABD’nin İran Körfezi’ndeki tutarı 20 milyar dolar. Askeri varlığı da buna ekleniyor. stratejisi Batı yanlısı Körfez Bu varlık, güvertelerinde atom ülkeleriyle eşgüdüm içinde bombaları olan en büyük üç belirlenmesi gereken İsrail’in uçak gemisiyle Irak savaşı de, 30 milyar dolar değerinde öncesindeki silahlı gücünün de silah alması öngörülmüş çok ötesinde bir varlıktır. durumda. Washington Post Bu hesabın tutması mümkün gazetesi Amerikan mü? Bu korkunç tehditler İran’ı hükümetinden üst düzey bir yöneten İslamcıları dize getirip görevlinin “Bu büyük bir pes ettirecek mi? Kesinlikle gelişme, çünkü daha büyük ettiremeyecek. İran, Irak bir bölgesel stratejinin ve değildir. Gerçi Tahran’daki rejim bölgedeki Amerikan varlığının halk arasındaki desteğini büyük sürdürülmesinin bir parçası” ölçüde yitirdi, ama daha hâlâ diye konuştuğunu belirtiyor. rejimin arkasında milyonlar duruyor. Ayrıca da askeri ölgede ABD denetimi eğitimden geçmiş, ideolojik eğitimini tamamlamış ve her Habere göre, Washington, bedeli ödemeye hazır yüz binler “müttefik ve dostlarını”, var. İran’a tek bir bomba, tüm “saldırgan bir İran’ın bölgede, Pakistan’dan Suudi gövde gösterilerine” karşı Arabistan’a, oradan Mısır ve silahlandırıyor. Savunma Lübnan’a kadar geniş bir alanda Bakanlığı’nın üst düzey yangına yol açar. Böyle bir bir görevlisi de yangın, sınırların ekliyor: “Suudi ötesinde, sadece Arabistan’a dünya ekonomisini ran’a tek bir verilecek silahlar, krize sokmakla ABD’nin Yakın ve kalmayacak, ayrıca bomba, tüm Ortadoğu’daki Avrupa ve ABD’nin bölgede, siyasetinin üstünü güvenliğini de Pakistan’dan kaplayan mimari hissedilir ölçüde Suudi yapı açısından vuracaktır. belirleyici bir Tabii, Rusya, Çin ve Arabistan’a, önem taşıyor.” oradan Mısır ve diğer Orta ve Doğu Amerikan Asya ülkelerinin Lübnan’a siyasetinin strateji böyle bir durumda kadar geniş bir nasıl davranacağı da ve mimarisi deyince, Yakın alanda yangına sorulabilir. Rusya’nın ve Ortadoğu’nun coşkuyla “Avrupa yol açar. denetimi Evi”nden söz anlaşılıyor. Öyle ettiği ve Kohl ile bir bölge ki, dünyanın en büyük Yeltsin’in barış bayrağı sallayıp petrol ve doğalgaz rezervleri kucaklaştığı zamanlar çok burada bulunuyor. Enerji geride kaldı. Rusya Devlet rezervlerinin sürekli gerilediği, Başkanı Putin’in, bu yılki doğalgaz ve petrole, özellikle Münih Güvenlik Konferansı’nda Japonya, Çin ve Hindistan gibi ABD’yi uyararak suçladığı Doğu Asya ülkelerindeki talebin “ABD’nin hemen hemen hızla arttığı bir dönemde, böyle her alanda sınırlarını bir denetim, jeopolitik ve askeri aştığı” yolundaki ifadeleri stratejiler açısından çok daha anımsanabilir. Çok haklı olarak önemli oluyor. Fakat, ABD’nin, medyada Putin’in bu konuşması bu amaca ulaşmak için 11 yeni Soğuk Savaş’ın başlangıcı Eylül’den sonra girdiği yol, tam olarak yorumlandı. Rusya ve tersi yöne çıkarıyor. Afganistan Çin öncülüğünde, uzunca bir ve Irak’a açılan savaş, Lübnan’a süredir, Yakın ve Ortadoğu’daki askeri saldırı ve İran’a yönelik Amerikan hegemonyasının yoğun savaş tehditleri, ABD’nin önünü kesmek için cephe karşıtlarını, İslamcıları ve terör kurulmakta olduğu artık ağlarını daha önce bilinmeyen kimse için sır değil. ölçülerde güçlendirdi. Birçok ülke barut fıçısına benziyor. ıcak savaş kaygısı Afganistan, yeniden Talibanlaşma ve iç savaş tehdidi Yakın ve Ortadoğu’daki durum altında nükleer silahlarla giderek daha yakıcı bir hal donatılmış Pakistan’da köktenci alıyor. Doğal kaynakların İslamcılar yasal yoldan iktidara denetimi için sürdürülen kavga gelebilecek durumda. Irak’ta sertleşiyor, henüz işlevi süren patlayan iç savaş, giderek daha ittifak sistemleri giderek tehdit edici boyutlar kazanıyor. kırılganlaşıyor, ulusal ve Lübnan yeni bir iç savaşın bölgesel çatışmalar artan sayıda eşiğinde. Suudi Arabistan ve ülkeyi işin içine çekip olumsuz Mısır kaynıyor. Bunun etkiliyor. Ortadoğu’ya bu karşısında İran, Afganistan’daki yoğun silah ihracatı planları, nüfuzunu önemli ölçüde artırdı, Soğuk Savaş’ın günün birinde Irak’ta fiilen hükümet sıcak savaşa açılabileceği masasında oturuyor. Lübnan ve korkusunu güçlendiriyor. Filistin’de de, aynı İran, Hizbullah ve Hamas üzerinden, Almancadan çeviren: Osman siyasal gelişmelerin ana aktörü Çutsay (Tageszeitung, Almanya, 31 Temmuz 2007) haline geldi. Ne yapılabilir? BAHMAN NİRUMAND Tasarı, Temsilciler Meclisi’nden de geçti S ABD Kongresi Bush’un ‘telekulağına’ boyun eğdi Dış Haberler Servisi ABD Kongresi’nde Senato’nun ardından, Temsilciler Meclisi de şüpheli yabancıların mahkeme izni olmaksızın dinlenilmesine olanak veren yeni yasa teklifini onayladı. Demokratların kontrolündeki ABD Temsilciler Meclisi’nde yapılan oylamada, 183 “ret” oyuna karşı 227 “evet” oyuyla kabul edilen yasa tasarısı böylece yasalaşmak üzere ABD Başkanı George W. Bush’un imzasına sunuldu. Bush “Amerika’yı korumak bizim en ciddi yükümlülüğümüzdür’’ diyerek, ABD Kongresi’nin yasayı onamasını istemişti. Kongre’nin üst kanadı Senato’nun ardından alt kanat Temsilciler Meclisi’nin de terorizme karışmasından kuşkulanılan dünyanın her yerindeki kişilerin telefon ve elektronik haberleşmelerinin, mahkeme kararı olmaksızın Amerikan istihbarat örgütlerince izlenebilmesine olanak sağlayan yasa tasarısını kabul etmesi sol kanat Demokratlar ve sivil özgürlük kuruluşları tarafından tepkiyle karşılandı. B Sol kanat Demokratlar tepkili: Anayasaya aykırı Demokrat Partili Milletvekili Zoe Lofgren, “Bu yasa, adalet bakanına, hiçbir denetim olmadan herkesin, her yerde, her zaman izlenebilmesi olanağını verecek” diyerek, yasanın anayasaya aykırı olduğunu dile getirdi. Cumhuriyetçi milletvekilleri ise bu iddiayı reddetti. Bush ve Ulusal İstihbarat Direktörü Mike McConnell, El Kaide’nin ABD’ye karşı yeni saldırı hazırlığında olduğunu belirterek, Kongre’ye yasanın bir an önce geçirilmesi çağrısında bulunmuştu. Özellikle McConnell’in çağrısının, merkezci Demokratlar’ın desteğinde etkili olduğu belirtiliyor. Tasarı, önceki gün de yine Demokratların denetimindeki Senato’da 28’e karşı 60 oyla kabul edilmişti. Cumhuriyetçi Başkan Bush, Demokrat ağırlıklı Kongre’ye iradesini kabul ettirerek önemli bir siyasi zafer kazandı.Yürürlüğe girmek üzere olan yeni yasa, ana hatlarıyla, dünyanın her yerindeki yabancıların, terörle ilgili olabileceğinden kuşkulanılan haberleşmelerinin ABD istihbarat kuruluşlarınca mahkeme kararı olmadan izlenebilmesini öngörüyor. Ancak yasanın karşıtları, terörle bağlantısı olduğu iddiasının ortaya atılması durumunda ABD’de oturan Amerikalıların haberleşmelerinin de mahkeme kararı olmadan ve denetimsizce izlenebileceğini savunuyor. Senato ve Temsilciler Meclisi’nin yasa tasarısını kabulünün ardından Kongre bir aylık yaz tatiline girdi. İ Sudan’a Darfur mesajı: Dünya değişti D ört yıldan sonra en sonunda Darfur’a yönelik ciddi bir hareketlenme sinyali geldi. BM ve Afrika Birliği toplam 26 bin askerle dünyanın en büyük barış gücünü oluşturdu. Endonezya, Bangladeş ve Pakistan’ın yanı sıra Sudan Cumhurbaşkanı Ömer Hasan el Beşir’in talep ettiği gibi Afrika birlikleri de bu güce katılıyor. El Beşir’in itirazlarına karşın bu güç, yasadışı yollarla elde edilmiş silahlara el koyma yetkisine de sahip. Üstelik bu güç, BM Şartı’nın 7. bölümü uyarınca Sudan’ın görüşlerini dikkate alınmaksızın güç kullanma, insani yardım çalışanlarının güvenliğini sağlama ve “şiddet tehdidi altındaki sivilleri koruma” gibi görevlere sahip olacak. Yine de bu Güvenlik Konseyi kararının en önemli parçası değil. Karar insani yardım çabalarında ilerleme sağlanması, ateşkes, Darfur’da siyasi sürecin geri döndürülmesi, Hartum ve en büyük Darfur isyan grupları arasında geçen seneki barış anlaşmasının uygulamaya konulmasına yönelik maddeler içeriyor. Karar ayrıca BM’nin, bundan önceki yasaklamalarına karşın devam eden Hartum’un Darfur’a asker yollamasını talep ediyor. El Beşir geçmişte, baskı altındayken ödünler verme ama sonradan uluslararası spot ışıkları başka yöne çevrilince sözlerinden dönmede oldukça yetenekli olduğunu kanıtladı. Ancak El Beşir bu sefer olayların farklı olduğunu bilmeli. Ayrıca Darfur’da savaş suçlarından sorumluların belirleneceği günün yaklaştığını da unutmamalı. Darfur’dan kaçak çocuk mültecilerin yaptıkları resimler bile mahkemede kanıt olarak kullanılabilir. BM ve Afrika Birliği toplam 26 bin askerle dünyanın en büyük barış gücünü oluşturdu 40 büyük uluslararası şirkete yaptırım getirileceğini ilan etti. ABD Kongresi ise Sudan’da çalışan şirketlerden yatırımlarını geri çeken fonları yasal koruma altına aldı. İngiltere Başbakanı Gordon Brown ve Fransız meslektaşı Nicolas Sarkozy de önemli bir rol oynadılar. Brown göreve başladığı ilk gün Çin Başbakanı ile Darfur konusunda görüştükten sonra asker gönderilmesi, barış sürecinin canlandırılması, siyasi süreçte ilerleme, yaptırım tehditlerine karşı Afrika devletlerine önceki planlara kıyasla daha çok uyanBatı’nın yeniden yapılanma paketini öneren BM kararının temel oluşturmasını işlevselleştirdi. Bu arada Sarkozy de karara adil bir açı getirecek Afrika bağlantılarıyla çalıştı. Çin tutum değiştirdi En önemli değişiklik ise bugüne kadar Sudan’a ciddi bir BM girişimini veto eden Çin’in tutum değiştirmiş olması. Pekin, Çin’in El Beşir’e desteği nedeniyle 2008 Olimpiyat Oyunları’nı “soykırım olimpiyatları” şeklinde sunan bir kampanyanın giderek hız kazanmasından kaygıya kapılmış görünüyor. Yaptırımlar öngörülmeli Şimdiki zorluk Sudan’ın veya vekillerinin diplomatik engellemelerini aşarak bu barış gücünü bir an önce gönderebilmek. Ekim gibi bir tarihten söz edilse de bu BM koşulları için mucizevi bir biçimde yakın görünüyor. Bu tarihe bağlı kalınmalı. Ve BM Genel Sekreteri’nin, anahtar bölgeleri, ilerlemeyi görmek için ziyarete gitmesi de gerekli. Eğer Sudan tereddüt ederse Hartum’da ve isyancı liderlerin elit kesimlerine yaptırımlar öngörülmeli ve güçlü bir biçimde uygulanmalı. İngilizceden çeviren: Elçin Poyrazlar, (Independent, başyazı, İngiltere, 2 Ağustos 2007) 460 MİLYAR DOLAR S Washington’ın dev savunma (!) bütçesi Dış Haberler Servisi ABD Temsilciler Meclisi, 460 milyar dolarlık 2008 yılı savunma bütçesini, 13 ret oyuna karşı 393 milletvekilinin oyuyla onayladı. Bu masraf, Afganistan ve Irak savaşlarını içermiyor. İktidardaki Cumhuriyetçi Parti’nin George Bush başkanlığındaki yönetimine karşı muhalefet Demokrat Parti, eylül ayında Irak için ayrı bütçe düzenlenmesine hazırlanıyor. Amerikan Associated Press ajansına göre, bu yükte savunma bütçesi, dağılan SSCB’ye karşı 1991’e kadar süren “Soğuk Savaş” yıllarının bütçe yükünü dahi aşıyor. Sudan’daki mülteci kamplarında Türk doktorlar da çalışıyor. (AFP) Oyuncu Mia Farrow’un olimpiyatların resmi film yapımcısı Steven Spielberg’e geri çekilmesi yönünde baskı yapması, Çin hükümetinin cesaretini kırdı. Öte yandan Washington’da da önemli değişiklikler oldu. Bush yönetimi, gösterişli kınamalarına karşın sözde, Sudan’ın El Kaide’ye karşı işbirliği yaptığı gerekçesiyle Darfur konusunda oldukça yumuşak bir çizgi belirlemişti. Fakat Bush, yakın zamanda Hartum’la iş yapan CUMHURİYET 10 K