Katalog

SAYFA CUMHURİYET 11 TEMMUZ 2006 SALI 10 KAVŞAK ÖZGEN ACAR DIŞ HABERLER dishab?cumhuriyet.com.tr Sünni liderler, Arap ve Müslüman birliklerinden oluşan bir barış gücü çağrısı yaptı Nobel’den Ceyhan’a Neft! Altı çocuklu İsveçli müflis bir babaülkelerin dış pazarlara tek güvenilir çının büyük oğluydu Robert Nobel. İki kış kapısının Ceyhan olduğunu algılakardeşi çocukken ölmüştü. Dağ taş dı. Rusya Federasyonu’nun, arka bahdolaşarak Rus Çarı’nın askerlerinin tüçesindeki bu petrol zenginliğine burnufeklerinin dipçiklerinde kullanılmak üzenu sokmasını önleme arzusu da önemre ceviz ağacı arıyordu. Yolu Azerbayli etken oldu. İstikrarsız körfez çıkışlı can’a düştü. Baku’da işletilebilir çappetrole yeni bir seçenek eklenmekle ta ‘‘neft (petrol)’’ bulunduğunu gördü. kalmıyor, Kafkaslar’da ve Orta Asya’da Bir numara küçüğü Ludvig’i de yanıBatı’nın borusu ötmeye de başlıyordu. na aldı. Tam 130 yıl önce 1876’de ‘‘BraErmenistan yaşamsal enayiliğiyle Azernobel (kısaca Nobel Kardeşler)’’ adıybaycan ile takışınca boru hattından dışla kurduğu şirket, Baku’da açtığı kuyulanıyor, Gürcistan devreye giriyordu. larla köşeyi döndü. Böylece BakuTiflisCeyhan (BTC) boİki numara küçüğü Alfred madenru hattı somut gerçeğe dönüşüyordu. lerde kullanılmak üzere dinamiti icat Boru hattı 440 km. Azerbaycan, 260 etmişti. Dört numara Emil bir trajik patkm. Gürcistan ve 1076 kilometresi de lamada öldü. Robert, bir sabah kahvalTürkiye’den geçecek biçimde planlantıda gazetesini açtığında ‘‘Dinamit Kradı. Hat, başlangıçta yılda 50 milyon ton lı ve Ölüm Tüccarı Robert Nobel...’’ petrol taşıyacak, aşamalı olarak 75 milbaşlığında kendi ölüm ilanıyon tona çıkacaktı. nı gördü. Gazete, kendisini Türkiye, yılda 300 milyon Emil ile karıştırmıştı. Bu yandolarlık geçiş kazancına ek lışlık Robert’in tüm servetiolarak ekonomik ve siyani ‘‘Nobel Ödülü’’nü dağıtasal bir güce de kavuşuyorcak vakfa bağışlamasına yol du. Türkiye, kendi kullanaaçtı. cağı petrolü ucuza elde et130 yıl sonra Baku’nun mekle kalmıyor, dünya pi‘‘neftini’’ Akdeniz’de Ceyyasalarında ‘‘Ceyhan Fiyahan’a taşıyacak ‘‘yüzyılın tı’’ kavramıyla söz sahibi de boru hattı’’nın açılış töreni oluyordu. Ayrıca, Nobel Karyarın yapılacak. ‘‘Branobel’’ deşlerin barış ödülüne uyRobert Nobel artık gündemde değil. Aragun bir biçimde bölge balarında yüzde 6’lık bir payrışına da katkıda bulunula TPAO’nun da bulunduyordu. ğu çokuluslu (İngiltere, AzerTürk kamuoyunun dikkabaycan, üç ABD, Norveç, tinden kaçan önemli bir nokTürkiye, İtalya, Fransa, İki ta var. Türk enerji ve kültür Japon katılımlı) şirket, Ceybakanlıklarının Zeugma ve han’ı yeni bir petrol başkenAllianoi’de yapmadıkları bir ti yapıyor. Şimdilik dünya önçalışmayı çokuluslu şirket Türkiye’de gerçekleşpetrol ticaretinin yüzde 7’sitirdi. Borunun geçeceği yol nin geçeceği yeni bir atarüzerinde tarihsel, kültürel, damarla ‘‘Ceyhan Fiyatı’’ didinsel mirasa zarar getirye bir kavram doğuyor. meyecek biçimde kurtarSovyetler’in dağılmasıyLudvig Nobel ma kazıları yaptırılıyor, hatla ortaya çıkan bu ‘‘tasata bazı durumlarda kaydırmalarla tarirım’’, akıl almaz engellerle karşılaştı. Pek çok ülke, şirket tasarıyı çelmelemek he saygı gösteriliyordu. Aynı özen çevre için de geçerliydi. Ender kuşlar, baiçin elinden geleni ardına koymadı. Kilıklar, her türlü gecikmenin maliyeti gömileri, Azerbaycan petrol rezervinin birkaç yıl içinde tükeneceği için boru hatze alınarak korunuyor, gereğinde ırmak tının birkaç yıl içinde örümcek ağı bağyataklarının bile yeri değiştiriliyordu. layacağını öne sürdü. Kimileri hattın Aynı başarılı uygulama Japonya’nın fikörfeze, kimileri Karadeniz’e, kimileri de nanse ettiği Marmaray’da da geçerliyPakistan’a yönelmesinin daha ekonodi. Adamlar, tarihimizi ve çevremizi mik olacağında ısrarcı oldular. İki ülkeenerji ve kültür bakanlıklarımızdan danin ulusal petrol şirketleri Azeri SOCAR ha iyi koruyup kolluyorlardı. ile Türk TPAO, 9 Mart 1993’te kararlı bir Yaklaşık bir ay önce 16 Haziran’da biçimde anlaşmaya imza atmalarına Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan karşın çelmeler yine de sürdü. Nazerbayev de BTC hattına katılacaAncak Bill Clinton yönetimi, petrol ğını açıklamakla kalmadı, Azerbaycan zengini İran ve Irak’taki siyasal güvenile bir de ön anlaşma imzaladı. Başlansizliği dikkate almakla kalmadı, Orta gıçta 3, sonra 15 milyon ton petrolü Asya’daki petrol zengini yeni bağımsız Ceyhan’a akıtacaktı. ‘Irak’a BM gücü gelsin’ ? El Samarray, ‘‘İşgal güçleri halkı koruyamaz. Bu yüzden BM barış gücü gönderilmeli’’ dedi. El Yasin de Şii milislerin silahsızlandırılmasını ve hazırlığı yapılan etnik temizlik operasyonlarını durdurmak için BM’nin barış gücü göndermesini istedi. Dış Haberler Servisi Irak’ta saldırı eylemleri ve çatışmalar devam ederken Sünni siyasetçiler, BM Güvenlik Konseyi’nden ülkeye barış gücü göndermesini istedi. Irak meclisinde bulunan 2 Sünni Arap grubu, ABD öncülüğündeki işgal güçlerinin Iraklıları koruyamadığını belirterek BM Güvenlik Konseyi’ne ülkeye barış gücü askeri göndermesi çağrısı yaptı. Meclisteki en büyük Sünni bloku oluşturan Irak Uzlaşma Cephesi’nin üyelerinden İyad el Samarray, önceki gün Bağdat’ın bir mahallesine giren silahlı Şiilerin 42 Sünniyi vurarak öldürmesiyle ilgili olarak radikal Şii din adacamisi yakınında silahlı milislerle polis ve mahalle halkı arasında silahlı çatışma çıktı. Dora mahallesindeki çatışma ile ilgili olarak bir Sünni politikacı, Şii milislerin saldırı düzenlediğini söyledi. Bölgede sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Kerkük’te, Kürdistan Yurtsever Birliği’nin (KYB) binasına düzenlenen intihar saldırısında 5 kişi öldü, 20 kişi yaralandı. Irak’ta mecliste 44 sandalyesi bulunan Sünni Arap grup, bir milletvekili arkadaşlarının kaçırılmasından sonra 2 Temmuz’da başlattıkları meclis oturumlarını boykot uygulamasına son verdi. Saddam Hüseyin gelmedi Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin, 1980’li yıllarda Duceyl’de katliam yaptığı suçlamasıyla yargılandığı davanın dünkü duruşmasına katılmadı. AFP muhabiri, Bağdat’taki Yüksek Ceza Mahkemesi’ndeki duruşmada sanıklardan yalnızca Ali Daeh Ali’nin bulunduğunu, bazı sanık avukatlarının da duruşmaya katılmadığını kaydetti. Savunmanın tamamlanma aşamasında bulunan davada, savcı mümkün olan en ağır cezanın verilmesini istiyor. Bağdat’ın doğusundaki Şii bölgesinde, patlayıcı yüklü araçlarla düzenlenen iki saldırıda 12 kişi öldü, 60 kişi yaralandı. Kerkük’te KYB binasına yapılan saldırıda da 4 kişi yaşamını yitirdi. (Fotoğraf: REUTERS) mı Mukteda el Sadr’ın milis gücü Mehdi Ordusu’nu suçladı. El Samarray, ‘‘İşgal güçleri halkı koruyamaz, bu yüzden Irak’a BM barış gücü gönderilmeli’’ dedi. Irak Uyum Cephesi yetkilisi Abdülkerim el Yasin de yaptığı açıklamada, Şii hükümetin yönetimindeki milislerin silahsızlandırılmasını istedi ve BM’nin Bağdat ve diğer bölgelerde hazırlığı yapılan etnik temizlik operasyonlarını durdurmak için Arap ve İslamcı birliklerin oluşturduğu uluslararası bir barış gücü göndermesini istedi. Mukteda el Sadr, önceki gün yaptığı açılamada şiddete son vermek ve iç savaştan kaçınmak için eylem çağrısı yapmıştı. Bağdat’ın doğusundaki Şii bölgesinde, patlayıcı yüklü araçlarla düzenlenen iki saldırıda 12 kişi öldü, 60 kişi yaralandı. Bağdat’ta merkez bankası yakınında düzenlenen bombalı saldırıda da 6 ölü 60 yaralı var. Bağdat’ın güneyinde bir Sünni ‘Kovboy diplomasisi’ sona erdi Dış Haberler Servisi ABD Başkanı George Bush yönetiminin 11 Eylül’den sonra izlemeye başladığı ‘‘kovboy diplomasisi’’ politikasının sona erdiği belirtildi. ABD’de yayımlanan Time dergisi kapaktan verdiği haberinde, Bush yönetiminin 11 Eylül’ün ardından uygulamaya soktuğu, Irak’ın işgaliyle zirveye çıkan saldırgan, askeri güce dayalı ve tek taraflı politikaları için kullanılan ‘‘kovboy diplomasisi’’nden vazgeçtiğini yazdı. Haberde, ‘‘Bush doktrini’’ olarak da adlandırılan politikanın Washington’ın başta Irak’ta olmak üzere tüm dünyada karşılaştığı zorlukların ve Condoleezza Rice’ın dışişleri bakanı olmasının ardından sona erdiğine dikkat çekildi. Haberde örnek olarak son İran ve Kuzey Kore krizlerinde Bush yönetiminden uluslararası toplumla birlikte ortak hareket edileceğine yönelik yapılan açıklamalar gösterildi. Beyaz Saray’da Bush’un Irak savaşı kararının hiç kimse tarafından açıkça sorgulanmadığını yazan dergi, buna karşın şu anda bazı danışmanların işgalin askeri kaynaklar, kamuoyu desteği ve uluslararası alandaki saygınlık konusunda yönetime ciddi kayıplar getirdiğini kabul ettiklerini belirtti. Haberde, Rice’ın müttefik ülkelerle ilişkileri düzeltmeye ve Bush yönetimini İran ve Kuzey Kore konularında uluslararası toplumla aynı eksende hareket etmeye ikna arayışında olduğunu savundu. Dergi, ‘‘gerçekçi’’ bir dış politika yürüten Rice’ın bu çabalarının Washington’daki muhafazakâr şahin kanatta rahatsızlık yarattığını kaydetti. RusKazak Benzini En Yakın Benzincide! Moskova’nın BTC konusunda başlangıçtan beri süregelen tepkisinde önemli bir siyasal ve ekonomik değişim geçen hafta içinde Ankara’da filizlendi. Rus petrollerinde 15 yıl içinde devleşen Lukoil Şirketi’nin başkan yardımcısı Nicolae Ciornii Ankara’ya 2.5 milyar dolarlık bir yatırım dilekçesiyle geldi. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Yusuf Günay’a dilekçesini verdi. Türkiye’nin, BTC konusunda en güçlü kozu, tankerlerin Boğazlar’dan geçerken yarattıkları tehlikeydi. Boğazlar’da tanker trafiği azaltılmalıydı. AnkaraMoskova görüşmelerinin tümünün değişmez konusu daima Boğazlar olmuştu. Ciornii, dilekçesinde Ankara’nın gerekçesine destek çıkan bir tasarıyı öneriyordu. Lukoil’in Ukrayna’nın Odessa, Bulgaristan’ın Burgaz liman kentlerinde birer petrol rafinerisi vardı. Yunan Petrol Şirketi’nin yüzde 23’lük sermayesine sahipti. Lukoil, Karadeniz’de sacayağı oluşturacak biçimde Zonguldak’ta üçüncü rafinerisini kurmak istiyordu. 22.5 milyar dolar harcayıp yılda 810 milyon ton Rus ve Kazak ham petrolünü işleyecekti. Böylece Kazak petrolünün BTC’ye girişine Rusya’nın neden yeşil ışık yaktığı daha iyi anlaşılıyor, Kazak petrolüne Zonguldak’ta bir başka batı kapısı açılıyordu. İnsanın aklına burada bir soru geliyor. Peki burada işlenmiş petrol yine tankerlerle Boğazlar’dan geçmeyecek miydi? Belki birazı geçecekti, ama tümü değildi. Çünkü, Lukoil dilekçesinin geçmişi vardı. Lukoil, daha önce yaptığı bir öneride; BP, Mobil gibi; Türkiye’de perakende petrol dağıtımına ‘‘Euroasia’’ adı altında girmek isteğini bildirmişti. Böylece Lukoil bir taşla pek çok kuş vuracaktı. Bir kere, Boğazlar’dan daha az tanker geçecekti. İkincisi Türkiye’nin gittikçe artan petrol tüketiminde pay sahibi olacaktı. Üçüncüsü Kazak ve kendi petrolünü pazarlayacaktı. Ayrıca Türkiye’nin bölgesel istihdamıyla ekonomisine katkıda bulunacaktı. Kazada 45 kişi öldü. Pakistan Uçak faciası Dış Haberler Servisi Pakistan Havayolları’nın iç hat seferi yapan Fokker tipi yolcu uçağı, kalkışından kısa bir süre sonra düştü. Uçaktaki 4 mürettebatla 41 yolcudan kurtulan olmadı. Multan kenti emniyet müdürü İftihar Babar, 45 kişinin ölümüyle sonuçlanan kazanın teknik nedenlerden ötürü gerçekleştiğini bildirdi. Havayolları güvenlik yetkilisi Muhammed İkbal, enkazdan canlı çıkarılan bir kadın yolcunun daha sonra hastanede öldüğünü söyledi. Multan Havaalanı Müdürü Malik Başir, kaza nedeninin henüz bilinmediğini, ancak terör saldırısına ihtimal vermediklerini söyledi. Kükreyen Fare Kim? Ünlü İngiliz aktör Peter Sellers’in başrolde oynadığı ‘‘Kükreyen Fare’’ adlı bir güldürü filminde, Avrupa’nın yoksul bir prensliği ABD’den ekonomik yardım koparmak için New York’u işgal planını uygulamaya koyar. 1994’te ölen babasının yerine Kuzey Kore’de devlet başkanı olan Kim Jongil de galiba aynı role soyundu. Savaş pilotu olduğu halde, yolcu uçağından korktuğu için trene binen Kim, planını uygulamak için ilginç bir gün seçti. 4 Temmuz, ABD’nin bağımsızlık gününün 230. yıldönümüydü. Kutlamalarda ülkenin her yerini havai fişekler aydınlatıyordu. Hatta o gün Ankara’da Çankaya Köşkü’nün karşısındaki ABD büyükelçisinin konutunun bahçesinden de ilk kez havai fişekler atılmıştı. İşin ilginç yanı o gün Başkan George W. Bush da 60. doğum yıldönümünü kutluyordu. Kim, işte o an devreye girdi. Havai fişek yerine Sam Amca’nın 230, Bush’un 60. yıldönümlerini ‘‘Mutlu Yıllar Sam Amca, İyi ki doğdun Bush’’ diyerek yedi füze ile kutlamaya katıldı. ABD’nin casus uyduları nice süredir ‘‘Taepodong2 (Büyüktop 2)’’ adlı füzeyi fırlatıcısında saptamışlardı. Doğrusu Alaska ve Hawaii’yi vuracak menzile sahip bu füzenin 4 Temmuz kutlamalarında havai fişek gibi kullanılacağı beklenmiyordu. Bereket füze herhangi bir hedefe ulaşamadan, ateşlendikten 42 saniye sonra düştü de beklenmedik vahim bir kazaya yol açmadı. Kim’in güldürüsü de güldürü düzeyinde kaldı. 2. Dünya Savaşı’nda ekonomistlerin ‘‘tereyağı mı, top mu’’ seçeneği tartışmasında olduğu gibi Kim, 21. yüzyılda halkını ‘‘tereyağısız’’ bırakıp ‘‘büyüktopu’’ hediye etmişti. Askeri harcamaları geçen yıl 6 milyar, her füze denemesi 530 milyon dolara mal olurken 23 milyon nüfuslu Kuzey Kore halkına Kızılhaç’ın gıda yardımı yapması trajik bir çelişkiydi. Japonya ve G. Kore, K. Kore’ye ‘‘yaptırım’’ uygulanmasını, Çin ve Rusya sorunun diplomasi ile çözümlenmesini önerdiler. BM Güvenlik Kurulu yine ‘‘munkabız’’dı. Bush, kurulun daimi üyelerini ‘‘aynı dille konuşmaya’’ çağırdı. İran’ın nükleer programı konusunda Ankara’ya gelen Ulusal Güvenlik Danışmanı Stephen Hadley, bu füzeyi ‘‘ivedi bir tehdit’’ olarak görmedi. Oysa Hadley ve Bush, İran konusunda yapmadıklarını bırakmıyor, komşuyu işgale hazırlanırken K. Kore’de çifte standart uyguluyorlardı. Kuzey Kore’nin kükremesini sinemanın ‘‘MGM Aslanı’’ yerine ‘‘Mickey Mouse’’ı olarak görüyorlardı. Cesetler yandı Çeşitli kaynaklardan gelen haberlere göre uçağın kalkışından 2 dakika sonra kontrol kulesiyle irtibatı kesildi. Bir buğday tarlasına düşen uçak ve çevredeki ağaçlar alev aldı. Olay yerindeki gazeteciler cesetlerin tamamen yandığını bildirdi. Kaza yeri yakınlarında yaşayan bir görgü tanığının ifadesine göre uçak yere düşüp alev almadan önce havada yanlamasına dönüşler yaptı ve yere çarptığı anda büyük bir patlama oldu. Elmek: oacar?superonline.com Faks: 0312. 442 79 90 CUMHURİYET 10 K