Katalog

8TEMMUZ2005CUMA CUMHURİYET J l i J v U i l U1VJJ. ekonomi@cumhuriyet.com.tr -•****• * , S \ tlk şoku Avrupa borsalan yaşadı. Avrupa'da yaşanan tedirginliğin ardından açılan VVall Streette satişlar yağmur gibi geldL ABDborsalanndagenişgüvenBkönkmlerialrodL Metroda patlayan bombalann hemen ardından Avrupa borsalan yüzde 3 düştü. Altın 5 dolar firladı Pıyasalarda Londra depremi 11 Eylül nasıl etkilernişti? Dünya borsalannda turizm, ha- vayolu şırketleri ve sıgorta şirket- lerinin hisselerinde kan kaybına neden olan 11 Eylül olaylan, ABD ve dünyada ışsizliğı arttır- mıştı. Ekonomideki maliyeti yüz milyarlarca dolan bulan terör olaylanndan en büyiik darbeyı tu- nzm, sıgortacıhk ve havayohı ulaşımı aldı. • Avrupa' ya yayılan bunalım, bazı şirketleri iflasa götünirken bazılannı da mali sıkıntıya sok- tu. îsviçre havayollan Swissaır, nakıt sıkışıklığı nedeniyle, tüm uçuşlannı süresiz olarak durdur- muştu. Sabena da zora girdi. %/ Uluslararası borsalann ge- rilemisınin ardından, dolar değer yitirdi, altın ve petrol fiyatlan yükseldı. Petrol fiyatı firlarken altının ons fiyatı ise 16 dolar yükselip 288 dolara kadar çık- mıştı. ^ Amerika'nın en büyük hava- yolu şırketlerinden US Airways, 11 Eylül saldınlannın yarattığı olumsuz etkiden kurtulamayarak konkordato başvurusunda bulun- muştu. American Airlines da 7 bin kişinin işine son verdı. ^ ABD'deki gelişmeler küre- sel ekonomide de durgunluk ya- rattı. Dünya genelinde işsizlıkar- tarken sadece bir yıl ıçinde New York'ta 1 mıryondan fazlakişi işi- ni kaybetti. Sigorta şirketlerinin yüklü ödemelerle karşı karşıya kalması bu sektörde de büyük sı- kıntı yarattı. Ekonomi Servisi - Lond- ra'da meydana gelen patlama- lar, uluslararası pıyasalarda sert hareketler yaşanmasına neden oldu. Ingilız Sterlini dolar karşısında son 19 ayın en düşük rakamına inerken, altın fiyatlan da ons başına 4 dolar yükseldi. Patlamalarla bırlıkte Avru- pa'daki borsalarda sıgorta ve turizm hisseleri başta olmak üzere sert düşüşler gözlendi. Londra Borsası'nda FTSE 100 endeksı, 207 puan kaybe- derek 5022 puana inerken, Frankfurt Borsası'nda DAX endeksi yaklaşık yüzde 3 düşerek 4474 puana geriledi. Pans Borsası'nın CAC 40 en- deksınde kaydedilen düşüş yüzde 3.5 oldu. Güvenlı yatı- • Patlamalarla birlikte Avrupa'daki borsalarda sigorta ve turizm hisseleri başta olmak üzere sert düşüşler gözlendi. Dünya ekonomisinde yavaşlama beklentisiyle 62 dolara kadar yükselen petrol, saldınların ardından 57 dolara kadar geriledi. nm aracı olarak ön plana çı- kan altın ise patlamalann ar- dından ons başına 5 dolar ar- tışla 428 dolara çıkü. Tropik kasırgalann, ABD'- nin önde gelen petrol üretim sahası Meksika Körfezi'nde- ki çalışmalan olumsuz etkile- meye başlamasıyla, vanl ba- şına 62 dolann üzerine çıka- rak yeni bir rekor kıran dün- ya petrol fiyatlan, Londra'da- kı patlamalar sonrasında hız- la düştü. Sabah saatlerinde 62.10 dolarla yeni bir rekor kıran ABD hafif ham petro- lünün varil fiyatı Londra'da- ki patlamalann ardından 57.20 dolara, yıne rekor olan 60.70 dolan gören brent pet- rolü de 55.55 dolara kadar ge- riledi. Saldınlann ardından Tür- kiye piyasalannda da sert ha- reketler yaşandı. Istanbul Borsası Londra'daki olayla- nn duyulmasının ardından 800 puana yakın düşüş yaşa- dı. IMKB 100 Endeksi günü 92 puan kayıpla 27 bin 690 puandan kapattı. Öte yandan Türkiye'ye tu- rist gönderen ülkeler arasında Almanya ve Rusya'dan sonra 3. ülke olan Ingiltere'deki sal- dınlann turizm, havacıhk ve sıgorta sektörlerini olumsuz etkilemesi bekleniyor. 11 Ey- lül 200 l'de ABD'de "iidz ku- Ider" olarak anılan Dünya Ti- caret Merkezi'ni hedef alan saldınlann etkisi önce finans piyasalannda hissedılmiş, sektörlerde domino etkisi ya- ratmıştı. Terör eylemleriyle sarsılan îngiltere'nin ekono- misinde turizm önemli yer tu- tarken îngiltere Türkiye'ye en çok turist gönderen ülke- ler arasında da yer alıyor. Tür- kiye'yi ocak- haziran aylan arasında 8 milyon 558 bin 834 turist ziyaret etti. îngilte- re en çok yabancı ziyaretçi gönderen üçüncü ülke oldu. Saldınlan kınayan Türkiye Seyahat Acentalan Birliği (TÜRSAB) Başkanı Başaran Uhısoy, turizmin de olumsuz etkilenmesinin kaçınılmaz olduğunu söyledi. Ulusoy, "Seyahat özgürlü- ğünü de kısıtlayan bu saldın- lan kuuyoruz. Olumsuz etki- si olacakûr. Ancak dünya dönmeye devam edecek" de- di. Seyahat acentelerine göre henüz iptaller yaşanmasa da rurlann olumsuz etkilenmesi kaçınılmaz. Ortaklık anlaşması imzalandı, Hollanda bankası iki aşamada yüzde 51 hisse alacak Şekerbank, Rabobank'ın kontrolünde Ekonomi Servisi - Şekerbank Per- soneli Munzam Sosyal Güvenlik Yardımlaşma Sandığı Vakn ile Ra- bobank arasında ortaklık anlaşma- sı imzalandı. Anlaşma ile Rabo- bank, Şekerbank TAŞ'nin büyük hissedan olacak ve gelecekte büyü- mesi ıçin gereklı sermayeyı sağla- yacak. Şekerbank Personeli Munzam Sosyal Güvenlik Yardımlaşma San- dığı Vakfı, hısselerinin %36.5'ini Rabobank'a satacak. Yakın gele- cekte Rabobank, Şekerbank'ın % 51 'ine sahip olmak içın diğer his- sedarlara çağnda bulunacak. Şeker- bank TAŞ'nin tamamının belirle- nen satış bedeli 340.101.688 YTL ve Rabobank'ın ilk etapta alacağı % 36.5 orarunda hisselerin karşılı- ğı 124.137.116 YTL oldu. Şekerbank bundan böyle, özellik- le mortgage, bireysel krediler, KO- • Ortaklık anlaşmasıyla Rabobank, Şekerbank'ın en büyük hissedan olacak. Önce Şekerbank hısselerinin yüzde 36.5'i Rabobank'a satılacak, ardından yüzde 51 hisse için hissedarlara çağn yapılacak. Bî'ler, tanm ve gıda sektörlerine yönelecek. Şekerbank Yönetim Kurulu Baş- kam ve Genel Müdürü Hasan Bas- ri Göktan yaptığı açıklamada, "Müşterilerimiz tarafindan yaönm- lan ve fınansal işlemkri için en gü- venilirbaııkaolmakistiyoruz.Rabo- bank'nı desteğiyle pazardaki yeri- mizi güçlendirecek ve müşterileri- mize daha geniş ürün yelpazesiyle hizmet vereceğjz" dedi. Rabobank Internatıonal Yönetim Kurulu Üyesi Harry de Roo da, "Şe- kerbank, Rabobank'ın 'Uluslarara- sı Ülke Bankacılığı' stratejisineçok uygun. Genşmekte olan Orta ve Gü- neydoğu Avrupa ülkelerinde yeni banka ortakhklan kuruyoruz. He- defimiz, geöştirdiğimiz lokal banka- lar aracıhğryla metropol dışı bölge- lerdeki müşterilerimize daha yakm çanşmak" dıye konuştu. ^AIRFEL Herkes için son teknoloji Yimpaş yönetimine suç duyurusu Üstün teknoloji Sessiz çalışma Estetik tasarım Enerji tasarrufu Yaygın satış ve servis ağı lima teknolojisinden beklediklerinizin hepsi ve daha faziası Airfel'de. İyi Bir Karar İçin Ince Dusunuıt ANKARA (ANKA) - Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Yimpaş Holding, Yimpaş Gıda Sanayı ve Yimpaş Yozgat îhtiyaç Maddeleri Pazarlama ve Ticaret'in 17 yöneticısi hakkında, şirketin yasal defterlerine fıktif kayıtlar yaptıklan gerekçesiyle suç duyurusunda bulunacak. Kurul, bu şirketlerde gerçekleştirdiğı denetim sonucunda, sorumluluğu bulunan Atay Çoban, Atil- la Çoban. Ahmet Koçak, Abdullah Örnek, Bayar Demir, Dursun Uyar, Ha- kan th-as Aydoğan, Idris KartaL Kadir Şöhret, MehmetKaplan. Mehmet AK Lekesiz, Mehmet Muti Yavuz, Mustafa Teoman Turan, Mustafa Dağ, Mu- zaffer Hahcı. SaKh Metin Yücd, Şükrii İbiş hakkın- da suç duyurusu karan al- dı. SPK, Yimpaş GMBH hisse takası nedeniyle Yimpaş Holding, Yimpaş Gıda ve Yimpaş thtiyaç'ın 30 Eylül 2004 itibariyle toplam 34 milyon 203.3 bin YTL (18 milyon 384.1 bin Avro) tutannda zarara uğratıldığını belirledi. KASANIZJP BEREKET ?wı«TSUBlSHl C R N T E R FE 511 www.temsa.com.tr NOTDEFTERI ZEKERİYA TEMİZEL Almanya'da Erken Seçim ve AKP İki haftadır Almanya'dayım. Bu sürede, bir yandan Schroder hükümetinin kendı kendıni düşürme süreci- ni izlerken bir yandan da aklımızdakı bırçok soruya ya- nıt aradık. Soru: Federal parlamentoda yeterlı çoğunluğu olma- sna karşın, neden Schroder erken seçımi zorluyor? Yanrt: Aiman parlamenter sistemi aslında iki meclis- lı bir sistem: Bundestag (federal meclıs) ve Bundesrat (eyalet parlamentolannın oluşturduğu meclis). Hükü- metin Bundestag'dan geçırdığı bazı kanunlan Bundes- rat'tan da geçirmesi gerekiyor. Hükümeti oluşturan ko- alisyon partileri, eyaletlerde yapılan seçimleri peş peşe kaybetmeye başladı. özellikle de sosyal demokratlann kalesi olan Nofdrhein-VVesrfalen seçimlerinin de kaybe- dilmesinden sonra hükümetin Bundesrat'taki çoğunlu- ğu kayboldu. Büyük sorunlarla karşı karşıya olan ve önemli reformlar yapması gereken hükümetin refoım- lan yürürlüğe sokması, bu koşullarda, tehlikeye düştü. Başbakan da haklı olarak demokratik desteğini kaybe- den bir hükümetle büyük reformlara girişmenin doğru olmadığını düşünerek erken seçıme gıtmek ıstıyor. Sooı: Hükümetin erken seçım gıbı bırtalebı varsa ne- den bunu bir kanun ya da kararla yapmıyor da kendi kendine güvensizlik oyu verdınyor? Yanıt Mevcut Alman Anayasası'na göre parlamen- tonun, erken seçim karan alarak seçimlen yenilemesi olanaksız. Daha önce VVeimar Anayasası'nda var olan bu hüküm bu anayasada yer almıyor. Çünkü Hröer'in mutiak iktidanna giden ve Almanya'da faşizmin yer- leşmesine neden olan süreç, erken seçimlerie sağ- lanmış. Hıtler, en guçlu olduğu dönemlerde, hukumet için yeterli üyeye sahip olmasına karşın, parlamentoda muttak çoğunluğu sağlayana kadar erken seçıme git- mış. Demokratik bir kurum, kötüye kullanılarak ıktıdan pekiştirme aracı olarak kullanılmamalı. Belırlı bir süre için kendisine yetkı verilenler, bu sürenın tamamını kullana- rak yapabıldıklennı ve yapamadıklannı ortaya koymalı. Halk da hükümetin tüm uygulamalanna bakarak oyunu kullanmalı. Onun için erken seçime gerek olup olmadı- ğının değerlendirilmesi yeni anayasada cumhurbaşka- nına bırakılmış. Cumhurbaşkanı üç hafta içerisinde er- ken seçımin şartlannın oluşup oluşmadığına karar ve- recek. Bu dayeni Cumhurbaşkanı Köhler'ın ilk ciddi sı- navı olacak. Soru: Seçimler yenilenirse Hıristıyan Birlik Partile- ri'nın iktidannave onlann başbakan adayı Angela Mer- kel'in başbakanlığına da kesın gözüyle bakılıyor. Ange- la Merkel nasıl biri? Yanıt Merkel hakkındakı en iyi tanımlamayı Dışişleri Bakanı J. Fıscher yaptı; Merkel'i fınndakı sufleye ben- zetti. Bihyorsunuz, suflefınndayken kabanr, kabına sığ- maz, güzel bir görünüm alır. Fınndan çıkınca da havası söner ve kabının içınde kaybolur. Merkel eski Doğu Al- manya kökenli, her yönüyle bilinmıyor. Partısinın baş- bakan adayı olmadan önce en kötü giyinen kadın par- lamenter olarak tanınıyordu. Iktidannda da çok farklı şeyler yapması beklenmiyor. Almanya, Merkel'in birkat- kısının olup olmayacağını anlamak için dört yıl bekle- mek zorunda kalacak. SOHJ: Hıristiyan Birlik Partilen gerçekten de seçimi ka- zanabilirler mi? Yanıt Bu garanti değıl. Ancak sosyal demokratlann oylan başka sol partilenn güçlenmesi nedeniyle azala- bilir. Eski Doğu Almanya kökenli Demokratik Sosyalist Parti'nin oylan yükseliyor. Maliye Bakanlığf ndan ve par- tısi SPD'den olaylı bir şekilde istifa eden Oskar Lafon- taine, Almanya'dakı sosyal demokrasının zayıflaması- nı gerçek sosyal demokratlann yokluğuna bağlayarak Demokratik Sosyalist Parti ile birieşmeleri halinde se- çimlerde güç olacaklannı savunmaya başladı. Alman- ya'da sosyalist bir partı gereksınımi artık hissediliyor. SPD bu konudaki gereksinimı karşılayacak açılımlar yapmazsa kendi soluna oy kaybedebilir. Soru: Türkiye'de de erken seçım konuşulmaya baş- ladı. Türkiye'deki AKP hükümetinin erken seçımlerde- ki şansı buradan nasıl görünüyor? Yanrt Izlenebildiği kadan ile Türkiye'deki makro eko- nomik göstergelerdeki iyileşmenin arkasındaki temel neden IMF politikalan. AKP hükümetinin IMF politika- lannı sahiplenmenin ötesınde ortaya koyduğu bir uygu- lama yok. Makro ekonomik göstergelerdeki lyıleşmeye karşın sosyal sorunlar hızla artıyor. AKP seçmenin bek- lentilerine yanıt veremedi. Türkiye'deki muhalefet erken seçım isteyerekAKP'ye fırsat vermemeli. Bir erken seçim AKP'ye beş yıllık bir iktidar dönemi daha açabilir. Iktidannı pekiştirir. Buna dayanarak da çok radikal uygulamalara kalkmalanna neden olabilir. Onun için AKP kendisine venlen süreyi tamamlayarak ne ya- pıp neyapamadığını, ne olduğunu kesinlikle gösterme- li. Yıpranma sürecini tamamlamalı. Türkiye, erken seçimlerin birülkenın başına nasıl dert- ler açabildiği konusunda, Almanya'nın geçmışınden ders almalı. temizei@cumhuriyet.com.tr V E R G t D U N Y A S I N D A N / MUSTAFA PAMUKOĞLU Pamukm(a superonline.com Smh SAYGINER Dünya lilordo Sa«pîytvn« demirsogutma@mynet.com •EMIR Soğutma San. veTic.Ltd.Şti. DEMİR SOĞUTMA İSKENDER PAŞA MAH. DEĞNEKÇİ SOK. NO: 9 FATİH - İSTANBUL TEL: (0212) 635 63 23 FAX: (0212) 635 62 98 Çoğu kimsenin pek far- kında olmadığı, ancak duyduğunda özellikle si- gara ve içkilerden alınan payın yüksek olması nede- niyle şaşıracağı bir konuyu bugün sizlere açıklamak istiyorum. 4342 sayılı Mera Kanunu gereği aşağıda belirtilen ki- şiler satışlann belli bir pa- yını Mera Fonu'na yatır- makzorundadırlar. Bufon- da biriken paralar mera, kışlak ve yaylalann gelişi- minde kullanılacak. 1 - Yurtiçinde yetiştirilen ve satışı yapılan büyükbaş ve küçükbaş canlı hayvan satışlanndan binde 1 2- özel veya kamuya ait kesimhane ve mezbaha- larda kesimi yapılan hay- vanlardan kesimi yapıla- cak hayvanlann satışlann- dan binde 1 3- Her türiü tütün ma- mulleri ve alkollü içkilerin Mera Vergisi imalat ve ithalatçılan tara- findan yapılacak teslimler- de satış fiyatı üzerinden hesaplanacak yüzde 3 oranında (binde 3 değil) il- gililer tarafindan satış ha- sıtlanna tahsil ettikleri ayı izleyen ayın 15'ine kadar TC Ziraat Bankası Merkez Şubesi'ne mera gelir hesa- bına yatıracaklardır. Bu ödemeler zamanın- da yapılmadığı takdirde 6183 sayılı yasa hükümle- ri gereği icra yoluyla alına- cağı hüküm altına alınmış- tır. Bu konuda gerekli bilgi- ler ll Tanm Müdürlüklerin- den alınabilir. Bu oranlar kanunla belir- lenmiştir. Dolayısıyla yasal dayanağı vardır. Ancak tü- tün ve içki satışlannda bin- de ile ifade edilen bir pay değil de yüzde ile ifade edi- len bir payı yüksek buluyo- ruz. ÖTV yükü nedeniyle üretim ve satışta zorlanan alkollü içki üreticileri, özel- likle şarap üreticileri çok zor durumda bulunmakta- dır. Bu durum birçok kesim tarafindan da dile getiril- mektedir. Dolayısryla yüz- de 3 oranı bir anlamda ek vergi olmaktadır. Öte yandan alınan brüt satış hasılatı üzerinden ya- ni ÖTV dahil fiyata oran uy- gulanmaktadır. Hesapla- ma yapılırken satılan an- cak geri gelen mallara te- kabül eden yüzde 3 payla- nn ne olacağı 8 Mayıs 2002 tarih ve 24749 sayılı Resmi Gazete'de yayımla- nan yönetmelikte belirien- memiştir. Oranın, faturatu- tanndan değil o aya ait ÖTV hariç net satışlartuta- n üzerinden alınması hem vergi tekniği hem de Mera Kanunu'ndaki hükümle ifade edilmek istenen amaca daha uygun ola- caktır. Bu yönetmelik 2002 yı- lında yürüriüğe girdiğinden 2002,2003,2004 yıllan için geriye dönük tahsilatlar gecikme faizi ile alınacak- tır. Bu çok büyük tutarlar demektir. Bu konuda önerimiz meralan, ormanlanmızı, ta- biat vartıklanmızı koruya- lım ve bunun için her kesim özveride bulunmalt. Ancak oranlar yüksek. Bu neden- le yasa değişikliği yapıla- rak yüzdelerie ifade edilen oranı bindeyle ifade edilen oranlara düşürmenin ve geçmiş yıllara ilişkin tahsi- latlar için de bir çözüm bul- manın uygun olacağını düşünüyoruz.