Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 HAZİRAN 2005 PERŞEMBE 14 JvLJl_iJ. L J j \ kulturigcumhurjyet.com.tr Önceki akşam yaşammı yitiren usta yazar Vüs'at O. Bener yarın toprağa verilecek 'Yazınımızın yoğunluk anıtiydı' G,' ünıımüz Türk yazınının en seçfdn, aynı zamanda da en sıra dışı yazarlanndan biriydi Vüs 'at O. Bener. Görünenin ötesini araştıran, ince gözlemlerle örülmüş öykü, roman ve oyunlarında kendine özgü bir dil kurmuştu. Ölümüyley'azınmnz bir donığunu daha yitirmiş oldu. Kûltür Servisi - Uzun şüredır tedavi gördüğ^i Başkent Üniver- sitesi Hastanesi'nde önceki gün yaşamını yitiren usta yazar Vûs'at Ö. Bener yann Ankara Maltepe Ca- misı'nde öğTen lahnacak cenaze na- mazından sonra Cebeci Asri Mezar- lığı'nda toprağa \enlecek. ilk Kitabını 1952de yayımladı 1922 yılında Samsun'da doğan Bener, ilko- kulu Erzıncan'da, ortaokulu Sıvas'ta okudu: Bursa IşıkJar Askeri Lisesı ve Harp Oku- lu'ndan sonra I953'e kadar orduda görev yaptı. I957'de Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesı'nı bitiren Bener, kamu kuruluşla- nndaçalıştı; 1992'deemeklioldu. l950'deNew York Herald Tribune gazetesi ile Yeni Is- tanbul gazetesının ortaklaşa düzenledikleri Vüs'at O. Bener ilk iki öykü kitabıyla kendini bir usta olarak kabul ettirmişti. öykü yanşmasına katıldı; 'Dost' adlı öykü- süyle dikkat çektı. izleyen yıllarda 'Seçilmiş Hikâyeler', 'Varlık', 'Yeditepe' ve 'DönenT dergılennde yayımladığı öykülerle tanındı; da- ha sonra 'Gergedan'. 'Argos' ve 'Gösteri' dergılennde yazdı. Öykülennden 'Dost' Fran- sızcaya, 'Batak' Almancaya, 'tlki' Ingilız- ceye çevnldi. Hakkında, 'Vüs'at O. Bener: 'Bir Tuhaf Yalvaç' (Norgunk, 2004) adlı bir kıtap yayımlandı. Öykü kıtaplan: 'Dost', 1952; 'Yaşama- sız'. 1957; 'Dost'. (29 öykü) 1977; (32 öy- kü) 1986; 'Siyah-Beyaz', 1993; 'Mızıkalı Yürüyüş', 1997; 'Kara Tren', 1998; 'Ka- pan", 200]. Romanlan; 'Buzul Çağının Vi- rüsü',1984;'Bay Muannit SahtegTninNot- lan', l99l.Oyunlan'IhlamurAğacı', 1962; 'İpin Ucu'. 1989 Şiir: 'Manzumeler', 1993. İlk ödulunü 1965te aldı Vüs'at O. Bener 'Ihlamur Ağacı' ile 1963 TDK Tiyatro Armağanrnı; 'Ipin Ucu' ıle 1980 Abdı Ipekçi Tiyatro Armağanj 'nı (Tun- cer Cücenoğlu ıle birlikte); 'Siyah- Beyaz' ile 1993 Yunus Nadı Yayımlanmamış Oykü Ödülü'nü (Mehmet Zaman Saçlıoğlu ile bir- likte) kazanrruş: aynca 1993 Sedat Simavı Vak- fi Ödülü ile Edebiyatçılar Derneğı Altın Ma- dalya Onur Ödülü'ne deger görülmüştü. Bu yıl düzenlenecek TÜYAP 24. îstanbul Kitap Fuan 'nda 'Onur Konuğu' olması öne- rilen Bener, öneriye olumlu yaklaşarak hoş- nutluğunu belırtmiştı. 'Diliyle tüm 1950 kuşağını etkilemiştir' NEZİHE MERİÇ Her akşam yatarken kapıyı açıyo- rum, güzel kırrmzı torbayı koyuyorum gazete ıçin; kapıyı kapatıp kilitliyo- rum. Sonra başımı kapıya dayayıp içimden çok iyi, aydınlık, umut veri- ci, uykuyu güzelleştirebılecek duygu- lar geçıriyorum. Ertesi günün güzel bir gün olmasını dilıyorum. Neden- se hep gözlenrn doluyor. Çünkü içim- de, her zaman dıri tutmaya gayret et- riğim ıyimserliğım var, ama hep ar- kasrnda hüzün taşıyor. Bazen de, bu- günkü gibi hüzün kedere dönüşüve- riyor. O zaman gözyaşlanma hiç söz geçiremiyorurn. Vüs'at Bener, 1956'daAnkara'ya gidişimle baslayan bırarkadaşlıknr be- nim ıçin. OzamanlarErban Bener de, benım için, Vüs'at Bener'in kar- deşı, deükanlı bir çocuktu. Dost ya da- ha yayımlanmamıştı ya da çok ye- nıydı. Acemıler yazıimamıştı. Hele Yi- ğjt Bener daha gökyüzünde melek- ti; çünkü ben daha annesıyle babası- nı tanıştırmamıştım. Neredeyse yanm yüzyıl. Yaşam, hepimızı biryerlere sa- vurdu. O güzel, arkadaşhk, dostluk, ede- biyat, sanat, şiir dolu, otuzlu-kırklı yaşlann coşkulu, canlı, patlamış mı- sırlı günlen çok uzaklarda kaldı. Şöy- le bir laf vardır ya hani, kimımiz öl- dü, kımimiz kaldı deriz. Işte bu bana çok dolcunuyor. Ben o yıllanmızı ya- şadığımız ıçin mutluluk duyuyorum, şimdi de, uzak da olsak hayali benı se- vindiriyor. O pıtrak gibı şair, hikâye- ci, romancı kûşağı. Hepsini sevgiyle anımsıyorum. Eksilerimiz olsa bıle... Vüs'at'ı uzun yıllardır görmedim. Olmadı, Ankara'yı komşu kapısı ya- pıp ikide bir uğrayamadık. Uğradığı- mız zamanlar, kent değişmiştı. Kınl- dık biraz. Birbirimıze destek olama- dık. Halleşemedık; eskı günlen, anı- lan anlatıp anlatıp gülemedik. Ne gü- zel, ne genç gülüşlerimiz vardı. Aşk içındeydik. Gençtık. Kulaklann çın- lasın Vüs'at. Sen benım ağlamalan- ma bakma. Yalnız söz ver, uluşfuğu- muzda, bu yazıyı beğenıp beğenme- diğini açıkça söyleyeceksin. Ben se- ni beğendiğimi hep söylemışımdır, bilirsin. Hadi hoşça kal. LEYLA ERBİL Yazınımız modernıtenın başka bir dil ustasını daha yitirdi. Kendısini Terk Etmedi Sevdan BiziAhmed Arifi ölümünün 14. yılında anıyoruz EVEREŞT A Ahmed* {* Anrhasrctinden prangalar - eskitüm EVERE§T 1955-1957 arası yaşadığım Anka- ra'da tanımafirsatınıbulmuştum. Be- nim kendi dilirai inşa ermeye uğraş- tığım yıllarda 'Dost' adlı kitabı hep elımdeydi Edebiyatımızın şan şeref ugrusu olmayan birkaç adamından biriydi. Hep böyle kaldı. Onun dilı beni olduğu kadar tüm 1950 kuşağı öncülerini de etkilemiştir. Bızim ıçin Bener'in yeri, R. Bart- hes'ın "Vazann biçimsel kimliği- nin gerçek yeri, dilbilgisi kuralla- nvla iislup değişmezliklerinin bu- lunduğu alanın dışındadır" dedi- ği yerdedir ve yol gösterici nitelik- lerle donanmıştır. Genç kuşaklann dönüp bakmalannı dilerim. ADALET AĞAOĞLU Vüs'at O Bener'in kaybınainana- mıyorum. Çok çok yandım. İlk ese- ri 1962 yılırun 'Ihlamur Ağacı' oyu- nu. Ondan bu yana hep sessizce, bü- yük yazdı. Ve işte sessizce büyük git- ti demek kı. Ankara'da yazarlığını kamu hizmetıyle paylaştığı zaman- larda görüşüp kucaklaştığımız gibı, son zamanlarda hemen hıç buluşup kucaklaşamadık. 'Bay Muannit Sahtegi'nin Not- lan'nı okuduğum gün peşine düş- tüm, telefonla bulabıldim. Görüşme- ye sözleştık, olamadı Buna büsbü- tün yanıyorum. TAHSİN YÜCEL Vüs'at O. Bener. fazla ortalarda görünmemesine, fazla yapıt da \er- memış olmasına karşın günümüz Türk yazınının en seçkin yazarlann- dan binydı. Hem de daha bçbir kı- tabı yayımlanmadan, ilk öyküleriy- le edindı bu yeri. En azından benim ıçin. Varlık'ta okuduğum ilk öyküsün- den sonra Vüs'at O. Bener benim için edebiyatımızın usta yazarlanndan bi- nydi. Daha sonra. özenle oluşturul- muş, görünenın ötesuıı araştıran, ın- ce gözlemlerle dolu yapıtlanyla bu ilk izlenımımi hep doğruladı. Öyle sa- nıyorum kı ilk öykü kitabı 'Dost' da, sonyapıtlanndan 'Bay Muannit Sah- tegi'nin Notları' da bırer başyapıt olarak hep yaşayacaklardır. NECATİ TOSUNER Edebiyatımızın yoğunluk anıtı. TUNCERCÜCENOĞLU İnsan olarak, yazar olarak çok iyı bir insandı. Güler ^zlü, insanlara yardımcı olmaya çalışan hoş bir ın- sandı. Çok üzüldüm. ÖZEN YULA Yazarlık payesini kabul etmeyen en usta edebiyatçılanmızdandı o bi- zım. Ondan çok şey öğrendım. Ve edebiyatta ustam olarak kabul etüğim bir insandı. Ailemden bin gıbi kabul ettiğim bir insanı kaybetmiş olmak- tan dolayı çok üzgünüm. Ama onun da ötesınde, Türk edebiyatı ıçin çok büyük bir kayıp. Bir daha onun yazdığı yeni bir şe- yı okuyamayacak olmak çok acı. Yaz- dıklanyla da Türkıye edebiyatını ede- bıyat yapan adamlardan biriydi, adam gibi adamdı. AYŞECÜL YÜKSEL Vüs'at O. Bener, yaşamla ve ken- dı kendisıyle hesaplaşmak için gel- mıştir sankı dünyaya. Bilıncı, 'al- tın'dan dökmedır. Yaşamı boyunca bir tek zerresınden bile vazgeçmedi- ğı üç nokta. Ürettıkleri, 'bilinç'üı, tarihsel-toplumsal-politik-ekonomik koşullar ıçinde hapsedilmiş 'beden'e karşı kazandığı utkunun göstergesi- dır. Vüs'at O. Bener, tıpkı Hamlet gi- bı. tıpkı Beckett gıbi, bir 'bilinç o\Tincusu'dur. 'Manzumeler' (1994) başhklı kitabında yer alan 'Godo' şıın Bener'ce 'ironi'nın doruk nok- tasıdır. Bu şıirde 'Godo' şöyle ses- lenir bıze: "Vüs'at Bey / Ölümün bekliyor / beni beklese ya..." FERIDUN ANDAÇ Vüs'at O. Bener'in yazarhğında dilin kuruluşu, düzyazının Türkçede yenıden bıçım alışı üzerinde yeterin- ce durduğumuzu sanmıyorum. Onun sözel dünyasının aurasım oluşturan ınsan'toplum gerçeklığınde bıreyın duygu düşünce genlerinnı renklen- ni buluruz. Hayatın kanayan yerinde duran ya- zann olup bıtenlere alaysı bakışı, ba- zen öne çıkan karaacı öğesi eleştırel- lığı ıçenr. O, yazrnm en yalın yerin- de duruyordu. Bize düşen, bır kazı- cı gıbi, onun yapıp ettiklerini anla- mak; öykülerini, romanlannı, oyun- lannı yeni bir göz, yeni bir bakışla okuyarak modern Türk edebiyatına kazandırdıklannı görmek, göstermek olacaktır. Çünkü Vüs'at O. Bener, her okudukça yeniden yeniden keş- fedılen bir yazardır. SADIK ASLANKARA Vüs'at Bey yarnız 1950 kuşağının değıl. tüm Türk öykücülügünün Ön açıcı, öncü birkaç yazanndan biriy- di. Yitıminden üzüntü duymamak el- de değil, ancak o elverdiği genç öy- kücülerle izini süren, onun ardıh olan yazarlarca hep yaşatılacaktır. SEMİH CÜMÜŞ Vüs'at O. Bener, debiyatımızın en sıra dışı ve aynksı yazarlanndan bı- ridir. Aynı zamanda en sevdığım 3 öykücüden de biriydi. Insan olarak değerini de kimse ölçemez. Onun 50 yıl önce yazdığı olağanüstü öyküler o zaman anlaşılamamış. Aradan çok zaman geçti, bugün belki anlaşılıyor bu öyküler; ama Vüs'at O. Bener'in yazdıklanmn yazınsal değennın an- laşıldığım söyleyemeyiz. Günümüzde geçerli sayılmak is- tenen değerlerin tamamıyla dışında, benzersız bir yazardır o. Edebiyatımı- zın kendı değerlenne döndüğü bir ge- lecekte, elbette anlaşılacaktır. 'Çığlık'ı bulana ödül • OSLO (AA) - Norveç'ın başkenti Oslo'nun . büyükşehır belediyesinın, Munch Müzesi'nden çalınan ünlü "Çıglık' tablosunun bulunmasına yardım edeceklere 250 bın Avro'ya kadar para ödülü vereceğı bıldırildi. Polis, "ödülün, ünlü ressam Edward Munchun Çığlık ve Madonna tablolanrun bulunmasını sağlayacak bilgileri polise getıren kışıye ya da kişilere, tablolar bulunduktan ve gerçek olduklan resmıleştikten sonra verileceğinı" belrrttı. Ressam Munch'un (1863-1944) 'Çığlık' ve 'Madonna' tablolan. 22 Ağustos'ta Munch Müzesi'nden, ziyaretçilerin gözü önünde çalınmıştı. Maskeli soyguncular, müze görev hsinı sılahla tehdit etmiş ve çok kısa sürede ikı tabloyu çalmışlardı. Soyguncular. suç ortaklarının kullandığı otomobile bınerek kaçmışlardı. Festival destekçilerine madalya • Kültür Servisi - Sev da-Cenap And Müzik Vakfı, Uluslararası Ankara Müzik Festivali'ne katkıda bulunan sponsorlara. kişı, kurum ve kuruluşlara teşekkürlennın bır göstergesi olan gümüş madalyalan bugün And Evi'nde düzenlenen bır törenle sunacak. Kültür ve Turizm Bakanı Atilla Koç'un katıhmıyla bugün saat 19.00'da gerçekleşecek Vakıf Onur Odülü Gümüş Madalya töreninde Ankara Devlet Opera ve Balesı solistlen de bır resitali verecek. Ses ve video festivali B Kültür Senisi - Galerı-X, L'luslararası Ses- Video Festıvalı'nın ıkıncisıne ev sahipliği yapıyor. Bugün başlayacak olan 'Takıntı' (Obsession) başhklı festıvalde Türkıye, Isveç, tngiltere, Amenka, Almanya, Italya, Çin, Hollanda, Fransa, Slovenya. Japonya, Yunanistan, Isviçre, Makedonya, Ispanya ve Malta'dan toplam 86 sanatçının iki ile 10 dakika arasında değişen videolan göstenlecek. Küratörlüğünü Gülsün Erbil ve Şinası Güneş'ın üstlendiği festivale Türkıye'den aralannda Nancy Atakan, Alp Uçar, Gülsün Erbil, Renk Martin ve Ali EJcber Kumtepe'nin de bulunduğu toplam 24 sanatçı katılacak. 2. Uluslararası Ses-Video Festivali 8 Haziran'a kadar sürecek. (0 212 249 3? 39) AfiSM Tîyatposu'ndan komedi • Kültür Servisi - Adana Gösten Sanatlan Merkezı Tiyatrosu (AGSM) Turhan Temuçin'in yazdığı 'Hastane mi Kestane mı?' adlı oyunu 11 Hazıran Cumartesı saat 20.30'da Dogalpark Açıkhava Tiyatrosu'nda sergılemeye başlayacak. Akif Özdemir'in yönettığı oyun yaz boyunca sürecek. Ozdemir, oyun ıçin şunlan söyledi: "Hepimizin hastanelerde tamk olduğu konular sergileniyor, olaylar dızısınde düşsel hıçbir oyun yoktur, tüm bölümlerde hastanelerde yaşadıgımız gerçekler yatar. 'Hastaneyı ve bu gerçekleri anlatyken suçu doktorlarda, hemşırelerde değil, hastanenın halk yaranna ışletılmemesinde aradık. Hastane mı Kestane mi'. tüm sağlık emekçilerinin oyunudur" dedi. (457 07 80) Türk öğrencinin büyük başarısı • Kültür Servisi - Yunus Emre Fırat, Chapman Cniversitesi'nin düzenledıği yanşmada, Türkiye'de çektiğı Filmıyle 'En lyi Film'. 'En îyi Senaryo" ve 'Einstein' ödüllerini aldı. Chapman Üniversitesi Dodge Film ve Medya Sanatlan Kolejı'nin 10 yıldır geleneksel olarak düzenlediğı yanşmanın seçici kurulunca birincıliğe değer görülen Fırat'ın 'Ne Gezer Aşk Dağlarda' adlı bu filmi, Kazdağlan'nm en trajik aşk hikâyesi 'Hasanboğuldu'dan esinlenerek yazılan etkileyici bir köy draması... Fıknde, Burak Sanmola, Özlem Çmar, Ezgı Aşroğlu, Aydın Sıgalı, Kemal İnci, Nurhayat Boz, Alican Yarka rol aldılar. (http://ftv. chapman edu/news/detail.) Sigaralı filmlere yasak • YENİ DELHİ (AA) - Hindistan'da sinema fiknlerinde \e televızyonda sigara içilen sahnelerin gösterilmesi yasaklandı. Hındistan Sağlık Bakanlığı. yem fılm ve programlarda bu tür sahneleri yasaklarİcen, bakanlığm yeni uygulaması çerçevesınde, sigara içilen sahnelerin bulunduğu yerlı ya da yabancı eski sinema filmleri ve televızyon programlannın göstenminden önce yaymcılann ve yönetmenlerin ekrana sağlık uyanlan getinnesı gerekecek. Yeni kurallar aynca tütün ürünlerinın ısim ya da logolannın bulunduğu karelenn kesılmesi ya da karartıhnasıru öngörüyor. Bu arada Sağlık Bakanlığı'nın yeni karan, Holl^ood'un 3 katı fılm üreten Bollyvvood'daki yapımcılann öfkesine yol açtı. Bazı yapımcılar karan saçma bulurken, bazılan sanata kanşma olarak niteledi. DÜZELTME: Dün bu sayfada yer alan "Sergi yapımcısı olmak..." başlıkh söyleşıde. bırkanşıklık sonucu, Necmı Sönmez yerıne Cezmı Ersöz^ün fotoğrafı yayımlanmıştır. Ozür dılenz.