Katalog

31 MART 2005 PERŞEMBE! CUMHURİYET SAYFA Jv U LJ J. U J \ kultur@cumhuriyet.com.tr 15 UYGARLIKLARIN İZİNDE OKTAY EKİNCt Aydın Doğari Ödülü, geçmişini koruyan Kastamonu ile geleceğini planlayan İzmir'e verildi Tâ e ve çağdaşlığaödülÖyle görünüyor ki 2005 yılını "kentlerimizi" ve "mimarlığı- nıızı" yenıden anımsayarak yaşa- yacağız... Uluslararası Mimarlar Birli- ği'nce 3 yılda bir düzenlenen "Dünya Mimarlık Kongresi" temmuz ayında Istanbul'da "kent- ler ve minıarhk" konusunda ya- pılacak. Avrupa Birliği ile sonbaharda başlayacak "müzakereler"in meslek alanlan gündeminde ön- celikle "hukuk, sağlık ve mi- marlık" var. Yine bu yıhn yasama çal ışmala- rındaki "kentsel dönüşiim" ile "şehircilik ve imar" taparıları, kent ve mimarhğı doğruo^an ilgi- lendiriyor... Her yıl 9 Nisan'da anı an Mi- mar Sinan için bu kez ilk defa ül- kenin tüm bölgelerinden rraimarlar Ağırnas'ta toplanıp onurt "doğ- duğu ve büyüdüğü" mekânlarda buluşacaklar... Gazeteci Örsan Öymen anısına verilen Mılliyet ödüllerinin 2005 yılı konusu "kent tarihi"... îşte bu zincire, Aydın Doğan Vakfı da anlamh bir halka ekledi. Kültür ve sanat alanında düzenle- nen geleneksel ödüllerini bu yıl "Kent Mimarisi, Kent Dokusu" temasına ayırdı. Seçici Kurul'un, 34 başvuru arasından 15 Mart 2005 günü yap- tığı seçimde, Kastamonu'daki ta- rihi yapılar için Vali Enis Yeter döneminde başlatılan ve gerçek- leştirilen "kültürel mirası yaşat- ma" projeleri ile tzmir'in Konak Meydanı için Büyükşehir Beledi- ye Başkanı Ahnıet Piriştina'nm sağlığında uygulanan, mijnar Er- sen Gürsel'e aıt çağdaş düzenle- meler 2005 yılı ödülünü paylaştı- lar... Katılanlar arasında yine seçici kurulun uygun bulduğu projeler, tstanbul'daki Dünya Mimarlık Kongresi günlerinde 120 ülkeden binlerce miraar için sergilenecek. Böylece, kent mimarisi ve kent dokusu konusunda ülkemîzde son yıllarda gözlenen duyarlı girişim- lerden örnekler dünyaya da tanıtıl- mış olacak... • GELENEKSELİ VE BUGÜNÜ BiRLİKTE YAŞATMAK Valiliğin önderliğinde yaklaşık 6 yıl süren restorasyon kanıpan- yasıyla Kastamonu'da tarihi doku hâkim oluyor. (Kastamonu Hükümet Konağı vc çevresi, üstte solda.), İzmir'in tarihi Kemer- altı semti ile Konak iskclesi arasında oluşturulan "kesintisiz" yaya askı, kcntle denizin aynı meydanda buluşmasını da sağlıyor. (Projeden perspektif, üstte sağda.) Bu düzenleme sayesinde Konak Meydanı artık otomobillerin değil, insanların doyasıyla kullandığı çağdaş bir kent alanı (yanda). ödül gerekçesi Bu ödülün gerekçesi, şartnamede özetle şöylej di ilan ve "Ülkemizde çok sayıda başa- rılı yapı ulmasına rağmen, ge- nelde doku sorununun ihnıal edildiği görülerek kent dokusu- nu kurma, koruma ve geliştir- me bilincinin yurt düzeyinde oluşmasını sağlamak amacıyla bu konu belirlenmiştir." Bu amaca uygun olarak, "son 10 yılda uygulanmış" olan kent- sel ölçekteki projelerin değerlen- dirildiğı ödüllendirme içinse şu ilkeler saptanmıştı: "ÖnerUecek projelerin, günü- müzün çevrelerini tasarlarken oluşturulan kent gelişimlerine ve dönüşümlerine iyi örnek olan, ycni kcntsel doku örnekle- rini, sağhklaştırılıp gcüştirilmiş tarihi kent dokularım gündeme getiren, kentsel ölçekli tasarım, uygulama ve çalışmaları içer- nıcsi beklenmektedir." Ülkenın hemen tüm yörelerin- den, özellikle beledıyeler ve vali- liklerce gerçekleştinlen projele- rin çoğunluğu oluşturduğu başvu- ruları, Doğan Hızlan başkanlı- ğında Burhan Doğançay, Oktay Ekinci, Dr.Y. Müh. Doğan Ha- sol, Faruk Malhan, Doç.Dr. Sü- ha Özkan, Prof.Dr. Haluk Pa- mir, Prof.Dr. Metin Sözen, Mu- rat Tabanlıoğlu, tstemihan Ta- lay ve Prof.Dr. tlhan Tekeli'den oluşan seçici kurul değerlendirdi. "Tarihsel ve kültürel mirasa sahiplenme" başarısından ötürü Kastamonu'daki koruma ve yaşat- ma projeleriyle "kent yaşamı ile kimliği gözeten çağdaş tasa- rım" ından ötürü Izmır-Konak meydanı düzenleme projesine ödül venlmesının nedenleri ise jü- ri kararında özetle şöyle yer aldı: Kastamonu için: Geleneksel mimari doku modern kentleşmenin baskısında yitirilmek üzereyken; bu süreci durduran çok sa- yıda restorasyon uygulamalannın bel- li bir kamu yöneticiliği döneminde ve doğrudan yerel kaynaklarla gerçek- leştınlmesı; aynı süreçte diğer yöre- sel kültür ve sanat değerlerinin de ye- niden canlandınlması ve uygulama- nın usta-sanatçı okullanyla destekle- nıp sürdürülmesi... ızmir-Konak için: Kent ve denizin buluşmasındaki en önemli toplumsal alanı oluşturan ta- rihi meydanın, yıllar süren kararsız- lıktan sonra, kimlik değerlerine ve gü- nümüz yaşamına uygun, çağdaş mi- nıarhk ve şehircilik ilkeleri içindeki kentsel tasanma örnek şekilde düzen- lenmesı ve uygulamanın ardından halkın kullanımındaki yoğunluk ve is- tekjilik... Ödülün gerekçesine ve amacına her yönüyle uygun görülmüştür. Seçici Kurul'un, ödülü Kastamonu ve Izmir arasındapaylaştırmasının an- lamı ıse kararda şöyle vurgulanıyor: Bu ıki proje, Türkiye'de kentleşme- nin en önemli iki eksiğı ve sorunu olan "çağdaş tasarımlarla kentin yaşanıhr kıhnması" ve "tarihsel mimari dokuların korunması" ko- nulannda ayrı ayrı başanlı ve örnek olabilecek uygulamalar sergiledikle- rinden, "birlikte" ödüllendırılmiş- tır." KentllMk Blllncl' serglsl Kastamonu ve İzmir'in dışında, Seçici Kurul'dan değişik sayılarda oy alabilen, Eskişehir Haller Gençlik Merkezi; Yalvaç Kültür, Doğa ve Turizm; Eryaman 3. E- tap; Tarsus Tarihi Doku; Safran- bolu Kentsel Koruma; Istanbul- Şişli Kentsel Tasarım; Antalya- Konyaaltı düzenlemesi; Çanak- kale Kentsel Koruma; Kemaliye- Apçağa Köy Dokusu; İçel Sanat Sokağı ve Mersin 68'liler Barış Ormanı projeleri, Dünya Mimarlık Kongresi'nde de sergılenecekler. Hiç oy almasalar bile "sergilen- meye değer" bulunan Istanbul- Beykoz Belediye Meydanı; Bar- tın Kent Merkezi; Beypazarı Ev- leri; Bursa-Osmangazi Kültür Yolu; İzmir-Alipaşa Meydanı; tz- mir-Oteller Sokağı; Kuşadası Es- ki Sokaklar; Trabzon Kundura- cılar Çarşısı; Yeni Manisa Yerleş- mesi ve İzmit Garı Kültür Alanı projeleri de kongre alanıyla bırhk- te "Kapalıçarşı"da düzenlenecek aynı sergıde yer alacaklar. 7. Selanik Uluslararası Belgesel Film Festivali yarın başlıyor Yüzyılnruzdan çarpıcı görüntüler ASLI SELÇUK 1960'ta Yunan Sınema Haftası adıyla perde açan, 1992'de uluslararası bir nitelik kazanan Selanik Film Festivali'nin bünyesınde ılk kez 1999'da düzenlenen "Selanik Uluslararası Belgesel Film Festivali: 21.Yüzyıhn Görün- tüleri" bu yıl yedinci yaşmı kutluyor. Büyük festivalin artık bir parçası olan, 1-10 Nisan ta- rihlerinde gerçekleştirilecek etkinlik her yılki gibı Kültür Bakanlığı, Selanik Festivali, Yunan devlet televizyonu ERT, Yunan Film Merkezi sponsorluğunda düzenleniyor. Festivalin "Ye- ni Ufuklar" bölümünün de yöneticisi olan Di- nıitri Eipides, bu belgesel festivalin de kuru- cusu ve program yöneticisi. Dünyanın değişik yerlerinden katılan 125 fityn 10 gün süresince izleyicilere sunuluyor. Etkinlik, belirli ana il- keler doğrultusunda düzenleniyor, gösterilere bazı bölümlerle çeşitli perfbrmanslar ekleni- yor. Dünyadaki sosyal, sıyasal, tarihi, kültürel oluşumlara dikkat çeken yapıtlar ana izlence- de yer alıyorlar. 'İnsan hakları ve göçmenllk 1 üzerlne Bölümlerin adları ızlencelerdeki zengınhğin de bir göstergesi: 1. Dünya'ya Bakışlar. Sosyal açıdan belirle- yici, önemli konuları içeriyor. 2. Portreler: tnsan Yolculukları. Toplum- sal, kültürel, tarihsel başkalaşımlarla gelişmele- re insanlann yaptığı önemli katkılann önde ol- duğu çahşmalar gösterimde. 3. Habitat'ta sosyal değişimler ve sonuçlan, çevresel sorunlar irdeleniyor. 4. Anlatılacak Öyküler, insanın doğayla sü- rekli ilişkisıni, onunla nasıl iç içe yaşadığını, sa- yısız şeyi nasıl paylaştığınl betimleyen yapım- lar var. 5. Gece Yarısı Sineınası, müzikal belgesel- leri ve yetişkinlere yönelik alternatif çalışmala- n içeriyor. 6. Ulusal Panorama bölümünde 2004-2005 yapımlan var. "Atınan " (Pirjo Honkasalo) ^•Festivalin bu yılki özel konusu "tnsan Hakları ve Göçmenlik". New York tnsan Hakları Nöbetçi Film Festivali 'nden bir seçkiyi festivalin sanat yönetmeni Bruni Burres sunacak. "Göçmenlik, Sığınmacılar" başlığıyla gösterilecek 7yapımın içinde Türkiye'den Berke Baş 'ın çektiği "Transit" de var. Geçen yıllarda "Yugoslavya: Bir Vahşetin Anatonıisi" (2001), "Acımasız Gerçekliğin Çocukları" (2002), "Odakta Filistin" (2003),"Terorizm: Şiddetin Görüntüleri" (2004) gibi başlıklar altında çarpıcı durumları irdeleyen festivalin bu yılki özel konusu "İnsan Hakları ve Göçmenlik". New York İnsan Hak- lan Nöbetçi Film Festivali'nden bir seçkiyi fes- tivalin sanat yönetmeni Bruni Burres sunacak "Göçmenlik, Sığınmacılar" başlığıyla göste- rilecek 7 yapımın içinde Türkiye'den Berke Baş'ın çektığı "Transit" de var. 2004 yapımı belgesel Istanbul'da yolları kesışen Iraklı Arap, Irakh Kürt ve Nıjeryalı üç ailenın öyküsü üstü- ne. Göçlerle, sığınmacılara aıt ulusal ve ulusla- rarası çalışmalan uzmanlarla, yönetmenlerin ka- tılacağı konferanslar izleyecek. Yerleşik ana bö- lümlerin, özel temaların dışında etkinliğin öte- kı ıki önemli bölümü de "Auschwitz: Karaba- sandan 60 Yıl Sonra" ve ünlü belgeselci Jean Rouch'a adanmış "Etnografik Sinema". 2. Dünya Savaşı'nda barbar Nazılenn insanlık dı- şı soykınmını, toplama kamplanndaki ınanıl- maz gerçeğı olabıldiğınce vurgulayan çahşma- lar, insanlık durumuyla ilgılı yeniden düşünme- mize neden olacak. 'Ustalara saygı'da iki usta Etnografik Sinema bölümünde Borneo, Kalaharı, Nijerya ve Kırgızıstan'dan yerel halkın ilgıyle izlenecek gelenek ve görenek- lerini içeren belgeseller var. Joris Ivens, Da- vid- Albert Maysles, Bruce Weber, VVer- ner Herzog, Monika Treut, Johan van der Keuken, Nicolas Philibert, Mîchael Mo- ore, Stefan Jarl, Heddi Honnigman gıbı yetkin belgeselcilere saygı bölümleri düzen- leyen festival, bu yıl iki önemli ada odakla- nıyor: Pirjo Honkasalo ve Pierre Perrault. insan haklannı sorgulayan belgesellerin ya- ratıcısı Finli kadın yönetmen P. Honkasalo belgesel film yapımı hakkındakı düşüncele- rinı aktaracak. Kanadalı usta P. Perrault'nun çalışmaları ıse endüstrileşmenin ve küresel- leşmenın Quebec'ın yerel toplulukları üs- tündekı etkisıyle ılgıli. 1999'dan berı fes- tivalin ayrılmaz parçası olan "Belgesel Pa- zarı" 4-8 Nisan arasında 411 yapımla pro- fesyonellerle meraklılann hizmetinde. Ara- lannda Türkiye'nin de bulunduğu 22 ülke- den 37 alıcı pazara katılacak. Festivalin ulusal TV Ağı ERT ile ortaklaşa düzenle- diği bu etkinlik Balkanlar'da ve Doğu Av- rupa ülkelerınde belgesellerin televizyon- lara satış şanslarını artırmak amacıyla dü- zenleniyor. ODAK NOKTASI AHMET CEMAL liyatro Anadolu'daf Körayak f Şöleni... Geçen haftaTiyatro Anadolu'da izlediğim "Kö- rayak" adlı oyun, benim için çok uzun sürmüş bir özlemın giderilmesi oldu. Çünkü Enis Yıldız'ın yazdığı ve yönettiğı "Körayak", her şeyiyle bizim has kültürümüzden, Anadolu'nun binbırzengin- liktekı kültür katmanlarından yola çıkılarak kota- rılmış bir oyun; oyunun başında da açıklandığı gi- bi, biryol öyküsü: "Körayak"ia sadece dört insan göreceksiniz. Bu insanlar soluk alıp veren, terleyen, kalpleri atan insanlar. Onlar acı çekebilir, incinebilirler. Onların şapkaları ve tavşanları yok. Gömlekleri- nin kollanndan sihirli kartlar da çıkartamazlar. Ancak zemindeki bir kıymık ayaklarını kanatabi- lir. (Bir gün bir çocuk, oyundan sonra bir oyun- cuya dokundu ve "Aaa bu canlıymış" dedi... Si- ze bir öykü anlatacaklar, yalan söylemeyecek- ler... Onlar sızin kulağınıza belki bir sırlarını fısıl- dayacaklar... öykünün, anlamının, yazarının hiç- birönemi yok. dört oyuncuyla baş başa kalacak- sınız -bu bir mucize olsa gerek. Bir yolculuğa çı- kacaksınız- bu bir mucize olsa gerek." Evet, "Körayak", birbirınden başanlı dört oyun- cuyla -Ümit Aydoğdu, Roza Erdem, Nazan Yerli ve Sermet Yeşil- çıkılan bir yolculuk. Işin mucize yanı ise sahneden seyırciye her an ka- tıksız tiyatronun akması; müthış bir 'yoksul tiyat- ro'\ sadece ve sadece beden hâkimiyetine, ben- dirleyapılan, yalın mı yalın, amaaynı ölçüdezen- gın mı zengin, her tınısıyla bizi kendi uygarhk geçmişimize, Anadolu'nun düşünce, tasavvuf ve türlü yaşantılar dünyasına taşıyan bir Mercan Dede müziği. Enis Yıldız, bu müzıği kullanmak için izin istediğinde, Mercan Dede'den gelen ya- nıt şöyle: "Sevgili Enis dost, gönlün gibi nazik mesajın ve müziğimi kullanmak için izin istemek nezaketini gösteren altın kalbin için çok teşekkür ederim... Gönlünüzce kullanabilirsiniz, benim ol- duğu kadar da sizindir..." Ne demeli, kocaman yürek dediğimiz böyle oluyor herhalde! Bu yazıda "Körayak" oyununu anlatmayacağım. Çünkü ancak seyredilebilecek, fakat asla anlatılamayacak bir oyun ve sahnede- kinin asla anlatılamadığı nokta, aynı zamanda gerçek anlamda tiyatronun başladığı noktadır; artık mucizeyle karşılaşılmıştır; sahnede sergile- nen öyküler, her seyırciye kendi öykülerinın ka- pılarını açmak üzeredir: "Bir düşe uyanmak mı? Hayatımızın verili çer- çevesinden birinsana bakmak ve onun en anlam- lı uğraşını, arayışını bulabılmek... Bir düşü aynı anda görebilmek kadarzor olabilir bazen birger- çeği aynı anda görebilmek... Rutinlerimizin için- den hayatı fark edebilmek, belki bir düşe uyan- mak, belki körayak yola koyulmak..." Oyunculardan Ümit Aydoğdu'nun sözleri: Ha- yatı fark edebilmek için bir düşe uyanmak - en anlamh, en zengin hayatlar, düşler kurmasını bi- lenlere layık değil midir? Anadolu'nun tükenmez zenginlikte tınsel zenginlikleri de hayatı hep en sıradanlığa dönüştüğü anda kurguların tüken- mez evrenine yerleştirmiş, böylece de her zaman parçasına kendi sonsuzluğunu katmış olanların eseridir. Enis Yıldız'a, yıllar önce, daha öğrencim oldu- ğu yıllarda, bir gün mutlakatiyatro için kendi me- tinlerini yazmasını söylerdim. Şimdi kalemini sahne için oynatmaya başlamış, üstelik "Köra- yak" gibi olağanüstü bir metinle. Tiyatro Anado- lu, kendi kültürel geçmişimizin, kendi düşünsel zenginliğımızin, kısacası kendi katıksız kültürel kimliğimizin bir simgesi sayılabilecek olan, yal- nızca bızim değil, ama dünyanın bütün sahnele- rine yakışabilecek "Körayak"\a, çok kısa bir geç- mışe karşın bir tiyatronun -tiyatro yapmakta di- rendiğinde- ne kadar ileri noktalara varabilece- ğini de kanıtlamış oluyor. e-posta: ahmetcemalCasuperonline.com acem20(ü hotmail.com 'Tiink Shakespeare' sahnede • Kültür Servisi - Yıldız Kenter ile Bılkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Başkanı, eski kültür bakanlarından Talat Halman, bir süredir birlikte sürdürdükleri şiir etkinliklerine Konya ve Ankara'da 3 yeni gösterıyle devam edecek. Yıldız Kenter ve Talat Halman, Konya Selçuk Ünıversitesi'nin düzenlediği 1. Uluslararası Tiyatro Şenliğı'ne bugün Talat Halman'ın 'Türk Shakespeare' adını verdıği etkınhkle katılacak. Shakespeare'ın pek çok kahramanı ve soytarısı, Talat Halman ve Yıldız Kenter'le sahneye gelecek. 'Türk Shakespeare', daha sonra ODTÜ Mezunlar Derneği'nin düzenlediği gecede UNICEF yaranna sergilenecek. Bu göstenye Bılkent Senfoni Orkestrası'nın 4 üyesi, Shakespeare dönemi müzıği çalarak eşlik edecek. 'Türk Shakespeare', 22 Hazıran'da da Londra'da sergilenecek. 41 .KUTUPHANE HAFTASI • AKŞEMSETTİN İLKÖĞRETİM OKULU'nda 10 30'da kütüphane açılışı ve konferans. • SABANCI ÜNtVERStTESİ KARAKÖY İLETtŞtM MERKEZt'nde 14.00'te 'Innovative'de Yenilikler ve Türk Kullamcı Grubu' konulu konferans. • TOPKAPI SARAYI'nda 14.00'te 'Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Hazine Bölümü'ndeki Minyatürlü Eserler' başlıklı konferans. BUGÜN • BABYLON'da21.30da Akatay Brothers ve Işın Karaca. (0 212 292 73 68) • BORUSAN KÜLTÜR SANAT'ta 18 30da Alper Maral'dan 'Japonya'dan Yeni Müzik' adh soyleşı. (0 212 292 06 55) • AKBANK KÜLTÜR SANAT MERKEZt'nde 14.00'te 'Yan', 'Oyun', 'Yaşlı Adam ve Otomobü", 'Kesişme', 'K'nin Dosyası', 'İnai' adlı kısa filmlerin gösterimi. (0212 252 35 00)