Katalog

>4 KASIM 2005 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA DtZİ Kahire yoksulluk-varsıllık uçurumunda derin çelişkiler yaşıyor Nü'inyaşam,çölün hüzünverdiğişehir...~W Tçak, Akdeniz m I üzerindenMı- %*/ srr topraklan- na gırdığınde çölün uç- suz bucaksvz yalnızlı- ğı dikkat çekiyor... Bel- ki de uçaktakı herkes Bedevilerin kızgın kumdaki yolculuğunu, kerpiç evlere gölge olan palmiyeleri ve hurma ağaçlannı dü- şünüyor. Eskı zaman fotoğraflanyla gravür- \erin sararmış zeminle- nnde anımsanan deve kervanlan ve cebelye- lerin (uzun entan) se- nnhğinde gizlenen ya- nıkyüzlü Araplann gö- riintüsü beyinlerde yer yapmaya çahşıyor... Kahire eski bir dö- nem fılminın hayali platosu gibi geliyor... Kafalarda bu görün- tüler dolaşırken uzak- tan Kahıre ve onu or- tasından yaran Nil Nehn görünüyor. Ken- te havadan bakıldığın- da az önce hayal edilen otantik görüntüler be- yin dalgalannın küçük sarsıntuarryla ycrle bir oluyor... Orl bir kent... Baklava dilimı gibi dizilmiş apartman bloklan kente kahve- rengi ile gn arasında birrengj hâkim kıhyor. Kahire havadan donuk rengi yüzûnden daha çok terk edilmış bu kenti andınyor. Yuka- ndan bakıldığında ye- şüin de griye yenıldi- ği anlaşıhyor. Neredey- se ormanlıkbirtek alan görünmüyor. Tarihin derinlığınden akan Nil olmasa, orada yaşamın izlerini bulmak ıçınçok çabaharcamak gereki- yor. Kahıre'nin gize- mı ve eskilere dayanan geçmişi, kentin puslu havasıyla bırlikte toz- lu sandıklardan çıkan- lan paslı tnadenlere dö- nüşüyor... Mısır, Nü'in yaşam pınarlanna sığınmanın hem coşkusunu hem de sıkıntısıru çekiyor. Nüfusu kımı dönem- lerde 16 mılyonu aşan Kahire tüm megakent- ler gibi trafik keşmeke- şinin çilesıni yaşıyor. Büyük bölümü olduk- ça eskı, yüz binlerce araç geniş cadde ve bulvarlara karşın tra- fîkte kilitleniyor. Kent- teki sinyalizasyonun büyük bölümü çalış- mryor. Ancak ne üginç- tır ki günler süren göz- lemlerimize karşın bir tektrafik kazasına rast- lanmıyor. tnsanlar klaksonlar ve el kol ha- reketlenyle trafıgi yön- lendiriyor, çürümeye yüz tutmuş araçlankul- lananlar inanılmaz bir hoşgörüyle kargaşadan çıkmayı başanyor. Kahire'yi ortadan bölenNilNehri'nin uti yakasını yeşil bir şerit süslüyor. Kentin kuze- yi ve güneyindekı bah- çe ve bostanlarla şehir içındekı ağaçlar Kahı- re'ninyeşihnı oluşturu- yor. Nil'in çevresını yüksek apartmanlarla uluslararası otel zıncir- lerinin dev bınalan süs- lüyor. Ancak caddeler- de dolaştığınızda tra- fığın dışındabir turizm kentine yakışmayan yoğun kirlilik dikkat çekiyor. Gri renklı bınalar bu kırliliğın içinde çok da- ha kötü bir görüntü ve- riyor. Mısırhlar bina boyalannın kum firtı- nasıyla aşuıdığını ge- rekçe gösteriyor. Bir Türk gazetecisinin, "Boyafinnalanbura- yı keşfetseflıyaohırtar" diye tanımladığı gö- rüntü yalnızca bunun- la kalmıyor. Kentin yüksek binalanrun ar- kasında gecekondula- nn yaratnğı bir yoksul- luk duruyor. Binalann neredeyse tamamının damlan enkaz yığınrnı andınyor. Eskt Kahlre'nln İzlerini taşıyor Kahire merkezi yük- sek ve görkemh binala- n, mimari estetiğin do- ruğundaki cami ve mi- nareleri, geniş bulvarla- n, viyadükleri, metro- su ve merkezdeki dü- zenli yapüaşmasıylabir başkentin tüm özellik- lerinı taşıyor. Ancak kentin çevresi bir taraf- tan eski Kahire'nın iz- lerinitaşrrkendığeryan- dan da çarpık yapılaş- manın çokkötü örnek- lerini ıçenyor. Havaala- nı çevresinde göze çar- pan havuzlu lüks villa- lar ıse birbaşka çarpık- lığı göstenyor. Mısır Arap Cumhuriyeti: Nüfusu 75 milyon Devlet Başkanı: Hüsnü Mübarek Başkenti: Kahire Kilometrekareye düşen insan sayı- »: 58 Nüfus artış hıa: Yüzde 2.7 Para birimi: Mısu- Cuneyhi. Kişi başına düşen milli gelir: 850 dolar. Başhca geürkri: Turizm, tanm Etnik yapı: Mısır halkının yak- laşık yüzde 91'ini Araplar oluş- turuyor. Araplann yüzde 91.5'i Müslüman, genye kalanlar Hı- ristiyan. tkinci önemli etnikunsur nüfu- sun yüzde 7'sini oluşruran Kıpti- ler. Ülkenin en eski topluluğu olan Kıptilerin tamamı Hıristıyan ve kendilerine özgü bir dılleri var. Ancak bugün artık Kıptice konuşan kalmamış. Onlar da Arapça konuşuyor. Nüfusun genye kalanını Avrupalı Hıristiyan et- nik unsurlarla Nubiyalı, Arnavut, Beja, Berberi gibi değişik kökenlerden gelen Nil'e sığınan ülke: ıstr Müslüman etnik unsurlar oluşturuyor. Dil: Resrru dil Arapça. Halkın tarna- mına yakını Arapça konuşuyor. Bazı küçük etnik unsurlar kendı ara- lannda mahalli dıllerle anlaşıyor. Esnafi, taksıcisi ve sokaktaki insanla- nn büyük bölümü Ingılızce konuşabili- yor. Din: Resrrü din îslam. Nüfusun yüzde 9'unu Kıpti kökenli Orto- doks Hınstiyanlar, Arap kökenli Marunı Hıristiyanlar, Rum köken- li Ortodokslar ve çeşitli Avrupa ül- kelennden Mısır'a yerleşmiş olan Katolik ve Protestan Hıristiyanlar oluşturuyor. Tamamı Sünni olan Müslüman- lannçoğunhığu Şafü, önemli bir kıs- rru da Hanefi mezhebine mensup. Kahire'deki Gize PiramiUeri turistierin akınına uğruyor. Öğrencfler daracık bir koridordan inilen kral mezarlannı görmek için piramiâerm önünde uzun kuyruklar oluşturuyor. Sosyal yaşamda çelişkiler "M Tüfusun yüzde 80'inın günlük bir / ^ / dolarla yaşamaya mahkûm oldu- i . I gu Mısır'da yoksulluk ve sefale- te karşın suç oranımn oldukça düşük ol- duğu söyleniyor. Gece saat 03.00'te cad- deler ve Nil kıyısı hareketli ohnasrna kar- şın ne hırsızlık ne de kapkaç türii olayla- ra rastlanıyor. Kentbu açıdan bölgeye ge- len turistlere de güven veriyor. Yoksulluk ve işsizlik bir başka ülkede bu kadar yo- ğun olsa şüphesiz isyan çıkması ciddi bir olasılık gibi göriinüyor. Hüsnü Mübarek'ın 25 yıldır yönettiği Mısrr'da 10 milyon asker ve polis olduğu söyleniyor. Kentteki suç oranı bu yüzden mi çok düşük, doğrusu doyurucu bir ya- nıt verilemiyor. Kahire sosyalyaşam açısından ciddi çe- hşkiler içeriyor. Kadınlann büyük bölü- mü başörtüsü kullanıyor. Aynı kadınlan gece yanlanndan sonra kafe ve lüks otel- lerin lobilerinde nargile içerken görmek şaşırtıyor. Modern giysili genç kızlar ise Beyoğlu'ndakileri kıskandıracak biçimde- ki gece kulüplerinde sabahlara kadar çıl- gınca dans ediyorlar. Yoksulla varsıl arasındaki uçurum ken- tin sosyal yaşamında çarpıcı bıçimde dı- şa vuruyor. Nil kıyısında genç erkekler, tur teknelerinde kadınlann önünde dans ede- rek para kazanıyor. Kimi çiftler nehrin kenannda bir enstrümanın eşlığinde dü- ğün yaparken Kahire sosyetesi evlenir- ken beş yıldızh uluslararası otelleri tercıh ediyor. Açık büfe yemeklerin verildiği, gelınle damadın odalanndan salona kadar onlarca tef, davul ve klarnet eşliğinde gel- dıği düğünler bazen televizyonlardan nak- len yayımlanıyor. Mısır halkı, Türklere özel bir ilgı gös- teriyor. Örneğin esnaf, bir Papirüsü Ame- rikalılara 85, Türklere 20 dolara satabıli- yor. Bazı Türklenn bu ülkede çok tanın- ması ise insanı şaşırtıyor. Kentin alışve- riş merkezlerinde dolaşvrken Türk oldu- ğunuzu öğrenen herkes, "Yav^şyavaş Ha- san Şaş~," diye bağınyor. Türk futbolcu- sunun bu yüksek reytingi, 2003 Dünya Kupası'nda Brezilya'ya attığı gol ve Ga- latasaray'ın Mısır Milli Takımı'yla yap- nğı karşılaşmaya dayandınlıyor. YARIN: Misır'dakl çerlat ünlversltesh El Ezher Kadınlar Devrimi Mısır'da Başladı... İZLENİMLER / HİKMET ÇETİNKAYA S is ıniyor Kahire'nrn üzerine. tnsanlar duraklarda. Trafiksekarmakanşık...Nil kıyısındaki gökdelenlerin çoğu otel... Yeni bir gece başlıyor Kahire'de... 16 mıryon insanınyaşadığı, yoksullukla var- sıllığın ıç içe geçtıği Kahıre'nin en etkileyici bölgesi "ÖrükrKentiw dır... "OmterKenti"yle ilgıli değışikyorumlar ya- pılıyor Kahire'de. Kimileri yoksullann, "Ölü- krKajti"ndekı konuüarayerleştiğinı ya da me- zarlıklarda banndığını öne sürüyor, kimilen de "Onlarölükrinibırakmayıpyanlanna yer- lestüer" diyor... "ÖlûkrKenti" tstanbul'un, Ankara'nın, Iz- mır'in, Adana'nın varoşlannı arumsatıyor... Orada yaşayanlar yoksul!.. Kaderci bir toplumun izlerini taşıyor aslın- daKahrre... Gecenın sessizliğı ıçındeyım... Elbet Mısır salt Kahire ve Iskenderiye değil... "Ölüler Kenti" hiçdeğıl!.. Kızılde- ruz e git- Yazariannuz Hikmet Çetinkaşa üe Mehmet Faraç Gize Piramitkri'nin önünde. medim, amabiliyorum. Kızüdenizyeryüzüy- le çölü böknüş bir kıyı bölgesi. Mavırün inr san yaşamına yansunası Kızıldeniz. Mısır tunzmle a> r akta kalmaya çahşan 75 mil- yon nüfuslu bır Afrika ülkesi. Farklı dınlerin, mezheplerin, etnik topluluklann yaşadığı bir coğrafya. Beş bin yıllık bır tanhin, bir uygarlığın iz- len\"ar Mısır'da... Eski Yunan'dan Roma'ya dek uzanan bir uygarlıklar zincin Mısır... Nil bir yaşam kaynağıdır Mısır'da... Dünyanın en ıyi pamuğu Nil kıyısındaki topraklarda yetişir... Nasr'ın sosyalizmiyle başlayan koopera- tifçilik hâlâ üretıcinın can yeleğidır... Nil'in batı yakası, "gerçeğin toprağı''dır. "BatiYakası" da bır masalın içinde Memnon adıyla anılan heykellerle doludur. Krallar va- disinde ise Hatshepsut'u bulursunuz. Memnon heykelleri adıru eskı Yunanlı bir savaş kahramanından alır. Onlar "Baü Yaka- a"nm koruyuculandır. Romalılara gelince... O heykellen yok etmışler, kendi heykelle- rini yapmışlar... Sadece iki heykelcik kahnış bugüne... Osmanlılar ise geçmiş uygarlıklara saygı göstermişler... Hıç dokunmamışlar... Krallar vadisine El Karna kasabasından ge- çiliyor... Burada halk kraliyet takılannın sahtelerini yapıyor... Peki kadınlar devrıminin başlangıcını bili- yor musunuz? Dünya tarihinde ilk kez bir kadın bınlerce yıl önce Mısır'da krallık yaptı. Adı, Hatshep- sut'tu. Kocası Tutmosishasta olduğu için o hep en öndeydi. Hatshepsut'un çocuğu ohnadı... Kocası Tutmosis haremden bir kadınla bır- likte oldu bunun üzerine. Dokuz ay sonra er- kek çocuğa ka\r uştu Kral Tutmosis. Çocuk 16 yaşındayken Tutmosis öldü... Hatshepsut, çocuğun kral ohnasuıa karşı çıktı... Ve kendisı kral oldu... Takma sakal ve bıyık taktı... Rahipler öyküler uydurdu... Elbet bunlar hep söylence... Dahası elbet var... Mitolojınin soluk alıp verdiği bir yerdir Mısır...