Katalog

SAYFA CUMHURİYET 9 EKİM 2005 PAZAR 14 KULTUR kultur(S cumhuriyet.com.tr Dönemininheyecanverici sosyal ve sanatsal gelişimlerini yaşayıp ürünlerverenusta besteci SamimBilgen'i yitirdik flgaz'ı evnenselleştirennağmelerERHAN KARAESMEN Geçen günlerde Cumhuriyet'in, dünyanın çe- şitli köşelerüıden ızlenimlere yer veregeldiği sütunlannda Çin"den söz ediliyordu. "Dgaz Ana- dotu'nun Sen Yüce Bir Dağısın" dızesiyle baş- layan o çok sevimli şiiri kucaklayan nefis mü- ziği binlerce kilometre uzaklardaki çok değişik birülkede dinlemenin şaşırtıcı keyfıni anlatıyor- du, yazar. Aynı günlerde Ilgaz'ı evrenselleştiren nağ- melerin bestecisı Samim Bilgen'in ölüm habe- ri geldi. Ilerlemiş yaşına karşın, Samim Bey, belli bir fiziksel etkinlik sürdürebiliyor ve hâlâ küçük besteler yapabiliyordu. 1930'lann toplum- sal dönüşüm kıvılcunlanmasının müziğe yan- sıyışıyla filizlenen coşkunun önemli ve güçlü bir temsilcisiydi. 1910 Selanik doğumlu olan Sa- mim Bey, HflaM Ahmer camiasırun önde gelen hekimlerinden ve operatörlerinden babası Meh- met Emin Bey ın görevi dolayısıyla taşındığı Is- tanbul'da çocukluğunu ve gençliğini tamamlar. Hukuk Fakültesi'ni bitirir ve ilk memuriyetine de Istanbul'da başlar. Büyükadalı müzik me- raklısı bir ailenin yetenekli kızı olan annesinden çok küçük yaşlarda piyano öğrenmişti. Arada keman çalmayı da, neredeyse kendi kendine öğ- renir. Yıllar sonra Ankara'da müzisyen ve kon- servaruvar hocalan değerli sanat insanlanyla oda müziği çalışmalanna katıldığında kemanı kendı kendine öğrenmiş olduğunu kımse fark et- mez. Bir dönemin önde gelen müzik insanlan Kösemihal Ailesi (Bedia & Nurettin Şazi), En- ver Kakıcı ve Zcki Berküren ile birlikte klasik repertuvann çeşitli oda müziği parçalannı çalı- şır ve çalarlar. Piyanolu yapıtlarda Samim Bil- gen piyanist olarak da katkıda bulunur. şartodan marşa. operetten tangoya Enstrüman çalmaya olan olağanüstü yatkın- hğı, bunun kökündeki benzersiz müzik duyum- sama gücü, Samim Bey'i erken yaşlannda bes- te ve müziksel düzenleme alanına da yönlendir- miştir. Kendi kuşağından devlet teşviki görerek dünyayı tanıma fırsatı bulan bestecilerle ilişki- lerini dostane biçimde sürdürmüştür. A. Adnan Saygun ile yaşam boyu görüşme ve yazışma bağlantısı içinde kaldığı bilinir. Saygun Ho- ca'mn genelde ikircikli ve çoksesli Türk müzi- ğinin gelişmesi konusundaki karamsar düşün- celerinin, zaman zaman, Samim Bey'in daha iyimser ve ölçülü yaklaşımlanyla yumuşatıldı- ğı da gözlenmiştir. Samim Bilgen'in bünyesinden ve gönlünden gürleyerek akan yeteneği, değişik doğrultular- da, esneklik içinde çeşitlenerek yönlenmiştir. lerlemiş yaşına karşın Samim Bilgen, belli bir fiziksel etkinlik sürdürebiliyor ve hâlâ küçük besteler yapabiliyordu. 1930'ların toplumsal dönüşüm kıvılcımlanmasının müziğe yansıyışıyla filizlenen coşkunun önemli ve güçlü bir temsilcisiydi. Müzik anlayışında yenilenmenin ve ileri adımlar atmanın toplumsal çağdaş bir dönüşüm programında bir zamanlar çok önemli bir yer kaplamış olduğunu, acıkh da olsa bu \esilexle, bir kez daha anımsıvoruz. Şarkı, marş, operet, koro eseri, tango... Bu ara- da, bir zamanlar Kadıköyü'nün simgelerinden Süreyya Sinemasf nda sessiz film gösterilerine canlı müzikle refakat edildiği dönemlerde epey- ce piyano çaldığı da bilinmektedir. Oteyandan, 1930'larortalannda Atatürk ün de onurlandırdığı bir gösteride sunulan Samim Bilgen imzalı bir operetin Gazi'den büyük öv- gü almış olduğu hatırlatılmahdır. Otuzlu yıllar Samim Bey'in son derece üret- ken bir dönemidir. Yirmi küsur yaşlannda çok dinamik ve hareketli bir genç insandır. Ciddi bir kurumda devlet memuru olarak geçirdiği gün- düz saatlerinin dışında hep müzikle ve bestey- le uğraşır. Melodi yakalayıcılığında büyük sü- rate sahiprir. Okullu olmayışına rağmen çok- sesliliğe dayalı büyük kompozisyon, kontürpu- an vb. kavramlara çok aşinadır. Melodilerin bir- leştirilip bitmiş ürüne getirmesini de süratle ya- pabilmektedir. Irili ufaklı pek çok yapıtı bulun- duğu ve maalesef bunlardan bir bölümünün no- talannın/partisyonlannın, aile arşivleri dahil, herhangi bir güvenilir kaynakta yer almadığı da anlaşılmaktadır. 1936'da dönemin güçlü sosyo-politik oluşu- mu CHP tarafından genç bestecileri özendirmek üzere düzenlenen çoksesli şarkı yanşmasmda D. Şostakoviç ve P. Hindemith gibi çok önde ge- len ve uluslararası prestije sahip bestecileri, jü- ride göre\ T alarak katkıda bulunmuşlardı. Bu yanşmayı günümüzdeki Türk bestecilerinin du- ayeni olan çok değerli müzisyen FaikCansden'in 'Vatan' adlı şarkısı kazanmıştı. Hemen arkasın- dan da Samim Bilgen'in 'Dgaz' ve 'Pınar' şar- kılan ödüllendirilmişti. Kanadalı değerli bir soprano CaroleDavis'in, çok yakınlarda, Van- couver'de verdığı bir konserde Samim Bey'in üç şarkısına yer vermesi de çok anlamlı gözük- mektedir. 1930'lann ilerici ve aydınlık toplum- sal dönüşüm coşkusu içinde halk ezgilerinin çokseslıliğe getirilmesi, türkülerden hareketle cıddi kompozisyonlar yapılması ve bu arada yepyeni başka türkülerin çoksesli olarak nağ- melendirilmesi, özendirilen bir sanatsal yakla- şımdı. Yabancı ülkelerdeki ciddi müzik kurum- lannda eğitim görme şansım yakalamış beste- cilerimiz de bu tür gayretlerin içinde hep olmuş- lardır. Faik Bey'in ve Samim Bey'in başım çek- tiği daha serbest bir müzisyenler grubu da çok- sesliliğe getirilmiş türküler ve coşkulandıncı marşlar bestelerlerdi. Eslrgenen saygı... Samim Bey'in aramızdan aynlışı, bir döne- min heyecan vencı sosyal ve sanatsal gelişim- lerini dolu dolu yaşamış ve o çerçevede ürün ver- miş değerli insanlanmızın tablosundan bir bü- yük kişinin daha eksilmesi anlamına geliyor. Müzik anlayışında yenilenmenin ve ileri adım- lar atmanın toplumsal çağdaş bir dönüşüm prog- ramında bir zamanlar çok önemli bir yer kapla- mış olduğunu, acıklı da olsa bu vesileyle, bir kez daha anımsıyoruz. Yeni konser sezonuna girerken Ankara, Is- tanbul ve diğer kentlerimizde bazen tatminsiz- liğe ve burukluğa yol açan, ama kimi zamanlar da keyıf veren çeşitli dinletilerin programlandı- ğını ve müziksel çalışmalann yoğunlaştığını umuyoruz. Ancak bu umutlu bekleyış içinde, Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasrran (CSO) geçen sezonun ortasında kendilerine verilen kadrolann sonradan yeniden gen ahnmasıyla enstrümantıst sanatçı sıkıntısı yaşamakta oldu- ğunun altı çizihnelidir. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın gündemden hiç düşmeyen yalan yanhş işleri ve davranış gaflan arasında CSO'nun bu sorunu biraz gölgede kalmışa benziyor. Se- zon başı dolayısıyla hatırlatmakta yarar görül- müştür. 1930'larda müzik sanatçılanna ve ku- rumlanna gösterilen saygının ve ilginin 2000 'ler- de esirgeniyor oluşunun acıklı bir boyutu oldu- ğuna da dikkat çekmek isterim. DVO / VCD Vgnflar %ft§ 1*9(1 Buffalo Bill and The Indians or Sitting Bull's History Lesson (Buffa- lo Bill ve Kızılderililer ya da Oturan Boğa'nın Ta- rih Dersi) / Yön: Robert Altman / Oyn: Paul Nevvman, Joel Grey, GeraWineChaplin,Burt Lancaster /1976, renk- li, 118 dakika / Studio Canal - Palermo. ArthurKopit'in "Indiaııs''adlıoyu- nundan Robert Altman ve Alan Rudolph un se- naryosunu yazdı- ğı bu eleştırel, yer- gi dolu dram, Amerika'nınasıl sahipleri Kızılde- rililere bir saygı niteliğinde. Ya- ratıcı sinemacı R. Altman'ca çekilerek, ABD' nın 200. kuruluş yıl- dönümünde gösterime so- kulmuştu. Çok sayıda ya- lanı süslevip püsleyip ger- çekmiş gibi aktararak bun- dan kâr eden eğlence ada- mı Buffalo Bill Cody, Vah- şi Batı Şovu'nun bir nu- maralı yıldızıdır. Aslında o alko- lik, bencil, sözde operacı kadınlara düşkün, gözü pa- radan başka bir şey görmeyen ko- yuırkçıbirbeyaz- dır. Siyuların en büyük şefi Oturan Boğa'nın gücünü yitirdiğmı duşünen Bill, onu gösterisı- ne katarak küçük düşür- mek için can atmaktadır. Tüm halkı beyaz adamlar- ca katledılen Oturan Boğa ise Buffalo Bill'e unuta- mayacağı bir tarih dersi vermeye kararlıdır. Usta R. Altman'ın ince zekasını, yaratıcılığmı ser- gilediği bu düşündürücü yapım Berlin Film Festi- vaîi'nde en iyi film ödülü- nü kazandı. Zamana yenik düşmeyecek bu çalışma- nın ÖzelBöHimler"ınde Pa- ul Newman' ın anlatımıyla Buffalo Bill ve R. Altman set görüntüleri var. Calamity Jane / Yön: James Golds- tone / Oyn: Jane Ale- xander, Frederic Forrest, Talia Bal- sam, David Hem- mings / 2002, renkli, 93 dakika / Paramo- unt - Palermo. Suzanne Clauser'in özgün senaryosundan aktanlan dram, Vahşi Batı'nın en aykın, en renkli kişilikle- r i n d e n Martha Ja- ne Ca- nary'nin -b i 1 i n e n adıyla Cala- mity Ja- ne' in- ger- çekçi, doku- naklı bir portresi. Ka- dın olarak her şeyi er- keklerden daha iyi yap- tığını herkese kanıtla- yan Jane, keskin bir ni- şancı, iyi bir at binici, or- du keşif eri, posta ara- bası sürücüsü, maden arayıcısı, poker oyun- cusu, çiftçi, eş ve anne- dir. Kadın- lann ikinci sınıfvatan- daş sayıldı- ğı Vahşi Batı' da o, kendi seç- tigi yolda ödünsüz ilerleyerek efsaneye dönüşen bir kahraman olmuştur. "Bir kadın yolunu kendi seçmişse ona bu- nun bedelini durmaksı- zm ödetirler. Yolun so- nunda kendisine biraz saygısı kalmışsa çok şansb demektir, bu say- gı yenilmediğinin açık göstergesidir'' dıyen ba- ğımsız, güçlü Calamity Jane'in gerçek yaşamı etkileyici bir anlatımla karşımızda. Jane Ale- xander. Calamity'de çarpıcı, unutulmaz bir yorum sergiliyor. KÜLTUR • SANAT www.perareklam.com.h- • (0212) 293 89 78 I S T A N B U L PİYANO IMYAŞ "Y^ŞVEL'ZEIU YFnŞKtNLER) GİTAR 1K1.\S1K 4 RAMEMK0 4 POP> KEMAN VİYOLA ÇELLO ŞAN YAN FLÜT DAVLJL BALE&DANS RESİM • HlmiEllESUıltÖlJbMLElUfıE HiHIUJK FROGIUMI • IGSfAiUÇAUİIlAltOULESTItASISDA ÇUMİ F1RSİT1 • sn o opi mou VE Ç\UŞ,\H OLX\\Ğ1 T.C.MB OZEL IST\.NBLL p ç ş Yavuzturk Sk. N- 40 K.\DIKOY Tel: 0216.414 4 09fl • 91 www.ıstdnbulguzelsanatlar.com ıgs#ıstanbulguzelsaDatlar.com LİTERATÜR YAYINCILIK PANEL Ortak bir Avrupa kültürü yaratılabilir mi? AVRUPA KULTÜRÜ VE TÜRKİYE _ Katılımcılan Soli Özel, Büşra Ersanlı, Cengiz Aktar, Deniz Kavukçuoğlu 9 Ekim, Pazar, Saat: 17.00 -18.15 İstanbul Kitap Fuarı, lnterexpo Salonu Süleyman ve Übürsüler °14EkımCuma20 30 15 Ekım Ctesı:20 30 16 Ekım Pazar 15 00 19 Ekım Carşamba 20 30 (Akatlar Kültür Merkezı) TC Kültür Bakınlığı'nın katkılanyla 5 Uons Selım Naşıt Özcan Ttyatro Ûdullen 'En lyı Yönetmen" Ödülü 'Genç Usta Oyuncular' (Kadın - Erkek) Odüllen Memo'nun Önlenemez YUkselişi 16EkımPazar:12:00 SEMAVER KUMPANYA Çevre Tiyatrosu - Kocamustatapa?a Tel (0212) 585 59 35 • www semaverkumpanya com İlanlannız Içln (0212)293 89 78 perareklam@perareklam.com.tr perareklam@superonline.com www.perareklam.com.tr EVCİMEN/KABİL TONY KUSHNER > j | l G- Koıaas ı % 14 Ekim Cuma İ 15 Ekim Cumartesi 15:00 j 21 Ekim Cuma 20:30 = tstılflil c»d Hafep Pasajı 2 hat Beyoglui Telefon 2527452 MAYA İlanlannu İçin (0212)293 89 78 perareklam@perareklam.com.tr perareklam@superonline.com www.pefareklam.com.tr KONSERİki yaka müzikle bir arada. 19 Ekim 2005 Çarşamba 20 Ekim 2005 Perşembe Kadıköy Halk Eğıtım Merkezı Saat: 20:00 Lütfi Kırdar Konser Salonu Saat: 20:00 Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrası Şef Solist Program P. I. Çaykovskı L. Bernsteın Gürer Aykal Fazıl Say (piyano) Senfoni No. 4 Fa Minör op. 36 Senfoni No. 2 The Age ofAnxiety Ekim 2005 Oyun Düzeni Taksim Sahnesi istanbul devlet tiyatrosu 11-12-13-14-15 Ekım Kaktüs Çıçegı rızan bnaetve&tf» Tûrtçesı teııde Z(ı»ı*B|tu 16-23 Ekım Altın Kız 18-19-20-21-22 Ekim ÇokYaşafomedı Re» AMumter Bronkı 25-26-27-28-29 Ekım Müfetbş Rnı Mup Surmar 30 Ekim DonKışot AKM Oda Tiyatrosu 11-12-13-14-15 Ekım Sersemler Evı 16-23-30 Ekim KufŞbn Aaer- ütanc AKM Aziz Nesin Sahnesi 18-19-20-21-22 Ekim Ful Yapraklan 25-26-27-28-29 Ekim Kır Yvan «artinCfimp Türtçeii RozıHakınen 11-12-13-14 15-16 Ekim Benercı Kendini Nıçın Öldürdü AKM Büyük Salon 18-19-20-21 22-23 Ekim Kamyon 25-26-27-28 29-30 Ekim Leenanein Güzellık Kralıçesı »W CtaH Çılısta 16-30 Ekim Kuvayı Millıye lmtt Nuıni Hıkınet 23 Ekim Çaytiane Tıaıt tait Sneıfer ( J o l m ı Jon>Paex AKM Gışesi: 0212 245 25 90.251 56 00 .'372 Taksım Sahnesi: 0212 249 69 44 BasınTanıtım Bürosu: 0212 292 39 00/119 Oneri. Dilek. Sikayet Hattı 0212 293 6161/5 e posta: istdt@ıstdt.gov.tr Hafia İçi 2M0 Cımartta 15J0 / 2B0B Htu 1MO Csctık mMiannm ailıtıa: nat 14:06 Genel Sanjt Yönetmeni: Tunç Gûnbay uyatıooyunevi EFES Pilsen 50 ierden 90 lara uzanan bır tânrun kırtı camJSırlanr onvmuze geitnp iovuvüf v Ta/v kınvle pasivia ^»jznuv'e nostâhısıvle Mddeffvie nelrer veds4/dnv/d lecdı$a\ar Cumhunyet U Ekim'den 23 Ekim'e kadar her gün haftaiçi saat: 20:00 Cumartesi - Pazar saat: 15:00 ISM 2. KAT Tarlabaşı Bulvan No 120-122. Beyoğlu Rezervasyon 0212 254 96 96 www tiyatrooyunevi.com tıcketlurk comnci(F)fWI((0212) 478 0 600 T c KÜİJÜR v« TUR1ZM SAKANUĞI'NIN MADDI KATOLARIVLâ E F E S PUsen'in kültür ve sanata katkıları artarak sürecek. ISES-1885 ORTAOYUNCULAR www.ortaoyuncular.com Ferhan Şensoy'un KIRALIK OYUNKENEF PENCERESINDEN DENİZ GÖREN GÜLDÜRÜ Ferhan Sensoy - Nefrin Tokyay - Rasim Öztekin - Okan Bayülgen Ali Catalbas Eltf Durdu - Ebru Soyuerden - Özgü Namal r Cuma - Cumartesi 20.00, Pazar 15.00 ve 18.00 l Ferhan Şensoy FERHANGİ ŞEYLER ,10 Ekim Pazartesı saat:20.00 I 1ST1KLAL CAO. NO: 140 TEL: (0 212) 251 K 65-66 FAX: (0 212) 244 43 27 I Ferhan Şensoy FERHANGİ ŞEYLER 11 Ekım Salı saat:20.30 AKATLAR KÜLTÜR MERKEZİ'inde Tel: 0212 351 93 84 ve diğer şeyler topluluğu Aksak İstanbul Hikayeleri Akatlar Kültür Merkezi (0212)351 93 84 13 Ekim Perşembe 20 30 19 Kasım Cumartesi 20:30 20 Kasım Pazar 18:30 http.//www tıcketturk com Sene 2084 Galata Perform (0212)243 99 91 07 EkımCuma20-30 14 EkimCuma20:30 21 EkımCuma20:30 28 EkimCuma20 30 www galataperform com İlanlannız (O212) 293 89 78 perareklam@perareklam.com.tr perareklam@superonline.com.tr 1