Katalog

2 9 EKİM 2005 CUMARTESİ CUMHURİYET EKONOMt ekonomi@cumhuriyet.com.tr Motorola ile Telsim uzlaşma EMNİYET KEMERİ STANDARDIDIR Ekonomi Ser\isi - Telsim ihalesi öncesinde Motorola ile borçlar konusunda anlaşmaya vanldı. Telsim Yönetim Kurulu Başkanı Ferruh Tunç. Motorola 'nın, sozleşmelerden ve sözleşmelere dayalı aldığı tahkim karanndan kaynaklanan tüm hak, aJacak ve teminatlannı 500 milyon dolar karşılığı Bayındırbank'a temlik ettfğini biidırdi. Motorola'ya, Telsim varhklanmn satış bedelinin 2.5 milyar dolan aşması halinde, aşan bedelin yüzde 20'si civannda ek ödeme yapılacak. Motorola, çeşitli ülkelerde Telsim aleyhine açtığı tüm davalardan ve Türkiye Cumhuriyetı aleyhine ICSID (Uluslararası "fötınm Anlaşmazlıklan Çözüm Merkezi) nezdinde açtığı davadan gayri kabili rûcu feragat etti. Motorola, Uzan ailesi aleyhine New York'ta açtığı dava kapsamında Uzan ailesine yönelik dava ve takip haklanndan da Türkiye ve belirli ülkelerde feragat etti. Bu feragat, yönetim ve denetimi TMSF'de bulunan Uzan Grubu şirketleri aleyhine olan takip haklanm da kapsıyor. Anlaşmayla Telsim'in satışı öncesindeki belirsizlik ortadan kalktı. 2.8 milyar dolara satışa çıkanlan Telsim için 15 şirket başvuruda bulundu. Bunlar arasında Koç, Sabancı, Doğan, Vodafone, Sistema, France Telecom, Telenor bulunuyor. Şirketlerden altısı ise Arap sermayeli. thale 13 Aralık'ta gerçekleştirilecek. Daha önce de Telsim'in Nokia'ya olan borçlan konusunda anlaşmaya vanlmışü. Damştay'ın, Imar Bankasf nda devirden bir ay önce mevduata dönen hesap sahiplerine yapılacak ödeme planını ocak ayına kadar bekleyeceği bildirildi. Ödeme plam, ocak ayına kadar çıkmazsa 40 bine yakın dosya için tazminat davalan işleme konacak. Tazminat davalannda devletin her ay işleyen yasal faiz ve avukatlık ücretleriyle birlikte ödeme yapmasına hükmedilebüir. Koç, özelleştirme kapsamında ülke varlıklarının peşkeş çekildiği kanısının yanlış olduğunu söyledi '\abancı sermayeihtiyaç' BÜTÇE KOMÎSYONDA Unahtan: Kriz senaryolarına itibar etmeyin ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Maliye Bakanı Kemal Lnakrtan, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda 2006 yılı bütçe sunuş konuşmasında, sadece cari açığa odaklamp kriz senar- yolanna itibar edümemesini isterken "ÜgUi herkese basiretli bir rüccar gibi davranın tavsiyesinde bulunuyorum. Yanhş hesapJar serbest piyasadan geri döner" dedı. Maliye Bakanı Unakıtan, muhale- fetle bütçe bunahmının aşılmasmın ardından dün öğleden sonra komisyon- da 2006 yılı bütçe sunuş konuşmasını yaptı. Unakıtan, "Yılsonuitibanyla fa- iz gkJerierinin GSMHVe oranının yüz- de 9.6 oiarak gerçekleşeceği tahmin edümektedir" dedi. Unakıtan, memur aylıklannın ocak ve temmuz aylannda ayn ayn yüzde 2.5 oranında arttınla- cağını anımsatırken "En düşük dere- ceK memurun maaşı ocak ayında 541 VTLden 595 YTL'ye, temmuz aymda ise650YTL'yeyüksefecektir. En düşük dereceü memur maaşı yüzde 19.9, or- talama memur maaşı yüzde 12.7 ve en yüksek memur maaşı iseyüzde 5.1 ora- nında artacakür" dedi. BÜRO MEMUR-SEN Memur maaşlan kiraya gidiyor ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Büro Memur-Sen'in araştırmasına göre 1992'de Türkiye'de bir memur, maaşının yüzde 23 'ünü kiraya yatınrken, aradan geçen 13 yılda bu oran artarak yüzde 36'ya yükseldi. Büro Memur-Sen'den yapılan yazıh açıklamaya göre ortalama memur maaşlan ve ortalama kiralann veri oiarak almdığı bır araştırma yapıldığı açıklandı. Açıklamada, tstanbul'da yaşayan bir memurun maaşının ortalama yüzde 52'sini, Ankara'da yaşayan memurun maaşının yüzde 39'unu, Izmir'de yaşayan memurun da maaşının yüzde 36'hk bölümünü kiraya verdiğine dikkat çekildi. Ortalama 799 YTL maaş alan bir memurun, Istanbul'da ortalama 419 YTL kira ödediği belirrildi. 'Büyflk kentler sfirgûn yeri' Büro Memur-Sen Genel Başkanı Yusuf Yazgan. "Bu durum büyük şehirleri artik bir sürgün merkezi haline getirdi. 10 yıl önce bir memur için en gözde iDer arasında lstanbul ve Ankara varken, bugün on binlerce memur bu iDerden kaçmamn yohınu anyor" dedi. LEYLA TAVŞANOĞLU VVASHINGTON - Koç Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Koç, "özelleştirme kapsamında ülkenin bürün varüklannın yaban- cüara peşkeş çekiliyor" kanısının yanlış olduğunu söyledi. Koç, "Ya- banasermayedenkorkmamamızla- zuıTdedi. ABD'deki Smithsonian Müze- si'nde düzenlenen"Stil ve Stafü: Osmanlı Türkiyesi'nden Impara- torluk Kostümkri" sergisinin ta- nıhm toplantısı ve galayemeği için Washington'a gelen Mustafa Koç, Ritz Carlton Oteli'nde benim de araîannda bulunduğum bir grup Türk gazeteciyle kahvaltılı bir ba- sın toplantısı düzenledi. Koç, önemli konu başlıklan altında gö- rüşlerini açıklarken ekonomik nok- talara da ağırlık verdi. Örneğin, Tür- kiye'ye yabancı sermayenin gelme- si konusunda Koç'un görüşleri şöy- le: "Ulkedezaten sermaye yetersiz- Kği var. Onun için yabancı sermaye- ye daha çok ihtiyaç duyuyoruz. Bu arada da vüzde 50 ortakuk daha çok önem kazandı. Yabancı sermayeden korkmamamızlazım. Çevremizdeki ülkelere bakın. Örneğin Dubai bir zamanlar Allah'ın çöiüydü. Şimdi yabana sermaye sayesinde nereiere gekti. Ayncaözelleştirme kapsamın- da bürün varhklanmız yabancdara Gökdelen eleştirisi tstanbul'da trafiğin durumunun çok kötü olduğuna dikkat çeken Koç, "Ters göçü önlemek lazım" diye konuştu. lstanbul'a yüzlerce metrelik gökdelen dikme projelerini de Koç şu sözlerle eleştirdi: "Bu gökdelenleri isteyen elini kolunu sallayarak dikememeli. Öncelikle buradan şehir vergisi almak lazım." peşkeş çekiliyor kanısı çok yanhş." Ford ve Tofaş'ın durumuyla ilgi- li oiarak da Koç şu noktalara netlik kazandırdı: "Ford ve Tofaş'ın önü çok acık. Türkiye'nin ucuz üretim merkeziohışu,üretimin büyükbölü- münün ihracata gitmesi durumunu ortaya koyuyor. Fiat uzun ullar ka- pah ekonomideiş vapü.Ania ekono- mi serbestpivasa ekonomisine geçin- ce rekabetle karşıiaşü. Ylne de küçük ürünlerde (Dobİo gibi) çok lyiyiz." TÜPRAyîâJmamızöııemli Özelleştirme kapsamında Koç Grubu'nun TÜPRAŞ'ı almasıyla ıl- gili oiarak Koç şunlan söyledi: "TÜPRAŞ'ta mutlaka stratejik ortak olacak. Bu bizim için yeni ve büyük bir iş. Bizim işkolumuzla enerji çok örtüşüyor." TÜPRAŞ'ı aldıktan sonra petrol arama işine ginp girmeyecekieri so- rusuna Koç şöyle yanıt verdi: "Henüz petrol arama gibi bir fildr yok. Bu çok pahaJı bir operasyon." Büyük şirketleri evlendirmek Türkiye'deki şirketlerin, dünyay- la kıyaslandığında küçük ve orta boy işletmeler oiarak göründüğünü belirten Koç sözlerini şöyle sürdür- dü: "Bir ara Sabancı'\1a telefonda ortakhk konuşmuştuk. Ama bu pro- je gerçekleşmedi Bizim gruplar or- ta boy. Oysa iki büyük grup birleşir- se ciddi bir ölçek yakalama imkânı doğar." Doğu bölgelerine yatınm konu- sunda da Mustafa Koç şu göriişlere yer verdi: "Ozeffikle Doğu'da, niye buraya yatinm y apmıyorsunuz, diye soruyorlar. Biz de tersten cevap veri- yonız. Proje getirin, ekonomik fizi- bib'tesi varsa yapanz, diyonız. Tabii hiçfoir şey gebniyor. ÖzeUikle Doğu- hı işadamı çok iyî niyetie Idmisektör- lere yaorun yapıyor. Ama birkaç yü sonra ekonomik fîabilitesi olmadiğı için bu işletmeler kapanryor." Ekonomi sağtam zemine oturur AB üyeliği sürecinin zor olacağı- na, ancak bunun geri dönülmez bir yol olduğuna dikkat çeken Koç, eko- nomik durumla ilgili oiarak görüşle- rinı şöyle açıkladı: "Bu parasal di- siplini sürdürürsek ekonomi kendi- Hğinden sağlam zemine oturur. Mer- kez Bankası'nın özerk oluşunun da bunda fevkalade önemli bir rolü var. Kemal Dervış'in arüğı tohumlar meyve veriyor. Hükümet de modeJi ciddiyetie uyguluyor." Hükümetin rahatsızhk duyduğu ekonomik kulislerde konuşulan Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti'ye de Koç şu sözlerle destek çıktı: "Süreyya Serdengeçti Türkiye için şanstir. Deviet Bakanı Alı Babacan da önemli performans sergjMyor." ABD'yi vuran tayfiınlann etkisiyle fiyatlann 70 dolan aşması şirketlere yaradı Petrol şirkederinde kâr patladı EnyOkMk I (YTU PaR>12 w JZTZkd Ptenault Ciıo Symbol RNA 2 2 5 Hena*C!ıoHB ^ ^ H Renaur 1 4 RNA M H H RenauH Megan RTX 2001 2001 2001 2001 2000 12.000 13.000 14.000 12.500 I«JOO 12.J00 14.000 1&000 13.000 17.000 Fotl Focus Amaente Op«AstraCD OpeiCon>a1 2 HondaOvic16 Hv1i<H3at T 3 Hyundai13LX 2001 2000 2001 2001 200' 2001 16.000 17.S00 15.000 17.000 11500 12.000 17.000 16.500 16.000 1&000 12-000 11500 Toyota Co*Dlta (Terraj Volks«agen Sora 2O000 21.000 , Passaf Tr&vHıne 24 000 25.000 I kinci el otodayaprak hmıldamıyor Ekonomi Servisi - "lkinci el" otomobil piyasası, kredi faizlerindeki düşüş, sıfır otomobillerdeki kampanyalı cazip fiyatlar ve kullanılmış otomobillerin yatınm aracı olmaktan çıkması nedeniyle, yaklaşan bayram tatiline rağmen durma noktasına geldi. Bursa Oto-Koop Başkam Rasim Hazar, geçmiş yıllarda bayramlar yaklaştığında ikinci el otomobil satışlannın ciddi oranda arttığmı anımsatarak bu yıl tersine, inanılmaz bir durgunluk yaşadıklannı söyledi. Geçen yılki fiyatlara göre, 2 ile 4 bin YTL arasında indirim yapıldığı halde alıcı bulamamaktan yakman Hazar, 30 yıllık meslek hayatında, Körfez krizleri dahil bu kadar kötü brr dönem yaşamadığını vurguladı. • Exxon Mobil'in üçüncü çeyrek kân yüzde 75 artarak 9.92 milyar dolara ulaşırken Royal Dutch Shell'in kân da yüzde 68 artarak 9.03 milyar dolara çıktı. NEW YORK (AA) - ABD'de ve tüm dünyada petrol fiyatlanmn yük- selmesi büyük petrol firmalanna ya- radı. Dünyanın önde gelen petrol fir- malannın, yılın üçüncü çeyreğinde rekor kârlar elde ettikleri açıklandı. Dünyanın en büyük petrol şirketi Exxon Mobil, yılın üçüncü çeyreğin- deki kânnın yüzde 75 oranında arta- rak 9.92 miryar dolar oiarak gerçek- leştiğini açıkladı. Yılın 9 aylık kıs- mındaki kân 25.42 milyar dolara ula- şan Exxon Mobil'in şimdiden 2004'ün tamamındaki kârlıhğını geçriği ifade edildi. Dünyanın ikinci büyük petrol şir- keti Royal Dutch Shell ise yılın üçün- cü çeyreğindeki kâr oramnın, yüzde 68 artarak 9.03 milyar dolara ulaştı- ğını açıklarken sektörde üçüncü bü- yük şirket olan Chevron'un da açık- lama yaparak 3. çeyrekteki kâr mik- tannın 4 milyar dolan aştığını ifade etmesi bekleniyor. Yedi yıl önce varil fiyatı 10 dolar civannda olan petrol fiyatlan bu yıl varil başına 70 dolara kadar yüksel- mişti. Fiyatlann bu kadar artması so- nucu petrol devlerinin kârlıhğında büyük artış yaşanması, söz konusu petrol firmalanna yönelik manipü- lasyon eleştirilerine yol açıyor. TEMİ İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER AB'nin Emperyal Yüzü Pazartesi günü yayımlanacak Strateji dergisinde siz de görebilirsiniz. 21 Ekim tarihli Le Monde gaze- tesinin manşet haberi bağlantılı yayımlanmış bir ka- rikatür. Yazı Çin'in önlenemeyen askeri ve ekonomik yükselişini, bir yanı ile de Batı'nın bu gelişmeden ür- küntüsünü yansıtıyor. Karikatür daha da çarpıcı, ayakta, hazır olda sıralanmış Çinlilerin yanında yer- de uyuyan bir de Fransız var. Karikatürü küresel yak- laşımlarla ilgili yazıda kullanmak istiyordum. Dergiyi hazırlarken yanımda konuk oiarak bir elli yı- lını sendikal alana danışman oiarak harcamış yakın arkadaşım Önder Aker vardı. Benden titiz olduğu için yazısız karikatürde, yerde uyuyan Fransızın gömle- ğinin üstündeki 35 saat yazısına takıldı. "Bu 35 sa- atin biranlamı olmalı, bilmeden kullanamazsın" de- di. Uzunca bir süre anlamını düşündük, bulamadık. Sonra iki sıra hazır olda Çinlilerin arka sırada duran- lannın asker, öndekilerin işçi olduğu ayrımına vardık. Elbette işçilerin sırasında köşede uyuyan Fransız iş- çi de, haftada 35 saat çalışma hakkı için uzun yıllar savaşım vermiş Fransız işçilerini temsil ediyordu. Le Monde gibi Fransa'nın ve değerlerinin onuru bilinen bir gazetenfn manşetinde yayımlanmış bu karikatür- de bal gibi de, AB'nin, Fransa'nın emek hareketinin yüzyıllaria verdiği savaşımlar sonucu, kazanılmış sen- dikal hakları, so&yal devlet ilkeleri karalanıyordu. Çin'in önlenemez yükselişi, Fransa karşısında öne geçişinin sorumlusu insanca yaşamak isteyen Fran- sız işçisi gösteriliyordu. Yeni dünya sömürü düzeni, küreselleşme çarklan, Batı demokrasilerinin, Fransa'nın degeryargılannı iş- te bu noktalara kadar getirmişti. Değerler erozyonu- nun bu boyutlan karşısında ürkmemek elde değildi. AB üyeliğini çağdaş uygarlık değerlen, demokrasi, sendikal haklar, sosyal devlet, insanca yaşama öz- lemi ile isteyenler için düş kınklığı elbette. Kopenhag kriterlerinin aday ülkeler, elbette Türkiye'ye getiriliş bi- çiminde, sayısız dayatma, koşul arasında, sosyaJ devlet, sendikal hakların hemen hemen hiçyeralma- masını da açıklayan bir durum. Dogrudan olmasa da üyelik ilışkileri içinde etkin rol oynayan IMF reçeteleri içinde tam tersi, sosyal gü- venlik reformu adı altında var olan sınırlı kazanılmış sosyal güvenlik haklanmızın budanması operasyonu- nun da yeri var. Elbette AB ülkelerinde, Fransa'da da sık sık kazanılmış sosyal güvenlik hakları ve sendikal haklardan geriye gidiş operasyonlan gündeme geli- yor. Yine de göreceli bızden çok ilerde ortak standart- lar gündemde ve ilginçtir ki üyelik görüşmeleri için- de, Türkiye'ye yönelik niyet mektuplarında, AB üye- liği için kriterolması gereken sosyal standartlar, sen- dikal hak ve özgüriüklerden nerede ise hiç söz edil- miyor. AB'nin çağdaş uygarlığın tam tersi öteki emperyal yüzüne en kötü ömek ise Ortadoğu'dayaşanan kan- lı sıcak savaş üzerinden gelişiyor, yeni yeni boyutlar kazanıyor. Ingiltere başta pek çok AB ülkesinin Irak işgalinde dogrudan ABD'nin yanında askeri işgal gü- cü oiarak yer almalan yeni haber değil elbette. Sıcak gündemde ABD'nin Irak bataklığı sıkışıklığına Suri- ye'yi hedef alması ile gelişen olaylar var. Fransa baş- ta AB'nin diğer ülkeleri öncelikle başından karşı çık- tıkları Irak bataklığından çıkamaması halinde AB eko- nomisinin felç olacağı korkusu ile ABD'yi çaktırma- dan destekleyen politik tavır değişimi yaptılar. Son- ra Suriye örneğinde olduğu üzere dogrudan destek verme yoluna grttiler. Yorumculara göre Fransa Ortadoğu'da yeniden söz sahibi olmak üzere, eski sömürgeleri Lübnan ve Suriye'ye dönüş özlemi içinde. Hariri suikastı bağ- lantılı Suriye'yi hep birlikte sıkıştırma operasyonu en son BM raporu ile yeni bir tırmanış yaşadı. Hep bir- likte Hariri suikastından sorumlu tutulan Suriye yö- netiminin, askeri gücünü Lübnan'dan çekmiş ol- masını yeterli saymıyoriar. Yeni istemlerinde, tıpkı Irak'ta kullanıldığı üzere "demokrasiye geçiş" slo- ganı kullanılıyor. Ancak Irak'takine benzer bir dog- rudan askeri işgal olasılığından çok, kendilerine yakın iktidar değişikliği operasyonu girişimleri söz konusu. Şimdilik uyanlar demeti, Lübnan ağırlıklı Suriye yöne- timi karşrtı kitlesel eylemler, olabildiği kadan ile Suriye yönetimine muhalefet hazıriıklan gündemde. Sonrasında işleri nereye vardıracaklannı birlikte iz- leyeceğiz. Acı olanı, yüzyıllar gerisinde kaldığını san- dığımız emperyal, işgalci kültürün zengin kuzeyin pervasız iktidar uygulama alanına girmiş olması. BM'nin uluslann kendi kaderlerini tayin hakkı ilkesinin rafa kaldınlması değil, ayaklar altında ezilmesi.. soner@cumhuriyetcom.tr Motorin ve fueloil'de indirim • Ekonomi Servisi - Motorinin rafineri çüaş fiyatmda yüzde 4.3, fuel oil-6'nın rafineri çıkış fiyatmda da yüzde 3.6 indirim yapıldı. Yüksek kükürtlü motorinin rafineri çıkış metreküp fiyatı 715.29 YTIJden 684.48 YTL'ye fueloil-6'nın ton fiyatı da 399.53 YTLden 385.24 YTL'ye geriledi. Bugünden geçerli olmak üzere yapılan söz konusu indirimin vergiler ve paylar dahil pompa fiyatlanna motorinde yüzde 2, fueloil- 6'da yüzde 2.4 oranında yansıması bekleniyor. BAYRAM ŞEKERİ ŞEKER GİBİ Ramazan Bayramı 'nınyaklaşmasıyla görücüye çıkan bayram şeker- leri, geçen yılki fıyatlardan satılıyor. Büyükfırmalarm rekabeti ne- deniyle şeker ve çikolata fiyatlan bu yıl artış göstermeyerek, ucuz meyveli şekerlerin ki- losu 4-8 YTL, çikolatah vepralinli lüks şekerlerin kilosu 12-20 YTL, yaprak çikolatalann kilosu 10-20 YTL, ba- dem şekerleri 18-25 YTL, lokumlar ise 4-8 YTL arasında değişen fıyat- larla satılıyor. Tanınmış fırmalann kutu ambalajlı çikolatalarının fiyat- lan da geçen yıldan farklı değil. CUMHURİYET ALTININA RflKİP... lstanbul Altın Rafinerisi (tAR), 2 yıl önce yeni bir yatınm enstrümanı oiarakpiyasaya sunduğu gram safaltınlar için bankalarda hesap açılamayınca konsept değişikliğine giderek takı pazanna yöneldi. 1 gram altının çeyrek altından, 2.5 gram altının yarım altından, 5 gram altının da Cumhuriyet altınından daha ucuz olduğunu belirten İAR yetkililen, bu nedenle gram altınlann talep • göreceğini düşündüklerini anlattı. TURİZMDE REKOR 6ELİR Turizmden son 42 yılda sağlanan döviz, 121 milyar 289 milyon dolan buldu. Bu yıla bakıldığında ise tu- rizm gelirleri, ekim itibanyla 15 milyar dolan geçtı. Türkiye 'ye ge- len turist sayısı yılın 9 ayında 19 milyon 19 bin 582 olurken turizm geliri ise 14 milyar 572 milyon 755 bin 422 dolar oiarak açıklanmıştı.