Katalog

15 EYLÜL 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ekonomi(â cumhuriyet.com.tr 13 Ayakkabıda K'metix-Dice Kayek işbirligi • Ekonomi Servisi - Kinetix. 2004-2005 kış sezonuna Dice Kayek'le yapılan ışbirlığı sonucunda üretilen 'Dice Kayek KNX' markası ayakkabûarla giriyor. KınehVi bünyesınde bulunduran Ziylan Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Büyükekşidı, amaçlannın orijinal uluslararası bir Türk moda markası yaratmak olduğunu söyledı. Tasarlanan 19ayakkabı, 15 Eylül -15 Ekım tarihleri arasında 209 -249 milyondan satışa sunulacak. Güçlü'den çittçiye: AHah'a şükredin • ANKARA(ANKA)- Tanm ve Köyişlen Bakanı Sami Güçlü, eşiyle birlikte Polatlı Belediyesı Tanm Muzesi'nde düzenlenen kavun. karpuz ve soğan festıvalı ödül törenine katıldı. Buğday fiyatlannın düşüklüğünden yakınan çıftçılere yanıt veren Güçlü, geçen yıl Toprak Mahsüllen Öfisi'nın buğday alım fiyatı 325 bin lıra iken bazı çıftçilerin ürününü 300 bin lıradan satmasına karşın Polatlı çiftçisının 400 bin liraya buğday sattığını belirterek "Allah'a şükredin. Şükrettiniz de" dedi. yükseltecek' • NEVV VORK(AA)- ABD merkez bankası FED'ın, gelecek salı günkü toplantısında yüzde 1.5 olan dolar faızini 0.25 arttırarak 1.75'eyükseltmesı bekleniyor ABD'nin önde gelen ekonomi gazetelerinden Wall Street Journarda yer alan habere göre, banka yetkilılenne dayandınlmasa da gelecek haftaki toplantıda faiz artışı karan alınacak. Crtibanka Japonya dan ceza • TOKYO(AA)-Japon Sennaye Pıyasası Kurulu SESC. kurallan ihlal ettiği gerekçesiyle Cıtıbank'ı cezalandırmaya hazırlanıyor Ciribank'ın Tokyo ofisi bireysel bankacılık bölümü çahşanlarmın, müşterilere "bankanın bazı tahvillerinin risk düzeyiyle ilgili gerçeğe aykın beyanda bulunduklarını" belırten SESC, bankarun aynca kredi talep eden bır müşteriye de söz konusu tahvillerden almayı şart koştuğunu bildirdı. SESC'nin, benzer dunımlarda "uyandan bazı faaliyetlennı 30 gün durdurmaya kadar" farklı cezalar verdiğı belirtildi. OPEC bugün toptamyor • Ekonomi Servisi - Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) petrol bakanlan bugün Viyana'da bir araya geliyor. Suudi Arabıstan Petrol Bakanı Ali El Naimi, petrolün varil fiyatını 40 dolann altına çekmek amacıyla ülkesinde ekım ayuıda günde 9.5 milyon varil petrol üretımi yapacaklannı bıldırdi. Deniz YatiPim'dan yatinmcıya uyarı • ANKARA (ANKA) - Deniz Yatınm Ortaklığı, şırket hisselerindeki işlem hacminin dikkat çekecek düzeylere ulaşması üzenne yatınmcılan uyardı. İMKB'ye göndenlen yazıda, durumun, şirketin Denizbank'ın özelleştırilmesıyle ilişkilendınlmesinden kaynaklandığı şeklınde duyum alındığı belirtılerek, şirket açıklamalannın esas.alınması ıstendi. Ekonomide gerçekleşen rekor büyüme rakamlan, halkın gıda tüketiminin düşmesini engelleyemedi Zenginlikkann doyuramadıEkonomi Servisi- Son yıllann en yüksek büyüme oranını yakalayan ve satın alma gücü paritesine göre 7 bin dolara yaklaşan kişi başına gelirrakamuıa ulaşılan Türkiye'de, kişi başına yıllık ortalama harcama 2 bin 392 dolarda kaldı. Birleşmiş Milletler Kalkmma Programı'nın geçen temmuz ayında açıkladığı Insani Kalkınma Endeksi'nde an- cak 88. sırada yer alabilen Türki- ye'de halkın et, süt, yoğurt ve seb- ze tüketimı azalu"ken aylık kişi ba- şına ortalama ekmek tüketimi 5.4 kiloya kadar çıktı. Türk halkının bu yılın ilk altı ay- lık döneminde kişi başına yaptığı ortalama gıda harcaması tutan da 95 milyon lirada kalırken; gıda, da- yanıklı ve dayanıksız tüketim, enerji, ulaştırma, haberleşme, hiz- metler ve konut sahipliği de dahil, kişi başına aylık ortalama harcama miktan ise 299 milyon lira oldu. Yıllık olarak dolar bazında kişi ba- şına düşen ortalama harcama mik- tan da 2 bin 392 dolar olarak ger- çekleşri. Halk ekmeğe talim En yoksul kesimdeki aylık orta- lama toplam tüketim harcaması 139 milyon lira, en zengin kesim- deki kişi başına tüketim harcama- sı ise 570 milyon lirayı buldu. Tür- kiye genelinde en yoksul aileler ayda ortalama 557 milyon lira, en zengin aileler ise 2 milyar 282 mil- yon liralık harcamada bulundular. En yoksul yüzde 20 ile en zengin T rükümetin iddialı büyüme söylemleri, 1± halkın temel gıda harcamalanna uğramadı. Enflasyonun tek haneye indiği son bir yılda halkın et tüketimi azaltrken ekmek tüketimi arttı. Satın ahna gücü paritesine göre 6 bin 600 dolan da aşan kişi başına milli gelir, 2004'ün ilk yansında kişi başına ortalama tüketim harcamalannın 2 bin 400 dolan geçmesini sağlayamadı. Para çok harcama yok! Halk etten kı Kişi başına aylık ort tüketim miktan (kilo) 2002 2003 4.959 5.447 0.634 0.548 2.497 Milli gelir Kişi başına gelir 239 milyar dolar 3 bin 383 dolar Sat. alma par. göre kişi baş. gelir 6 bin 600 dolar * Kişi başına harcama 2 bin 392 dolar *2004 ilk yan verileri yüzde 20 arasında dört katlık bir harcama farkı ortaya çıktı. Devlet Istatistik Enstitüsü'nün (DlE) açıkladığı hane halkı tüke- tim harcamalan anketine göre, Türk insanı et tüketimini azaltır- ken ekmeği arttu"dı. Kişi başına düşen aylık ortalama kırmızı et tü- ketimi, 2002'dekı 0.9 kiloluk dü- zeyinden 2003'te 0.6 kiloya indi. Ekmek tüketimi ise 4.9 kilodan 5.4 kiloya yükseldi. Beyaz et ve makarna tüketimi aynı seviyede kahrken; un, süt, yoğurt, marga- rin, patates, çay ile bazı sebze ve meyve tüketimi de azaldı. Ekmek, gıda harcamalan için- deki en büyük paya sahip olma özelliğini 2003 'te de sürdürdü. 2002 yılında yüzde 10.6 olan ek- meğin gıda harcamalan içindeki payı, 2003 yılında yüzde 11.9'a çıktı. Öte yandan 2004'ün ilk yansı itibanyla milli gelirde sağlanan yüzde 13.5'lik büyüme, hükümet ve ekonomi çevrelerinde de iddi- alı mesajlann verilmesine yol açı- yor. Başbakan Yardımcısı AbdiU- latif Şener, hafta sonu yaptığı açık- lamada bu yılki GSMH büyüme hızının yüzde 10'u bulacağını ve satın ahna gücü pantesine göre de kişi başına gelinn 9 bin dolar dü- zeyinde olacağını belirtmesi, eko- nomi çe\Telerinde yeni bir tartış- ma başlattı. Uzmanlar, satın alma gücü pari- tesine göre kişi başına gelirin bu yıl 9 bin dolara kadar yükselmesi için, 2003'te 356 milyon dolar olan milli gelirin 530 katrilyona yükselebilmesi ve Türkiye ekono- misinin 2OO4'te en az yüzde 32 bü- yümesi gerektiğini ifade ediyorlar. Yıl sonuna kadar 1.9 katrilyon lira, yurtdışında ise 460 milyon dolar ciro hedefliyor Migros 50. yJını kuüuyor M, Ekonomi Servisi - Kuruluşunun 50. yılını kutlayan Migros, yıl sonuna kadar yurtiçinde 1.9 katrilyon lira, yurtdışında ise 460 milyon dolar ciro hedefliyor. Yurtiç inde aylık ortalama 12 milyon müşteriye hizmet verdiklerini belırten Migros Genel Müdürü Ömer Bozer, 2005 ile birlikte TCden 6 sıfır atılacak olmasıyla ilgili olarak şöyle konuştu: "Biz sektörün lideri olarak taahhüt ediyoruz, Yeni Tûrk Lirası (YTL) Oe birükte fîyat arüşlan söz konusu olmayacak" dedi. Migros'un kuruluşunun 50. yılı dolayısıyla düzenlediği basın toplantısında YTL'ye geçişi, yenilikçiliği ve kolaylığı nedeniyle desteklediklerini belirten Bozer, sistem olarak YTL'ye tamamen hazır olduklannı kaydetti. Bozer, müşterilerinin yeni para birimine alışması için bazı uygulamalar gerçekleştirdiklerine ve bu kapsamda 100 bin liranın altındaki tüm fiyatlann YTEde alta yuvarlanacağına işaret etti. Bozer, YTL'ye geçişin fiyatlan nasıl etkileyeceği yönündeki soruya ise gıda ve tanm ürünlerinin fiyatlaruım enflasyondaki düşüşte önemli katkısı olduğunu vurgulayarak,"Biz sektörün lideri olarak taahhüt ediyoruz, YTL üe biıükte fiyat arüşlan söz konusu olmayacakur" yamtmı verdi. Bozer, yurtdışı yatınmlanyla ilgili olarak da "Prensibimiz, igros, yurtiçi ve yurtdışı mağazalannı çoğaltarak net saüş alanlannı da artürdL Bu yıluı ilk 6 ayında 21 mağaza açan Migros, 4 yü içinde cirosunu ikiye kadamayı hedefliyor. özeüikle yakm çevrede, pazara ilk giren avantajını yakalayacağuıuz ülkelerde yer almakür" dedi. Önümüzdeki 4 yılda cirolannı ikiye katlamayı hedeflediİderini bildiren Bozer, Migros'un yurtiçi ve yurtdışı mağaza sayılarındaki artışla net satış alanlannı da arttırdığını belirtti. Bu yılm ilk 6 ayında 21 mağaza açtıklanm bildiren Bozer, "4 senede ciromuzu ikiye katlamayı hedeffiyoruz" diye konuştu. Kıra gıdayı solladı Haberleşme 4 . 3 Ulaştırma 9.8 ıııııı a ı ı ı u n ıı ıı ıı H ıı • H II I I Gıda ve aikolsüz içecekler 2 7 . 5 Alkollu ıçecek sıgara, tutün 4.1 Gıyım ve ayakkabı 6.3 Hane halkı tüketim harcamalan içinde kira ile su, elektrik, gaz gibi konutla ilgili ödemelerin, gıdayı da geride bırakarak toplamda en büyük payı aldığı benrlendi. Devlet İstatistik Enstitüsü'nün 2003 yıh hane halkı tüketim harcamalan anketine göre, toplam harcamalarda gıda ve içecekyüzde 27.5 pay aurken konut harcamalannın payı yüzde 283'ü buldu. Özelnkle tstanbul'da gıdamn harcamalardaki payının yüzde 20.1'de kaldığı; konut ve kiranın payının ise yüzde 33.2'ye ulaşoğı dikkati çekrvor. Doğuda ise gıdamn en büyük payı aldığı görüldü. Kamu-Sen alım gücü ile fiyatlan karşılaştırdı Ettefîyat 79 katarttı, maaşlaryüzde 46 eridi A1VKARA (ANKA) - Türki- ye Kamu-Sen, yaptığı bir araş- tırma ile memur maaşlannın son 10 yılda yüzde 46 azaldı- ğını ortaya koydu. Sendikadan yapılan açıklamada, 10 yıl içe- risinde dana etinde 79 kat, ku- zu etinde 83 katlık fiyat artışı gerçekleştiği belirtilerek halen 683 milyon lira olan ortalama memur maaşlanndaki artışın, kuzu etindeki kadar olsaydı 921 milyon, dana etindeki ka- dar olsaydı 876 milyon lira ola- cağı ileri sürüldü. Araştırmaya göre 1994 yıhn- da 83.28 kilo olan ortalama memur maaşıyla alınabilecek kuzu eti miktan bugün 61.73 kiloya düşerek 10 yılda yüzde 25.8 oranında azaldı. Memur maaşlan dana etine göre ise yüzde 21.9 oranında satınalma gücü kaybına uğradı. 10 yıl ön- ce maaşıyla 77.10 kilo dana eti alabilen memur. bugünkü ma- aşıyla 60.2 kilo dana eti alabi- liyor. Ev kirasıyla kıyaslandı- ğında ise memurlann satınal- ma gücündeki azalış daha açık bir şekilde ortaya çıkıyor. 10 yıl önce bır memurun ödediği kira, maaşının yüzde 18.6'sına, bugün ise yüzde 33.7'sine denk geliyor. Böyle- ce memurun satınalma gücü ki- rayla kıyaslandığında yüzde 44.8'lik bir azalış gösteriyor. Marketlerde takslt' furyas 12 aya varan taksîüer tüketici için cazip Ekonomi Servisi- Peraken- de sektörünün önde gelen isimleri sunduklan birbirin- den cazip kampanyalarla da- ha fazla müşteri çekme yan- şı içerisindeler. 3 aydan baş- layıp 12 aya kadar çıkan tak- sit kampanyalannın yam sı- ra yapılacak ahşve- rişlerden puan ka- zanma seçenekleri de tüketiciyi alışve- rişe davet ediyor. Tansaş'ta Bonus Card ile 3 taksit imkânı sunuluyor. Migros'un ise 50. yıl nede- niyle düzenlediği kampanya kapsamında eylül ayı boyun- ca Migros ve Sanal Mar- ket'ten tek seferde 50 milyo- nun üzerindeki alışverişlerde kredi kartına 12 ay taksit im- kânı bulunuyor. Şok Market- ler'de de yer alan 12 taksitle ödeme seçeneğinın geçerli olduğu kartlar World, Maxi- mum, Axess ve Kocbank kre- di kartlan. Gima ise CardFi- nans ve Finansbank kredi kartı sahiplerine, alt limiti 50 milyon TL. olan ahşverişle- rinde, 6 taksit veya tek öde- mede yüzde 1.5 ParaPuan imkânı sunuyor. Eylül ayı boyunca devam edecek olan kampan- ya, 81 Gima mağazasıyla sen-al market (www. gima.com.tr) ve Alo Gima'dan (444 10 00) verilecek siparişlerde de ge- çerli. Maxi Marketler'de de World Card kullanıcılanna tüm alışverişlerde vade fark- sız 3 taksit imkânı mevcut. Aynı marketlerde aynca, beyaz eşya ve elektronik eş- ya alanlara ise 2 taksit daha (toplam 5 taksit) yapılıyor. Tören 25 Kasımda Kalite Ödülleri'nde finalistler açıklandı Ekonomi Servisi - Türkiye Kalite Der- neğı (KALDER) ta- rafından düzenlenen Ulusal Kalite Ödülle- ri'nin finalistleri açıklandı. KALDER'den ya- pılan açıklamada, "Büyük Olçekli Ku- ruluşlar" kategorisin- de Birleşik Motor Sa- nayi AŞ (BtRMOT), Ereğli Demir ve Çe- lik Fabrikalan TAŞ (ERDEMÎR). Oto- motiv Ticaret AŞ (OTOKOÇ) finale kaldı. "Operasyonel Bi- rimkr'' kategorisinde Hugo Boss Tekstil Sanayi,"SivilTophım Kuruluşlan" katego- risinde de Boğaziçi Üniversitesi Mezun- lan Derneği (BÜ- MED) ve Uluslarara- sı Nakliyeciler Der- neği (UND) finale kaldı.Işletmeler ve si- vil toplum kuruluşla- n kategorisinde ödü- le hak kazanan kuru- luşlar, 24-25 Kasım 2004 tarihleri arasın- da Istanbul'da düzen- lenecek olan 13. Ulu- sal Kalite Kongre- si'nin son gününde yapılacak ödül töre- mnde açıklanacak. İLGİ TOPLUMUNA DOĞRU/ ÖZLEM YÜZAK ozienT.yTizak(acuınhuri\ıetxom.tr İngilizce Ders Kitaplarına Harcanan Triiyonlar! Kaderin bir cilvesi sanki. Yeni öğre- tim yılının ilk günü Diyarbakır'da 5 ki- şinin yaralandığı okul merdiveninin çökmesi olayı, eğitim sistemin çürü- müşlüğünü ortaya koymuyor mu siz- cede? Hasarlı binalar. kalabalıksınıflar, pa- rasız veliler, parasız öğretmenler... Ve giderek geriieyen bir eğitim düzeyi... Hali vakti biraz iyi olup da varını yoğu- nu, tüm kazancını, çocuklan biraz da- ha iyi eğitim alsın, hiç olmazsa İngiliz- ce ya da başka bir yabancı dil öğren- sin diye, özel okula gönderenlere ne demeli peki? Şüphesiz modern ve kalabalık ol- mayan sınıflar, modern araç gereçler, bilgisayarlar, üniformalar... Ya sonra? 8 ila 20 milyar TL arasında değişen okul ücretleri karşılığında çocuğunu- za verdirmeye çalıştığınız eğitimin ka- litesi sizi tatmin ediyor mu? Bırakınız bilgi düzeyini, örneğin çocuğunuz ki- tap okuma alışkanlığım kazanabildi mi, bilgiye nasıl ulaşması gerektiğini biliyor mu, sorgulamayı, araştırmayı öğrendi mi? öyle iddia edildiği gi- bi, İngilizce olarak düşüncelerini ifade edip, konuşulanlan anlaya- biliyor mu? Başta da dediğimiz gibi, bun-1 lar sistemin çürük elmaları. Hep- si de yazılıyor çiziliyor. Biz bura- da, çürük elmaların içinden yalnız birini, ingilizce ders kitaplarını ele aldık. öyle az buz değil, 100 tril- yon liraya yakın bir pazar. 3-5 itha- latçı yayınevinin tekelinde. Bir öğrenci için velinin her yıl en az 150-200 milyon lira sarf etmesi gerekiyor. Okulların önemli bir bö- f lümü, her yıl okutulacak kitapları değiştirdiği için bir üst sınıfa ge- çen öğrencilerden eski kitaplan al- mak mümkün değil. Çaresiz bası-" 1 yorsunuz parayı. Ya da ikinci el kitap satan dükkânlan dolaşıyorsunuz. Kazandığı paranın neredeyse tama- mını çocuklarının eğitime harcayan velilerden biri olarak ben de bu yıl ikin- ci el kitap satan dükkânlan dolaştım. Kadıköy'deki Akmar Pasajı'nda iste- I 1 nilen kitaplann bir bölümünü bul- dum, içlerinden en temiz ve az kullanılmış olanlan seçtim ve nor- malde ödeyeceğim fiyatın üçte lirine satın aldım. Akmar Pasajı, kullanılmış kitapla- Ytnı satmak ve satın almak isteyen öğrenci ve veliler- le dolup taşan bir mekân. Kitapçılar çok ucuza satın alıp, ciddi bir kâr marjı ko- yarak sattıkları için kazanç- lılar. Ancak tüketici de mem- nun. Bulamadıkları içinse mecburen yenisini alıyor. Asıl sorun, İngilizce ders kitaplarında sistemin oluştu- t rulamamış olmasında. Her *""* şeyden önce Türkiye neden yıllardan beri bu kitaplan ithal ederek yurtdışına her yıl 60 milyon dolar çıka- nyor? Yabancı ve yerli eğitmenlerden oluşan bir komisyon oluşturularak İn- gilizce ders kitaplan Türkiye'de kap- samlı bir şekilde hazırlanabilir. Yapıl- mıyor. Hadi o olamıyor, yabancı kitap telifleri satın alınarak Türkiye'de bas- tırılabilir. Bu da yapılmıyor. Sistem devlet tarafından düzenlenmediği için de tam anlamıyla bir rant piyasasına dönüşüyor. Beyazıt'ta Sahaflar Çarşı- sı'nda bir kitapçı dostum, "giderekteh- likeli bir hale geldiği için yabancı dildeders kitabı satma>ı bıraktıklannı" anlattı. Tehlike, bu konuda da korsan kitap- lann piyasayı sarmış olmasında. Ki- tapçı dostum, Iki tür korsan var" di- yor. Birincisi 'yasa' korsanlar', yani ya- bancı kitaplann temsilciliğini alıp bir kısmını ithal eden, bir kısmını da telif ödemeden kendileri basanlar. Diğeri ise 'bildiğimiz korsan kitapçılar'. Iş öy- le hale gelmiş ki son yıllarda Kıbrıs Rum Kesimi, Bulgaristan ve Yunanis- tan'dan bile yabancı ders kitaplan ge- liyormuş. Başta da dediğimiz gibi, yabancı ders kitaplannda rantın cazibesi müt- hiş. Keşke avuç dolusu paralar harca- nan bu kitaplann en azından yabancı dil eğitimine katkısı biraz daha fazla olabilse...