Katalog

1 3 AĞUSTOS 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA »• •« • • • • BUYUK DEPREMIN 5. YILDONIMU Annesini ve bir bacağını kaybeden Aysel Güzenge, depremin etkisini atlatmaya çahşıyor Yıkddı*unutmadıHİLALKÖSE Ağustos depremine bir akrabası- nın düğünü için gittiği Yalova'da ya- kalanan ve enkaz altında kalan Aysel Güzenge, "Depremi habrlayalım ki giiçlü olalım" dedi. Baronet Otel'den sağ çıkan birkaç kışiden biri olan ve annesini kaybe- den Güzenge. ılk kez İstanbul dışına çıktığını ifade ederek " Herkes dü- ğün gecesi İstanbul'a döndü. Biz an- nemle deniz otobüsüyle dönebümek için oteide bir gece daha kalmaya ka- rar verdik. O gece deprem oldu. An- nem en çokdepremden korkardı, ölü- mü depremk oldu" dedi. Deprem- • însanlann hâlâ deprem olmayacak gibi davrandığını söyleyen Güzenge, "Deprem başladığı anda yapacak hiçbir şey yok. Önemli olan, sağlam bir binada olmak o anda. Bir bina dış görünüşüyle bende korku uyandmyorsa içeri girmiyorum" diyor. den 8 ay sonra kangren nedeniyle bir bacağımı kaybettiğini ve belinin ha- sar gördüğünü anlatan Güzenge, 8 ay hastanede kaldığını, fizik tedavi gördüğünü ve psikolojik yardım al- dığını söyledi. "Aylarca dış düırya ile ilgili bağlan- tıınyoktu, doktorlarve hemşirekrden başka. Agrüarun vardı, herşeyişken- cegibijdi" dıyen Güzenge, bacağına protez takıkhktan sonra göçüğün trav- masını atlatmaya başladığını ifade etti. Bu sırada Omurilik Felçlileri Derneğı ile taruştığını, dernekte de ya- şama dönme mücadelesinin nasıl ve- rileceğini öğrendiğini kaydetti. Der- neğe gıdip gelmeye başlayınca in- sanlarla da dıyalog kurmaya başladı- ğını anlatan Güzenge. **tçe kapanık bir insan haline geuniştim. Eski mes- leğim desinatörlüktü. Bir daha bilgi- say-ar kullanamayacağımıdüşündüm. Derneğin grafik atöryesinde çahşma- yabaşladun. Van sokağa nasıl gidece- ğimi düşünürken yalnız kalabilmeyi öğrendim" diye konuştu. 'Hatırlayalınv tnsanJann hâlâ deprem olmayacak gibi davrandığtnı söyleyen Güzenge, sözlerini şöyle sürdürdü: "Bendeöy- leyim ashnda. Deprem başladığı an- da yapacak hiçbir şey yok. Önemli olan, sağlam bir binada olmak o an- da. Birbinadışgörünüşüyle bendekor- ku uyandmyorsa içeri girmiyonun." Depremin yaşamı elinden alama- dığını, kendisi için başka bir kapının açüdığını belirten Güzenge, "17 Ağus- tos'u haüriayahm ki güçlü olahm" de- di. Avcılar'da enkazdan çıkan Ömür Kınay da 17 Ağustos haftası geldiğin- de kendim kötü hıssettiğini anlatarak "Bu haftaçok gerginoiuyorum. Nedi- yebilirim ku. Birçok insan depremle ilgili yapılmayanlan biliyor. Çalışryo- rum. okulumu bitirdim. Hayat devam ediyor ve ben de kendimi geliştirmeye çahşryorum" diye konuştu. Mallye Bakanlığı Dönemin Donanma Kurmay Başkanı emekli Tümamiral Mustafa Ozbey, Gölcük'te yaşananlan anlattı: Ordu gereken dersi çıkardı LEYTA TA\ ŞANOĞLU 17 Ağustos depreminin üzerin- dentam beş yıl geçti. Deprem Göl- cük'teki Donanma Cssü ve Karar- gâhı'nı da fena vurmuştu. Sarsın- tılann hemen ardından dinci basın karargâhtaki devir teslim törenin- de Israılli ve Türk subaylann içki içip sarhoş olduklan ve Kuran üze- rinde dansöz oynattıklanm yaz- mış, 7.2 büyüklüğünün az bile gel- diği ifadelerini kullanmıştı. Ayn- ca bir kısım medyada Türk Silah- lı Kuvvetlen'nın (TSK) gelen yar- dımlan sivil kesimden çok, aske- n kesime kaydırdığıiddia etmişti. Cumhunyet için suskunJuğunu bo- zan o dönem Donanma Kurmay Başkanı olarak görev yapan emek- li Tümamiral MustafaOzfoey Göl- cük'te olanlan bütün ayrıntısıyla bi- ze anlattı. Özbey'le konuşmamız sorulu yanıtlı şöyle oldu: -17 Ağustos depremi sonrasın- da dinci basın ve internet sitelerin- de garip dedikodular yayımlandı. ÖZSEY-16 Ağustos 1999 Do- nanma komutanlanrun devir teslim tarihıydi, Saat 16.00 sıralannda bu tören yapıldı. Akşam 20.00'de de resepsiyon vardı. Gayet nezih bir resepsıyon oldu. Sonra da herkes dağılıp evlerine gitti. Resepsiyon sırasında çok yoğun bir biçimde iç- ki içildiği, onun ardından da tsra- illi ve Türk subaylann Kuran üze- rinde dans ettikleri, dansöz oynat- tıklan bazı dinci gazetelerde de yayımlandı. Hiçbir şekilde gerçek- le ilgisi olmayan, ahlakla da açık- lanamayacak yorumlar yapıldı. O törene davetli yüksek rütbeli Isra- illi subaylann olduğu da tamamıy- la gerçek dışıdır. Haberlesme sıkıntısı -Yîne internetstekrinde deprem sırasında bazı dış güçler tarafin- dan her türlü haberleşmenin kesil- diğısaviandolaştL ÖZBEY- Kesinlikle böylebir şey söz konusu değildir. Haberlesme sı- kıntısı tamamıyla insanlann yo- ğun olarak yakınlannı aramalann- dan, telefonlara sanlmalanndan kaynaklanmıştı. O sırada Donan- ma Komutanı olarak görevi yeni teslim alan Oramiral Bülent AJp- kaya normal telefonla haberles- me sağlanamadıgını görünce An- kara'ya ılk bilgileri gemilerin üze- rindeki muhabere sistemlennden vermışti. - Depreme TSK'nin geç reaksi- yonıgösterdiği gündeme geknişti. ÖZBEY-Budoğrudeğıl.Dep- remdenhemen sonra, önce herkes telaş ıçinde ailesinin ne durumda olduğuna baktı. Sonra da bütün personelin görev yerinde toplanma- ya başladığını gördum. - Askeri birülder deprem bölge- sine geç intikal etti, dendL. ÖZBEY- Birliklerin geç intikal ettiklen haberi doğrudur. Deprem- le ilgili senaryolar konusunda ön Mustafa Özbey: Göicük depremine TSK dahil, hepimiz hazırlıksız yakalandık. Ama aradan geçen zaman içinde TSK gereken dersleri çıkardı. Askeri birliklerin deprem olduğu anda neleri yapacağına dair görevleri tanımlandı. Dolayısıyla da bunun eğitimleri yapılmaya başlandı. hazırlıklar yapılmış olsaydı Koca- eli Valisi'yle Bursa Valisi Yalova üzerinden olan trafıği tamamıyla keserler Bilecik üzerinden yapılır hale getirirlerdi. O zaman da sade- ce yardım için gelen araçlar Yalo- va yolundan geçerdi. Birdiğerne- den, şehirlerarası taşımalann yapıl- dığı yollann çe\xesınde çok yük- sek binalar vardır. Yardımlar - Gelen yardımlann askerlere yönlendirildiği de iddia edildL ÖZBEY - O dönem orada yaşa- yan görevli bir kişi olarak içtenlik- le ifade edeyim ki başta Genelkur- may Başkanı olmak üzere komu- tanJar konuya olağanüstü hassasi- yetle yaklaştı. Depremin ilk gun- lerinde öylesıne yoğun bir yardım yığınagı oldu ki bunlann tasnif edi- lip envanterinin yapılarak ihtiyaç yerlmne ulaştınlmasıyla ilgili ger- çekten zor anlar yaşadık. Durum normale dönünce daha örgütlü bir şekilde yardım ihtiyaç yerlerine ulaştınlmaya başlandı. -Depremlebirtikte snilbilinçiyi- ce geöşmedi mi? OZBEY - Belkı aynm yapmak hatalı bir egzersız olur, ama bu- gün Göicük'e giderseniz üssün içi- ni ve üssün dışındaki yerleşim ye- rini gezdiğiniz zaman bilinç de- meyelim ama çalışma farkını gö- receksiniz. - TSK, deviet, shil toplum böyle bir depreme ne kadar hazır? ÖZBEY - Göicük depremine TSK dahil, hepimiz hazırlıksız ya- kalandık. Ama aradan geçen zaman içinde TSK gereken dersleri çıkar- dı. Askeri birliklerin deprem ol- duğu anda neleri yapacağına dair görevleri tanımlandı. Dolayısıyla da bunun eğitimleri yapılmaya baş- landı. Bina içi ağırlık dağılımlan düzenlendi. TSKayncahastane, it- faiye istasyonlan için aydınlatma ve enerji ihtiyaçlan açısından özel önlemler aldı. Özellikle itfaiye araçlannın sundurmalannın olma- sına özen gösterildi. - Siz 1999 depreminden tam Ud yd sonra görevuüzden istifa edip TSK'den aynldınız. Başka bir de- ğerlikomutan Köksal Karabay da istifa etti. Sizler gibi komutanlar neden istifa ediyoıiar? ÖZBEY - Deprem gibi çok ha- yati konuda yaptığımız bu söyle- şinin istifa ederek aynlmam gibi tamanuyla kişisel bir konuyla su- landınlrnası etik olmayacak. An- cak çok sevdiğim devre arkadaşım Korgeneral Köksal Karabay'ın da istifa ederek TSK'den aynldığını üzüntüyle öğrendim. Her konu- da olduğu gibi TSK'nin bu konu- yu da tüm aynntılanyla inceleyip nedenlenni bulacağına ve gerek- li dersleri çıkanp uygun önlemle- ri alacağına eminim. Bizler ise şeklen aynldığımız TSK'ye ve ül- kemize hizmet etmeye tüm gücü- müzle devam edeceğiz. İzmit'te 200 deprenuede, Anıtpark'taki anıtta eylem yapn. Depremzedeler, saatier 03.02'yi gösterdiğinde, ellerindeki düdükleri çalinaya başladı. (Fotoğraf: AA) 17 Ağııstos 'un yıldönümünde tören düzenledi Kırmızı karanfil ve meşaleli anma Depremde\akmlannı kaybeden yurttaşlar dün büyük üzüntü içindeydi. (Fotoğraf: AA) Yurt Haberleri Servisi - Türkiye'ye büyük acı yaşatan 17 Ağustos depremi- nin 5. yılında Izmit, Göicük ve Yalo- va'da anma törenleri düzenlendi. tzmit Merkez Bankası önünde topla- nan yaklaşık 200 depremzede, ellenn- deki meşaleler ve dövizlerle slogan ata- rak yaklaşık 2 kilometre yürüdükten sonra Anıtpark'taki deprem anıtı önüne geldi. Saatier 03.02'yi gösterdiğinde, ellerindeki düdükleri çalmayabaşlayan depremzedeler, giydikleri tişörtlerle ve taşıdıklan dövizlerle sorunlannı dile ge- tirmeye çalışarak depremde hayaünı kay- bedenlerin amsına saygı duruşunda bu- lundular. Depremzedeler, "UyumaTür- kiye, ben uyumuyorum", "Sorumlular yargı önüne" *l nutmadık,unutmayaca- ğrz", "Silahlanmaya değil depremzede- lere bütçe" yazılı dövizlerin arasına kır- mızı karanfiller ve yaktıklan meşalele- ri bıraktılar. Kocaeli Depremzedeler Derneğı Başkanı Nurcan Taşpmar yap- tığı konuşmada, depremin üzerinden 5 yıl geçmesine rağmen seslerini duyur- maya çalıştıklannı kaydetti. Marmara depreminin merkez üssü Gölcük'tekı, Kongre Sarayı'nda da an- ma etkirüıkleri düzenlendi. Kandilli Ra- sathanesi ve Deprem Araştırma Ensti- tüsü Rasathane Müdürü Prof. Dr. Giilay Barbarosoğlu. Afete Hazu-lık Eğıtim Derneğı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Mete Işikara, Göicük Kaymakamı KemalKa- radağ \ e Belediye Başkanı Mehmet El- libeşın katılımıyla, Göicük Arama ve Kurtarma Timi'nce (GESOTİM) hazır- lanan resım sergisi açıldı. Yalova'da yağışa karşın çok sayıda depremzede anma etkinliğine katıldı. Resmi tören- ler yağış nedeniyle iptal edilmesine kar- şın gece saat 03.00'te deprem amtına gelen 200 kadar yurttaş, depremde kay- bettikleri yakınlan için gözyaşı döktü. Düzce Depremzedeler Derneği Başkanı Şenol: Kalıcı konutlar sorunlu Enkaz hâlâ yerinde FIRATKOZOK ANKARA-Marmaradepreminde en çok hasar gören kentlerden biri olan Düzce'de, depreminüzerinden 5 yıl geç- mesine karşın hâlâ kaldınlmayan en- kazlar bulunuyor. Düzce Depremzede- ler Derneği Başkanı AyşegülŞenol, kent- teki 11 bin 519 orta hasarlı binanın yal- nızca 2 bin tanesinin onanldığını, hak sahiplerine teslim edilen kalıcı konut- larda da birçok sorun yaşandığını söy- ledi. Kentte bugün 800 ailenin prefab- rike konutlarda yaşamını sürdürdüğüne dikkat çeken Şenol, "Sorunlanmızaçö- züm üretUmezse önümüzdeki ay yine Ankara yoüanna düşeceğjz" dedi. Şenol, depremin ardından geçen sü- rede yaşadıklan sorunlan Cumhuri- yet'e anlattı. Düzce'de 17 Ağustos ve 12 Kasım'da meydana gelen depremlenn ardından 16 bin 666 konutun ağır, 11 bin 519 konutun da orta hasar gördüğünü belirten Şenol, şimdiye kadar 8 bin 4 ka- hcı konutun depremzedelere teslim edil- diğini söyledi. Kalıcı konutlarda birçok altyapı sorununun bulunduğunu belir- ten Şenol, "Konutiann alçıpantavanla- n insanlann üzerine düşüveriyor. Ze- minlerinde çökmder oluyor" dedi. Kentteki orta hasarlı binalann yurt- taşlar için "endişe kaynağ>" olduğunu be- lirten Şenol, depremin ardından bu bi- nalann 4 bin tanesine onanm kredisi venldiğıni ve yaklaşık 2 bininin onanl- dığını anlattı. Şenol, "Insanlarbubina- lara oturmaktan korkuy orlar. Bunlann bir an önce elden geçirilmesini, yıkılma- sı gerekenlerin yıkdmasuu, onarüması- na karar verilen yüksek katiı binalann da üst kaüannın kesilmesini istiyoruz" diye konuştu. Bütçede depremin adı yok • Maliye Bakanlığı'nın, deprem yatmmlannın hızlandınlması için oluşturduğu peprem Giderlerini Karşılama Ödeneği'nden tek kuruşluk harcama yapılmadı. HACER BOYAOOĞLU ANKARA - Deprem sonrası yapılan yatırımlann hızlandınlması için oluşturulan Deprem Giderlerini Karşılama Ödeneği'nden yapılan harcamalar; hükümetlenn depreme olan bakışını da ortaya koyuyor. Maliye Bakanhğı'nın verilerine göre; trilyonlarca kaynak aktanlan Deprem Giderlerini Karşılama Ödeneği'nden bugüne kadar tek kuruşluk harcama yapılmadı. Bütçe kalemleri içinde yer alan, Deprem Giderleri'ni Karşılama Ödeneği; deprem hasarlannın telafisi için gerçekleştirilen yatmmların hızlandınhnası için kullanıhyor. Ancak 2002 yılından bu yana bütçe kalemleri içinde yer alan bu ödenek 2002, 2003 ve 2004 yıllan boyunca aktif olarak bir kez dahi kuüanılmadı. Buna göre, 2002 yılı içinde Deprem Giderlerini Karşılama Ödeneği'ne 400 trilyon liralık bir kaynak aktanldı. Buna karşm ödenekten yapılan harcama "srfır" düzeyinde kaldı. 2003 yılında da 50 trilyon lira kaynak aktanlan Deprem Giderlerini Karşılama Ödeneği'nden herhangi bir harcama yapılmadı. Bu yıl da bu ödenek kalemi için 60 trilyon lira aktanldı. Ancak temmuz ayı itibanyla; bu tutann tek bir kuruşu dahi harcanmadı. 'Harcamalar da Izlenmlyor' Maliye Bakanlığı, deprem bölgesine yaptığı ve finansmanı "Deprem Giderlerini Karşılama ÖdeneğTnden karşılanmayan harcamalan da web sayfasmda rapor olarak yayımhyordu. Ancak 2003 yılı Ekim ayı içinde alınan bir kararla; bu web sayfasının yapunı durduruldu. Bu nedenle, ekim ayından bu yana deprem bölgesine yapılan harcamalar izlenemiyor. Bakanlığın harcama raporlannın yayımını kesmesi; "Arük deprem sonrası yapılan kısrth yaünmlar dahi durduruldu'" şeklınde değerlendirilıyor. Deprem senaryoları Afetin maliyeti büyük olacak ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)- Baymdırlık ve Iskân Bakanlığı, kırsal alanda olabilecek depremler konusunda senaryo hazırladı. Bakanlık, önlem ahnmadığı takdirde iki senaryo depremde çıkacak hizmetlerin maliyetinin 2 milyar 571 milyon dolar olabileceğüıi, 110 binden fazla yurttaşın ölebileceğini hesapladı. Deprem Tehlikesi Yüksek Olan Kırsal Alanlarda Konutiann Rehabilitasyonu ile Istanbul-Deprem Riski Azaltma projeleri kapsammda Bayındırlık Bakanlığı'nca senaryolar hazırlandı. Fay parçası uzunluğu 90 kilometreyi bulan Adıyaman Gölbaşı- Türkoğlu (Kahramanmaraş) ile fay parçası uzunluğu 135 kilometreyi bulan Elazığ Palu-Sincik (Adıyaman) bölgeleri için olası deprem senaryolan oluşturuldu. Gölbaşı-Türkoğlu deprem senaryosunda 8, 9 veya 10 etki şiddetinde bir deprem ohnası halinde 316 bin 644 kişiden 118 bini yaralanrrken 41 bin ölüm olayı meydana gelebilecek. Palu-Sincik deprem senaryosunda ise yine aynı etki şiddetinde deprem gerçekleşmesi durumunda 457 bin 958 kişiden 206 bini yaralanrrken 73 bin ölüm olayı meydana gelebilecek. Her 2 deprem senaryosunda toplam 150 bin konut etkilenecek. Enkaz kaldırmaya 225 trllyon Hra Senaryoya göre, zarar önleyici ve azaltıcı önlemler alınmadığında giderler, arama- kurtarma için 7 trilyon 21 milyar 800 milyon, enkaz kaldırma için 224 trilyon 95 milyar 500 milyon, sağlık hizmetleri için 413 trilyon 723 milyar 550 milyon, iaşe-ibate için 356 trilyon 790 milyar 360 milyon, çadır için 29 trilyon 879 milyar 400 milyon. geçici iskân için 207 trilyon 916 milyar 650 milyon lira olarak hesaplanırken toplam harcamalar diğer giderlerle birlikte 2 katrilyon 571 trilyon 282 milyar 900 milyon lirayı bulacak. Gölbaşı-Türkoğlu senaryosuna göre devletin, önlem alınması halinde 900 milyon dolar, Palu-Sincik'te ise 1.6 milyar dolar olmak üzere toplam 2.5 milyar dolar mali kazancı olacak.