Katalog

2TEMMUZ2004CUMA CUMHURİYET SAYFA JliJvUİ. ıU1VJJ. ekonomi@cumhuriyet.com.tr 13 DlSK'in raporuna göre, ücretler 2001 'den beri reel olarak en az yüzde 30 geriledi. Haftalık çalışma süresi ise 45'ten 56 saate çıktı Ekonomibüyüdüçalışan daraldı fizel muayeneye yüzde 5 zam • ANKARA (ANKA) - Özel muayene tetkik, tedavi ve tahlil ücretlerine tüm illerde değişik oranlarda ortalama yüzde 5 zam yapıldı. Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyi, 1 Temmuz-31 Aralık 2004 tarihlerinde uygulanacak asgari muayene ücretlerini belirledi. Buna göre, gündüz muayene, katsayısı düsük illerde asgari 30 milyon lira, yüksek illerde 40 milyon liraya; gece muayene katsayısı düşük illerde 45 milyon, yüksek illerde 60 milyon liraya yapılacak. BDDK: Çukurova le ilgîli karar yok • Ekonomi Servisi - Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), Çukurova Grubu'nun teklifıne ilişkin olarak verilen herhangi bir onay ya da karann bulunmadığını bildirdi. Yapılan açıklamada, basında çıkan haberler anımsatılarak grubun TMSF'ye ve Yapı ve Kredi Bankası'na olan borçlannın yeniden yapılandınlinasına ilişkin bır karar olmadığı ancak BDDK'nin yapılacak yeni teklıflere ve görüşmeİere açık olduğu belirtildi. Türk Telekotn'da yaüancıların yolu açıldı • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Türk Telekom'un özelleştirilmesini öngören yasayi onayladı. Yasayla yabancı yatınmcılara Telekom'un özelleştirme ihalesine katılabilme olanağı sağlandı. Türk Telekom'un özelleştirilmesine de olanak sağlayan 5189 sayılı yasa, ulusal güvenlikle ilgili olarak ulusal yararlann korunmasına yönelik önlemlerin ahnması koşuluyla Türk Telekom hisselerinin yüzde 5O'den fazlasının satılabilmesini öngörüyor. Kocaef Ford 3. kez en iyi • tSTANBUL (AA) - Ford Otosan Kocaeli Fabrikası, Avrupa'da üst üste 3. kez "En İyi Ford Araç G'retim Fabrikası" seçildi. Ford'un Avrupa'daki tüm üretim tesislerini kapsayan odit sonuçlanna göre 10 temel FÜS başlığında yapılan değerlendirmelerin 7'sinde tam not alan ve kalitede 7'nci seviyeye ulaşan ilk fabrika olan Ford Otosan Kocaeli Fabrikası, 2002 ve 2003 'teki gibi 2004 'te de "Best Plant In Europe-En tyi Ford Araç Üretim Fabrikası" seçildi. 1 lirabk banknotJap bastldı • ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Merkez Bankası Başkan Yardımcısı Şükrü Binay, 1 lirabk yeni Türk Lirası (YTL) banknotlannın basımının tamamlandığını açıkladı. Banknotlann Merkez Bankası şubelerine dağıtılmaya başlandığıru belirten Binay, 5 liralık banknotlann ise bu ay içinde basılacağını kaydetti. Banknotlann okullann açıldığı eylül ayının ilk haftasuıda kamuoyuna tanıtılacağını söyleyen Binay. yeni TL için 470 milyon adet banknot basılacağını dile getirdi. • Büyürnenin geniş kitlelere yansımamasırıın nedenleıinin sorgulandığı raporda, "Yüzde 30'u aşan verimlilik artışının arkasındaki en büyük neden işçilerin daha fazla çalıştmlmasıdır" denildi FATMAKOŞAR DÎSKAraşhrmaBölü- mü'nün "Büyüyen (!) Ekonomide Kim Kazaro- yorB adlı raporuna göre, ekonominin yüksek oran- da büyüdüğü son üç yıl- dır, çalışanlann ücretleri reel olarak gerilerken ça- bşma saatleri artıyor. Bu- na göre Türkiye'deyasal ça- lışma süresi haftalık 45 sa- at olmasına karşm özel sek- törde 56"ya çıktı. Sıcak para girişi nedenıy- le "kriz uyanlannın" fisıl- tı düzeyınde dolastığı belir- tilen raporda, gerçekleştiği öne sürülen büyümenin ge- niş kitlelere yansımaması- nın nedenleri sorgulandı. Türkiye'de, ücretli, maaş- lı, yevmıyeli işçi sayısının MECER İŞLETMELERİN İŞÇİSİ YOKMUŞ! ADANA (AA) - Adana"da, kayıt dışı işçiliği önlemek amacıyla yapılan incelemede, basit usulde vergi mükellefİeri hariç, işverenlerin yansından fazlasının kendi dışında hiç işçi çalıştırmadığı ya da sadece bir işçi çalıştırdığı belirlendi. Mükelleflerin beyanına dayanarak otomasyon sistemi kanalıyla yapnklan araştırmada. işverenlerin Ş çalıştırdıklan işçi sayısının gerçekçi olmadığı kanısına vardıklannı belirten Adana Defterdan thsan AkyoL il merkezinde, bakkal, berber, tekel bayii ve kuaför gibi basit usulde vergiye tabi olanlar hariç, gerçek usulde vergiye tabi toplam 17 bın 877 mükellefîn bulunduğunu, bunlardan 5 bin 390'ının yanlannda tek bir işçi bile çalışhrmadıklannı belırledikJerini vurguladı. Çoğunluğu büyük sayılabılecek işyerlerinin sahiplerinden oluşan bu mükelleflerden. 4 bin 957 sinin ise tek bir işçi çalıştırdıklannın belirlendiğini belirten Akyol. şunlan söyledi: "MükeUeflerimizin 1902'si 2,1424"ü 3,645'i 4 işçi çahşunyor. 1782 işverenimiz 5 ile 10 kişi, 818 mükellefınüz 10-20 arasuıda, 53 mükeflef 20,906 mükeüef ise 20'den fazla işçi çahşanhğını beyan ediyor. Buna göre, ya işverenlerimiz çok hamarat ya da beyanlan doğru değiL Her işverenin bir tek işçryi kayıtsız çalışnnhğuu dikkate alırsak, devletin, her ay Adana il merkezinde uğradığı zarar 2 trirvon lira." 10 milyon 700 bin dolayın- da ve istihdamın yansını oluşturduğuna dikkat çeld- len raporda, Çalışma Ba- kanlığı verilenne göre, Tür- kiye'de kayıt dışı çalışan üc- retlı sayısının 4 milyon 500 bin olduğu \oırgulandı. Buna göre, Türkiye"deki ücretlilerin yansı, sosyal güvenlikten ve iş güvence- sinden yoksun, sağlıksız koşullarda, düşük ücretle, uzun ve düzensiz çalışma saatlerinde çahşıyor. Ra- porda, 2001 'in başından bu yana ücretlerin enflasyon karşısında, alım gücü açı- sından, reel olarak en az yüzde 30 geriledıği hesap- landı. Buna karşılık haftalık ça- lışma süresi 56 saate çıktı. 1997'de, özel sektörde 44 olan haftalık çalışma süresi günlük 11 saati bulacak bi- çımde yükseldi. DlE, DPT verilennin kullanıldığı ra- porda, son iki yılda imalat sanayiinde teknolojik yatı- nmlann çok sınırlı olduğu- na dikkat çekilerek "Yûzde 30'u aşan verimlilik artişı- nın arkasındaki en büyük neden, işçilerin daha fazla ç.ahşnnlmasıdır*' denildi. Büyüyen ekonomide ça- lışanlann hâlâ knz öncesi gelir düzeyinin çok gerisin- de olduğu belirrilerek ser- maye kesiminin ise "ka- zançh" çıktığı dile getirildi. Rapora göre, hemen tüm sektörlerde saat ücretleri düşrü, ancak çalışanın en çok kaybettıği sektör çi- mento ve seramik sanayii. Bu sekiörlerde ücretler yüzde 35 civannda genledi. En çok işten çıkarma ise petrol ürünleri sanayiinde yaşandı. üıracatçı barutım dibinikuDandı Haziranda dışsatımm yüzde 39.5 artmasına karşın TÎM Başkanı Satıcı, sorunların ertelenerek derinleştiğini söyledi. Satıcı, ekonomide kınlganlığın sürdüğünü belirtti. SEDATKUKT DENİZLİ - Haziran ayı ihracat rakamı geçen yılın ayru ayına gö- re yüzde 39.5 artış göstererek 5 milyar 347 milyon dolar oldu. Türkiye Ihracatçılar Meclisi (TlM), haziran ayı ihracat ra- kamlannı Denızli Organize Sa- nayi Bölgesi 'nde düzenlenen bir basın toplantısıyla kamuoyuna açıkladı. Açıklanan verilere gö- re ihracat ilk 6 ayda. geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 35.5 artarak 29 milyar 367 milyon do- lara ulaştı. 12 aylık ihracat ise yüzde 33.2artışla55 milyar 571 milyon dolar oldu. Toplantı sırasında yaptığı ko- nuşmada ülke ekonomisüıde kı- nlganlığın sürdüğünü, bunda da IMF programlannın etkili oldu- ğunu vurgulayan TİM Başkanı Oğuz Saöcı, "IMF programlan- nın ülke ekonomilerini düze çı- kannadığuu söylemekiçin Nobel ödüllü olmaya gerek yok. Borcu 200 miryar dolan aşmış bir ülke- nin normale dönmesi mümkün degildir. Türkiyerekabetgücünü kaybediyor. Türkiye ihracatçısı elindeki barutun dibini kullanı- yor. thracannuzın astronomik ar- tışlara sahne olması bu gerçegi değiştirmiyor'' dedi. 'Kırılganlık sürfiyor' Döviz kurundaki yüzde 18'lik develüasyonun da yapısal sorun- lan ortadan kaldınnadığını ifade eden Satıcı, "Hattabaşkabiraçı- dan bakıldığında erteleyerek de- rinleştiriyor. Türkiye şapkasını önüne koymak ve düşüıunek zo- 2004 Değişim (%) I-TARIM Fındık ve mamülleri Tütün Yaş meyve ve sebze Zeytin ve zeytinyağı 593,276 65,781 27,807 116,894 11,521 II-SANAYI Tekstıl ve hammaddeleri Deri ve deri mamülleri Halı Kimyevi madd. ve mam. Hazır giyim ve konf. Demir ve demir dışı met. Değerli maden ve mücevherat Elektrik, elektronik, mak 4,648,946 378,785 73,930 36,159 458,954 1,080,961 809,350 91,782 459,219 III-MADENCİLİK rundadır. Bizim kısa vadeli ger- ginliklerle sığ tarüşmalarla oya- lanmayacak kadar önemli sorun- lanmız var. Türkiye ekonomisi- nin kınlganlığı devam ediyor. Ekonomi henüz normale dön- müş değü" diye konuştu. Bankacılık sektöründeki yeni düzenlemelerin, reel sektöre olumsuz yansımalan olacağını savunan Satıcı, "Bugün faizler düşmüş olmasına karşm bir KO- Bİ tkari kredi abnaya kalküğı za- man şartlar ve mevzuat gereği günlerce beldiyor. Teminat üze- rine teminatveriyor. Halbuki oto- nıobil kredisi almak istese bir sa- at bile beklemiyor. Sadece bu ör- nek bile ülkedeki sinerjinin, üre- tim, katma değer, istihdam tara- finda mı, yoksa riiketim ve borç- lanma tarafinda mı olduğuna da- ir net bir fîkir verebilmektedir'' diye konuştu. Hazır giyim düşük kaldı Haziran ayında gerçekleştiri- len ihracatın yüzde 86.9'unu, sa- nayi ürünleri oluşturdu. Geçen ay 4 milyar 648 milyon 946 bin dolar tutannda sanayi ürünü ih- racatı gerçekleşti. Sanayi ürünle- ri arasında en yüksek oran demir ve demır dışı metallerde yüzde 98.2 ile kayda geçri. Ihracatın lokomotif sektörü hazır giyim ve konfeksiyon ürünleri ihracatındaki artış ise haziran ayı ihracatı genel ortala- ması olan yüzde 39.5'in çok al- tında yüzde 12.4 düzeyinde kal- dı. Taşıt araçlan ve yan sanayi ürünleri ihracatı ise yüzde 37.1 artışla 911 milyon 471 dolara ulaşırken hazır giyim ve konfek- siyonun 1 milyar 81 milyon do- larlık ihracatma da yaklaştı. MALİYE YAŞAMINDAN/MUSTAFA PAMUKOĞLU pamukmasiiperonline.com Birikmiş Kamu Borçlannın Taksitlerini Süresinde Öde- meyenler Taksit ödeme süresince, ta- hakkuk eden cari vergi borçlan (KDV, Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi ve di- ğer) ödenmediyse bu vergi barışı kapsamında taksitlendirilen borçlar için başa dönülecek ve normal gecik- me faizi hesaplanarak yeniden he- saplama yapılacak. Bunun anlamı ciddi rakamların oluşmasıdır. Ancak burada iki önemli nokta var; • Bu ödeyememe U ZOR DURUM" nedeniyle olmuşsa taksitler bozul- mayacak. Zor durum Vergi Usul Ka- nunu'ndaki mücbir haller veya Mali- ye Bakanlığı'nın tespit edeceği esas- lara göre tespit edilecek. • "Taksit ödeme süres/nce"den anlaşılacak nedir? ödemelerin yapı- Vergi Barışı ile İlgili Önemli Bazı Hususlar lemeden nakden veya mahsuben ödemiş ve tamamlamışsa, borcunun bittiği tarih itibanyla da cari vergi bor- cunu ödeme şartı sona ermiş olma- lıdır. Çünkü kanun koyucu bunu amaçlamamış olsa idi 30.06.2004 ta- rihini belirleyici tarih olarak koyardı. Bu Şartı Ihlal Edenler İçin Bek- lent'ler Var mı? Maliye Bakanlığı'nın hazırladığı ba- zı vergi kanunlarında değişiklik ya- pan kapsamlı bir tasarısı var. Bu ta- sarıda Vergi Usul Kanunu'nun 13. maddesi değişiyor. Maliye mücbir halin tespitinde daha genış yetkiye sahip oluyor. Aynca aynı kanunun 17. maddesi de değişiyor. Maliye, mü- kelleflerin yazılı başvurusu olmaksı- lıp tamamlandığı tarihe kadar olan zınmühletvermeyetkisialıyorveyet- süre midir? Yoksa son taksit süresi olan 30.06.2004 tarihi midir? Bizce taksttlerin tamamen ödendiği tarihtir. Çünkü kanun koyucu bu ödemeleri güvence altına almak için cari dönem vergi borçlarını da ödeme şartı getir- miştir. örneğin bir kurum birikmiş vergi borçlatını taksit sürelerini bek- ki genişletiliyor. Bu maddeleryasala- şırsa ve Maliye Vergi Barışı için yeni süreler verirse şartları ihlal eden mü- kellefler için yeni bir olanak doğabi- lecektir. Cari Dönem Tahakkuk Eden Vergi Borçlarını Ödemeyenlerin Matrah Artınmı Bu borçlannı ödeyemeyenler, mat- rah artınmından yararianıp, taksitle- rini ödemişlerse haklan yanmayacak. Yani cari dönem vergi borçlannın ödenip ödenmemesi matrah artırı- mında yararianıp yararianmamayı et- kilemiyor. Vergi Barışı Taksitlerini Süresin- de Ödemeyenler • 30.06.2004 tarihine kadar tüm taksitlerin ödenmiş olması lazımdı. • Süresinde ödenmeyen veya ek- sik ödenen taksitlerin heray için yüz- de 10 fazlası ile ödenmesi gerekirdi. • ödenmeyen veya eksik ödenen 30 Haziran taksiti ise 31.07.2004 ta- rihine kadar ödenmeyen kısım ve her ay için yüzde 10 fazlası ile ödeme ha- linde bu kanun hükümlerinden yarar- lanır. • Taksitleri ödemeyenler vergi ba- nşından yararlanamazlar veya öde- dikleri tutar kadar yararlanırlar. Bu Şartı Ihlal Edenler İçin Bek- lenti Var mı? Yukanda belirtilen tasarıda bu ak- . sayan süreleri telafi edici ek süre ve yüzde 10 yerine yüzde 5 uygula- ma olanaklı hale gelebilir. Ancak bu tasarı ile vergi banşı şartlannı ihlal edenler için ek süre ve ek olanak getirilmediği takdirde son tak- sit için 30.07.2004 tarihi dışında hiç- bir olanak kalmamış olacak. Çünkü vergi barışı taksrtlerinin ödeyememe için "zo/-<*y/t//7?"haliöngörülmemiş- tir. Son vergi tasansında kapsamlı değişiklikler var Bu tasannın ne zaman yasalaşaca- ğı belli değil. Fakat önemli değişiklik- ler öngörülüyor. örneğin; Gayri Faal Şirketlerin Mükellefi- yeti Re'sen Silinecek Adresinde bulunamayan, bir faali- yeti olmayan, organsız kalmış gayri faal şirketlerin vergi mükellefiyeti ver- gi dairesince yapılacak tespit sonu- cu sona erdirilecek. Tahsilat ve Ödemelerini Tevsik Edemeyenlere Ceza Geliyor Tahsilat ve ödemelerini banka, fi- nans kurumu veya posta idarelerin- den yaptığını tevsik edemeyenlere her işlem için, işlem tutarının yüzde 5'i tutannda özel usulsüzlük cezası öngörülüyor. ÎŞÇl HAKLARIKISITLANIYOR Almanya'da sosyal devlete darbe FRANKFURT (Cumhuriyet Bürosu)- Almanya'da Schröder hükümetinin birbiri pe- şi sıra çıkardığı yasalar ve aldığı kararlar işçi- lerle sosyal demokrat hükümetin arasını açtı. Hartz TV Yasası adı ve- rilen yeni düzenlemey- le işsızlere ödenen iş- sizlık parası ve yardı- mı azaltılıyor ve sosyal yardımlarla birleştirili- yor. Işsızlerin çok dü- şük ücretlerle kalifiye olmadıklan alanlarda düz ışçı olarak çalıştı- nlmalannı da öngören yasa değişikliğiyle hü- kumet bütçe açıklannı azaltmayı hedefliyor. Öte yandan hüküme- tin tutumundan cesaret alan işverenler de top- lusözleşme görüşmele- nnde ücret. çalışma sa- atleri ve sosyal haklar- la ilgili kısıtlamalarda ısrar edıyorlar. Geçen hafta IGMetal ile Si- emens arasında imzala- nan sözleşme, Alman- ya'da sendikalann uzun mücadeleler sonucun- da elde ettiği 35 saatlik çalışma saatini yeniden 40 saate çıkardı. Sendikanın işvere- nin bu ısteğini onayla- ması, işçiler ve sendi- kanın şubelerinde bü- yük tepki yarattı. IG- Metal Stutgart şubesi imzalanan sözleşmeyi ihanet olarak niteledi ve sözleşmenin onay- lanmaması ıstendı. Stamm sözleşmeyi onaylamayacaklannı ve Sfutgart ve çevTesin- de uygulanmasına da izin vermeyeceklerini belirtti. AKP'NİN EN BAŞARJLIİCRAATI Köprü ve otoyola yüzde 20 zam Ekonomi Senisi - Akaryakıt ve doğalga- zın ardından otoyol ve köprü geçiş ücretleri- ne de zam geldi. Oto- yol ve köprü ücretlen- ne dün gece saat 24.00'ten itibaren ge- çerli olmak üzere or- talama yüzde 20 ora- nında zam yapıldı. Karayollan Genel Müdürlüğü'nden ya- pılan açıklamaya gö- re, Boğaz köprülenn- de, 1 ve 2. gnıpta yer alan motosiklet, oto- mobil, kamyonet, pı- kap, cip, ambulans, küçük otobüs, 2 akslı büyük otobüs ve iki akslı kamyonlann ge- çiş ücretleri 2 milyon 500 bin TLden 3 mil- yon TL'ye çıkanldı. Istanbul Boğaziçi ve Fatih Sultan Meh- met Köprüleri geçiş ücret tarifesi şöyle: "OtomobiBer, mo- tosiklet, küçük, kam- yon. kamyonet ve mi- nibüsler, pikap, cip, ambulans ve cenaze arabası, küçük otobüs, büyük otobüs 3 mil- von lira: otobüs, kam- yon ve tre>1er7 milyon hra; dört ve beş aksh her türrü araçlar: Oto- büs, kamyon vetrevier 21 milyon Kra; ahî ve yukan akslı araçlar: Römorklu kamyon ve tre>1er 25 mihon hra." Köpnılerden geçiş ücreti alınmasına iliş- kin uygulamanın ipta- li istemiyle açtıklan davanın devam ettiği- ni belirten TükoDer Genel Başkanı Meh- met Sevim. yeni zam- mı "hukuksuzluğun yeni bir örneği'" ola- rak nitelendirdi. Ba- yındırlık Bakanlı- ğının geçiş ücreti alınmasına ve zamla- ra herhangi bir daya- nak gösteremediğine ifade eden Sevim şun- lan söyledi: "Hükümet zam dı- şında bir politika üret- miyor, buna tepki gös- terilmcli. Şu ana ka- dar yapılan fiyataröş- lan, nakliye ücretleri- ni artoracağı için seb- ze meyveden temiztik maddesine kadar bü- tün ürünlere zam an- lanuna geiiyor.'" TÜKODER BAŞKANI SEVlM: 'ÖTVzammı aslındageçersiz' L. Ekonomi Servisi - Hükümet, kaynak ih- tiyacını gidermek amacıyla kamusal mal ve hizmetlere zamla- nn yanı sıra dolaylı vergilere yüklenirken Danıştay 7. Dairesi, Özel Tüketim Vergı- si'ne (ÖTV) yapılan zamlan haksız buldu. Davayı açan Tükerici- yi Koruma Derneği (TükoDer) Genel Baş- kanı Mehmet Sevim, Danıştay'ın bazı al- kollü içkilerden alınan ÖTV oranlannı dü- zenleyen Bakanlar Kunılu karannın yü- rütmesini durdurdu- ğunu belirterek kara- nn uygulanmasını is- tedi. Danıştay 7. Dairesi, karannda, zamlara da- yanak oluşturan Ba- kanlar Kurulu Kara- n'nın dayandınldığı ÖTV Yasası'nın 12. maddesi anayasaya aykın bulundu. Daha önce iptali istemiyle Anayasa Mahkeme- si'ne götünne karan verilen söz konusu maddeyle ilgili yargı karannın bir an önce uygulanmasını isteyen Mehmet Sevim, en te- mel mal ve hizmetlere sürekli zamlar yapan hükümetin doğalgaz- daki son fiyat ayarla- malannı da dava ede- ceklerini söyledi. Se- vim, "Adeta 'sal- ma'ya dönüşen tüke- tim vergilerineyapılan bu zamlar her seferin- de vargıdan dönüyor" dedi.