Katalog

SAYFA CUMHURtYET 11 TEMMUZ 2004 PAZAR 12 PAZAR KONUGU FlorenceNightingale Hastanesi Kalp-Damar Cerrahisi Bölümü Başkanı Doç. Dr. Belhhan Akpınar'la robot cerrahiyi konuştuk S 6 Y L E $ İ : LEYLA TAVŞANOCLU leyla.tavsanoglu@ cumhuriyetcom.tr Son zamanlarda özellikle kalp ameliyatlannda robot cerrahiden sıkhkla söz edildiğini duyuyorum. Kardiyolog eşi olmamdan mı kaynaklamyor, yoksa yaş kemale erdikçe günün birinde ben de bir cerrahiyi gerektirecek bir dertle karşılaşabilirim, kaygısından mı, bilmiyorum, ama müthiş ilgimi çekiyor. Ayrıca kalp cerrahisiyle, özellikle by-pass ameliyatlanyla ilgili aklıma takılan sorular var. Bu da belki yakınlarda bir iki dostumun by- pass ameliyatı geçirmekzorunda kalmalarından... Her ne hal ise... Türkiye'de robot cerrahinin yapıldığı ilk ve tek merkezi buluyorum. îstanbul daki Florence Nightingale Hastanesi. Burada Kalp-Damar Cerrahisi Bölümü Başkanı Doç. Dr. Belhhan Akpınar başkanlığındaki ekip bu işiyapıyor. Şimdiye kadar robot cerrahiyi 24 hastaya uygulamışlar. Doç. Akpınar 'la randevulaşıyoruz. Hastanedeki odasında uzun bir sohbet yapıyoruz. Sonra ameliyathaneye inip robotu inceliyoruz. Sadece robot cerrahiyle değil, by-pass ameliyatları, bunun alternatifleri ve ilaçla tedavi komısunda neler neler öğreniyorum. Öğrendiğim bir başka nokta da insanın burnunun dibindeki kişiden değil, kendisine uzak, konunun bir başka uzmanından daha iyi bilgi alabildiği. Insanoğlu kendine daha yabancı kişiyi daha mıfazla ciddiye alıyor, ne? Kalp cerrahisi değişmeli By-pass'ın alternatifi var - Bir süredir robot cerrahiden söz ediliyor. Tür- kiye 'deilk kez bu hastanede robot cerrahisi uygu- laması yaptlıyor. Bunun artıları ve eksileri nedir? AKPEV<VR-Robot cerrahısi aslında çok ilgınç bır fikirden ortaya çıkmış. Bunun savaşta kullanılabi- lecek bir tıp teknolojisi olabileceği düşünülmüş. ABD'de, denızaşın yerlerdekı cephelerde yarala- nan askerlerin en iyi şartlarda tedavi edilmesi içm ne yapılması gerektiğıne cevap aranmış. Sıstem böylece geliştirilmiş. Bunun ıki parçadan oluşma- sı planlanmış. Bırisi "slave unft" adı verilen köle ünı- tesı, öbüriı de "master untt" adı venlen efendi ünı- tesi. Köle ünitesmı cepheye koymak, öbür ûniteyı de ABD'de iyi bir tıp merkezine yerleştirerek iyi cer- rahlann cephedekılen tedavi edebılmelennı sağla- mak düşünülmüş. .Ama bakmışlar kı telemanipülasyon sistemleri, uy- du telekomünikasyon sistemleri çok yetersız kalı- yor. Dıyelim ki ABD'de bır el hareketi yapıyorsu- nuz, cephede 3.5-4 dakıka sonra robotun kollan oy- nuyor. Sonundabunun mümkün olamayacağına ka- rar vermişler. Derken, oradan hareketle robotu ame- liyathaneye koymayı düşünmüşler. - Peki, robotla ameliyatın avantajı nedir? - Türkiye "de. batında, kadın-doğumda endosko- pık cerrahı çok yaygın. Ama göğüs kafesinde rijıd bir yapı olduğu için orada endoskopık cerrahı yay- gın olarak yapılamadı. Bu mümkün değil Robot cerrahinin özelliği üç delikten girip insan elınin ya- pabıleceği her hareketin robota yaptınlabıhnesı. Bız buna yedi derece hareket diyoruz. Bir kere göğüs kemığı açılmadan amelıyat yapmak mümkün olu- yor. Bu da iyileşmeyi hızlandınyor. Kadınlardakoz- metık açıdan çok büyük üstünluk. Saruyorum en bü- yük üstünlüğü kozmetık üstünluk. Ama bunun ya- nında çok daha az kan kullanılıyor. Amellyat süresl uzuyor - Robot cerrahide ameliyat süresi nasıl? - Normal ameliyata göre en az ıkı saat daha ek- lemeniz lazım. Çünkü cihazm hazırlanması. siste- min aktıf hale gelmesi zaman alıyor. Biz burada toplam 24 hastaya robot cerrahı uyguladık. Ama ilk robot cerrahi uygulamamızla son ameliyat arasın- da süre açısından banz bır fark var. On hastada ame- liyatlar 7-8 saat sürüyordu. Şimdi dört saate indire- bildık. Daha da arttıkça düzelecek diye umuyorum. Aynca robot cerrahinin enfeksıyon riskını azalttığı söylenıyor. .Ama bu henüz ispat edılmiş değil. Bır de hasta amelıyattan sonra az ağn hissediyor. Has- talar kendilenni öbür ameliyata göre daha iyi hıs- sediyorlar Sanki ameliyat geçirmemiş gibi davra- nıyorlar Robotla ameliyat olan bütün hastalanmız çok mutlu Bu, işin iyi taraflan. .Ama bir de olum- suz yönlen var. Bir kere cıhaz çok pahalı. 1 milyon 250 bin do- lar gibı bır para. Cihazın kullandıktan sonra atıla- bilir (dısposable) kollarının her binnın binm mas- rafı var. Öyle olunca da ameliyat başma da ekstra bır masraf çıkıyor. Bır de her hastaya uygun değil. Ben başından beri bunu anlatmaya çahşıyorum. Bu. şu anda kalp cerrahısının ancak yüzde 10 hastasına hıtap edebilecek birteknoloji. Yüzde 90'ı yine kon- vansıyonel yöntemlerle olacaktır. - Peki, en azından yakın gelecek için bu neden böyle kalmak zorunda? - Çünkü bu alet çıktığından beri az da olsa bir ev- nm geçirdi. ama by-pass ameliyatlannda ancak ya tek. bılemediniz en fazla iki damar yapabıliyorsu- nuz. fkı damann üzerine çıktığmız zaman ameliyat süresi çok uzuyor. Dolayısıyla hastaya getinlecek faydayla bunun zaran başa baş hale gelıyor. Aynca teknık olarak da iki damardan fazla yapmak çok zor. Mıtral kapak darlıklannda, kalp delıklennin kapa- tılmasında, kalp yetmezlığmin tedavısinde senkro- nıze pıl takılmasında uygulanabıliyor. - Yani hasta çok iyi nti seçilmeli? - Evet. Burada başanrun temelı bu. Eğer hastanı- zı iyi seçmezseniz başansızlık. "Ben gefiyorum," der Bir de biz bu cihazı almadan bızi muazzam bır eği- tım programrndan geçirdiler. Çünkü bu cihazı aldık- tan sonra sorun nasıl kullanacağınızda. Bızi üç aşa- Doç. Dr. BELHHAN AKPEVAR 1962, Ankara doğıımlu. YükseköğreniminiAÜ Tıp Fakültesi'nde tamamUuü. Kalp cerrahisi ihtisasını İÜ KardiyolojiEnstitüsü 'ndeyapü. Daha sonra bir eğitimprogramı çerçevesinde Belçika'yagitti 1995'ten buyana İstanbul'da Florence Nightingale Hastanesi'nde çalışıyor. 1999 'da doçent oldu. 2000ydından beride aynı hastanenin kalp-damar cerrahisibölünt başkanı. malı bir programdan geçirdiler. Şimdi artık sadece her ameliyatı rapor ediyoruz. Başarınızı da başan- stzlığıruzı da rapora yazmak zonındasıruz. - Başansızlık derken neyi kastediyorsunuz? - Yani, şu ana kadar 24 hastadan sadece birinde konvansiyonel yönteme dönmek zorunda kaldık. O hastada robotu denedik; teknik olarak mümkün ol- mayınca göğsü açıldı ve normal ameliyat yapıldı. Böylece hasta gayet iyi oldu. Hastanede oluşan bir etik komiteden büfün kâğıtlan okurup imzalannı ve onaylannı alıyoruz. Bu çok önemli. Çünkü bu, suiistimale de açık bir hadise. - Sasıl suiistimale açık? - Çünkü, robotla yapılacağı söylenip yapılmaya- bilir. Hastaya her yapılan işlem için masraf yazılı- yor. 0 yüzden de bunlann hepsınin kâğıda dökül- mesi lazım. Aynca şunu da söylemem lazım. Sizin gazetenize konuşmak benim için bır zevk. Fakat da- ha önce bazı söyledıklerim çok farklı yansıtıldı. Şunu da anlatmak istiyorum: Bazı hastalar ana- tomık olarak hıç uygun olmadıkJan halde sırf robot cerrahı için buraya gelmışler. Bunun olamayacağı- nı, ama normal yolla ısterlerse mümkün olabılece- ğıni söylüyoruz. Bunlan anlatınca hastalar da zaten ikna oluyorlar. Robot cerrahi bir imkân meselesı. - Normal ameliyata göre çok mu pahalı? - Kesinlikle, evet. Ama normal ameliyatta hasta- yı 8-10 günde çıkanyorsak robot cerrahiden sonra üç günde taburcu oluyorlar. Aynca hastalara bir ay otomobil kullanmamalannı söylüyoruz. Ama bir haftada araba kullanan var. Yani yaşam kalitesini çok yükseltiyor. Çalışan insan için çok önemli. - Peki, burada yapılan bu tür bir ameliyatla yurtdışında yapılanı arasında büyükfıyatfarkı var mı? - Çok. ABD'de çok daha pahalı. Burada ise hiç- bir sosyal güvencesi olmayan bir hastamn, toplam ödemesi gereken tutar en fazla 26 milyar lira dola- yında. Evet, bu. genel toplum için yüksek birrakam. - Başka hangi alanlarda kullanılıyor? - En önemlisi üroloji. Hatta ürolojidekı kullanı- mı kalp cerrahisini geçti, diyebilirim. Beyinde de kullanılıyor, ama çok az, henüz. Ürolojideki kulla- nımı çok önemli. Radikal prostat ameliyatlannda çok geniş kullanım sahası var. Sebebi de şu: Prostat ameliyatları sonrasında ortaya çıkan en önemli komplikasyon erkekte cinsel fonksiyon bozukluğu. Ama robot. on defa büyutmeyle bu işi yaptığı için bütün sinırieri ayırmak mümkün oluyor. Oysa radı- kal prostat ameliyatında çok gözde olarak kullanı- hyor. - Prostatta robotun kullanım oranı nedir? -Yüksek. Prostat ameliyatlannın yüzde 35-40'ını bu yöntemle yapabılıyorlar. Genel cerrahı. fıtık, or- topedı amelıyatlannda da kullarulabiliyor. Ama or- topedı daha çok düşük. Genel cerrahide endosko- pik cerrahinin kullanılabıldıği heralanda kullanıla- bilıyor. Bizurı amacımız yıl sonuna kadar 50 tane robotla kalp-damar cenahisi yapabilmek. Tabıi ki bunu Türkiye şartlanna uydurmaya çalışıyoruz. Aflır koşullar - Yani bu ameliyatları maddi açıdan daha uy- gun duruma mı getirmeye çahşıyorsunuz? - Aynen öyle. Bızim bütün kurumlarla, SSK, Emekli Sandığı'yla anlaşmamız var. Bu kurumlar hastalann, robot hariç. bütün sağlık giderlerinı ödü- yorlar. Hastane SSK'den yakJaşık beş milyar dola- yında bir para alıyor. Robotla ameliyat yapıldığı za- man sadece malzeme faturası bin dolann üzerinde tutuyor. Sanıyorum biz bunu yakiaşık 2 bin dolar civannda bir para olarak hastaya yansıtıyoruz .Ama- cımız bu rakamı daha ödenebilir düzeylere çekmek. - Siz bir kalp-damar uzmanı olarak, her tıkalı damar sorunu olan her kalp hastasına by-pass ameliyatı yapılması gerektiğini düşünüyor musu- nuz? - By-pass'ı biz Türkçeye köprüleme ameliyatı olarak çevirdik. Göğüsten, koldan, ya da bacaktan alınan damarlarla daralmış olan damara kanı gön- derme amacını taşıyor. Bunun yapılmasından önce de uluslararası kurallan izlemek gerek. Burada ba- na göre hâlâ en geçerli olan American Heart Asso- ciation'ın (ABD Kalp Hastahklan Uzmanlan Bir- liği) koyduğu kurallar. Birtakım kurallan koymaz- sanız bu sefer insanlar kurallan teğet geçmeye ça- lışırlar. Kardiyolog önce, bu durumda kendi karde- şim, annem, babam, çocuğum, eşim olsa ne yapar- dım diye düşünmelidir. Ama ne yazık ki hâlâ endi- kasyon tam olmadan by-pass ameliyatı yapılan pek çok yer var. uyum sağlayanlar - Kalp cerrahisinde son yıllarda radikal geliş- meler oldu mu? - Danvin'in Evrim Teorisi'nde şöyle bir söz var Gelecekte yaşayacak olanlar en güçlü olanlar değil, en ıyı uyum sağlayanlar olacaktır. Cerrahide de ay- nı şey olacak. Onun ıçın robot önemli. Kalp cerra- hisi neredeyse 40 yıldır hâlâ aynı şekılde yapılıyor. Artık bunun değiştirilmesı lazun. Eğer değiştirile- mezse kalp cerrahisinin geleceği bana göre çok ka- ranlık. Robotu kullanarak. göğsü açmadan, aynı amehyatlan yapmayı öğrenmemiz ve kardiyologlar- dan ders almamız lazun. Çünkü kardiyoloji bir ev- rim geçirdi. Stentler ilk çıktığı zaman herkes bunın kıvırmıştı. 1998'de dünyada ilk kez balon ve stent, cerrahiden fazla yapılmaya başlandı. - Türkiye 'de durum nasıl? - Türkiye "de böyle değil. Türkiye 'de hâlâ balon ve stentle at bası olarak cerrahı sayısı da yükseliyor. Ama bizler hâlâ bu işi yapmak ıstiyorsak artık yöntemi- mizi geliştirmeliyiz. - Peki, by-pass olmalan gerektiği halde bu ame- liyatı yapamadığımz hastalar da var mı? - Var. Sıze rakam vereyım. Geçen yıl Türkiye ge- nelınde 28 bin açık kalp ameliyatı yapılmış. Genel- de bu nüfusa oranla binde bırdır. Yani bizim nüfu- sumuzu 70 mih/on olarak düşünürsek Türkiye'de ge- çen yıl 70 bin kalp ameliyatı yapılması gerekırdi. Yapılamamış. Ülkenın çok ücra köşesinde yaşayan hastalar muhtemelen hekime ulaşamadıkjan için ameliyat olamıyorlar. Bır de tabii alt gelir grupla- nndan insanlar var. Onlar da ameliyat masrafını karşılayamıyorlar. ,Ama bır de işin iyi tarafı var. Bu tür söyleşilerle ve basmın doğru yönJendirmesiyle insanlarda bilinçlenme oluşuyor. - Türkiye'de bu ameliyatlar için uyulması gereken kurallar konuldu mu? - Türk Kardiyoloji Derneği geçen yıl bu ku- rallan koyma karan aldı ve yayımladı. Orada da ABD'de konulan kurallar geçerli. - By-pass ameliyatlannın kimi hastalarda ruhsal dengesizliklere yol açtığı söylenıyor. Bu doğru mu? - Kısmen doğru. By-pass ameliyatlannın en önemli komplikasyonlan nörolojik. Bunlarda ikiye aynlıyor. Çok düşük oranda olmasına karşın kımi hastalarda ameliyat sonrası felç görülebiliyor. Ameliyattan sonra uyanamama gibı komplikasyon olabilıyor. Bir de yüzde 40 oranında davranış bozııkluğu görülüyor. Bir yılda >oizde 40'ın yüzde 95'ınde duzelme olu- yor. Ama yüzde beş düzelmiyor - Bu ruhsal bozukluklar neden oluyor? - Ameliyat sırasında kalp-akciğer makınesi kullanılıyor. Ondan gıden gözle görülmeyen mikro partiküllerin beyinde yaptığı hasar de- niliyor. Bu davranış bozukluklan çeşitlı biçim- lerde kendini gösteriyor. Kimi hasta depresif olabiliyor. Kimilen de hiperaktif olabilıyor. Unutkanhk olabiliyor. Bunlan en aza indir- mek için son dört-beş yıldır çalışan kalpte bu ameliyatlan yapma yoluna gidiyoruz. Bunda kalbi durdurmuyorsunuz. Sadece by-pass ya- pacağınız yeri "ahtapot" adı verilen bir aletle durduruyorsunuz. Bunun avantajı davranış bo- zukluğu oranını yüzde beşe indirmesi. - Bu bozukluklar ilaçla düzelebiliyor mu? - Kısmen ilaçla. kısmen de zamanla düzele- biliyor. Bunun için özel klinikler var Bızim de kullandığımız "Hyezon psikij'atristi"' dediği- miz bölümler var. - By-pass 'ın alternatifleri var mı? - Kesin olarak var. Cerrah olmama rağmen by- pass'ın en son izlenmesi gereken çare olduğu- nu savunurum. Çünkü hemen aklınıza cerrah ola- rak " Yakmlanma bu olsa>dı ben nasıl yönlendi- rffdm" sorusu gelıyor Ama tabıı sız ölüm ris- kını ılaç teda\Tsiyle, ameliyatla olduğu kadarazal- tabılij'orsanız bu yolu seçersiniz. Ömeğin, Ame- rican Hear Association kurallannda dıyor ki: "Tek damar, sağ koronerarterde >üzde 50 dar- fak varsa amethann ilaç tedavisim? üstünlüğü yok- ror." Ikirıcı alternatif balon ve stent. Balon ve stent şu anda etkili kullanılıyor. Ancak balon ve stentin uygun olmadığı vakalarda ameliyat yolunu seçmek lazımdır. Tabii karan hastaya göre vermek lazım. Diyelim ki 80 yaşında üç damar hastası bir kişi var. Bu kışi aynı zaman- da çok da düşkün. Böbrek hastalığı. akcığer so- runu var. Böyle bir hastanın ameliyatı ciddi bir risk oluşrurur. Bu hastaya bır balon, bir stent takılmalıdır. Hasta yüzde yüz tedavi ol- mayacaktır. Amaç sıkuıtısmı atlatmaktır. Ya- ni, hastaya göre tedaviye gıtmek lazımdır. Tek tlp tedavi - Yani tek tip tedaviden kaçınmalu - Hastalan aynı kefeye koymadan tek tek in- celemek doğnisudur. Aksı halde hata yapılır. - By-pass ameliyatlannın çok yaygın yapıl- dığıABD 'deki kimi hastanelerde sağlık sigor- tası yüzünden ilginç uygulamalar olduğu söylenıyor. Bunlar doğru mu acaba? - Çok ilginç. Bakın. ABD'de sağlık sigorta- sı (medicare) hasta başına 12 bin dolar öder. bu tür ameliyatlar için. Dün ABD'de yaşayan bir Türk vatandaşı bana geldi. Nevv York'ta bir hastanede, "Sizin amefiyanjuz çok riskli. Bizya- pamayız" demışler. Baktık. hiç ilgisi yok. So- runlu, ama burada her gıin yaptığımız bir ame- liyatı gerektiriyor. Oradan geri çevrilmesinin nedeni şu: Tedavi uzun sürecek Medicare'in ödeyeceği parayla o işi yapamayacaklar. has- tane zarar edecek. Hastayı başlanndan savıyor- lar Zaten sağlık sigortalanyla ilgili olarak bü- tün dünyada böyle bir sorun var. "Köy Enstitüleri Imecesinin" coşkulu neferi, gönüllü öğretmeni aydınlanma sürecinin yetkin yazan çevirmen ve yayımcı sevgili VEDAT CÜNYOLun belirlediği hedeflere ulaşmanın çabası içerisinde olacağız. Köy Enstitüleri ve Çağdaş Eğitim Vakfı Yeni Ufuklar dergisinin banısi ve Kuvay-ı Milliye'de Yeni Ufuklar dergisinin yaratıcısı çok değerli hocamız VEDAT CÜNYOL'u yıtırdik. O Türk devrimini tamamlayan Türk kültür devrimının ve aydınlanmasının yiğit bir neferi ıdı. Anısını ve mucadelesını yaşatmak gorevimızdir. Op.Dr. Aytekin ERTUĞRUL Bir ışık daha... Yeni Kuşak Köy Enstitüleri Demeğı 2003 yılı "Aydınlannıa Onur Ödülû" sahıbi, "Enstitü'de köy kökenli, bilgiye susamış meraklı gençier beni. yeni baştan eğıtip bilgilenmeye zorladilar. O gün bugün o aydınlanma oeağından aldığımcoşkuvla, kendimi durmadan aşmaya adadım o canım ciğerim öğrencı dostlanm sayesinde" dıyerek, her zaman. her dönemde Köy Enstitüleri düşüncesinin yanında olan, aydm. ilerici bir \azar. çevirmen, deneme ve ıncelemecı kımlığıvle kültür alanımızda >en doldurulamayacak biryeredinen VEDAT GÜNYOL'U kaybetmenın denn acısı içındeyiz. VENJ KUŞAK KÖY ENSTJTC LÜLER DERNEĞİ Izmir Genel Merkez ve Balıkesir, Aıdın. Deoizli, Fethhe Şubcleri TEOMAN ÖZTÜRK (04.04.1940-11.07.1994) VE SEN BİZtMLEYKEN O GÜZEL GÜLÜMSEYİŞİN HİÇ EKSİLMEDİ GÖZLERİNDEN SENİ ÖZLÜYORUZ... EÜF-AYLİN ÖZTÜRK TAYUN-TEOMAN-ASLI-SELÇUK UYGUN TEOMAN ÖZTÜRK'ü (04.04.1940-11.07.1994) Aramızdan ayrılışının 10. yılında saygıyla ve sevgiyle anıyoruz. Mühendis-mimar hareketinin toplumcu bir çizgiye sahip olmasında önder ve yiğit kişiliği ile hep ön saflarda yer alan, 1973-1980 yılları arası Birlik Başkanımız Teoman Öztürk'ün mücadelesini ve inançlarını yaşatacağız. TÜRK MÜHENDİS VE MİMAR ODALARI BİRLİĞI