Katalog

7 HAZİRAN 2004 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA DIŞ BASIN Bir dönem daha başkanlık yapmak isteyen Bush, Avrupa ziyaretlerini siyasi çıkan için kullanmayı amaçlıyor Hem ziyarethem ticaretyapacak• Hafta sonu Roma'nın işgalden kurtuluşu ve Normandiya Çıkarmasrnın yıldönümü etkinlikleri nedeniyle Italya ve Fransa'ya giden, ay sonunda da îstanbul'daki NATO toplantısına katılacak olan ABD Başkanı, Irak'taki yönetim devrine ilişkin stratejisi ve kasımdaki seçimleri kazanmak için Avrupalı liderlerin desteğini bekliyor. GeorgeBush'un haziran ayında Avrupa'ya ya- pacağı iki ziyaret öncesinde aklında ikı önemli proje var. A\Tupa'ya iki düşünceyle geliyor. Bi- ri Irak'ta yönetimi devTederken uygulayacağı strateji için uluslararası diplomatik destek sağ- lamak. Diğeri ise kasım ayında yapılacak seçim- lerden zaferle çıkarak başkan olarak bir dönem daha Beyaz Saray'da kalmayı garantilemek. Ta- bii, bu iki plandan hangisine daha çok önem ver- diğini söylemeye gerek yok. Elbette, yeniden başkan seçilmeyi her şeyin önünde tutuyor. Ov toplamava calısacalc Kamuoyu araştırmalanna göre son aylann en düşük oy oranına sahip olduğu gözlenen Bush'un AvTupa ziyaretinden siyasi anlamda çıkar sağla- maya kesinlikle ihtiyacı var. Ay sonunda tstan- bul'da yapılacak NATO toplantısında da bu haf- ta sonu düzenlenecek 2'nci Dünya Savaşı'nda ölenleri anma ve Normandiya Çıkarması'nın 60'ıncı yıldönümü törenlerine de katılacak olan ABD Başkanı Bush, uluslararası çapta bir dev- let adamı olduğunu kendi seçmenlerine kanıtla- mak zorunda. Tabii, birçok seçmenin gözünde oy kaybetmesine neden olan Irak konusu da seçim kampanyası için bir o kadar önemli. Bay Bush, Hafta sonunu Avrupa 'da geçiren George Bush 'un ilk durağı Roma oldu. Cuma günü kentin işgalden kurtuluşu nedeniyle düzenlenen törenlere katılan ABD Başkanı ve eşi Laura Bush Vatikan 'da Papa 2 'nciJean Paul 'ü ziyaretettL Bush 'un Roma ziyxıretisırasında savaş \^kün^eUesmekarşxÜarıdaeylemyaptL Normandiya Çıkarması 'nın yddönümü etkinlikleri için Roma 'dan Fransa 'ya giden Bush Papa 'yla görüşürken dışanda 'Evine dön' sloganlan atdtyordu. (AP) 2 Kasım günü seçmenlerine "Irak işi haHoldu" diyebilmek için kollan sıvadı. Eğer ABD kamu- oyunu Irak konusunda ikna edebilirse rakibi John Kerry'yi alt edip Beyaz Saray'da ikinci bir dö- nem geçirebilir. Eğer ikna edemezse Demokrat Partı'nin adayı Kerry, sekiz ay içinde bir sonra- ki ABD Başkanı olabilir. Bush, halkına, Irak'ın yeniden kendi iç işleri- nin kontrolüne sahip olduİdannı göstermeli. 2003 Martı'nda açılan diplomatik yaralann ve ABD askerlennin içinde bulunduğu kötü durumun aç- tığı yaralann onanlacağı konusunda güven ver- melı. Bütün bunlar da Bush'un AvTupa'ya gelir- ken bazı değerli ödüller beklediği anlamına ge- liyor. Tabii bu ödüllerin karşılığını vermesi gerektiğini de gayet iyı bılıyor ABD Başkanı. Liderlerin manevra sansı Böylece Avrupalı liderlerin onun üzerinden manevra yapma şansı artıyor. Bu liderler onun uluslararası ve diplomatik alandaki kredibilite- sini, hem kendi kamuoyuna karşı hem de Irak ko- nusunda yükseltmek için önemli rol üstlenebi- lirler. Bu iki Avrupa ziyareti Bush için kesinlik- le çok önemli birerfirsatanlamına geliyor. Bush'un günümüzdeki ziyaretleri, 1944'teyaşanan önem- li olaylan arumsatıyor. Bush, bugün ttalya'nın baş- kenti Roma'da kentin işgalden kurtuluşunun 60'ncı yılı etkinliklerine katılıyor. Pazar günü ise Normandiya'daki 60'ıncı yıl törenlerine ka- tılacak. Yapacağı konuşmalar sırasında ağzın- dan çıkacak kelimeleri daha özenle seçmeli. Ve başka uluslara, ABD'den aynlmadan yaptığı ko- nuşmadakinden daha fazla saygı göstermeli. ABD'deki iki partiye -Demokrat ve Cumhun- yetçi- mensup birçok Amenkalı politikacı gibi Avrupa'da 1939-1945 yıllan arasında olup bi- tenler hakkuıda çok farklı bir bakış açısı var. Onun söylediklerini dinlediğinizde Hitier'in kar- şısına çıkıp kafa tutmamanın uluslararası kamu- oyunun hatası olduğunu, 2 "nci Dünya Savaşı'nın ABD savaşa girmeden iki yıl önce başladığını, Amerikan kamuoyunun ülkenin savaşa girmesi- ne karşı çıktığını, Rusya'nın üç yıl süreyle özel- likJe Ahnanya'ya karşı savaşhğını anlamazsınız. Aynca, tngiltere'ninkiler dahil başka ülkelerin bin- lerce askerinin 60 yıl önce Normandiya Çıkar- ması 'nda bulunduğu da Bush'un sözlerine kulak veren bir çocuğun aklının ucundan bile geçmez. Geçmlş ve slmdlkl zaman Bush, bir-iki gün önce Amerikan Hava Kuv- vetleri Akademisı'nde yaptığı konuşmada, Fran- sa'ya dünya banşını koruyan bir kuşak ABD'li- yi anmak için gittiğini söylemeden önce, 2'nci Dünya Savaşı'nın ABD'nin düzenlediği birakın- la başladığını söyledi. Bush, konuşmasında 1944'te Hhler'e karşı yü- rütülen savaşla 2004 yıllannda terorizme karşı yürütülen mücadele arasında paralellikler kurma- ya çalıştı. Kurduğu bağlantılann bazılan kayda- değer ve doğru, bunlan geçersiz kılacak nitelik- teki diğerleri ise yanlış. Başkan; tarihi gerçekle- re, başka uluslara ve uluslararası işbirliğine kar- şı daha saygılı olmalı. ABD'nin uluslararası sorunlar, çatışma ortam- lanndaki notunu arttırmak. ülkesini daha saygın kılmak istiyorsa başka uluslan da yapmak iste- diklerine ikna etmelı. Dünya o dönemde faşiz- me karşı savaştı. Bu savaş dünyanın savaşıydı, tek başına ABD'nin değil. Terorizme karşı savaş da sadece ABD'nin değil dünyanın savaşı. Ge- orge Bush bu hafta sonu doğru olan şeyleri yap- malı. Eğer geçmişle ılgılı yaptığı yorumlara ina- namazsak, güvenemezsek günümüzde, dilbilgi- si terimiyle "şimdiki zamanda" yaptıklanna da güvenemeyiz! (The Guardian, tngihere, 4 Haziran) Azerbaycan bebek ölümlerinde Afiika 'ylayanşıyor • Azerbaycan'ın yoksul bir Afrika ülkesi olmadığı kesin. Ancak, bebek ölümlerinin sayısının yüksek olması böyle bir ülkeymiş imajı yaratıyor. Yeni doğan bin bebeğin 74'ü bir yaşını tamamlayamadan ölüyor. Afhka'nın en yoksul ülkelerininkine yakın olan bu rakam Ingiltere'de 5, Rusya'da 18. CHLOE ARNOLD Bakü'de, oturduğum apartma- nın hemen köşesindeki, yeni açı- lan mağazalarda akıl almaz dere- cede yüksek fiyatlara Armani ta- kım elbiseler, Versace gömlekler satıldığını görüyorsunuz. Bu man- zarayı gördügünüzde Azerbay- can'daki bebek ölümlerinin sayı- sının Afhka'nın en yoksul ülkele- rındekilere yakın olduğunu aklını- zın ucundan bile geçirmezsiniz. Işin aslına bakılırsa, Azerbay- can'da her yıl, SSCB dağıldıktan sonra bağımsızlığını ilan eden di- ğer ülkelerden daha fazla bebek ölüyor. Azerbaycan'dayeni doğan her bin bebekten 74'übiryaş.ıru ta- mamlamadan ölüyor. Bu rakam Ingiltere'de 5, Rusya'da 18, Senegal'de 79. Bu istatis- tik, Azerbaycan'ın eski SSCB'deki komşuları Gürcistan ve Ermenis- tan'da bebek ölümü oran- lannın yılda binde 24 ve binde 30 olduğu düşünül- düğünde insanı şoke eden bir rakam. Ve, aklapekdeman- tıklı gelmiyor. Çünkü bu ülkede kişi başına düşen milli gelir, -sahip olduğu petrol kuyulan nedeniyle yabancı yatırımcılann gözdesi olduğun- dan- eskiden SSCB çatısı altında olan tüm ülkelerden çok daha faz- la. Tabii, burası Kuveyt değil ve hü- kümet para içinde yüzmüyor. Ancak, Azerbaycan'ın çölde bir yoksul Afrika ülkesi olmadığı da kesın. Hükümetin yapılan ham pet- rol ihracatı sayesinde daha düz- gün çalışan bir sağlık sistemi ku- rabilecek olanağa sahip ohnası ge- rekir.O zaman neden bebek ölüm- leri sayısı bu kadar yüksek? Neden- lerden biri olarak Azerbaycan'ın kalabalık göçmen nüfusu gösteri- lebilir. 1990'lann başında Erme- nistan'la yapılan savaştan kaçan yüzbinlerce kişi bugün yaşam ko- şullan çok kötü olan kamplarda yaşıyorlar. Bu kamplarda doğan bebekle- rın ishal ve benzeri hastahklara yakalanma riskleri çok yüksek. Ancak, ölüm oranının yüksek ol- masının başka bir nedeni de var. Birleşmiş Milletler'in çocuk ve eğitim kolu UNICEF'm hazırladı- ğı bir raporda bu ölümlere neden olarak, "ülkeninsağhk hizmeti ser- vislerinin her geçen gün kalitesi- nin düşmesi ve sağlık hizmeti fi- yatlannın yükselmesi'" gösterili- yor. Buradaki en kayda değer ifa- de "artan sağhk hizmeti ücrederT. Görüyor musunuz? Safilık hlzmetlerl mutlaka düzeltllmell Ashnda, Azerbaycan'da, sağlık hizmetlerinin ücretsiz olması ge- rekir. Ama öyle değil. Azeri arkadaşlanm bana bir doktora gittiğinizde sizi mu- ayenehanesine sokması için bile eline birkaç banknot tu- tuşturmak zorunda olduğu- nuzu anlatıyorlar. Bu da yoksul ailelerin adamakıl- h bir tedavi olanağı bula- madıklan anlamına ge- liyor. Kadınlann ço- ğu evde doğum yap- mak zorunda kalı- yor. Hastaneye gitmek için para biriktirebilenler de doğum sonrası komplikasyonlarda bebek- lerini doktora götürecek parayı ço- ğunlukla bulamıyor. Azerbaycan'ın üst düzeyde ya- şanan yolsuzlukJarla ünlü bir ülke olduğu biliniyor. Uluslararası araştırmalara göre neredeyse yolsuzluk konusunda şampiyon olan Nijerya ve Bang- ladeş gibi ülkelerin sıralamalanna yakm görünüyor. Kimse bu ülkede yolsuzluk ve şantajın bitmesini beklemiyor. Bun- lar bu ülkede yaşamın birer parça- sı olarak kabul ediliyorlar. Ancak, hükümet, en azından. bu kadar faz- la sayıda bebeğin, anne-babalan doktora götürecek para bulamadı- ğı için öldüğünü dikkate alarak oturup bir şeyler yapmalı. (Moscovv Times, Rusya, 25Mayis) THE GUARDİAN Tianenmen 7 anımsamak.. JOHNNYERLING Görünen o ki Tianenmen Meydanı'nda yaşanan katliamı anımsamak, Çin'depek de önem verilen bir konu değil artık. Uni- versitelerde eğitim gören günümüz kuşa- ğı, 4 Haziran 1989'un öğrencilerini tanı- mıyor. ABD, Irak ve Kuzey Kore sorun- lan nedeniyle konuya ılgisız kalırken, Av- rupalı liderler sılah satışlannın yasağını kaldırmaya uğraşıyor. Ne insan haklan- nın iyileştinlmesi ne de Tayvan'la birleş- me konusu onlan ilgılendiriyor. Bu konu Pekın'deki yeni yönetim için bir sına\ sayılır. Çın Başbakanı Wen Ji- abao, Die Welt'e verdiği röportajda yö- netimm istikrar sorunu nedeniyle geç- mişteki yönetımin aldığı "doğru" karar- lan değiştıremeyeceğini söyledi. Söyle- mediği şey ise hükümetin böyle bir şeyı yapmak için çok zayıf olduğuydu. 4 Ha- ziran'ın yeniden gündeme getirilmesi. bugünkü yeni ve eski lıderlerden oluşan siyasi ve asken koalisyonun arasını aça- bilir. Çin'in yeni yönetimi, tarihi yeniden değerlendirerek çok az şey kazanacakla- nnı ancak daha fazlasını kaybedecekle- rinı biliyor. 4 Haziran sadece bir başlan- gıçtı. Bu nedenle yönetim bu konudan elini çekıyor ve zamanla her şeyin unutulacağına inanarak içini serin tutuyor. Batılı yönetimler de aynı şeyi umut ediyor. (Die Wett, Almanya, 4 Haziran) Pakistan'da mayıs kanlı geçtiNeredevene zaman so- rine çökmüş ve olduğu ye- re yerleşmiş gibi görünen kara bulutlar ne zaman da- ğılacak? Pazartesi günü kentte Şiilerin ibadet ettiği bir cami- de patlayan bomba 12 kişiyi öldürdü, onlarca kişinin de yaralanmasına ne- den oldu. Bu saldın, halkın, Müftü Nizamettin Şamzai" nın pazar günü suikasta kurban gitmesinin şokunu henüz atlatamadan meydana geldi. Şamzai, iyi bir akademısyen ve din ada- mıydı, hiçbir zaman mezhebe dayalı nefret duygusu aşılamadı insanlara. Dünyanın saygı gösterdiği bir adam- dı. Bınnuri Medresesi'ni yöneriyordu. Medresenin iki yöneticisi de suikas- ta kurban gitmişti. Amerika ve Suudi Arabistan karşıtı görüşleriyle tanınan Şamzai, Taliban rejiminin yöntemle- rine karşı çıksa da Afganistan'daki Moila Ömer'e yakın bir kişiydi. Kar- gil çahşmalan sırasında Hindistan'a karşı cihat için fetva verdi. 11 Eylül sonrasında Afganistan'a askeri müda- hale yapan ABD'ye karşı da aynı çağ- nda bulundu. Onu yakından izleyen yabancı güçlerin olduğunu söyleme- ye bile gerek yok. Hükümet ona gü- venlik görevlisi tahsis etmişti. Ancak, onun ve birçok başka kişinin ölümi • Karaçi, mayıs ayı boyunca şiddet eylemleriyle sarsıldı. Bu kâbusu andıran durum siyasi partileri daha isabetli bir politika uygulamak konusunda harekete geçirmeli. yine bir bomba patla- iyi planlanmış bir suikast girişiminin önlenemeyeceğini gösteriyor. Çünkü bu kanlı eylemleri planlayanlann gö- zü kara ve başka birilerini öldürme- nin ya da yaralamanın kaygısını taşı- madan plan yapıyorlar. Suikasta iliş- kin davaya bakacak olan yüksek mah- keme yargıcının, bu kez katillerin mas- kesini düşürüp yüzlerini göstereceği- ni umuyoruz. 80'lere dönme endlşesl Karaçi mayıs ayı boyunca şiddet eylemleriyle sarsıldı. Ay başında Hay- dan Camisi'nde patlayan bir bomba 22 kişinin ölümüne neden oldu. 11 Mayıs'taki ara seçim sırasında şiddet eylemleri düzenlendi. 25 Mayıs'ta li- man güvenlik hizmetleri binası ya- kınlannda patlayan bomba iki kişinin ölümüne neden oldu. Bir gün sonra Amerikan Kültür Merkezi yakınla- nnda bir bomba patladı ve bir polis öl- dü, 30'u aşkın kişi yaralandı. Bu olay- dan dört gün sonra da Şamzai'ye su- ikast düzenlendi ve pazartesi günü de ne ınanmayan ınsan- lar bile bazı güçlerin Karaçi"deki banş orta- mını yok etmek ve fa- ili meçhul katliamlann hüküm sürdü- ğü 80'lere döndürmek için harekete geçtiklerinden endişe ediyor. Bu tür terör eylemleri söz konusu olduğunda istihbarat birimlerinin üst üste yaptığı hatalardır. Hem askeri hem de sivil kesımin içinde istihba- rat birimleri var. Ancak, nefret, şiddet ve terorizmin bilinen ve bilinmeyen kaynaklannın içine sızmayı ve şidde- te yönelten motiflerin -cihat ve mez- hep aynmcılığı gibi- de belirli ölçüde birbirleriyle bağlantıh şeyler olduğunu anlamayı başaramadı. Bu, teröristlerin istedikleri gibi sal- dırabilmelerinin bir nedeni. Bu kâbusu andıran durum siyasi partilerimizi de daha isabetli bir politika uygulamak konusunda harekete geçirmeli. Sevgi, uyum ve hoşgörü mesajınm propagandasını yapamıyor olması ve akıllanna estiğinde grev karan alıyor olmalan, onların da ülkede şiddet kül- türünün yaygınlaşmasına az da olsa katkıda bulunmalanna neden oluyor. (Dann, Pakistan, 1 Haziran) 1 **? &*Â Çarşamba günü, Karaçi sokaklanna akın eden bin- lerce kişi Şiilerin ibadet ettiği camiye düzenlenen sal- dırrvı lanetiedi Hükümet aleyhine slogan atn. (AP)