Katalog

1 6 HAZİRAN 2004 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA Dffl Pransız sosyalistlerinin hedefi küreselleşmenin olumsuz etkilerini yok ederek eşitliği sağlamak Dahaadilve sosyalAvrupa Sol geleceğini arıvor T| yfevcut yapısıyla l\/l Avrupa Birliği A. VÂ. Anayasası'nın yeterli olmadığını öngören sosyalistler, Temel Haklar Şartnamesi'nin AB Anayasası'na entegre edilmesini istiyorlar. AB kurumlannda laiklikle ilgili hiçbir geri adımı kabul etmeyeceklerini belirten sosyalistler, "Tann veya Hıristiyan mirasına ilişkin hiçbir referansın anayasada yeri yoktur" diyorlar. SERKAN DEMtKIAŞ F ransa Sosyalist Partisi'rün sosyal ve eko- nomik alandaki hedeflen, ancak küresel adalet ve eşitliğin sağlanmasıyla tam ola- rak karşılanabilecek türden. Küreselleşmenin -vahşi dayatmalannın" baskın olduğu bir dün- yada Avrupa'run "daha sosyal ve daha adfl" ol- masını beklemenin gerçekçi olmayacağı sosya- lıstlerın de farkında olduğu bir durum. Fransa sosyalistlerinin tüm Avrupa sosyalistlerine ilham yaratan çalışması, bu gereksinime de yanıt vere- cektürde... Fransa'da ve Avrupa'nın diğer önde gelen ül- kelerindeki sosyalistlerin mücadele alanı olarak seçtıkleri küreselleşmenin birçok tarifı yapılabi- lir. Ancak ne olduğunu, emperyalizmle arasında- ld kuvveüi bağı görebilmek için Karl Maraın "Ko- münist Manifesto"sunun şu bölümüne dikkat çekmek gerekebilir: "İ rünleri için sürekli genişleyen bir pazar ge- reksinnıesi, burjuvazryi, yeryüzünün dört bir ya- nına kovahyor. Her yerde bannmak, her yereyer- leşmek, her yerde bağjanülar kurmak zonında- du". Burjuvazi. dünya pazannı sömürmekle, her ülkenin üretimine ve tüketinüne koznıopoh't bir nitelik verdL Eskiden kurubnuş bütün ulusal sa- nayfler yıkdddar ve hâlâ da her gün yüahyoriar. Kurulmalanölüm-kahm sorunu haiinegeJen ulu- sal sanayiler, yerli hammadde yerine dünyanın en ücra köşesindengetirflen hanımaddeJeriişleyenve bunlan dünyanın her kesiminde tüketen yeni sa- nayilertarafindanyerlerindenediliyorlar.Eskiye- rel ve ulusal kapahhğm ve kendi kendine yetero- ğin yerini, uluslann çok yönlü ilişküerinin, çok yönlü karşıhklı bağımlılığının aldığını görüyoruz. Burjırvazi; ku%kentlerin egemenUğine soktu. Çok büyük kentler yaratü, kentseJ nüfiısu kıra kryas- la, büyük ölçüde artürdı ve böylece, nüfusun ol- dukçabüyiikbirkısmımkıı^yaş^nımbönföğun- den kurtanh. Kın nasd bağunh kıküysa, barbar \e yan-barbar ülkeleri de uygar olanlara, köytü uluslan burjuva uluslara, Doğu'yu Ba- KüreseOeşmenİD dayatmalan Fransa'da toplumun birçok bölümünden tcpki çekiyor. Bu kesimlerden biri de ünhersite öğrencileri. yen bir "eşhstztik sürednT de doğurdu. Bizim karşı çıktığımız küreselleşme, sadece çokuluslu şirketlerin çıkarlanna göre yönelen, bir güç mücadelesine sahne olan, küreselleşme- nin olumsuz etkilerine karşı çıkan sendika ve der- neklen hedef alan şekliyledir. Enerjımiz ve gü- cümüzle biz de bu uluslararası sosyal mücadele- ye giriyoruz. Yeni bir uluslararası yönetim pers- pektifı açmak istiyoruz: îlericilerin küresel itti- fakını yaratarak yeni bir dünya düzeni... Böyle yeni bir düzen için Avrupa'nın büyük bir gereklilik olduğuna inanıyoruz: Avrupa, demok- ratik modeli ve ekonomik gücüyle küreselleşme- nin etkilerine karşı mücadele için önemli bir po- lirik alan yaratacaktır. Avrupa'vı küresel bir aktör yapmak Tutkumuz çift boyutiu: Avrupa. yurttaşlannın küreselleşmeden yararlanmasını sağlarken ohım- suz etkilerinden koruyabilmelidir. Aynı zaman- da, daha istikrarh, daha adil bir dünyanın yücel- tilmesi için güce de sahip olmalı. Avrupa'yı, hiç kimsenin bir başkası üzerine görüşlerini dayatamayacağı çok kutuplu bir dün- ya içinkatiada bulunabilecek küresel biraktöryap- mak istiyoruz. Bu, ilkesel olarak ABD'yi karşı- mıza almak anlamına gelmiyor. Ancak emperya- lizmin her türlüsüne karşıyız. Savunma ve dıs politfka İçin Aynı şekilde Avrupa'nın tüm ağırlığını küre- sel zenginliklerin dünya halklanna yeniden da- ğınmı için koymasını istiyoruz. Dünya Ticaret Ör- gütü toplantılannda sağlık. eğıtim ve kültürün ti- cari müzakerelere entegre edılmemesı için tek ses Avnıpa'dan gelmişti: Şimdi IMF, Dünya Banka- sı, ILO ve WH0'da da sesini arttırması gerekmek- tedir. Avrupa, özellikle yoksul ülkelerin borçla- nnın silinmesi, kalkınmaya dönük yardımlann art- tınlması, dünya halklarının ıyi koşullarda olma- sı ve kamu hizmetlerinın korunması gibi konu- larda ortak tavır sergılemeli. Avrupa ekonomik gücünü yansıtarak ulusla- rarası sahnede önemli bir aktör olmalı. Şimdi iki yeni soruna yanıt vermek gerekecek: Birin- cisı, genişleme sayesınde eskı Sovyet bölgesine yakınlaşan, Baltık Denizi'ni bir içdeniz yapan, Akdeniz"ın ikı büyük adasını içine alan bölge- siyle Avrupa'nın sorumluluklan da artıyor. Bu durum. Avrupa'nın Rusya ile savunma konusunda ortaklık yapmasını ve Avrupa-Akde- nız bölgesinde kalkınma için mali yardımlar da içeren yeni ınisiyatifler almasını gerektiyor. Ütin- cısı ıse transatlantik ilişkilerin yapısına ilişkin: Bu ilişkilerin yeniden gözden geçirilmesi, ABD ıle dostluk ılışkileri korunurken Avrupa'nın oto- nom bir ortak olarak kabul edilmesi ve ulusla- rarası sahnede görüşlerinin değerlendirilmesini ıçeriyor. Güçlü bir dış politikanın uygulanması, buna koşut olarak bir savunma politikasının ge- liştirilmesıne bağlıdır. Otonom bir diplomasinin koşulu, Avrupa'nın bağımsız bir sa\-unma geliştirmesidir. Bu, aynı zamanda, gelecekteki çokkutuplu dünyada öz- gür ve bağımsız bir Avrupa'nın önemli bir aktör olmasının da koşuludur. Avrupa, gelecekte, baş- kalanna bağlı olmaksızın kendi güvenliğini sağ- lavabilmelidir. Marx'ın 19. yüzyılın sonlannda geliş- tirdiği görüş, bugün "küresdkşme" ola- rak karşımıza çıkıyor. Emperyalizmin yeni formunda küreselleşme, toplumsal yaran göz ardı ederken çokuluslu şirket- lerin hegemonyasuıı dayatıyor. Bu siya- si gelişimde Avrupa sosyalistleri de mü- cadele içindeki yerini alıyor. Fransa Sos- yalist Partisi, "EmperyaKzmin her tür- KisünekarşryTz" derken, küreselleşmey- le mücadelenin formülünü de "dayanış- ma" olarak özetliyor. 'Küreselleşmeye karsı' Bu dayamşma, Fransız sosyalistleri- nin çahşmasında şöyle aynntılandınh- yor: Küreselleşmenin etkflerinm önüne geçecek güçlü bir Avrupa: Avrupa'nın, mevcut dünya düzeninin akışına bir seçenek oluşturması ve yurt- taşlannın küreselleşmenin etkilerine kar- şı hazırlaması için güçlü ve dayamşma içinde olması gerekiyor. Küreselleşme benzeri görülmemiş bir teknolojik gelişme ile kendini gösterdi ve yeni zenginliklerini de beraberindege- tirdi. Ancak bu aym zamanda, Kuzey ile Güney arasında dengesizliği derinleşti- ren, dünyanın her yanında güvensizliği güçlendiren ve ülkeleri olumsuz etkile- Fransız sosyalistleri: Suçla mücadele için yeni yöntemler geliştirilıtıeli 'Özgürlük,güvenükj adalet9 oruyucu Avrupa: A Avrupa'yı özgürlük, güvenlik ve adalet bölgesi yapmak. Avrupa yeni meydan okumaiar ve tefadiderle karşı karşıy^: terorizm, sınır aşan suçlar, uyuşturucu, kara para aklama, insan kaçakçılığı. beyaz kadın şebekeleri... Avrupa bireylerini, değerlerine saygı çerçevesinde, özgürlüklerini engellememek koşuluyla korumayı garanti etmeli. Şengen (ortak vize rejiminin uygulandığı Avrupa alanı) bölgesinde insanlann serbest dolaşımı ve birlik içindeki sınırîann ortadan kaldırdması, göçmen hareketlerinin çoğahnasına yol açü. Bu Avrupa için bir şans olduğu kadar, uluslararası suçlar formatında yeni suç davramşlanyla karşı karşıya kalmaıruza da neden oldu. Bu suçlar, serbest dolaşım kolaylıklanndan kaynaklanırken, ülkeler arasındaki farklı yasalardan da sonuna kadar yararlandı. Bu nedenle AB, güvenlik ve adalet politikalannda bir an önce eşgüdüm içinde davranacak yöntemler geliştirmeli. Daha çok özgürlük Içln daha çok güvenllk 1. Terorizmle mücadele önceüklidir. 2. Uyuşturucu, silah ve insan kaçakçüığını kontrol eden mafya şebekeleri ile mücadele yoğunlaştınhnalı. 3. Eurojust gibi kurumlar daha da güçlendirilmeli. 4. Güvenlik konusunda ikili işbirlikleri, yerini çok taraflı işbirliğine bırakmah. Avrupa, Güney ve Doğu Avrupa'dan gelen mülteci akımlanna eskiden beri alışık. Dolayısıyla A\nıpa, bu tür göçmen akımlannı düzenleyebilmeli. Kaçak mülteci hareketleri \e kölelik amaçlı geçişler, mücadele edilmesi gereken önemli suçlar arasında olmalı. Ancak bu en muhafazakâr sağcılann dediği gibi sınırlarımızın yabancılara kapatüması demek değildir. Bunun tersine göçmesine izin verilmiş olanlan iyi bir şekilde karşılamak gerekir. Kaçak göçle mücadele etmek ve göçmen hareketlerinı düzenlemek istiyorsak, gizli yoldan gelmeyen göçmerJeri iyi karşılamak ve onlan toplumlanmıza entegre etmek zorundayız. Bu nedenle Avrupa. göçmen hareketleri için ortak bir politika belirlemek zorunda. Ülkelerin göç ve mülteci konularındakı polıtıkalanru uyumlaştırmalan bir gerekliliktir. Bununla birlikte bir Avrupa sınır polisi de kurulmalı. Laikllkten gerl adım yok Federal kurumlann düzenlenmesi: Sosyalist Parti. böyle bir Avrupa'nm kurulması için Avrupa kurumlannın da buna göre düzenlenmesi gerekriğini dü- şünüyor. Mevcut yapısıyla AB Anayasası'nın yeterli olmadığını öngören Sosyalist- ler, Temel Haklar Şartnamesi'nin AB Anayasası'na entegre edilmesini, Avru- pa Parlamentosu'nun yetkilerinin arttı- nlmasını, Avrupa Komisyonu Başka- nı'nın parlamento seçimlerine göre atan- masını, ortak dış politika ve savunma ko- nulannın netleştirilmesini istiyor. AB ku- rumlannda laiklikle ilgili hiçbir geri adımı kabul etmeyeceğiz. Tann veya Hıristiyan mirasına ilişkin hiçbir refe- ransın anayasada yeri yoktur. Avrupa Sosyalist Partlsl Bunlann yapılması için gerçek bir uluslararası siyasi partiye dönüşecek nitelıkte bir sosyalist partinin kurulma- sı gerekmekte. Bu nedenle Avrupa Sos- yalist Partisi, Avrupa yaşamında önem- li bir aktör oiabilmek için özlü reform- lar yaparak ve partiyi her alanda savaşan faal bir hale sokmak durumunda. PROF. DR. RAŞİT KAYA 'Sol, adilgelir ıınt sağlamayı hedeflemeü' AYHANŞtVIŞEK O DTÜ Siyaset Bilimi ve Kamu Yöneümi Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. RaşitKa>Ta. Türkıye'de solun krizden çıkışının, Avrupa'dakı sol partiler gibi halkın güncel sosyo-ekonomik sorunlannı temel alan, sosyal haklan savunacak bir çizgi benimsemekte olduğunu söyledi. Türkiye'nin bugün en önemli sorununun, korkunç boyutlara ulaşan gehr uçurumu olduğuna işaret eden Prof. Dr Kaya, "Halkla bütünleşmek istiyorsamz yanıt vermeniz gereken temel konu, Türkhe'de iktisadi koşullan değiştirmektir. Bugün sol ouna iddiasmdaki bir parti. geiir adaletsizliğini çözmevi temel almadan hiçbir şey yapamaz" diye konuştu.Prof. Dr. Raşıt Kaya, Avrupa solunun durumunu değerlendirdi: Kemal Pervls örnefll Sot partiler son dönemde Avnıpa'da \iiksetirken neden Türkrve'de gerilhor? - Avrupa'da yükselen sol partiler, halkın günlük ekonomik ve sosyal yaşam koşullanndan hareket ederek somut polıtikalar üretiyorlar. Türkiye'de ise bunu göremıyoruz. Kemal Derviş çok öğretici bir örnek. Bir yandan CHP'yi halktan kopmakla suçluyor, diğer yandan IMF'nin ekonomi politikalannı tartışma konusu bile yapmıyor. Olsa olsa sosyal içerik katma anlamında makyaj önerileri getiriyor. Başka hareket alanı kalmayınca da partisini halkla bütünleşememekle suçluyor. Oysa CHP'nin halktan kopukluğu için öne sürülen türban gibi konular, halkın gerçek sorunlan ön plana çıkabilse, kolaylıkla ikinci planda kalacak konulardır. Türkiye'nin gerçekte en temel sorunu, gelir dağılırmndaki korkunç adaletsizliktir. Halkla bütünleşmek isriyorsanız yamt vermeniz gereken konu, Türkiye'de iktisadi koşullan değiştirmektir. TUtUCUSOl - Türkiye'de sola, özelde de CHP'ye yöneltikn ekştirüerin başuda Avnıpa'da solun yaşadığı yenilenmenin dışında kalması, "tutucu" ohnası yer abyor. Bu ekştiriye kabbyor musunuz? - Her şeyden önce Türkıye'de sol tartışması, sağlıkh olmayan bir tartışma. Türkiye'ye bir tür nizam verme çabasındaki solla hiç ilgisi ohnayan köşe yazarlan, solun ne olması gerekriğini belirleme çabasındalar. Bunlan bir kenara bırakırsak, tabii ki As-rupa'ya bakarak Türkiye solu için bazı sonuçlar çıkarmak mümkün. Ancak bunun için doğru yerlere bakmak gerek. Öncelikle, tüm dünyada olduğu gibi Avnıpa'da solun, 80 sonrasında özelükle de SSCB sisteminin çökmesinden sonra ciddi niteliksel ve niceliksel sorunlan olduğu yadsınamaz. 0 dönemden bu yana etiketi sol da olsa, birçok iktidar neoliberal yaklaşımın uygulayıcısı olmuştur. Ancak yine de bu partileri sol yapan bir içerik vardır. 'Avnıpa'da sol. ttttfak yapıyoı- - Avrupa solunun deneyimlerhıden Türkhe solu için ne dersler çıkabüeceğini düşünüyorsunuz? - Avnıpa'da sol, sosyal temeUi bır Avrupa'yı kurmaya çalışırken, geçmişin refah devletinin kazanımlannı bu yeni Avrupa'ya aktarmak istiyor. Halbuki Türkiye'nin bu tür kazanımlan yok. Türkiye'nin demokrasi açısından, temsili demokrasinin ilkel aşamalanna ulaşmak, ekonomi açısından da Avrupa'nın onlarca yıl önceki standartlanna ulaşma gibi bir sorunu var. Bu nedenle Avrupa'daki tartışmanın bir anlayış olarak örnek ahnması mümkün, ancak içerik olarak aynen alınması mümkün değil. Öte yandan Avrupa solunun Türkiye'de dikkate alınması gereken önemli yönleri de var. Bunlann başında, solun, halkın günlük ekonomik ve sosyal yaşam koşullanndan hareket ederek somut projeler üretmesi geliyor. Bir başka önemli nokta, sol partilerin doktriner yönleri önemli öiçüde azalmakla birlikte, politikalann temel bir felsefi görüş üzerinden biçimlenmesi anlayışından hiç kopulmadı. Bu da örgüt içerisinde düşünce tartışmalannın hep önde durmasını sağlıyor, hizipleşmeleri önlüyor. Solun Avrupa"da yükselmesinde bir başka önemli etken de, komünist, sosyalist, sosyal demokrat ve Yeşiller, birbirleriyle somut konular etrafinda ıttifak kurabiliyorlar. YARIN: DİSK Genel Baskanı Süleyman çelebl. 68'lller Birliği vakfı Baskanı Cökalp Eren, 78'liler Birliği Vakfı Cirişimi Baskanı Celalettin Can neler diyorlar?