Katalog

31 MAYIS 2004 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA ROPORTAJ ABDÜLCANBAZ TURHAN SELÇUK TA3İA-İT ÎSTAN3UI- Iff KAHİKLTAD3 KISIM 3İRDSN 3'* i£ıN, />( PÜNYA1 UY< (cÖ Paşabahçe'ye adını verenpaşa; Cerrahpaşa'nın cerrahlığı;Kaptanlarıgeride bırakanKasımpaşa; Ermenipaşa îstanbul'un paşalan O smanlı döneminde ts- tanbul 'un semtlerine ad- lannı veren beylerden sonra paşalann izini sür- meye, tümünün ızıni sürmek olası değilse bile bilınen semt- lerarasında kısa birgezintıye ne der- sınız? Önce Paşabahçe'den başlaya- lım isterseniz... Paşabahçe'ye adını veren paşa. Deli îbrahim'in sadraza- mı Ahmet Paşa. Ahmet Paşa, Bo- ğaz'ın bir ucunda, geniş bir arazinin içinde kendine bir kasır yaptınyor. Çe\Tesi bağ. bahçe.. Yöre, "Paşanın Bahçesi" diye anıhyor ve sonradan Paşabahçe oluyor. Ahmet Paşa, He- zarpare Ahmet Paşa adıyla tarihe ge- çiyor. Hezarpare, bin bir parça anla- mına geliyor. Paşa'yı, isyancılar 7 Ağustos 1648 'te parçalayarak öldür- dükten sonra cesedini parçalara ayı- nyor... Fatih'tn sadrazamları Osmanlı döneminde tstanbul'da bir semte adını veren ılk paşa sanınm Mahmut Paşa oluyor. Fetihten dokuz yıl sonra Kapalıçarşf nın alt kısımla- nnda 265 dükkânlı bir çarşı kuruyor. Camı, hamam, han, medrese, maiıke- me, tekke, çeşme yaptınyor. Mahmut Paşa. devşirme bir Rum; II. Murat döneminde Edirne Sarayı 'nda yetişi- yor. II. Mehmet'ın yanında Istan- bul'un fethine katılıyor. Fetihten he- men sonra başı \ r urulan Çandarü Ha- lil Paşa'nın yerine sadrazam oluyor. DÖrt yıl sonra azledilıyor, Zağanos Paşa'nın kızlanyla evlendıkleri ıçin II Mehmet"le Mahmut Paşa bacanak oluyor. 1473'tetekrarsadrazamlığage- tiriliyor ve bir yıl sonra da bacanağı tarafından başı vurduruluyor... Fatih Sultan Mehmet'in kaptanı deryası ve Mahmut Paşa'nın yerine sadrazam yaptığı Gedik Ahmet Paşa'nın adı Emınönü'ndekı Gedikpaşa'da kalı- yor. Davut Paşa'nın taş Itögfcü II. Beyaat'ın sadrazamlanndan Da- vut Paşa, 1498'de uçsuz bucaksız bir arazi içine yapürdığı "taş köşk* ile Da- vutpaşa'ya adını venyor. Davutpaşa Sahrası olarak bilinen bölge, II. Mah- mut'un 1832'de Asakir-i Mansure-i Muhammediye askerleri için yaptır- dığı kışla ile askeri bir kimlik kaza- nıyor. Sahradan kışlaya Davutpaşa günümüzde Yıldız Teknik Üniversi- tesı'nin kampuslanndan bin oluyor... II. Beyazıt'ın başka bir sadrazamı, 151 l'de öldürülen AtikAIi Paşa da Fa- tih'in Atikalipaşa semtine adını veri- yor.. Fatih "in büyük mahallelerinden Kocamustafapaşa'nın adı, II. Beya- nt'ın son sadrazamı Koca Mustafa Pa- şa'dan geliyor. Paşa, 1511 'de sadrazam jluyor, 1512 "de II. Beyazıt ölüyor; Paşa, Yavuz Sultan Setim'in gözünden Jüşüyor ve Bursa'ya sürülüp idam ediliyor... Cibali ile Fener arasındaki Küçük- nustafapaşa ıse "daltaban" olarak Gan. hastanesi ve okuiu ile bilinen Haydarpaşa semtine adını veren, Haydar Paşa'nın kimliği tam bilinmhor ama Kanuni'ye Üsküdar'da saray yapan Mimar Koca Haydar Paşa'nın adi ağuiık kazanıyor... da anılan Bozoklu Küçük Mustafa Paşa... 17. yüzyılda yaşayan Paşa. II. Mustafa'ya ancak dört ay sadrazam- lık yapabiliyor. Kanunl'nin cüzelce'sf Kanuni Sultan Süleyman'ın sadra- zamı Ayas Mehmet Paşa, Taksim'de- ki Ayaspaşa'ya adını veren kişi. 1539'da makamında eceliyle ölen Mehmet, Yeniçeri ocağından yetişi- yor.. Otogara ad olan Ferhat Paşa, Kanuni'nin şehzadesı Mehmet'in kı- zı Hümaşah'la evlenip saraya damat oluyor. Macaristan'dan devşırilıyor: hat sanatçısı olarak tanınıyor.. Kanuni'nin bölgenin imanyla gö- revlendırdiği Anadolu ve Rumelı Bey- lerbeyi Güzeke Kasım Paşa. görevin- de başanlı oluyorki onca kaptanı der- ya arasında adını Kasımpaşa'ya bıra- kıyor... Kanuni, Selim'den torunu Gevher ile evlendirip saraya damat olarak al- dığı Piyale Paşa'ya da Kasımpaşa ile Okmeydanı arasındaki bölgenin ima- ra açılmasını buyuruyor; Piyalepaşa semti. sonradan II. Sefım'in kapta- nı deryası olan Piyale Paşa'nın yap- tırdığı küllive ile ortaya çıkıyor. . Beşiktaş'taki Sınanpaşa adı. Kanu- ni "nın sadrazamlanndan Rüstem Pa- şa'nın kardeşi kaptanı derya Sinan Paşa'dan; Emınönü'ndekı Sıyavuş- paşa da II. Selım'ın kızı Fatma SuJ- tan'la evlenip önce saraya damat son- ra da HL Murat'a üç kez sadrazam olan Hırvat veya Macar asılh devşirme Si- uş Paşa'dan geliyor. İlk muzeci Fethi Paşa Üsküdar'dakı Fethipaşa Korusu adı- nı, II. Mahmut ıle Abdülmecit döne- minin valı ve elçilerinden Fethi Pa- şa'dan alıyor. Rodosizade Damat Fet- hi Ahmet Paşa, Abdülmecit'in kız kardeşi AtiyeSuItan'laevIeniyor. Top- hane müşiri iken, Aya Irini'yi eski si- lahlann kaldınldığı bir ambar olmak- tan çıkanp çeşıtlı illerden toplattığı asar-ı atikalarla, yanı arkeolojik eser- lerle donatarak müzeye dönüştürü- yor. İstanbul'da ilk müzenin temelleri- ni atan Paşa. 1847'de de Sultanahmet Meydanı'nda ilk arkeolojik kazılan başiatıyor. Kadıköy'deki Hasanpaşa mahalle- sı. 17. yoizyılda Kcdarağası Mısırh Os- man Ağa'nın mülkü olarak geçıyor ve herhangi birpaşanın adım taşımı- yor. 1882r de II. Abdülhamifin Bah- riye Nazın Bozcaadalı Hasan Hüs- 4 nü Paşa, burada yanan bir camı- nin yerine yenisi- m yaptınyor. Bölge yine herhangi bir kışinin adını taşımıyor. 1930 yılında bölgede yeni bir mahalle kurulurken caminin kitabesındeki bahriye nazı- nndan "Hasanpaşa" adı veriliyor. Hastanesi ve tıp fakültesi ile ünlü Cerrahpaşa'nın adı III. Mehmet'in sadrazamı Cerrah Mehmet Paşa'dan geliyor. Mehmet Paşa'nın cerrahlığı ise III. Mehmet'i şehzadeliği sırasın- da sünnet etmesinden. Paşa'nın sad- razamlığı dokuz ay sürüyor \e azle- dıliyor. Cerrahi ya da idari bir başa- nsı olmamasınakarşınyaptırdığı kül- liye ıle semte adını venyor. Bayram- paşa'>a adını veren BayramPaşa, FV T . Murat'ın sadrazamlanndan oluyor... Taşlıtarla'dan C.O. Paşa'ya Gaziosmanpaşa'ya adını veren Ga- zi Osman Paşa ise 1878 Rus Sava- şı'nda Ruslara esir düşmesine karşın Plevne savunması ile kahraman olan komutan. Ancak Gazı Osman Pa- şa'nın Gaziosmanpaşa ile bir ilgisı bulunmuyor. Taşlıtarla adıyla anılan bölge 20. yüzyılın ikinci yansında gecekondularla doluyor ve 1963'te ılçe yapılmasına karar verildiğinde Gaziosmanpaşa'nın adını alıyor. Heybeliada'daki Abbaspaşa, Kava- lah MehmetAn Paşa'nın torunu Prens Abbas Hilmi Paşadan; Beykoz'daki Abrahampaşa Korusu, II. Abdülha- mifin Şûrayı Devlet üye- ••••••III si yaptığı Ermeni asıllı dıplomat Ab- raham Eramyan'dan geliyor; Abraham Paşa'nın koruyu, II. Abdülhamit'le oynadığı bir tavla partisinde kazandı- ğı söyleniyor. Urikapanı'ndan Fener'e gıden Ab- dülezelpaşa caddesinin adı Osmanlı ordusuna 1 $53 Kınm Savaşı 'nda ne- fer olarak girip 1897 Yunan Sava- şı'nda paşa olarakkatılan fakat şehit düşen Abdülezerden geliyor. Fatih'te 17. yüzyıl sonundan kalma külliyesi, .Anadoluhisan'ndayalısı ve konısu olan Amcazade Hüseyin Pa- şa, II. Mustafa'nın sadrazamlanndan Köprülü Mehmet Paşa'nın biraderi- nin oğlu oluyor. Haydarpaşa'mn kimliği tam bilin- miyor. Ancak, Kanuni döneminde Mimar Ağa Ocağı'nda yetişmiş ve Kanuni 'ye Üsküdar'dakı Kavak Sara- yı'nı yapmış Mimar Koca Haydar Paşa'nın adı ağır basıyor. Bir zamanlar Süreyya Pa;a Kadıköy'de bir zamanlarplajı ile ün- lü Süreyyapaşa. II. Abdülhamıt'in Harbiye Nazın Rıza Paşa'nın oğlu Süre\>aPaşa oluyor. Süreyya Paşa, Bi- rinci Dünya Savaşı çıkmadan askeri- yeden ısrıfa edıp ticarete atılıyor. Kur- tuluş Savaşı sırasında Kadıköy'de Türk okullanna vardım toplamak ama- cıyla müsamere düzenlemek istediğin- de Rumlar, tek sinema Apollon'u ver- meyince Süreyya Sinemasf nı kuru- yor Yine Kadıköy'de Fenerbahçe Sta- dı'nın karşısındaki Zühtüpaşa mahal- lesıne adını veren paşa ise II. Abdül- hamit'in Maliye ve MaarifNazın Ab- metZiihrü Paşa 50 dönüm arazi için- de 40 odalı bir köşk yaptınp Kızıltop- rak'a yerleşiyor. Rivayet o ki, okul- lar olmasa maanfi ne güzel idare ede- ceğini söyleyen paşa, Zührü Paşa. îstanbul'un otobüs duraklan. so- kaklan. caddeleri, mahallelen paşa dolu. îstanbul paşa kaynıyor. Çoğunun kim olduklan bilinmiyor. Kimsenın aklına da bir küçük tanıtım tabelası hazırlamak gelmiyor. GEÇMİŞTEN GELECEĞE ORHANERtNÇ Laiklikten Ödün Yok Sonunda beklentiler gerçekleşti ve Sayın Cum- hurbaşkanı "Yüksek öğretim Kanunu ve Yüksek öğretim Personeli Kanunu'nda Değişiklik Yapıl- ması Hakkında Kanun "u Türkiye Büyük Millet Mec- lisi'ne, bir daha görüşülmek üzere iade etti. Son anayasa değişiklıği ile yasanın bir madde- si zaten anayasaya aykın düşmüştü. Anayasa de- ğişikliği kapsamında oluşturulan yeni 131 'inci mad- dede Yüksek ögretim Kurulu'nda Genelkurmay Başkanlığı'nca seçılecek üyenin variığına son ve- rilrnesine karşın daha sonra çıkanlan yasada Yük- sek öğretim Kurulu (YÖK) üyeleri arasında bu üye- ye de yer verilmişti. Yasanın bu görünür aykınlığı yanında, gizlen- meye çalışılan aykınlıkları da vardı. Orneğın yasa, anayasada YÖK üyeliğine seçi- lebilmek için, "rektöıiük ve öğretim üyeliğinde ba- şanlı hizmet yapmış profesöriere öncelik verme" koşulunun öngörülmesine karşın Bakanlar Kııru- lu'na hiçbir sınırfama getirilmeden atama yapma yetkisini tanımaktaydı. • • • Yasanın en çok tartışılan yönlerinden biri de "var olan bir haksızlığı giüermek " söylemıy/e gündem- de tutulmaya çalışılan imam hatip liselerinin önü- nü açmayı amaçlayan katsayı uygulamasındaki değişiklikti. İmam hatip liseleri, halkın dinsel ihtiyaçlannı kar- şılamak amacıyla kurulmuşken tutucu ve bağnaz sağcı ıktidarlartarafından laiklik ilkesini delme, ar- dından da geçersiz kılma çabalarının aracı olarak değeriendirilmişti. Türkiye'nin öğrenim görmüş din görevlisi ihtiya- cı yıllık 5 bin dolayındayken İmam hatip liseleri yıl- da 25 bin dolayında mezun verecek bir nice/iğe ulaş- tırılmıştı. 2003 yılı sayılarına göre 536 imam hatip lisesınde 105 bin dolayında öğrenci okuyordu. 2003 yılı sonuna kadar imam hatip liselerinden mezun olanlann sayısı 511 bini aşmıştı. Sayın Cumhurbaşkanı, saptadığı bu gerçekle- rin, eğitim düzeninde yaratılan çarpıklığı ortaya koymakta olduğunu vurgulamakla yetinmemiş, bir yanda akla ve bilime öte yanda dinsel öğretiye dayalı ikili ögretimin sakıncalanna da dikkat çek- mişti. Bu durum da. anayasada Atatürk devrim ve il- kelerini temel alan ruhla çelişmekteydi. • • • İmam hatip liselerinin meslek okulu olmasına karşın mezunlannın yükseköğretimin, hukuk, ka- mu yönetimi, uluslararası ilişkiler gibi dallanna yer- leştirilmesi için, kımi çarpıtmalar da ağızlardan dü- şürülmüyor. En çok başvurulan çarpıtma da imam hatip li- selerinde meslek derslerinin yanı sıra liselerin öğ- retim programlarında yer alan dersleri de okumak- ta oluşlan. Ancak meslek dersleri ağırlıklı bir öğretim prog- ramı bulunan imam hatip liselerinin, bundan arta kalan zamanda liselerde okutulan dersleri "teşeh- hüd miktan" diye nitelendirilebilecek bir zaman sü- resince okuduklan göz ardı edilmeye çalışılıyor. Biri çıksa da haftalık ders çizelgelerindeki ders saatleri toplamını karşılaştırsa, çarpıtma ortaya dökülüverecek, ama nedense üzerine düşülmüyor. Alınan bilgilerin üniversitelerin lisans programlan için yeterli olup olmadığını kurcalayan da çıkmı- yor. • • • Sayın Cumhurbaşkanı, yasayı geri gönderdiği için bir kez daha haksız eleştirilerin hedefi haline geti- rildı. Demek ki anayasaya aykınlığı açık ve kesin olan YÖK'ün oluşturulmasına ilişkin maddeyi de benim- semesi bekleniyordu. Eleştirilerin dikkate değer olanlarından birini de Sayın Cumhurbaşkanı'nın "tarafsızlığını yitirdiği" yargısı oluşturuyor. Anayasa, Cumhurbaşkanı'nın tarafsızlığından, bir sıyasal partinin üyesi olmamasını anlıyor. Taraflı ol- duğu konular ise göreve başlarken içtiği antta sı- ralanıyor. özetle belirtirsek cumhurbaşkanlan "anayasa, hukukun üstünlüğü, demokrasi, Atatürk ilke ve devrimleri, laik cumhuriyet ilkesi" konulannda za- ten taraf durumunda. önceki cumhurbaşkanlanndan kimileri, kimi çev- relerin niyetlehne yandaş durumuna düşmüşler- se Sayın Cumhurbaşkanı onlar gibi düşünmüyor ve iyi de ediyor. oerinc@cumhuriyet.com.tr KUTUMA Arkadaşımız RaufKUÇ AydanYÜCETÜRK 30.05.2004 tarihinde yaşamlannı birleştirdiler. Yeni evli çifte ömür boyu mutluluklar dileriz. Spor Servisi Çalışanlan MARDÎN ASLÎYE HUKUK MAHKEMESİNDEN DosyaNo: 2002426 Da\acı SSK Başkanlıfı tarafmdan davalılar M. Emin Demır ve mirasçılan Hatuni Demir ve arkadaşlan aleyhine açılan rücuan Tazminat da- vasının yapılan yargılaması sonunda, Davalılar- dan Sabahaftin Demir'in adresi meçhul oldu- ğundan adına ilanen teblıgat yapılmasına karar verilmiştir. Mahkememizın 2002 426 Esas, 200473 karar sayılı ilamı ıle DAVANIN KA- BULÜ ile 6.621.661.889 TL.'nin onay tarihı olan 28. 04.1998 tarihinden itibaren ışleyecek yasal faizi ile bırlikte davalılardan tahsili ile da- vacıya verilmesine, karar \erilmiştir. tş bu ila- nın ilan tarihinden itibaren 15 gün süre içerisin- de davah SABAHATTÎN DEMlR tarafından temyiz edilmediğı takdirde karann kesinleşece- ği d'ava'ı SABAHATTtN DEMlR adına karar tebliği yenne kaim olmak üzere ilanen tebliğ olunur. Basın: 24993