Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4MART2O04PERŞEMB 14 KULTUR kultur(5 cumhurryet.com.tr Iıyatro Kedi, X B. Priestley'in yazdığı 'Bir Komiser GeldV adlı oyunu sahneliyor Parave saygmlık uğrunaHANDANSALTA Şatafaflı ancak özensız vezevksiz bir oturma odasına s^hnenin yan ta- rafından gelen bir .adam çıkar ve mumlan ellenyle söndürerek sah- nenic kararmasını s.ağlar, sonra da ortadan kaybolur. Bir sonraki sahne- de ise dekora uyan nliküşlükteki gıy- sıleri. tavırlan ıçinde.. son derece ya- pay bir nezaketle bırfoirlenne sesle- nen aılede birnişan törenme tanık olur izleyici. Sonradan görmelikJeri tüm halle- rinden belii olan ailenin kızı Sheila (AhuSungur), soylu bir aileden ge- len Gerald Croft (Âtigan Gümiiş) ile nişanlanırken annesinin < Gülen Ka- ranıan) ve babasının ( Mehmet LTay) bu olaydan sonra işleaın iyıye gıde- ceğine ilişkin umutlan. para ve 'say- gmhk'hırsıylaellerind OMişturmala- rını sakJayamamalatn evin oğlu Eric'in (CenkTunahl midesıni bu- landınr. Sheila'nın nişanlanma ko- nusunda annesi ve bafoası kadar coş- lculu dlmaması Eric'an hoşnutsuz- îuğuyla bırleştiğinde bırazdan ger- çekleşecek olaylara rzıleyiciyi hazır- Jayan ortam yavaş yawaş örülür. Sahte 'mutlu alle' tablosu Birinci Dünya Savaşı'ndan son- ra, 1920"lerde geçen v-e Ikınci Dün- ya Savaşı'ndan sonra ^yazılan oyun- da bu "nıutiu aile' tablosunun sahte- liği hem oyun kışilerimın yapaylık- lannda. hem de dekordia görülen bir- takım göstergelerden amlaşılır. Otur- ma odasının duvarlan, kadifezemin üzerine ıplerle asılan, birbirinden il- gisiz, süslü çerçeveli b-ir dolu tablo- ya ev sahipliği yapar. Altın renkli, aslan ayaklı masarun aynı renkli san- dalyelerinin arkası boştLir, oturana ra- hat vermez. zaten hıçtıin de rahat oturamayacaklardır yeılennde. Tabloyu bozan unsur. biraz önce mumlan söndüren ve komiser kim- liğiyle izleyıci karşısına çıkan (Se- mih Sergen) komiserdir. Araştırdı- ğı dava ıse orada bulunan herkesin yaşamına öyle ya da böyle girmiş bir kızın ölüm haberiyle ilgilıdir. Otur- ma odasındaki herkes, .adı E\a olan bu kızın yaşamında olurnsuzluğa yol açacak bir şey yapmış, onu intihara / nsanın insanı sömürmesi, içtenliksiz orta sınıf değerleri, birbirinin sırtında yükselen insanlar gibi eskimeyecek temalar içeren. defalarca sahnelenen ve birçok ödül alan oyunu sahnelemek isabetli bir karar gibi görünüyor. Oyunun sonlanna doğru komiserin de dile getirdiği "Bu dünya insanlar için bir yuva oJmaktan çok bir savaş alanı" saptamasımn ardındaki adaletsizliklerin temelinde yatan nedenleri sorgulamak, izleyicide rahatsızlık duygusu uyandırmak, oyunun kurgusundan ve içeriğinden gelen gücünü gösteriyor. götüren yola bir ya da birçok taş dö- şemiştir. Kendini yakarak ıntıhar eden kızın geçmışini ve bu aileyle ihşkisini sorgulayan komiser, aıle- ye ve izleyicıve başkalannın yaşam- İanndan sorumlu olduğumuzu hatır- latır. 'Bu dünya bir savas alanı' Eskimeyecek temalar (ınsanın in- sanı sömürmesi, içtenliksiz orta sı- nıf değerlen, birbirinin sırtında yük- selen insanlar) içeren. defalarca oy- nanan ve birçok ödül alan oyunu sahnelemek isabetli bir karar gibi görünüyor. Oyunun sonlanna doğ- ru komiserin de dile getirdiği u Bu dünya insanlar için bir yuva olmak- tan çok bir savaş alaru" saptaması- mn ardındaki adaletsizliklerin teme- linde yatan nedenlen sorgulamak. izleyicide rahatsızlık duygusu uyan- dırmak. oyunun kurgusundan ve içe- riğinden gelen gücünü göstenyor. Ancak sahnelemedeki bazı nokta- lar bu güce gölge düşürecek nitelik- te. Rejının (Hakan Altıner) içinden çıkamadığı sorunlan şöyle sıralaya- biliriz: Her şeyden önce oyun kışilen de- kor, müzik ve kostümün (Sadık Kı- zılağaç) yardımıyla karikatürleşti- rilmiş, gerçek olmayan varhklar ola- rak sunuluyorlar. Öykünün her da- im geçerli olan ıleusi de böylelikle önemsızleştiriliyor, anlamı eksilti- liyor. Giysileri, tavırlan (yapay ne- zaketlen de dahil olmak üzere) şim- diki zamana aıt olmayan oyun kişi- leri televızyondan savaş ızleyen ve bu savaşın gerçekliğini bir türlü an- layamayan çağın ızleyicısine yaban- cı, uzak olmalan yüzünden doku- namıyor. Her bir oyun kişısinin ölen kızla ilışkisi ortaya çıkmazdan önce gerek- siz yere son derece yükselen müzık sesı ızleyiciyi rahatsız etmekten baş- ka ne işe yanyor? Amerikan film- lerinın atmosferini yakalamaya ça- lışan bu yaklaşım, gerçeklik duygu- sunu azaltıyor ve oyun kişilerini ka- rikatürleştiriyor. Eva'nın yaşamrnı elbirliğiyle ala- şağı ettikleri anlaşılan aileye ve iz- leyiciye son bir ders vermek ıçin oy- nandığı düşünülen ve komısenn na- sıhatlerini içeren sahne son derece gereksız. sıkıcı ve didaktik olmak- la kalmıyor; oyun kişilennde ve iz- leyicide yarattığı şaşkınlık duygusu- nu ortadan kaldırarak "Neymişefen- dim" sorusuyla karşımıza dikilive- ren kâbus gibi bır öğretmenı anım- satıyor. Sahne tasanmı ıBanş Dinçel) iz- leyıciye haksızlık edecek kadar doğ- rudan göstergelerle değişıyor: her şokta biraz daha devrilen duvarlan görmesek de ailenin kendi ıçınde yıkıldığını, yapay bır sevgi ve neza- ket ıçınde davranmış bulunduklan- nı anlayabılirdik. İzleyiciye haksızlık ediyor Komiserin soğukkanlı ve her şe- yı bilen edası onu gizemli, garip bir biçımde otorite sahıbi ve kaçamaya- cağunız gerçeklenn sesi gibi göste- rirken Sheilanın kendısine yakla- şımı bu otoriteyi daha 'ilahi' bır ye- re taşıma kaygısıyla belirsizleşiyor. Komisere başka bir dünyadan gel- miş bir kahraman gibi yaklaşan She- ila "nın tavn pekâlâ izleyicıîer ıçın- den biri olabilecek komiseri boş ye- re kahramanlaştınyor, bu da yanı başımızdaki gerçekleri görebilmek ıçin bır kahramana ihtiyaç duyduğu- muz düşüncesini pekiştirerek izleyı- ciye bir kez daha haksızlık ediyor. Rejinin öngördüğü oyunculuğa uyum sagladıklan görülen oyuncu- lann tek başlanna altından kalka- mayacaklan sorunlan ıçeren yapım; uyancı, aydınlatıcı kurgusu ve te- masıyla değerli bir sahne olayına dönüşebilecek olan oyunu ne yazık ki önemsizleştiriyor. Komiserin aç- tığı kapıdan girerek kendi içine doğ- ru yokuluk etmesı öngörülen izle- yiciye de kendi okumasını gerçek- leştirmesi koşuluyla tiyatrodan çık- maktan başka çare kalmıvor. Hamit Görele sergisi Teksin Sanat Galerisi 'nde Liriktatlarlafigür, doğa, soyutlamcL.. WDRKöln RadyoSenfoni Orkestrasınınilkkonseri 6 Mart'ta İstanbul'da. Alman orkestrası Türkiye turnesinde Kültür Servisi - Betin Güneş yöne- timındeki \\DR (WestdeutscherRund- funk) Köiı RadŞo Senfoni Orkestrası, Türkiye'y? ılk kez turne diizenüyor. Or- kestra. Tirkiye'deki ilk konserini 6 Mart akşanı saat 19.30'da istanbul'da Cemal R<şit Rey Konser Salonu'nda Konseı* s-^list olarak İdiJ Biret kablacak. verecek. Konsere solist olarak ünlü pıyamst Idil Biret katılacak. Ardından 8 Mart akşamı saat 19.30'da Ankara'da Mılli Eğıtim Ba- kanhğı Şûra Salonu'nda ve 10 Mart ak- şamı saat 20.30"da Izmır'de İsmet Inö- nü Kültür Merkezi'nde müzikseverler- le buluşacak olan WDR Köln Radyo Senfoni Orkestrası, Türkiye turnesinde Betin Gü- neş'in 10. Senfonisi'ni ilk de- fa seslendirecek. WDR ve TRT tarafından da yayımla- nacak olan konserlerde orkest- ra. Johannes Brahms'ın J*i>^a- no Konçertosu'nu da yorum- layacak. 1947 yıhnda kurulan WTJR Köln Radyo Senfoni Orkest- rası 58 kişiden oluşuyor. Ha- fif müzikten müzıkale, operet- ten operaya, klasik ve güncel eğlendirici müzik yapıtlann- dan caz müziğıne geniş bir yelpaze sunan orkestra, Nort- heim-Westfalen'deki konser salonlannın çeşitli ülkelerde- ki müzik festiv allerinin yanı sı- ra Köln Radyosu'nun Köln Filarmoni ve Klaus von Bis- marck Salonu'nda da düzen- lı olarak konser veriyor. LTVIİTGEZGİN HamitGörele. Türkres- mınin değışım sancılan- nın çekildıği dönemde ye- ni bir tat da katarak yolu- na devam etmiş, yetkin- leşme süreci ressamlan- mızdan bıriydi. Doğa bi- çimlerini naif bir kübist mantık gerisinden, ama mutlaka bır yorumcu kim- likle algılayan Görele, li- rik tatlarla oluşturduğu fi- gür. doğa, soyutlama vb. resimsel ifadelerinde hep "Müstakil Ressamlar"ın da resimsel gorüşlerini paylaşarak oluşturduğu es- tetik yenileşmeyle yoluna devam etmiş ve gıderek de Türk resmının yenıleşerek farklılaşma dönemi ıçinde kendıne özgün ve kalıcı bır yer edinmiş ressamla- nmızdan biri olmuştur. Ruhsal çaba... Bütün bu kavramsal sı- nrflandırmanın ötesinde Hamit Gö- rele resminde yoğun bır içgörüyü, doğaya, insana ve var olana katı- lan ruhsal çabayı, bu ruhsal çaba- ya katkı sağlayan estetık-düşün- sel gayreti de bütün açıklığıyla görmek olası. "Ressam kündir" sorusuna anlamlı katkı sağlayacak ve denn açılım getirecek kişilik- lerden bın olarak karşımızda dur- maktadır sanatçı. Çaflı ve Lhoteçiz- gisını kendıne özgü açıhma ka- vuşturabilecek bir sentez gücüne de sahip olan Hamit Görele, yerel- lik-evrensellık tema ve olguİanna da yine kendince yorum getirebıl- miştir 0nun resimleri ıncelendiğinde somuttan sovaıta birdönüşüm ve de- Hanut Görele'nin 'Parisli Kız' adlı yaprtı. vinim görülür Soyut olmak iste- yen bırnaıfgeometri, portrelerde bıle ortaya çıkan naif şiirsel tat aka- demik bır dısiplının resme dönü- şürken nasıl coşku\a \e renksel açıhma dönüşebıldığıni göstenr. Boyaya karşı ketum ta\n, bazı re- simlerinde coşkuyla bonkörlüğe dönüşür; ızlenım salt doğada da kalmaz onda. figürün beden ola- rak analızine yoğunlaşabildiği ka- dar, aynı zamanda bır kışılik ana- lızı yapılabilecek bo>oıtta portre olgusunda da kendince estetık sen- tezler arar. Sentezcı ve arayışçı bır ressam da dıyebıliriz Görele'ye; bu sen- tezi yapay ve sa]t düşünceye en- dekslı katıştınm ve bıleşım olgu- su olarak karşımıza çık- maz; dönemin bütün este- tik eereyanlanna duyarlı, Batı resim sanatına aşına bir görsel belleğin sıcak, samımı yönelimi olarak da ortaya çıkar. İnşac» lcarakten Görele resmi evet, in- şacıdır: ama bu ınşacılık geometnk \ e konstrükti- vist bır yapı dahilinde ka- tı ve kuralcı olmaktan uzaklaşıp lırık \ e atılım- cı bir kimlikle ortaya çı- kar. Her resim temelinde birınşa üzenne kurulurel- bet, ama Görele resmi- nin inşacı karakteri do- ğayı. figürii ve görsel bü- tün olgulan biçimsel-le- kesel dönüştürme. ken- dine mal edebılme kabi- liyetinde yatmaktadır. Ve tabiı bu resim içinde he- donizyen, dönemin haya- tı görsel bovTJtta algılayan şekli yapısrnın da özellık- lerini banndrnr. Fululaştınlmış görüntüler, ge- rekliliğin ardına sığınılmış link at- mosferler ve belirsızliğin içınde- kı yok olmaya başlamış renkler\e gölgeler bır ressamın aynı zaman- da hayata, çağa \e yaşadığı orta- ma bakış açısını, onu görsel ana- lızle neticelendırme ve yorumla- ma tavnnı da ortaya koyar. Bu yö- nüyle o, birta\ır. düşün ressamı "de- ğıl: şıirin ve estetık hedonizmin bulutsu açılımlannı tüm doğa ve figür üzerinde deneyen, bu deney- sel açılımı soyutlaştınlmış tuval bo>oıtlanna kadartaşıyan bir karak- terde ortaya çıkmaktadır. fSergisi 13 Mart 'a dek görüle- hilır. Tei: 0 216 3X5 32 66) Klezmer müziği'nden lolk'a... • Kültür Servisi - Borusan Kültür ve Sanat Merkezi etkinliklen çerçe%esinde 'Klezmer: İstanbul Goyisher Kapelye Üçlüsü' 8 Mart Pazartesi günü saat 19.0Ö'da İtalyan Kültür Merkezi'nde bır konser verecek. E. Bora Gürel (keman). Krz>sztof Ochedovvski (akordeon) ve Denız Başay'dan (kontrbas) oluşan topluluk, konserde eskiden Doğu Avrupa'daki Yahudi müzisyenlerin seslendırdiği geleneksel KJezmer müziğinden folk müzıklerine kadar uzanan geniş bır repertuvar sunacak. Konsere konuk sanatçı olarak Sumru Ağı^rüyen (vokal) ve Özlem Karadeniz (vokal-vıyolonsel) katılacak. <0 212 292 06 55) Emîlîo Genovesi Bilgi'de • Kültür Senisi - İstanbul Bılgı Üniversitesi. yann saat 17.00"dc îtalya'nın ünlü tasanm okulu Domus Akademi'nin genel yönetmeni, tasanmcı Emilıo Genovesi'yı ağırlıyor. 1992"den bu yana Domus Akademı'nin eğitım sorumlusu olan \e tasanm sektörünün gelışmesi için çalışmalar yapan tasanmcı, Dolapdere Kampusu'nda bır semıner \ erecek. îstanbul Bılgı Ünhersıtesı Tasanm Kültürü ve Yönetimi Sertifika Programı çerçevesinde düzenlenen semmerde Genovesi. îş Tasanmı Yükseklisans Programı. Imagıneenng (Hayal Mühendıslıği) ve Yaratıcı İşletmecilık konulan ile ılgıli deneyımlennı aktaracak. (0 212 444 0 428) Soğuk Dağ'ın müzikleri... • Kültür Senisî -Bu yılki Oscar ödüllennin en çok konuşulan fılmlerinden biri olan 'Soğuk Dağ'tn müziklerinden oluşan soundtrack albüm, Sony Müzik'ten çıktı. Albümün yapuncılığını; şarkıcı, şarkı yazarı ve Grammy ödüllü T. Bone Burnett üstlendı. Yorumcular arasında ise; filmde de rol alan Jack V\Tıite, James Taylor, Alıson Krauss ve Oscar ödüllü konıpozitör Gabriel Yared bulunuyor. Fotograf ve görüntü yarışması • TRABZON (.4A) - Trabzon Gazetecıler Cemıyeti (TGC) tarafından düzenlenen 'Uluslararası Trabzon Yan Maratonu Fotoğraf ve Görüntü Yanşmasf sonuçlandı. Fotoğraf dalında Doğan Haber Ajansı'ndan Tekin Atay birinci, Akşam gazetesinden Murat Alhan ıkınci, Doğan Haber Ajansı'ndan Ömür Avcı üçüncü oldu. «" ıhan Haber Ajansf ndan Fahri Öztoprak ve Ibrahim Hakkı Şahin mansıyona değer görüldü. Görüntü dalında ise bmncıliğı Doğan Haber Ajansı'ndan Atilla Esat Çolak. ikinciliği Trabzon TV'den Cemıl Öztürk, üçüncülüğü Kuze\ T\"den Eser Hacısalıhoğlu aldı. Kralın görkemli dönüşü... • Kültür Servisi -' Yüzüklenn Efendısi" üçlenıesı bugüne kadar toplam 197 ödül alarak bir rekora daha imza attı. Aday göstenldıği 11 dalda Oscar ödülü alan. dızinın son fılmi 'Yüzüklenn Efendısi - Kralın Dönüşü' kaçıranlar için yann 58 sınemada bırden yenıden gösterime gıriyor. Sinemaseverlere bır başka müjde de Balet Plak'tan geldı. Üçlemenm müziklerinden oluşan üç CD'lik soundtrack albüm, yakında tüm müzik marketlerde yerini alacak. En İyi Müzık Ödülü'nü alan besteci Hovvard Shore'un parçalanrun bulunduğu albüm ise halen piyasada Albümün en dikkat çekıci parçası ise En İyı Şarkı Oscar'ı alan Annie Lenox'un seslendirdiği 'Into the \\est'. Üniversrtelerde Türk Edebiyab Eğitimi ve edeoıyalımtfir bugı^^ne ı«ı buyu* tjakıg açts Fûsun Aludi . Doâan Hızjan