Katalog

IMART2004CUMA CUMHURİYET SAYFA HABERLER ABDÜLCANBAZ TURHAN SELÇUK Us.•*&.•* Sıkıyönetim, idamlar, yayın durdurmalar... Bugün 12 Mart darbesinin 33. yıldönümü 'Lüks anayasa'yabudamatstanbul Haber Senisi - 1961 /Vaayasasırun getirdiği genış hak v e özgürlüklerin lüks sayüankbu- danmasına neden oîaa 12 Mart 1971 askeri darbesinin bugün 33. y»ldönümü. Sıkıyönetimlerin, ga- zete ve dergi kapatılnnalanınn ya- şandığı 12 Mart darbesi ozgür üni- versite istemiyle meydanlara çı- kan öğrenci liderlennden Deniz Gezmişve arkadaşlanntndaıdam- lanna neden oldu. Dönemin Genelkıırmay Başka- n* Orgeneral Memduh Tağmaç, lCara Kuvvetleri KormıtanıOrge- neral FarukGürier. Hava Kuvvet- leri Komutanı Orgeneral Muhsin Ratur ve Deniz Kuvvetlen K.omu- tanı Celal Eyiceoğhu Cumhurbaş- kanı Cevdet Sunay""a ve Meclis Başkanı'na istekleri yerine geti- rilmediğı takdirde ycKietime el ko- yacaklan doğrultusuroda bir muh- tıra verdıler. Bunun üzerine dömemin başba- karu SûleymanDemirelgörevinden aynlmak zorunda kaldı Muhtıra. sol harekete büyük <daxbe vurdu. • 1961 Anayasası'nın getirdiği geniş hak ve özgürlüklerin İüks sayılarak' budanmasma neden olan 12 Mart 1971 askeri muhtırası, öğrenci üderleri Deniz Gezmiş ve arkadaşlannın idamıyla hafızalara kazındı. Bir de dönemin başbakanı Sûleyman Demirel'in muhtırayı alınca 'şapkasını alıp' görevinden aynlmasıyla... Binlerce solcu tutuklandı, yargılan- dı, mahkûm edildi. Askeri Yüksek Idare Mahkemesi kuruldu. Sayış- tay'ın kararlannın kesinleşmesi kabul edildi. Sol darbe hazırhğında olduğu iddia edilen subaylar ordudan tas- fıye edildi. Nihat Erim başkanlı- ğındakurulanhükümet, 1961 Ana- yasası'nı lüks bularak değiştirdi, te- mel hak ve özgürlükleri askıya al- dı. Bu darbenin ardından öğrenci liderlerinden Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüsevin Inan idam edil- dıler. 12 Mart a nasıl geündi? Türkiye Işçi Partısi'nın 1965 yı- lında, TBMM'ye girmesi ve Mec- lis' in sol ideoloji ile resmen tanış- masının ardından yaşanan olaylar Türkiye'yi 12 Mart Muhtırası'na kadar götürdü. tstanbul Üniversi- tesi işgalinde Deniz Gezmiş, öz- gür üniversite idealiyle meydanla- n dolduran öğrencilenn lideri ola- rak ön plana çıkmaya başladı. 1968 yılırun temmuz ayında üni- versite işgalleri başladı. İTÜ işga- linde Vedat Demircjoğlu hayatını kaybetti. Devrimci Gençlık, Istan- bul'a gelen Amerikan 6. Filo as- kerlerini Dolmabahçe'de denıze attı. Ocak 1969'da ODTÜ'de Ame- rikan Büyükelçisi Conuner'in ara- bası yakıldı. Bu arada, gelişen sol hareketin karşısına şeriatçı söylemler çıka- nldı. 16 Şubat 1969'da Taksim Meydanı'nda tarihe "KanaPazar" olarak geçecek olaylar yaşandı. DlSKöncülügündeyaklaşık 100 bin ışçi, Sendikalar Yasası'nın de- ğiştirilmesini protesto için 15-16 Haziran 1970'te sokağa döküldü. Türk Silahlı Kuvvetlen ıçınde sol darbe hazırhklan olduğu ıddiala- n Genelkurmay Başkaru Memduh Tağmaç'a kadar ulaştı. Ardından Kara Kuvvetleri Komutanı Faruk Gürler, taraf değıştırerek muhtı- rayı veren ordu komutanlan arasın- da yerinı aldı. Başbakanlığa vekâ- let eden Süleyman Demirel'in ım- zaladığı karaname ile sol darbe hazırhğı içerisinde olan subaylar emekli edildi. Gazetelerin sesi lasıldı Darbeden sonra Deniz Gezmiş ve arkadaşlan Şarkışla'da yaka- landı. CHP Kocaelı Milletvekılı Nihat Erim, partısinden ıstifa ede- rek hükümet kurma görevini ka- bul etti. Nısan 1971'de 11 ilde sı- kıyönetim ilan edildi. Başta Cum- huriyet ve Akşam olmak üzere ba- zı gazeteler kapatıldı. 12 Mart darbesinin en büyük bedelini Deniz Gezmiş ve arkadaşlan ödedi. KÜLTU* • S*NM Sinema TEKKADIKOY'TIH2I6.34«OI 41 Bahariye Sakız Gülii Sok. No:29 www.kadikoysinemfftek.cofn YILIN ÇARPICI FİLM 20SCARÖDÜLÜ aiYIERKEKOYUNCU Bi 1*1 YARDIMCIERKEK OYUNCU GİZEMLİ NEHİR | MYSIKRNER firtfiz mrlsr4ıtır<vr£. 23 kişinin hayatını yitirdiği Gazi olaylarmm üzerinden 9 yıl geçti 4 Adalct tecefli etmedT 1 2.OO-1 5-OO-1 8.OO-21 OO bir REIS CELIK anUt.s, l hikayel TUNÇEL KURTİZ *~H »>*«;- ^ ^ • | ^ ^ bir kazanaa Wmw*-'* kavnamaz" RHPclıtıfc'ıapınıcılıkSunar SABRI T U T A L ' C K U L 6ULTEKİM-AÜ BAŞKAH Eo«f:Küınnw • Enat esu • t & n wm» •• as— :' Işıklar Sönmesin ' uLUB*İKBi, S88HlîHBÖBî IBS ÇBA ve Hoşçakal Yann Filmlerinin Yönetmeninden CĞLJ CINEMA MAJEST1C 24C37C7 DiLU YESİLCAM 249 70 4£ 3LI MOVI6PLEX 296 »2 6 : -AŞ ŞAFAK MOVIEPL£X 5ı S 26 6 0 KÖV GALERIA PREST1GE 560 72 65 SĞCILAR S(Tt « 2 M 2" /Cl L> R NBW AVŞAR 695 36 i S CEKMECS FAVORI BS2 08 B* Kû ' BHOADWA* 346 • 4 Si =.NCIKGUNEY 2S4-3 88 MIR KONAK CZ12-Ue 9 1KARA METROPOL C31Z-42S - Mİ'ABA MOVIEPOL C3t2-»96 1 11 30-13 35-15 3O-17 3O-19 30-2130 3 4C 1 1 00-13 00-15 00-17 0O-19 0O-21 00 7 30-19 0O-2" 30CU CTESl 23 M 7 00-19 00-21 00 1 15--33 15 15 15 17 15-19 15-21 15 ' 30-13 30-15 30-17 30-19 30-21 30 1 30-13 30-15 30-17 30 1 00-14 30-18 00-21 30 1 30-1330-1530-1730-1930-21 30 1 00-13 00 '5 00 17 00-19 15-21 30 4 30-16 45-19 00-21 15 '7e 13 50-17 30-19 30-21 30 66 1120-13 20-15 20-17 20 tstanbulHaber Servisi -Türkiye de yaşanan en büyük provokasyonlardan biri olarak nite- lendirilen "GaziveUnırani> T eola>ları''ndaya- şamını yitiren 23 kişi, çeşitli etkialiklerle aru- lıyor.InsanHaklanDerneği(lHD), l2Mart'a neden olan gerçek faillerin yargıdan kaçınldık- lannı ve daha sonra da yargı eli üe aklandık- larıru öne sürdü. Gazi davası a^'ukatlarından Remzi Kazmaz da Gazi davası sonucunda ada- letin yerini bulmadığını belirtti. Bugün 9. yıldönümü olan Gazi olaylan, 12 Mart 1995 Pazargünübeyazrenkli Renaultmar- ka otomobilden, tsmetpaşa Caddesi üzerinde bulunan ve genellikle Alevi yurttaşlann gitti- ği 3 kahvehane ile 1 pastaneye Kalaşnikoflar- la ateş açılmasıyla başladı. Yaylım ateş sonu- cu bir Alevi yurttaş yaşamını vitirdi, çok sa- yıda kişi de yaralandı. 'Öldürücti tek kurşun' Taranankahvehaneler Gazi Karakolu'na ya- kın olmasına ve cadde üzerinde polislerin dev- riye görevi yapmasına karşm saldırganlar olay yerinden kaçmayı başardı. îlk olaylardan son- ra sokaklara dökülen yurttaşlar barikatlar kur- du, ateşler yaktı. Askerlenn polis ve halk ara- sında tampon görevi yaptığı olayların durul- duğupazartesi günü saat 04.30 sıralarında, ilk olarak Mehmet Gündüz, polis panzerinin bu- lunduğu yönden açılan ateş sonucu öldürüldü. Gazi'de yaşananlardan sonra, 14 Mart'ta da Ümraniye olaylan meydana geldi. Iki olayın toplam bilançosu ise 23 ölü, 426 yaralı oldu. Olaylardan sonra, polisi "kitkkatiiamr yap- makla suçlayan çok sayıda yurttaş birçok yer- de protesto gösterileri düzenledi. 12 Mart 1995 günü Gazi Mahallesindeki kahvchanelerin taranmasıvia başlavan olaylar sonucunda toplam 23 kişi hâyaoru kavbetmişti. Öİenlerin avııkat Remzi Kazmaz, "Açılan dava sonucunda bir hukukdevieti smdta kalmışür" dedl Hayatını kaybedenlerin büyük bir bölümü- ne "öldürücü tek kurşun" isabet ettiği kayde- dilen raporlarda, bu tek kurşunun belden yu- kan, baş v e göğüs bölgesindeki yaşamsal yer- lereyöneltildiği vurgulandı. Bazılanna göre Ga- zi'de kanlı bir senar>r o tam anlamıyla sahnele- nirken olaylar sonrasında 100 yurttaş ve 20 po- lis hakkında dava açıldı. Sistem değjşmeli IHD İstanbul Şubesi tarafindan yapılan ya- zıh açıklamada. Gazi ve Ümraniye'de yaşamı- nı yitirenlerin geri getirilemeyeceğı ifade edi- lerek "Ancak o günü yaratan ve Susurluk'ta so- mutiaşan güç hâlâ asüamadı ve hâlâ açığa ç> kardamadı" denildi. Türkıye'deki antidemok- ratik uygulamalann, katliamlann, tahammül- süzlüklerin en b^'ük nedeninin 12 Mart ve ar- dından gelen 12 Eylül darbeleri olduğu vaır- gulanan açıklamada, "12 Mart Askeri Muhtt- rası'ru v% Gazi ola>1annı yaratan sistem değjş- mefidir" denildi. Avukat Kazmaz da bir da- vanı hâlâ tartışılıyor olmasının bir soruna işa- ret ettiğini söyledi. Kazmaz, ''Ama Gaâ da- vasında adalet maalesef teceffi etmedL Verikn karar kamuovıı \icdann1a örtüşmedi. Mağ- durlann hak aranıa mücadelesi sürüyorsa or- tada kusurlu bir da\Taruş \^r demektir" dedi. Kazmaz, şunlan kaydeth: "Dünyanın etrafinı 2 kez dolaşbk. Sonuç: Bir hukuk devleti suııf- ta kalmıştır. Eğer bir devietbu olayın ayduüan- masuu istesejdi sonuç başka olurdu. Devietin bu konu ile iİgiK özeleştiri vaparak kamuoyu- nu aydınlatması gerekiv or." Ali Sıuıt Ertosun 'a madalya ve berat verilmesi tepkilere neden oldu 'tnsanöldürmek 'üstünhizmet' demekmi?' HtLALKÖSE F tipi cezaevlerindeki "tecrit" uygulamasma karşı başlatılan ölüm orucu eylemini sona erdir- mek amacıyİa düzenlenen ve 32 kişinin ölümüyle sonuçlanan "HayataDönüş" operasyonu sı- rasında Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürü olan Yargıtay üye- si AB Suat Ertosun'a üstün hiz- met madalyası ve beratı venl- mesi tepkilere yol açtı. însan hak- lan savunuculannca, Ertosun'un 19 Aralık 2000'de Türkiye'dekı birçok cezaevinde aynı anda baş- latılan ve 32 kişinin ölümüyle sonuçlanan operasyon sırasında gösterdiği "üstün başanlann- dan" dolayı ödüllendirilmesi "üzücü bir olay" olarak nitelen- dirildi. Türk Tabipleri Birliği Ikinci Başkanı Metin Bakkalcı. operasyonu ^hayata dönüş' ola- rak nitelendirilmesinin sıradan akla ve vicdana stğmadığını be- lirtti. Ertosun'un bu şekilde ödül- lendirilmesinin kabul edılemeye- ceğini dile getiren Bakkalcı, " 0 madahanın simgesibizimakhnu- zmvvvicdanımızınalgıiadığısim- genin ötesindebaşkabir simgeoW mak durumundadır" dedi. İs- tanbul Barosu'nun eski başkan- lanndan Yücel Sayman da Erto- sun'un operasyon sırasında gös- terdiği üeri sürülen "başarTrun tartışma konusu olduğunu söy- leyerek "Ne açıdanbaktbyorbu- nu bilmek gerek. Benim açım- dan o operasyon büyük başan- sızhk" dedi." TAYÂD Ankara Temsilcisi DoğanKarataş Erto- sun'u F tipi cezaevlerinin mi- marlanndan biri olarak nitelen- direrek "Bu ülkede insan öldür- mekodülleridiriliyor. Öldürmek üstün hiznıete mi gu-rvor" dedi. DUZYAZI ORHAN BİRGİT ye Açık Sansüplü Seçim Görüntü her bakımdan saydam. Bilboard'larda afişler, caddelerde bir baştan öteki başa asılmış renk renk bayraklar. Ulusal ve yerel medyada aday- larımızla ilgili demeçler, açık oturumlar... 28 Mart yerel seçimlerinin giderek ısınmakta olan kam- panyasından söz ettiğimi elbette biliyorsunuz. Yazının ilktümcesınin sonu "ulusal veyerel med- yada adaylanmızla iigili açık oturumlar" diye biti- yordu değil mi? Bu tümceyi tamamlayarak öteki satır başına geçmeden önce durup düşünmek ge- rekmiyor mu? "..adaylanmızla ilgili demeçler ve açık oturum- lar" ama, hangi adaylarla ve nasıl? Sorunun ya- nıtını, uzun zamandan beri kendilerine "örgütlü ve, açık bir sansür" uygulandığından dert yanan, özellikle parlarnento dışındaki muhalefet partileri- nin yöneticilerinin imdat istercesine yapmaya ça- lıştıkları şikâyetler ortaya koyuyor. önceki günkü "Cumhuriyet"Xe DSP genel baş- kan yardımcılanndan, partisinin Ankara büyükşe- hir belediye başkan adayı Tayfun Içli, hem yuka- nda tırnak içine aldığım gönderme tümcesiyle san- sürden dert yanıyordu hem de aday olarak halkın karşısına çıkamadığını duyurmaya çalışarak "Te- levizyon programlan, paneller iptal ediliyor. Aday- larseçmenin karşısına ancak kitle iletişim araçla- n ile çıkariar. Ama buna izin verilmiyor. Bu seçim- ler demokrasi tarihimize kara bir leke olarak ge- çecek" diyordu. Içli'nin bir tür suç duyurusu karşısında, Yüksek Seçim Kurulu, acaba ne düşünüyor? Onca tele- vizyonumuzun yöneticilerinden tek birtanesi, "Ge- nelleme yaparak tümümüzü suçlamakla ayıp edi- yorsunuz. Kimmiş size ekranı kapatan: Buyurun bizim televizyonumuza" dedi mi? Tuzak soru-çanak soru Her iki sorunun da yanıtını alabileceğimi sanmı- yorum. Tam aksine dünkü "Hürriyet" gazetesin- de Yalçtn Doğan, iki ayn haber televizyonunda De- niz Baykal ile Murat Karayalçın'a medyanın ön- de gıden üntü yazariannın oluşturduğu bir sorgu ekibinin, nasıl tek yanlı ve tuzak dolu sorular yö- nelttiğinı anlatıyordu. Yine Doğan, bunun tam ak-' sinin çanak sorular dizisi ile AKP Genel Başkanı'na yapıldığını da kayıtlara geçiriyordu. Kayıtlara geçiriyordu sözünü özellikle seçtim. Gerçi onlar, her dönemin yanar dönerieri olarak ge- lene ağam demekten bıkmamışlardır. Ama bir gün haklarında araştırma yapacak olan onlarca genç iletişim öğrencisi için, bu becerileri ibret alınacak birer belge halinde belki de çocuklarının yüzleri-' nin kızarmasına yol açacaktır. Yanm yüzyıl önceki medya, günümüzün bu dev işletmelerinin binde birinden daha küçük serma- yelerie ayakta duruyordu. Işitsel olanı sadece dev- letin elindeydi. Yani tek bir devlet radyosu vardı ve orada iktidann borazanı olanlar. Ne yazık ki DP'ye yönelik 27 Mayıs Ihtilali'nden sonra "toeyefend/"nin en büyük eleştiricisi olarak kendilerini tanıtmaya, yeni gelen güce tapmaya, onlan pohpohlamaya kalkıştılar. Bugünkü gibi gö- zümün önündedir. Rahmetli Menderes, Kütah- ya'da askerlertarafindan tutuklanmış ve uçaklaAn- kara'ya getirilmişti. Yeni Sabah gazetesinin sahi- bi rahmetli Safa Kılıçlıoğlu, bu durumu tarihe ge- çiren Hüseyin Ezer'in çektıği fotoğrafa baktı ve ayağa kalkarak Adnan Bey'in taklidini yapmak is- tedi. Aynı sofrada kaç kez biriikte olmuşlar, kaç kez kim bilir ne pazarlıklar için buluşmuşlardı. DP'nin iktidardan uzaklaştınlmasından adeta bayram et- mesi gereken ben, eski patronumun bu tipleme- sinden öylesinerahatsızolmuştum ki. Bir gün AKP de iktidarı seçimle yitirecek. Dilerim Tayyip Erdo- ğan, sağlıklı ve uzun ömürie eşlerinin, dostlarının arasında torunlarını sevecek. Ama bugünün kaç medya şakşakçısı, telefonla olsun hatınnı soracak kendisinin? AKP'yi ite kaka, örtülü birfaşizme sürükledikle- rinin farkında mı acaba Türk medyasının bu seç- kin sansürcüleri? Abdülkadir Aksu'dan yanıt Yeni atanan kaymakamlar arasında bir tek ka- dın kaymakamın bulunmayışını şikâyet konusu yapan yazıma, okurianmdan olumlu tepkiler gel- di. O arada Içişleri Bakanlığı Basın Danışmanı, "onlar müşavir diyorlar", Ibrahim Saraçoğlu. bir düzeltme mektubu göndererek, yeni atanan kay- makamlann 28 Ekim 2000 tarihinde ÖSYM kay- makam adaylığı yazılı sınavını kazandıktan sonra mülakat ile kaymakam adayı olarak görevlerine atandıklannı bildirdi. Belirtilen tarihte Içişleri Bakan- lığı'nda Sayın Aksu değil, Sayın Tantan'ın bulun- duğu öylece anlaşılıyor. Yazılı sınavda 250 kişi ba- şanlı olmuş. Bunlann arasında 7 de kadın varmış. Mülakatı yapanlar, sayıyı 59'a indiririerken 7 kadı- nı da elemişler nedense. Saraçoğlu'nun verdiği, bu bilgiyi Içişleri Bakanı'nın telefonla arayarak yi- nelemesi de gösteriyor ki bakanlık konu üzerinde bundan böyle duyarlı olacaktır. Ama unutmamalı. Elbette sadece kadın erkek eşitliğini bu tür düzeltme mektuplan ile sağlamak yetmiyor. O eşitliği davranış ve kafalara da yerleş- tirmek, özellikle seçimlerle oluşan meclislerde de kadın hakkını yememek gerektiğine inanmak gerekiyor. Faks: 0212- 677 07 62 obirgitcâe-kolay.net Cenaze törenine bin kisi katıldı Boztaş uğurlandı TUNCELİ(Cumhuri- yet) - Tuncelı'nin Maz- girt ilçesi Alanyazı kö- yünde silahlı 3 kişi tara- findan evinden alındık- tan sonra öldürülenİmam Boztaş yaklaşık bin kişi- nin katıldığı cenaze töre- niyle toprağa verildi. Boztaş'uı tabutu Ma- oist Komünist Parti (MKP) bayrağına sanlır- ken törene katılanlar sık sık sloganlar attı. Tunce- li Barosu Başkanı Hüse- yin Aygün, Boztaş'ın 3 . ay önce Bulgurcular Ka- \ rakol Komutanı tarafin- dan tehdit edildiğini iddia etti. Olayı örgüt içi he-, saplaşma olarakyansıtan • Vali Ali Cafer Akyüz'e tepki gösteren Aygün, • M CHay savcuığaintikalet- • miş ancakVaHyargıyı et-"J MaltmdabırakmıştJr. Va- li,dindehiçbirdelilolma- , dan olayıbir örgütün üs-', tüne aönış ve yargıyı et- küemeyeçakşnttşbr" dedi.