Katalog

5AĞUSTOS2003SALI CUMHURİYET SAYFA tNCELEME ABD'nin 1945'ten sonraki tarihi, yabancı ülkelerde yapılan darbeler, müdahaleler, savaş, kan ve gözyaşı dolu Amerika hep bildiğimizgibi...Modern tarihte hiçbir ülke, dünyaya bugün Amerika'mn olduğu kadar hâkim olmadı. Amerika şimdi uluslararası politikanın Schwarzenegger'i: Kaslannı gösteriyor, sıkıntı yaratıyor, ürkütüyor. Amerikalılar, hiçbir şey ve hiçbir kişi tarafından sımrlandınlmadan Mc World 'lerinde, bir tür boş çekyaprağına sahipmiş gibi davranıyorlar. Der Spiegel AÜŞtVIŞEK Bir zamanlar silahlı iki kampa ay- nlmış dünya, şimdi bir tek hâkim güç tanıyor; ABD. Bu gücü dehşete kapıl- madan kabul ediyor. Çünkü dünya gü- cümüze güven duyuyor ve bunda hak- lı. Adil olacağımıza güveniyorlar; ken- dimize hâkim olacağımıza da. Bizim itidal yanlısı olacağımıza güveniyor- lar. (George Bush/1992) Reagan sonrası Amerika'nın tek- no-kas imgelerinden *Terminatör''Ar- nold Schvvarzenegger, Bağdat'ta ya- pılan 4 Temmuz kutlamalannda Ame- rikan askerlerine sesleniyordu: "Ame- rikan yaşam tarzı için hepinize teşek- kürederiz." Evet, hep öyle olmuştu... Kan, vahşet, gözyaşı, bombalar, ci- nayetler... Ama bütün bunlar hep onun içindi, pınltılı arabalar, cennet vaat eden filmler. dayanıklı eşyalar, sıntan, mutlu çekirdek aile. Marx yanıldı! Amerikan tarzı ya- şam biçimi bir orta sınıfefsanesi. 1945 sonrası "uzun dalga", Keynesçi "Al- ünÇağ". sosyalizm tehdidi; kapitaliz- mın yetmişh yıllarda ertelediğı ve sek- senliyıllarda'*vöneöiği''kriz, 1991 son- rası *htk kutuplu" dünyaya meşruluk için bir zemin sağlayabiliyordu. Ya- şasın "insan haldanveotoriterizme kar- şı srvil toplum" Kısacası ıyı buluş! Amenka'nın işi artık zor. Kendisi- nı meşrulaştırmak öyle kolay olmaya- cak Bilgisayarlı, küreselleşmeli, fınans kapitalli, yeru orta sınıflı, yeni ekono- mili, çokkültürlü Clinton lu "neşeli yıDar" sona erdi. Birleşmiş Milletler, NATO, uluslararası hukuk artık birer boş gösteren.Tarih gen döndü! Aslın- da hiç gitmemişti. Kapitalizm artık meşruluk peşinde değil. Gözden çıka- ncı ve çınlçıplak bir yöne doğru gi- diyor; artık orta sınıflan da gözden çı- kanyor. Kapitalizmin kendisi bile neo- liberal masallan (Bkz. Stiglitz) terk edip çınlçıplaklaşırken Amerika'nın kendisi de çınlçıplaklaşıyor; hırçınla- şıyor ve cüretkârlaşıyor. Amerika üzerine her şey artık "bü- dikleşirken" bugünlerde Türkçeye çevrilen bir kitap, Amerika'nın çınl- çıplaklığım bir başka boyuta taşıyıp bildik olam aşıyor. Washington'da ya- şayan araştırmacı gazeteci VVUtiam Bhım'un, Yeni Hayat Kütüphanesi ya- yınlanndan çıkan 'Haydut Devlet' ad- lı çalışması. çarpıcı bir altbaşhğa sa- hip: Dünyanın Tek Süper Gücü için Bir Rehber. Haydut klm? Blum. 11 Eylül sonrası Amerikan sağının Haydut Devlet nitelendirme- sini Amerika'nın kendisine yöneltiyor. Haydut kim? Küba. Kuzey Kore, Iran ya da Suriye'mi yoksa ABD'nin ta kendisi mi? Cevap kıtapta çok açık bir şekilde veriliyor. Ustelik, bu sadece dı- şanya karşı değil.kendi vatandaşlan- na karşı da bir haydutluk. The Prog- resshe Rewiew editörü Sam Smhh'in deyişiyle. "Blum, bu kitabın adını sa- nınm çok kolay buimuştur. Vapöğı da çok basit: Başka devletieri yargılar- ken kullandığımız ölçütlerin aynıını bu kez de bize uygulanuş. Bunun so- nucunda. tek gerçek aşkı güç olanla- nn,riyakârca,demokrasi aduıa işle- düderi suçlaru suiistimalleri, yalanct- lıklaa çok iyi belgeleyen bir ansiklo- pedi ortaya çıknuş." Blum, resmi belgeleri de içeren ge- niş bir arşiv taramasıyla gerçekten de bir rehber çıkarmış; kimler yok ki bu rehberde... CIA mezunu mücahitler- den, ülkelerine "özgürlük" getiren darbecilere, işkence elkitaplanndan salkım bombalanna, Rusça'da özgür- lük kelimesinin karşılığının olmadı- ğının dilbilimsel (!) kanıtına girişen Re- agan'a, an pisliklerini SSCB'nin bi- olojik saldınsı olarak duyuran diplo- matıkraporlara; Miami'de emeklilik- lenni geçiren maaşlı katillerden CIA bordrosundaki mahkeme kaçkını es- ki Nazi subaylarına birçok aynntı... Kitap, 1945 sonrası komünist cana- vara karşı "insan haldan adma", 1980 sonrası uyuştumcuya karşı, 11 Ey- lül'den sonra ise terorizme ve haydut devletlere karşı yürütülen Amerikan müdahalecüiğinin geniş bir özeti. Hay- dut Devlet'i okuyunca aslında ABD'nin "hepbüdiğnnizABD" oldu- ğunu görüyoruz. Sadece vitrinler de- ğişiyor. Meşrulaştırma ne için olur- sa olsun bütün müdahaleciliğin arka- sında olanlar ise çok açık: Kan ve göz- yaşı... Berlin Duvan'nın yıkılışından sonra bile ABD hâlâ ülkeleri ve halk- lan şu ya da bu tehlikeden kurtarma- ya devam ediyor. ABD 70 yıl sürey- le dünyanın büyük bir bölümünü ulus- lararası bir komünist komplo olduğu- na inandırmaya çalıştı. 1 1 Eylül bayram günü Puantaj kartında ise yazan şudur: ABD 1945 'ten yüzyılın sonuna kadar 40'ın üzerinde yabancı hükümeti de- virmeye, 30'un üzerinde halkçı ya da milliyetçi hareketi ezmeye çalıştı. Bu yüzden milyonlarca insanın yaşamı- nı kaybetmesine neden oldu ve miryon- larcasını acı ve umutsuzluk içinde ya- şamaya mahkûm etti. Blum'a göre, 11 Eylül saldınlan ulusal güvenlik devleti için bir bayram günüydü. Askeri bütçelerini büyük ölçüde arttırdılar; sosyal harcamalarda bü- yük kesintiler önerdiler; füze savun- ma programına yeniden hayat kazan- dırmak için kepazelik düzeyinde yük- sek vergi indirimleri getirdiler; en önemli silah kontrol anlaşmalanndan birini tek taraflı feshettiler. Yeni bir Anavatan Güvenlik Ofısi kurdular; kendi halkı üzerinde gözetim yetki- lerini büyük ölçüde arttırdılar. Amerikan dış politikasının motoru- nu çalıştıran yakıt demokrasi, srvil toplum, küreselleşme gibi efsaneler de- ğil, çok kaba gerçeklerdir. Bunlan Blum şöyle sıralıyor. Süper güce yakışır dünya 1- Dünyayı küreselleşmeye, özel- likle Amerika tabanlı ulus ötesi büyük şirketlere açık ve konuk sever kılmak. 2 - Beyaz Saray sakinlerine ve Kongre üyelerine cömert bağışlarda bulunan savunma yüklenicisi şirket- lerin mali tablolannı iyileştirmek. 3- Başanlı bir örnek olarak, kapi- talist modele seçenek oluşturabilecek her toplumun yükselişini önJemek. 4- Siyasi, iktisadi ve askeri hege- monyayı dünyanın her yanına müm- kün olduğunca yayarak Amerikan üs- tünlüğüne meydan okuyacak herhan- gi bir bölgesel gücün ortaya çıkması- nı önlemek ve Amerika'nın düşün- deki bir dünya düzeni yaratmak. (s.28) Bu anlamda Soğuk Savaş asla so- na ermemiştir. Böyle bir politika sü- recine verilen bir isim vardır: Ameri- kan împaratorluğu. Amerikahların kolay telaffuz edemedigi bir sözcük. Onlar, Roma, Osmanlı, Avusturya- Macaristan ya da Britanya imparator- luklanna, geruşleme, güç, zengınlık tut- kulanna inanmakta zorluk çekmez. Bunlar okul kitaplannda yazılıdır. Amerikan medyasında imparatorluk- lar tarihi bir daha geri gelmemek üze- re sona ermiştir. Amerikan împarator- luğu mu? Bu onlara göre yan yana gelemeyecek iki sözcüktür. Kitabın, Truva Atı adını taşıyan bö- lümüise 198O'liyıllann"dahaazdev- let, daha çok srvil toplum" sloganlı neo-liberal söylemıyle beraber düşü- nülünce çok anlamlı oluyor. Demokrasi için Ulusal Destek Ör- gütü(NED) 1970'lerinikinciyansın- da CIA hakkında birçok olumsuz ger- çeğinaçığaçıkması üzerine, 1980'ler- de Ronald Reagan yönetimi sırasın- da, dünyanın her yerinde demokratik kurumlan sivil, devlet dışı çabalarla desteklemek üzere kuruldu. NED ken- dini sivil toplum örgütü olarak sun- sa da, bütçeden fonlanan bir devlet kuruluşudur. Belirlediği siyasi grup- lara, sivil örgütlere, sendikalara, mu- halefete, yayıncılara maddi yardım sağlayarak, teknik destek vererek, eği- terek yabancı ülkelerin iç işlerine ka- nşan NED programlan genellikle şu basit felsefeyi yaymaya çalışır: Darbe pratlkleri... Çalışan insanlara ve diğer yurttaş- lara en iyi hizmet, serbest girişim, sı- nıflararası işbırliği, toplusözleşme, ekonomiye devlet müdahalesinin en alt düzeye çekilmesi ve sosyalizmin her türüne ve biçimine karşı çıkılma- sından oluşan bir sistem ile sağlana- bilir. NED, 1990'da Nikaragua'da ve 1996'da Moğolistan'da seçimlen ba- şanlı bir biçimde saphrmış ve Bulga- ristan'da 1990'da, Araavutluk'ta ise 1991 ve 1992'de demokratik yollarla seçilmiş hükümetlerin devrilmesine yardımcı olmuştur. (S. 216) I William Blum, 'Haydut Devlet' kitabında hem tarihsel hafızamızı tazeliyor hem de yeni bilgiler veriyor. 11 Eylül sonrası Amerikan sağının 'Haydut Devlet' nitelendirmesine Amerika'nın kendisine yönelten Blum kitabında şöyle yazıyor: Dünyanın tek süper gücü olmak, asla özür dilemek zorunda kalmamak demektir! i Amerika'nın çırılçıplaklığını bir başka boyuta taşıyan ve bildik olanı aşan 'Haydut Devlet' te CIA mezunu mücahitlerden, ülkelerine "özgürlük" getiren darbecilere, işkence elkitaplanndan Miami'de emekliliklerini geçiren maaşlı katillerden CIA bordrosundaki mahkeme kaçkını eski Nazi subaylanna birçok aynntı yer alıyor. YıneNED, 1990-92 yıllanndaAme- rikalı vergi mükelleflerinin çeyrek milyon dolannı ultra-fanatik, Castro karşıtı Mıamı'li bir grup olan Küba- Amenka Ulusal Vakfi'na (CANF) ba- ğışladı. Bunun karşılığında CANF, modern zamanlann en acımasız terö- ristlerinden bın olan Luis Posoda Car- riBes'i finanse etti. Büyük kulak dlnlemede Blum, 'Dünyayı Dinlemek' bölü- münde anlattıklanyla birçok bilgisa- yar kullanıcısının araçlanna tedirgin bakmalannı sağlayacak gibi. Ulusal Güvenlik Ajansı (NSA), gök- yüzündeki dev bir elektrik süpürgesi gibi her şeyı yutmaktadır. Faks, ev te- lefonlan, cep telefonlan, e- mail, fi- ber-optik iletişim trafiği, ses, metin, görüntü... Kod adı ECHELON olan ve 1970'li yıllarda So\yet uydu ileti- şımıni yakalamak üzere kurulan bir sis- temle NSA ve onun Britanya, Avust- rarya, Yeni Zelanda ve Kanada'daki kü- çük ortaklan bütün dünyayı kapsa- yan, yüksek düzeyde otomatikleşti- rilmiş alıcı istasyonlan ağını çalıştır- maktadır. Bu sistem, özel olarak he- def alınmış kişiler ya da kurumlar dı- şında çok geniş hacimli iletişimleri aynm gözetmeden yakalamak ve ilgi çeken mesajlan istenmeyen yığının içinden ayırma esasına göre çalışır. Soğuk Savaş'ın ürünü ECHELON, SCCB 'den sonra etkisini azaltmak ye- rine sürekli genişlemiş; Avrupa ile de gerginliklere neden olmuştur. W illiam Blum, ABD'nin Vietnam'da yaptıklanna karşı olması nedeniyle, 1967 yılında, Dışişleri Bakanlığı içinde de yükselme hayalinden vazgeçerek bakanlıktaki görevinden aynldı. Daha sonra, başkentte çıkan ilk '^eralö" gazetesi Washington Free Press'in kuruculanndan ve editörlerinden biri oldu. 1969 yılmda, içinde CIA'nın 200 çalışammn isim ve adresleri de bulunan, CIA ile ilgili bir ifşa belgesi hazırladı ve yayımladı. ABD, Avrupa ve Güney Amerika'da serbest gazeteci olarak çalıştı. 1972-1973 yıllannda yaşadığı Şili'de, AOende Hükümeti'nin "sosyalist deneyimi" ve daha sonra da CIA VVuTiamBlum. ABD'nin dürrv anın dört bir köşesindeki knü işlerini açığa çıkarma çabasını 196O'h>ıUardan beri sürdürüyor. tarafından tasarlanmış bir darbe ile trajik bir biçimde devrilmesi üzerine yazılar yazdı. Bu darbe, onun bu konuya kişisel bir ilgi duymasına yol açtığı gibi, kendi hükümetinin dünyanın diğer köşelerinde yaptıklanna duyduğu merakm da artmasına sebep oldu. 1970'li yıllarda Londrada, eski CIA ajam PhiHp Agee ve arkadaşlan ile birlikte, CIA personelini ve suçlannı açığa çıkarma projesinde yer aldı. 19801i yıllarda Wılliam Blum, Los Angeles'a yerleşti ve bir senaryo yazan olarak ekmeğini kazanmaya çalıştı. Ne yazık ki, yazdığı senaryolar Hollyvvood'daki yetişkin insanlann çığlıklar atarak kaçmalanna neden olan iki konu üzerinde duruyordu: Düşünceler ve sorunlar. Şimdi yine Washington DC'de yaşıyor. ABD'nin dünyanın dört bir köşesindeki kirli işlerini açığa çıkarma çabalannı sürdürüyor. William Blum, "Umudu Öldürmek: n. Dünya Sa\aşı'ndan Bu Yana ABD Askeri ve CIA Müdahaleleri" isimli kitabın da yazandır. CIA EL KİTABINDAN Itinayla suikast tarifedilir H aydut Devlet kitabı, zaman zaman insanın kanını donduran aynntılarla dolu. Ömeğin CIA'nuı suikast rehberinden alıntılanan bu paragrafta olduğu gibi. "GizH suikasdar için tertiplennuş kazalar en etkiü tekniktir. Başanyla uygulandığmda çok az heyecan yaranr ve sadece olağan bir sonışturma yapıbr. En etkfli kaza 75 feet (25 mt) yükseklikten sert zemine düşüştür. Asansör boşhıldan, merdrven boşhıklan, panjursuz pencereler ve köprüler kullanılabilir. Fiil, hedefîn ayak büeklerinden aniden ve şiddetle yakalanarak kenardan aşağı itibnesh le uygıüanabiHr. Suikastçının derhal bir çığhk atarak 'dehşete düşmüş tanık" roHi oynaması, hiçbir suç ortağına ya da kuşkuhı bir kaçışa gerek bırakmaz." (s.61) Aynca kitapta ABD'run kanştığı bir çok suikast da listelenmiş. Kimler yok ki bu listede. Che Guevara (1967), ADende (1970), de Gauue (1965-6), Humeyni (1958). Peki suikastçılar kimler mi? Liste gerçekten çok uzun. CIA ile beraber çalışan eski Naziler, Italyan faşistleri, kanun kaçaklan yani ABD medyasının tanımıyla "beğenUmeyenler". Örneğin, 1988 yılında Cumhuriyetçi Parti'nin Ulusal Cumhuriyetçi Miras Gnıplan Konseyi'nde doğu ve orta AvTupa kökenli birçok Nazi yanlısı vardı. Geçmişleri iyi bilinmesine rağmen, bu kişilerin çoğu Bush'un seçün kampanyasında bulundular. Yağmur bulutu krlstallerl Kitapta aynca, son Irak savaşının kimseyi inandırmayan mazereti olan kimyasal ve biyolojik silah konusundaki tek tehlikenin aslında ABD'nin kendisi olduğunu bütün çıplaklığı ile görüyoruz. Blum'un verdiği şu örnek yeterince düşündürücü. "1969 ve 1970 yülannda CIA, Küba'nın şeker üriinünü yok ederek ekonomisini çökertmek için, o güne kadar hiç görülmemiş hava durumunu değiştirnıe teknolojisi kuIlandL Yüksek teknolojinin geüştirildiği California — — — ^ — - ^ — çölünde bulunan nsamn kanını donduran aynntılarla dolu olan kitapta CIA 'mn 'Suikast Rehberi 'nden ikimi ahntılar da bulunuyor. Gizli suikastler için tertiplenecek kazalar, hava durumunu değiştirme teknolojileri, çeşitli ülkelerde darbe yapma teknikleri, bunlardan sadece birkaçı... VVASHİNGTON'UN YERALTINDAN CELEN SESİ: VVILLIAM BLUM China Lake Deniz Silahlan Merkezi'nden kalkan uçaklar, adanuı tarunsal otana>ı an bölgelerine yağmur bulutu kristaDeri serptDer. Bu bölgelerde meydana gelen çok şiddetii yağışlar. diğer bölgelerdeki şeker kamışı tarlalannın susuz kabnasına sebep oldu. Başka bölgelerde ise ani ve şiddetii setter meydana gekU (S.Î36). Blum, 1991 Körfez Savaşı ve 1999 yılında ^ ~ ^ ^ ^ ~ ~ ^ ^ ^ ^ ^ Yugoslav7a'da kullanılan "tüketihniş uranyum" konusunda da çarpıcı bilgiler aktanyor. Bu bölümde alıntılanan şu cümle ise yeterince açık."ABD iki nükleer savaş yapü: Birincisi Japonya'ya karşı 1945 yılında. ikincisi ise Irak'a karşı 1991 yıhnda (Dr. Helen Caküccot)". Bunlara Yugoslavya ve Irak'ı (tekrar) eklemek gerekiyor. Darbe okulu hlzmetlnlzde Haydut Devlet'deki Amerikalar Okulu bölümü, bize tanıdık gelen bilgilerle dolu. Amerikalar Okulu (The School of the Americas- SOA) Georgia eyaletinin Fort Benning kentinde bulunan orduya bağlı bir kurum. Bu okul yıllarca Latin Amerika'nın birçok ülkesinden on binlerce asker ve polise, isyan bastırma, piyade taktikleri, istihbarat, komando operasyonlan konulannda eğitim verdi. Oğrencilere aynca "komünizm* denen şeyden nefret etmeyi ve korkmayı öğretti. Mezunlan birçok askeri darbeye liderlik ettiler; o kadar ki, Washıngton Post 1968 yüında okulun "bütün Latin Amerika'da 'escuela de golpes, yani darbe okulu" olarak bilindiğini ve özelükle 1980'li yıllarda binlerce kişinin öldürülmesınden sorumlu olduğunu yazdı. (s. 84) Aynca bu okul ve ögrencileri, ABD askeri malzemelerinin dünyanın her yanına gönderilmesi işinde. ABD dış politikasma hizmet eden paketirı bir parçasıdu". Bu pakete "erişun" denir. YARIN: İMPARATORLUĞA KARŞI BİR RAPOR