Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 AĞUSTOS 2003 PERŞEMBE 14 l LJ.K. kultur@cumhuriyet.com.tr Sabiha Sumar'ın Altın Leopar alan yapıtı Locarno'nun en çok tartışılan filmlerindendi însan haklankazandıGÖNÜL DÖNMEZ -COLİN LOCARNO - 56. Uluslararası Lo- carno Film Festivali'nin hemen he- men tüm bölümlerinde insan hak- lan konusu önde geliyordu bu yıl. Aynı zamanda, yanşmaya katılan on dokuz filmin hemen hepsi. tek- nolojinın zirveye ulaştığı çağımız- da yaşanan derin kişisel yalnızlık- lan yansıtıyordu. Örneğin Amerika Birleşik Devlet- leri'nden Catherine Hanhvicke'in 'Thirteen' (On Üç) adlı filmi çocuk- luktan gençliğe geçiş dönemıni sim- geleyen bu en zor yaşı, Amerika gi- bi tüketici kültürün egemen olduğu bir ülkede yaşayan genç kızlann öy- küsü aracılığıyla, gerçekçi ama ay- nı zamanda şiirsel bir anlatımla ge- tirmişti perdeye. Market ekonomisine geçiş döne- minde yedi çocuğunu besleyebil- mek için fahişeliği seçmek zorun- da kalan bir annenin öyküsünü an- latan Rumen filmı 'Maria' yönet- men Calin Netzer' in ilk konulu ya- pıtı olmakla birlikte verdiğı mesaj çok güçlüydü. Bağımsızlıktan sonra sinema en- düstrisi neredeyse sıfira düşmüş Ka- zakistan'dan NarimanTurebayev'ın 'Malen'kıeLjudı' (Delikanlılar) ad- lı yapıtı, yine market ekonomisine geçiş dönemınde çevTeye ayak uy- durmaya çalışan ıkı gencin düşleri ve düş kınklüdan üzerine odaklan- mıştı. İranlı Amlnlden ikl fllm Iran sinemasının genç kuşak yö- netmenleri arasında en umut vericı yetenek sayılan Alireza Amini 'Da- nehaye Rıze BarT (Ufacık Kar Ta- neleri) fihninde dünya ile bağlan kopmuş iki maden işçisinın yalnız ve karanlık yaşamlanyla bu yaşama renk katan düş gibi bir genç kadın ımgesinı sözcüklerden çok görsel bir anlatımla yansıtırken ülkesini sa- ran karanlıkları dile getirmeye ça- lışıyordu tüm sansüre karşı. Yönetmenın bir başka bölümde gösterilen ılk fdmi 'RüzgârdaMek- tuplar'sa, bir kışlada teybe alınmış kadın seslennı dınleyerek düş ku- ran genç askerlenn sınırlı bir yaşa- ma sığdıramadıklan özlemlerinı hamosh Pani'nin Altın Leopar almasına pek şaşıran olmadı. Daha önce Islam ve kadın haklan üzerine yaptığı belgesellerle yabancı yapımcıların güvenini kazanan Sabiha Sumar bu filmin yapımı için sayısız Avrupa ülkesini seferber etmişti. konu abnıştı. General Ziya'nın sinemaya vur- duğu darbeden bu yana belini doğ- rultamayan Pakistan sinemasından yürekli bir örnek festivalin en çok tartışılan filmlerinden biriydi ve Al- tın Leopar almasına pek şaşıran ol- madı. Daha önce Islam ve kadın haklan üzenne yaptığı belgeseller- le yabancı yapımcılann güvenini kazanan Sabiha Sumar sayısız Av- rupa ülkesini seferber etmişti bu fil- min yapımı içm. Dinsel bağnazlık özellikle tslamcı gericilik gündem- deki baş konu olduğundan belki de pek zor olmamıştı bu. 'KhamoshPani'(SessızSu), 1979 yılmda geçiyor ama Hindıstan'ın bölündüğü 1947 yılına gönderme- ler var. Öykü, genç Salim'in üzen- ne odaklanmış. Gençlık ateşinden kabına sığamayan işsiz güçsüz Sa- lim, gençleri saflanna çekmek üze- re kasabaya gönderilen gericilerin etkisinde kalıp dul annesinden ve açık düşünceli kız arkadaşından uzaklaşır. 1947 yılındaki değiş tokuş sırasın- da bu kasabadaki Sihler Hindistan'a gönderilmiş, oradaki Müslümanlar da buraya yerleşmiştir. Her savaş durumunda olduğu gibi ikı taraf da savaş acılannı kadınlardan çıkar- maya çalışmış; Sihler Müslüman kadınlan. Müslümanlar Sıh kadın- lan kaçırmış, ırzına geçmiş, bazı durumlarda onlarla e\ lenmıştır. Ba- zı aileler, aıle namusunu korumak için, kendi kızlannı düşman eline düşmesin diye kuyulara atmışlar- dır. Kız kardeşım 1947 yılında kay- beden bir Sihin onu aramak üzere kasabaya gelişiyle Salim annesinin sandığında saklı acı gerçeği öğrene- cektir. Ünlü yönetmenlerin yapımlan Festivalin daha 'hafiT bir bölü- münde 'ADThatJazz' adı altmda, caz kültürünü yansıtan bırçok film iz- ledık. Bazılan Robert Alrman (Kan- sasCıty), FrancisFordCoppola(The CottonClub),MartinScorsese (New York, Nevv York) gibi ünlü yönet- menlerin filmleriydi. Diğerleri bel- gesel nitelik taşıyor ve kara derili Amerikalıların kültürlerine sahip çıkma yolunda verdikleri savaşımı yansıtıyordu. Festival boyunca her akşam, ken- tin alamnda toplanan en azından 5 - 6 bin kişı, dev ekranda Godard'dan Loach'a büyük yönetmenlerden ke- yıfli filmler izledi. Avrupa'yı saran kuraklık festivalin işıne yaramış ve ılk kez hiçbir göstenm yağmur ne- deniyle yanda kalmamıştı. Bu yıl ikinci yılını kutlayan 'Sü- regelen îşler' bölümünde ise Türki- ye'den Gülsün Karamustafa iki ya- pıt sergiledi: Galata'nm ünlü mer- divenlennden inen çocuklan görün- tüleyen 'Stainvay, Staircase' ve Ye- şılçam'ın maço oyunculannın acı gözyaşlan döktüğü 'AğlayanErkek- ler'. Cençlertten yürekli çalışmalar Bu yıl Cannes da içinde olmak üzere hemen tüm festivallerde tanık olunduğu gibi yanşan fihnler ge- nellikle biraz zayıftı; ama diğer bö- lümlerde gerek estetik, gerekse ko- nu ve konuya yaklaşım açısından güçlü filmler Locarno'nun festival takvimınde önemıni bir kez daha kanıtladı. Genç yönetmenlerden yü- rekli çalışmalar umut vericiydi. Kapanış gecesi ödüller şöyle da- ğıtıldı: Altın Leopar ödülünü Pakıstanh Sabiha Sumar'ın 'Khamosh Pani' (Sessiz Su) filmi aldı. En iyı ikinci filme verilen Gümüş Leopar ödü- lü, Pjer Zahca'mn Bosna-Hırvat- Avusturya ortak yapımı 'Gon Vat- ra' (Ateş) filmının oldu. Yönetmen- lerin ilk ve ikinci filmlerine verilen Gümüş Leopar ise ABD'den Cathe- rine Hardvvicke'ın 'Thirteen' (On Üç) filmıne gitti. Seçici Kurul Özel Ödülü'nü Ru- men CaHnNetzer'in 'Maria'sı aldı. En ıyı kadın oyuncu Leopar'ı üç ay- rı filmde anne rolü oynayan üç oyun- cu arasında paylaştınldı: Thirte- en'den Holly Hunter, 'Maria'dan Diana Dumbrava ve 'Khamosh Pa- ni'den Kirron Kher. En iyi erkek oyuncu ödülü ise 'Maria' fılmin- den Serban Ionescu'nun oldu. Uluslararası Ohrid Yaz Festivali tzmit Şehir Tiyatrolan oyunculanndan Mustafa Arslan, 'Gelin ile KaynanV adh oyundaki rolüyle en iyi erkek oyuncu seçildi Makedonya'dan ödülle döndü Kûltür Servisi - İstan- bul BüyükşehirBelediye- si ŞehirTiyatrolan oyun- culanndan Mustafa Ars- lan, 'GeHn ile Kaynana' adlı oyundaki rolüyle, 25-30 Temmuz tarihle- ri arasında Makedon- ya'da düzenlenen Ulus- lararası Ohrid Yaz Fes- tivali' nde 'en iyi erkek oyuncu' ödülünü aldı. Carlo Goldoni'nin yazdığı Angelo Savel- B'ninyönettiği 'Gelinile Kaynana', Commedia Dell'Arte geleneğine yaslanıyor. Burjuvazi- nin hicvedildiği oyunda, evlılik ve para ilişkisi bağlammda, aile kuru- munun içindeki çalkan- tılar anlatılıyor. Halen, îstanbul Şehır Tıyatrosu Genel Sanat Yönetmen Yardımcıhğı görevini yü- rüten Mustafa Arslan, 'GeUn ile Kaynana' ad- lı oyunda, antikacı Kont Anselmo rolünü canlan- dınyor. On beş ülkeden çeşit- 1) tiyatrolann katıldığı festivalde ödül alan Ars- lan, 'AğnDağıEfsanesi', 'Aslolan Hayatnr', 'Öz- gürlüğün BedeH\ 'Ibişin Rüyası', 'Sanpmar 1914' gibi ovunlann yanı sıra 'Pmokyo', 'PnHatan Bal', 'Mavi Masal' gibi çocuk oyunlannda da rol aldı. 'Ağustos Böceği ile Ka- nnca' adlı çocuk oyu- nuyla 1992 Akademi Ki- tabeyi-En iyi Çocuk Ya- zını Ödülü'nü alan oyun- cu;'KuşCenneti','Kar- gadan ÇıkükYola', 'Akıl- u Köse', "Oyuncağını Sevgi Olsun*', 'Keloğ- lan'm Fendi', 'Hoca Nas- reddin' adlı çocuk oyun- lannın da yazan Mustafa Arslan, İsma- il Kaygusuz'un yazdığı 'Silvanh Kadmlar', Ali Göçer'in 'MrGeceBek- çisiDaha' ile Cengiz Ayt- matov'un 'Gün Uzar Yüzyıl Olur' adlı roma- nından kendisinin uyar- lamış olduğu 'GönUzar Yüzyıl Olur-Mankurt' adlı oyunlann da yönet- meni. KızKulesVnden aryalaryükselecek Kültür Servisi - Yunan'dan Bizans'a, Bızans'tan Osmanlı'ya, Osmanlı'dan Türkıye Cumhunyetı'nde günümüze kadar uzanan 2500 yülık geçmışıyle Istanbul'unkıne eş bir tanh yaşamış olan ve yüzyıllar boyu hikâyeleriyle anılan Kız Kulesi ilk defa bir sanat etkınlığıne ev sahıplıği yapacak. De\ let Opera \ e Balesi Genel Müdürü Remzi Buharah'nın özel girişımıyle tanhi yerleri sanatla tanıtmak amacıyla, Asya ve Avrupa'nın denız üzennde kesıştığı noktada bulunan Kız Kulesı'nde, 29 Ağustos'ta bır gala konsen düzenlenecek. Konserın bır dığer özellığiyse 30 Ağustos Zafer Bayramı'nın \e Istanbul'un fethının 550. yılı kutlamalan çerçevesınde verilecek olması. Konserde. opera aryalan, koral ve orkestral parçalar seslendınlecek. îstanbul Devlet Opera ve Balesi Orkestra ve Korosu'nu, tanınmış şef Mkhad Tabachnkh yönetecek. Solıstler ise îstanbul, Ankara, Izmır ve Antalya Dev let Opera ve Balesi müdürlüklerinın genç seslerinden oluşuyor. Davetlilerin konsere özel bir tekneyle taşınacağı gala konsen, Salacak'ta büyük ekrandan da ızlenebılecek. (0 212 249 11 35/243 20 11) Dal - Disney ortak çalışması • Kültür Servisi - Ünlü ressam Salvador Dali ile Walt Disney'in, 1946'da birlikte yapmaya başladıklan film, 60 yıl sonra Disney stüdyolannın tozlu raflanndan çıkanldı. 'Destino', Salvador Dali ile Walt Disney'in gizli kalan tek ürünü. 1946'da bir akşam yemeğinde bir araya gelen Dali ve Disney, birlikte bir animasyon film yapma karan aldılar. Çizimleri Dali'ye ait animasyon filmin yapımı, ikinci Dünya Savaşı'yla birlikte yaşanan ekonomik sıkıntılar nedeniyle durduruldu ve 60 yıl sonra Disney çalışanlan bulana kadar tüm eskizler rafta kaldı. Dali ile Disney'in bu çalışması, her iki ustanın da hayranlanndan gizli kaldı. Dali'nin çizimlerine bağlı kalınarak yeniden düzenlenen ve altı buçuk dakikalık bir animasyon filmi halıne getirilen bu ilginç ortak proje, bittiğinde Disney ve Dah'nın anısına gösteribneye hazır olacak. Aşağtpmar kazıları sona erdi • KIRKLARELİ (AA) - Kırklarelı Valısı Alı Senndağ, bu yıl tamamlanan Aşağıpınar kazılannda, MÖ 6600 yıllanna ait bir yapı kompleksi ortaya çıkanldığını belirtti. Serindağ, "Bu yılki çalışmalar, Aşağıpınar'daki tarih öncesi yerleşim yerinin en eski tabakası üzerinde yapüdı. Ortaya çıkanlan yapı, Kırklarelı ya da Trakya'nın değil, tüm Balkanlar'ın kültür tarihinin anlaşılması açısından kntık bir öneme sahıptir. İlk tanmcı köy topluluklannın Anadolu'dan Avrupa'ya doğru yayılımıyla ilgili görüşleri değiştirecek kadar önemli bir sonuç vermiştir" dedi. Îstanbul Üniversitesi Prehistorya Anabılım Dali ve çeşitli uluslararası bilim kurumlannın katıldığı kazının yapıldığı alanın, çalışmalar bitirildikten sonra turizme açılacağı bildirildi. Aşağıpınar kazı alanından çıkan eserlerin bir bölümü Kırklareli Müzesi'nde sergileniyor. Çolpan llhan'a 'Onup Ödülü' • Kültür Servisi- 5- lOEylültarihleri arasında Izmir Fuan'nda gerçekleşecek 'Sinema Burada Festivali', Türk sinemasının değerli sanatçılanndan Sadri Alışık ve Çolpan llhan'a özel yer veriyor. Festivalde Türk sinemasının en büyük oyunculanndan ve aynı zamanda en önemli halk kahramanlanndan biri olarak kabul edilen Sadri Alışık'ın oyunculuk serüveni ve yaşamı sergilenecek. Aynca günümüzde de filnvdizi yapmaya, tıyatroda oynamaya devam eden Çolpan Ilhan'ın sanat yaşamı, afişleri, fotoğraflan, özel belgelerle sergide yer alacak. Sergi açılışında yapılacak törende Çolpan llhan'a sinema ve tiyatroya katkılan nedeniyle Izmir Fuan'nca 'Onur ödülü' verilecek. Edebiyata yeni bir sohık: Adı Yok • Kültür Servisi - Altı aydır yayımlanan mevsimlik edebiyat dergisi 'Adı Yok', edebiyata gönül vermiş genç kalemlerin kısa öykü ve özgün şürlerine yer veriyor. Dergınin genel yayın koordinatörü Sibel Talay, merkezi îstanbul'da bulunan dergınin, "Özgün bir tasanm, amatör bir heyecan ve insanca bir emekle hazırlandığını" belirtiyor. 3 ayda bir edebiyatseverlerle buluşan 'Adı Yok' ile, söylenemeyen sözlerin, anlatılamayan duygulann dile getirilmesi amaçlanmış. Kısa Rlm Öykü Yarışması • Kültür Servisi - 26 Ağustos - 10 Eylül tarihleri arasında 72. kez yapılacak ve teması 'Uzay Teknolojileri ve Robotlar' olan Izmır Uluslararası Fuan öncesi tüm üniversite öğrencilerine yönelik düzenlenen 'Bilim Kurgu Kısa Fikn Öykü Yanşması' sonuçlandı. Amacı 'geniş ve yaratıcı, düş gücünü harekete geçiren bir sinema dünyasuıı bilimkurgusal öykülerle kuracak gençleri ortaya çıkarmak' olarak saptanan yanşmanın seçici kurulu Mehmet Açar (Sinema Dergisi Genel Yayın Yönetmeni, Eleştirmen), Engin Ayça (Yönetmen, Yazar), Hilmi Etikan (Yönetmen), Prof. Dr. Oğuz Makal (Sinema- TV Öğretım Üyesi) ve Doğu Yücel'den (Yazar) oluşuyor. Ödüller, 5 Eylül günü Kültürpark- Izmır Sanat'ta sahiplerini bulacak. Krtapçrtardan Önce Dünya Kitap'ta • Kültür Servisi - Dünya Kitap, 142. sayısıyla edebiyatseverlere, önümüzdeki aylarda yayımlanacak kıtaplardan bölümler okuma olanağı sağlıyor. 13 yıldır Dünya gazetesinin eki olarak yayımlanan derginin 'Kitapçılardan Önce Dünya Kitap'ta' başlığını taşıyan dosyasında, Attilâ tlhan, Deniz Kavukçuoğlu, Hıfzı Topuz, Selim 1leri, Turgay Fişekçi, Cemil Kavukçu, Inci Aral, Melisa Gürpınar, Özcan Karabulut, Refik Durbaş, Solmaz Kamuran, Tahsin Yücel ve Uğur Özakıncı'nın halen üzerinde çalıştıklan kitaplanndan alıntılar yer alıyor.