Katalog

SAYFA CUMHURİYET 10 AĞUSTOS 2003 PAZAR 14 KULTUR kurtur@ cumhuriyet.com.tr m "V Yazın dergileri, felsefe kongresi öncesi yerli ve yabancı felsefecilere sordu: ZAinyanın sorunlan neler?ARSLAN KAYIVARDAĞ Bugün Istanbul'da başlayan Dün- ya Felsefe Kongresi"nde ana tema: Dünya Sorıuılan Karşısında Felsefe. Bunu daha önce de okuyuculanmı- za duyurmuştuk. Tarihe bakıldığında, dünyanın her zaman birtakım sorunlar içinde oldu- ğu görülüyor. Ancak, bu sorunlar hiç- bir zaman günümüzdeki kadar in- sanlığa aykın özellikler taşımamış- ür. Binlerce yılın uygarük birikimi hiç- birzaman böylesine korkunç tehlike- lerlekarşüaşmamıştı. Toplanacak fel- sefe kongresinde bu konunun her bo- yutuyla ve açıkça ele alınıp irdelen- mesini bekliyoruz. Bunlan söyledikten sonra bix soru ile karşılaşıyoruz: Dünya sorunu ne- dir? Böyle bir soruyu, politikacılar- dan, sosyal bilüncilerden önce fel- sefecilerinyanıtlaması gerekir. On- lann yanıtlan kongre günlerinde di- le getirilecek. Ne var ki, kimilerinin bu konudaki düşüncelerini daha ön- ce de öğrenebiliyoruz. Birkaç dergi bu amaçla ön çalışma yaptı, bir dos- ya oluşturdu. (1) Şimdi size bu der- gilerdeki yanıtlardan, yazılardan söz eönek istiyorum. Bizim felsefecile- rimizle birlikte başka ülke felsefeci- lerinin de yanıtlan, yazılan var. îlkin bizim felsefecilerimizle başlayalun, bakalım neler demişler: 'Uvarma fllozofların gdrevl' Bedia Akarsu," Yanhş gidiş kendi haline bıraJalamaz" dıyor. "Bötün sorunlar yanhş küreselleşmeden kay- naklanmaktadır. Aydınlannıanın de- ğeıierine yeniden sahip çıkılmalıdır. Uyarma filozoflann başhca görevi Önümüzde iyi bir firsat var. İstan- bul'daki fflozoflar kumltayı, daha in- sancıl birdüoya jçin, insancdküresel- teşme için bildiri yaynnlayarak çağn- da bulunabüir." "KûreseOeşme'' eleştirisini bütün yanıtlarda görebiliyoruz. Söz konu- su eleştiri Betül Çotufcsöken'de de hemen göze çarpıyor: Insan nesne olmaktan kurtulup özne olduğunda, varolandaki sorunlu yanlan görebi- lir. Bu da bugünkü küreselleşmeyi eleştirerek yeni bir küreselleşmeye ulaşmamızı sağlayacaktır. Yapüacak iş şudur: Yeniden aydınlanmacı teme- le dönmek; insanı araç olarak değil, amaç olarak değerlendirmek. Bu da başta felsefeciler olmak üzere tüm insanlığın görevidir. (2) Tûten Anğ, "sonınlann başında, eşitlik ilkesinin giftikçe daha çok gö- zardı edilmesini" görüyor. Ondan sonra "ekoloijk dengesizliğin hızla artması" geliyor. "Felsefeye çok iş dûşüyor" diyor Tüten Anğ. ''Felsefe- cilerdaha cesur, daha etkinoimahiaıf elsefeciler, dünyanın yaşadığı sorunlann altında küreselleşmenin yattığında birleşiyorlar. Amerikalı Don Ihde küresel çevre sorunlan ve zenginliklerin dağılımındaki adaletsizliği vurgularken, bir başka Amerikalı (Rodney G. Peffer) sosyalizm doğrultusunda önlemler alınmasını istiyor, Güney Afrikalı Michael Pendebury ise küreselleşmeyle birlikte daha da kötüleşen aşın eşitsizliğe dikkat çekiyor. tsmaD DemirdÖven'e göre sorun- lar, "insanlaria olduğu kadar, insan kavramıyla da ilgflj**. Doğan ÖzJem, "açhk" sorunundan söz ederken neokapitalizmi suçla- makta. "Neokapitalizmöylesinerurv- h ki, açhk sorunuyla hiç ilgili değil, bütün derdi dünyaya egemen ohnak; küreselleşme dedigi işte bu. Küresel- leşme neokapitalist emperyalizmin hem maskesi. hem de aleti. Şimdi bu maskeyi çıkarmaktan da çekuımryor." Afşar Tımuçin ilginç bir çıkış yap- mış, "küni felsefecüerin de sonın ol- duğundan" söz etmekte, "söz oyun- lanyia felsefeyapdamaz" demekte. (3) 'Temel sorun eşltslzilir Şimdi yabancı felsefecüerin yanıt- lanna geçmek istiyorum, önce çok il- ginç bir şey söyleyeceğim: Amerika- lı felsefeciler, Arnerikan kapitaliz- mini iyice eleştirmışler. İşte onlann yapıtlanndan kimi düşünceler: "Soruıüan, etkin bir biçimde ele ahnamızı sağiayacak ne kuramsal ya- pılara, ne de etik bir temele sahip de- ğffiz." (R Bernesconi) "Başhca sorunlar şunlannn 1) Kü- resel çevre sorunlan, 2) Savaşlann ye- ni biçünleri, 3) Zenginliklerin dagıb- nnndaki adaletsizfik." (Don Ihde) "ABDdemokrasinin alünı kazıyan yeni birimparatorhıkohıştunnakta- dır. Dünya için genel etik çerçeveyi felsefe sağjayabttir.'' (Adamantia Pol- Ks) Bir başka Amerikalı, "sosyalizm doğrultusunda önlemlerahnmasını" istiyor. (Rodney G. Peffer) "Tek küre olduk ama, dünya top- lumu olamadık Gerçek demokrasi düşüncesini feisefe kavramlaşnrabi- Kr. Çünkü dünyaya yeni birözne kav- ramı gerekmektedir." (Seyla Benha- bib) ABD'lı felsefecüerin Varlık der- gisinde yer alan düşünceleri işte bun- lar. Bu felsefecileri herhalde Istanbul Kongresi'nde de görebileceğiz. Öteki ülkelerin felsefecilerine ba- kalım: Koreli bir felsefeci, "Küre- sefleşme düşüncesini basitleştirmek- ten kaçınmak, onun anlamını tam olarak ortaya koymak gerekir'' dıyor ve ekliyor: "Küreselleşmeyi çoğul halde, yani küreselleşmeler olarak duşünmeliyiz." (İn Suk Cha) 'İnsan hafcları önemli' Küreselleşme bağlamında bir eleş- tiri daha: "Temel sorun, artan küre- selleşroe ile birlikte gittikçe daha çok kötüleşen aşın eşitsizliktir." (Micha- el Pendebury, Güney Afrika) Ve neden-sonuç üişkisi: "Herbiri birer tehtike olan sorunlar sadece so- nuçtur. Bunbrm nedeniyürüdüğümüz yohınyanhşolmasıdır. Şuiyi bilinme- tidir ki insan varhğmın yeni temeUe- ri söz konusudur. Felsefeciler çok şey yapabinr." (A. Guseinov, Rusya) "Terorizm önemh' sorun ama onun tenıelinde yatan nedenler yok edil- meden buiş çözümlenemez.Aynca şu da önemli: İnsan haklannın önenû- ni. bir masalohnadığnu herkes kabul etmelidir." (DJ». Chattopahyaya, Hin- dıstan) Varlık dergisinin soruşturmasına verüen yanıtlar kısaca böyle. Ulus- lararası Felsefe Kurumlan Federas- yonu Başkanı Prof. Ioanna Kuçura- di ile yapılan söyleşilere de değine- lim: Varlık, Adam Sanat, MiIIiyet Sanat'la Bflim veÜtopya'da onunla bi- rer söyleşi yapılmış. çaflımızın ayıpları Prof. Kuçuradi Adam Sanattakı söyleşide, dünya sorunlannı ikiye ayınyor. Bu yaklaşımmı çok ilginç bulduğum için buraya almadan ede- medim: 1) Sorunlardan biri, insanlığın ulaştığı uygarlık düzeyine karşın, ay- nı insanlıkta önemli bir bölümün çek- tiği sıkıntılardır. Ulaştığımız değer bilgisiyle bakıldığında çağımızın ayıplandır bunlar. Dünyanm farkına varmadan girdiği bu çıkmazlann ba- şında yoksulhık geliyor. 2) îkinci türden sorunlar ise bu çık- mazlar ve sıkıntılar karşısında duyu- lan özlemler ve/veya düşünülen çö- züm yollandır. İnsan haklaruun ko- runması bunlann başında geliyor. tstanbul Kongresf nde klasik sorun- lar yarunda öncelikle bu sorunlar ele alınıp tartışılacak. MiDhetSanat'takı söyleşide merak uyandıracak bir haberi var Kuçura- di'nin: "Kongrede sunulacak bfldirilerden Udsi Türk felsefecilerle UgüL" Adlan- m vermiyor, "sürpriz olsun" diyor. Istanbul'daki büyük felsefe etkin- liğini başından sonuna kadar izleme- ye çahşacağım. Gündelik haberleri ga- zeteci arkadaşlar verecek. Ben, kong- re sona ermeden bır-iki değerlendir- me yazısı daha yazabilirim. Asıl de- ğerlendirmeyi kongre bittikten son- ra yapacağım. 1) Varlık, Adam Sanat, MilliyetSanat, Bilim ve Ütopya dergilerinin Ağustos 2003 sayıları. llk iki dergideki dosyala- nn başarıyla hazırlamp yayımlanmasın- da emeği geçen Yücel Kayıran ın adını burada vermek istiyorum. 2) Prof. Betül Çotuksöken, yalnız Var- lık taki yazısıyla değil, Milliyet Sanat, Sağlık ve Gençlikdergilerinde bu ay va- vımlanan vazılanyla da ilgi çekiyor. 3) Başkafelsefecilerimizin deyanıtla- n ve yazılan var Adam Sanat ve Varlık dergilerinde, önemli şeyler söylüyorlar. Yersorunuyüzünden burada onlann yal- mz adlarını verebileceğim Abdullah Kaygı, Harun Tepe, Zeynep Direk, Si- nan Özbek, Selahattin Hilav, VehbiHa- cıkadiroğlu, Levent Aysever, Konuralp Iren. 2t DÜNYA FELSEFE KONGRESİ Gündem dünyasorunlan Kültür Servisi -10 -17 Ağustos 2003 tarihleri arasında Uluslararası Felsefe Kuruluşlan Federasyonu (FISP) tarafin- dan düzenlenecek olan 21. Dünya Felse- fe Kongresi bu yıl, yalnız coğrafi olarak değil, kültürel olarak da Asya ile Avru- pa'nın kesişme noktasında bulunan Is- tanbul'da; Lütfi Kırdar Kongre Sara- yı'nda gerçekleştirilecek. Kongrenin açı- lışı bugün Anadolu Salonu'nda saat 10.00'da Cumhurbaşkam AhmetNecdet Sezer ve Istanbul Büyükşehir Belediye Başkam AK Müfit Gürtuna'nın konuş- malanyla yapüacak. Bin akademisyenin beklendiği kong- renin ana teması; 'Dünya SorunlanKar- şısında Felsefe'. Kongre Başkanı; Ioan- na Kuçuradi Kongre 4 ana başlık altın- da yapüacak oturumlarla gerçekleştiri- lecek: Pknary Sessions and Symposia (Kurul Oturumlan ve Sempozyum); In- vited Sessions (Davetli Oturumlan); Ro- und-table (Yuvarlak Masa); Meetings of InternationalSocieties (Uluslararası Ce- miyet Buluşmalan). Bugün yapüacak başlıca orurumlar, yerlerişöyle:'Eşhsiz- Mk. Güç ve GeKşme: Felsefi Görüş Açıla- n', 'Kriz Şartlannda Felsefe ile Yüzte- şenTophun', 'Akhn, Bevııin ve Düşün- menin Felsefesi 'OrtakBirlnanışuıKi- şüelveKişiselOfanayanSaflıalan', 'Bfl- ginin Peşinde İlmin Methodolojik Bütüo- lenmesi'. 'Doğalveİnsani Binmlen Tüm IridannA\TU Sosyal Grupiarda Biıieşme- si Münıkün mü?, 'Platonik İMm: Bu bir illüz>on mu?' 'Bütm ve Manok', 'Sart- re'ın 1960'Iann Ortalannda Yayınlan- mamış Ahlakivaû', 'Yeni Global Çağda 21.Yüzyd>laıisizmineDoğru','21.YÜ2r yıl İçin Mahatma Gandhi'nin Felsefesi: Banş ve Şiddetsizlik'. (Ayrıntılı bilgi, www.wcp2003.org internet adresinden veya Kongre Sekreterliği 'nin 0 312 440 74 08 numaralı telefonundan ahnabilir.) LUSLARARASI FELSEFE KONFERANSIBAŞLADI Küreselleşme masayayatınldı Istanbul Haber Servisi - Istan- bul Kültür Üniversitesi ve The Co- uncil for Research in Values and Philosophy Kurumu ile ortaklaşa düzerüenen Uluslararası Felsefe Konferansı'nda küreselleşmenin getirdiği toplumsal, etik, kültürel, ekonomik sorunlartartışü- dı. Konferansta küreselleş- menin farklı kültür ve di- yaloglan ortadan kaldırdı- ğı \'urgulanarak toplumla- n ve bireyselüği tehdit edi- ci yönde gelişnğine dückat çekildi. Kültür Üniversite- si Felsefe Bölümü'nden Yrd. Doç. Dr. FarukAkyol, küreselleşme ak- törlerinin yalan bir cennet vaadıy- le dünya>a kandırmaya çalıştığmı anlattı. Küreselleşme sürecinin eğitim sistemlerini de tekeline al- maya çalıştığını ve Türkiye yöne- • Küreselleşmenin farkh kültür ve diyaloglan ortadan kaldırdığına dikkat çekilen konferansta toplumlann ve bireyselliğin tehdit altında olduğu vurgulandı. si'nde dün yapılan a QobalUfiık- lar" panelinde küresel güçlerle konferanslar düzeyinde değü, ak- tif olarak mücadele verme düşün- cesi ortaya konuldu. Küreselleşme- nin kültürel farklılıklan yok etti- ğioi söyleyen tstanbul Üniversite- timinin de Amerikan eğitim siste- mini oluşturmaya çalıştığını anım- satan Akyol, şöyle devam etti: "Türkiye'nin eğhim sistemini göz- den geçirmesi gerekiyor. Ameri- kan eğitim sistemi vasat zekâlar yaraur. Küreselleşmenin asıl kar- şıuğu Amerikan empen aüzmivle birlikte,İngüizce konuşmakür. In- gfliz gibi konuşarak İngiliz gibi dü- şüneceksiniz. Bu, dünya üzenne oynanan kapitaüst bir nheliksiz- leştirme oyunudur." Dokuz Eylül Üniversitesi tlahiyat Fakültesi İs- lam Felsefesi Ana Bölüm Başkanı Doç. Dr. Osman Bilen. küreselleşmenin azgehşmiş ve gelişmemiş üUcelerde tüketim çılgınlı- ğı olarak ortaya çıktığını anlatarak "Küreselleşme insanla insan, insanla top- lum arasında bir tehükedir. Ürün- lere Ne hizmerJere ulaşamayan, ula- şanlan bulamayan, bulanı kıska- nryor ve bu kıskançhktan öfke do- ğarak suç oranlanm yükseltiyor. Tek kehmeyle küreselleşme insan- lan kişüiksizleştiriyor'' dedi. DVP / VCP AsH SELÇUK J Who Framed Roger Rabbit? (Tav- şan Roger)/ Yön: Robert Zemec- kis/ Oyn: Bob Hoskins, Joanna Cassidy, Christopher Uoyd/1988, renkli, 99 dakika/ Buena vista - Tig- lon. Gary K. VVolf un "Tavşan Roger'ı Kim Sansürtedi?'' kitabından çekilen ça- lışmada 1947'de Hollywood'un ünlü çizgi kahramanı Tavşan Roger'ın per- formansında giderek düşüş başlamış- tır. Eşi çekici güzel Jessica çok ünlü bir çapkınla beraberlik yaşamaktadır. Ro- ger'ın patronu, Jessica'yı izlemesi için saf ve kurnaz dedektif Eddie Vailant'ı görevlendirir. Çizgi karakterleri fıl- me başanyla yerleştiren görsel efekt, görüntü ve ses Oscar'ı alan bu eğlenceli Uginç çahşmanın ÖzdBöhimleri de çok ay- nntılı. "Ta\ r şan Roger" kısa filmleri, ka- mera arkası görüntüler, çizgi karakterlerin füme yerleştirim tekniği, öykü çizimleri, Çizgişehir'de Bela oyunu, çıkanîmış sah- neler, özel efektler var. Yapım öyküsünü aynca altyazıyla izleyebiliyorsunuz. ••• Treasure Planet (Define Gezegeni)/ Yön: Ron Clements, John Musker/ Seslendirme: J. G. Levitt, Emma Thompson, Martin Short/2003, renk- li, 92 dakika/ Disney - Tiglon. Robert Louis Stevenson'ın ünlü klasiği "DefineAdası''ndan uyarlanan çizgi film, kaderini bulmak amacıyla galaksiler ara- sı ilginç bir yolculuğa çıkan genç Jack Hawkins'in milenyum versiyonlu serü- veni üzenne. Özel Bölümler deki o>Tinla Legacy ge- misinde gezintiye çıkıp saklı hazineyi bu- labiliyor, korsanlarla ilgili her bügiye ula- şabüiyorsunuz. Disney stüdyolanna ge- zinti, çizgi filmin tarihçesi, geleneksel çizgi filmı dıjıtal teknoloji ile birleştir- mek, üç evreli çizimler var. KameraArkasTnda karakterlerin ön yaratımı, öykü çizimleri, renklendir- me, özel efektler, üç boyutlu setlerin oluşumu bulunuyor. Müzık klibi, frag- man, kullanümayan sahnelerin yanı sı- ra fümi, yaratıcı ekibin yorumlanyla da izleyebiliyorsunuz. Robert De Niro gerilîmle gelîyor • Kültür Servisi -Hollywood'un ünlü oyuncusu Robert De Niro 'From Hell'in yapımcısı Albert Hughes'ün yöneteceği gerilim 'Hide & Seek'te başrol oynamak için görüşmelerirü sürdürüyor. Eğer bu tasan gerçekleşirse yönetmen Hughes'ün kardeşi ve ortağı Allen ohnadan çekeceği ilk film olacak. De Niro yapuncı şirketle anlaşırsa fihnde annesinin trajüc ölümünü araştıran bir genç kızm babasını canlandıracak. Ünlü oyuncunun 2Oth Century Fox şirketiyle olan son fihni Rule No 3'ün ise birtakım sorunlardan dolayı çekilemeyebüeceği bildinldi. Yazar, şair James VVelch öldü • NEW YORK (AFP) - Amerikalı yazar ve şair James VVelch, akciğer kanserine yenik düşerek 62 yaşında öldü. 1940 yüında Montana Üniversitesi'nde Kızüderili Amerikalılann yaşadığı Montana'da doğan ve bu alanda gerçekleştireceği çalışmalan için altyapı oluşturma olanağı bulan yazar, son olarak Montana Üniversitesi'nde profesör olarak görev yapıyordu. Çağdaş Amerikan kültüründe bir Kızüderili olarak yaşamayı incelemiş ve yapıtlarmda bu konuyu temel ahnıştı. 'Killing Custer', 'Fools Crow', 'VVinter in the Blood', 'The Indian Lavvyer' Welch'in imza attığı kitaplardan bazüan. 'Yaşam üzerine' atölye I Kültür Servisi - Harun Sungurlu'nun 'Yaşam Üzerine Bir Felsefe Atölyesr' 16 Ağustos günü Gümüşlük Akademisi'nde başlayacak. Dört gün sürecek atölye 09.00-13.00 saatleri arasında düzenlenecek. Atölye çerçevesinde 'Ne zaman anlamlı olur yaşam?', 'Mutluluk nedir?', "Çalışmayı ne anlamlı kılar?' ve 'Başan nedir?' gibi konular irdelenecek. Bu kapsamda katılımcılann belirleyeceği dört soru araştınlacak. Atölyeye katılma ücreti 200 milyon olarak belirlendi. (Hww.gumuslukakademisi.org/ Tel: 0 252 394 43 01-0 252 394 38 34) 'Yeni Fîlm'le sinemaya bakış • Kültür Servisi - Sinema alamndaki süreli yayınlara yeni katılan ve iki ayda bir yayımlanan 'Yeni Film' dergisinin 2. sayısı çüctı. Dergi bu sayısında, 'O Şimdi Asker', 'Abdülhamid Düşerken", 'Geçmişi Ohnayan Adam', 'Anavatan'dan Şarküar' adlı fibnlerin eleştirilerine yer veriyor. Bu sayısında 11 Eylül olaylanna da geniş yer ayıran 'Yeni Fihn' dergisi, bu konuda ' 11 '09"01 - 11 Eylül' ve 'Benim Cici Silahım' filmlerinin yanı sıra Amerikan düzeni ve ideolojisini ele alarak 11 Eylül'ün gölgesindeki son dönem Hollywood savaş filmlerini inceliyor. Aynca Avrupalı yönetmenlerin savaş üzerine yorumlanna da dikkat çekiyor. Dosya başlığı altında eleştirmenlerle 'eleştiri ve eleştirmen' hakkında sorulan tartışan dergide Nalan Sönmez, Ahmet Soner ve Seray Genç ile söyleşüer de var. Disney bir rekora imza attı • Kültür Servisi - Disney Stüdyolan, yaz aylannda gösterime soktuğu filmlerle toplam bir milyar dolar gelir elde ederek Hollyvvood tarihinde bir rekora imza attı. Animasyon fihni 'Finding Nemo', 10 haftada 320 milyon dolar getirirken, başrolünde Johhny Depp'in oynadığı 'Pirates of the Carribean', dört haftada 210 müyon dolar kazandırdı. Walt Disney yetkilüeri, devam fihnleri yerine özgün fücirlere yatuım yapmayı tercih ettüderini, bunun ne kadar doğru strateji olduğunu izleyicinin azahnayan ilgisiyle kanıtladüdannı açüdadı. 'Pirates of the Carribean' gelir listesinde 'Matrix-Reloaded'ı bile geride bırakrmştı. Türk sanatı Londra'daydı • Kültür Servisi - Genco Gülan ve Gülşen Bal'ın yapıtlan geçtiğimiz günlerde son bulan Christian Boltanskı'nin South London Gallery'de düzenlediği 'Independence' (Bağnnsızlüc) başlüdı geniş kapsamlı sergide yer aldı. Gülan sergiye 'Bir Uçak Kaçınn ve Tate Modern'e Girin (ya da elinizdeki kâğıdı katlayarak bir kâğıt uçak yapın)' başlüdı işle katıldı. Absolute Arts bu sergiyi;" South London Gallery'de düzerüenen en tutkulu ve deneysel sergi" olarak nitelendirdi. Sergiye katılan diğer sanatçüar arasında Barbara Kruger, Tracey Emin, Keith Tyson ve Lawrence Weiner bulunuyor. (http://\\ww. absolutearts. com.) ÇACRI Rafet Ekiz'i yüreğinde taşıyanlar... Onunla ilgili anılannız, yazmak istedikleriniz için, Kuzguncuk Çınaraltı Kafe'de bir defter açtık. Gelin, onu eserleri yanında anılanyla da bir kez daha tanıyıp sonsuza dek yaşatalım. Ailesi ve dostlan adına, Remziye AKÇAY