Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
S^YFA CUMHURİYET 24 HAZİRAN 2003 SALI
ÇEVRE
Danıştay, Orman Bakanlığı'nın arazi tahsis işlemlerinin iptaline ilişkin karannı onadı
Koç'a yargı darbesi.ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Danıştay
Idari Dava Daireleri Genel Kurulu, Koç Uni-
versitesi'ne arazi tahsisine ilişkin Bakanlar Ku-
rulu karan ıle Orman Bakanlığı'nın kesin izin
ve tahsis ışleınlerinın iptaline ilişkin 8. Daire
karartnı onadı. Davalı kurumlar. karar düzelt-
me ısteminde bulunabüecekler. Bu istemi de ge-
nel kurul görüşecek. Tahsis işlemi iptal edilen
arazi üzerinde Koç Üniversıtesi halen eğıtim ve
öğTetim yapıyor.
BaşbakanJık ve Orman Bakanhğı ile müdahil
Koç Üniversitesi; Danıştay 8. Dairesi'nin, Istan-
bul Sanyerilçesi Rumelifeneri mevkiindeki Mav-
rannoluz Devlet Ormanı içinde bulunan 160 hek-
tarlık alanın 49 yılhğına Koç Üniversitesi'ne tah-
sisine ilişkin Bakanlar Kurulu karan ile Orman
Bakanhğı 'nın kesin izin ve tahsis işlerrüerinin ip-
• Koç Üniversitesi'ne arazi tahsisine ilişkin Bakanlar Kurulu karan
ile Orman Bakanlığı'nın kesin izin ve tahsis işlemlerinin iptaline
ilişkin karan onandı. Vakıf üniversitelerine orman arazisi tahsisine
olanak tanıyan yasa Anayasa Mahkemesi tarafmdan iptal edilmişti.
taline ilişkin karannı temyiz etti. Temyiz iste-
mini görüşen Danıştay Idari Dava Daırelen Ge-
nel Kurulu, karan usule ve yasaya uygun bula-
rak onadı. Davalı kurumlar, karar düzeltme iste-
minde bulunabüecekler. Bu istemi de genel ku-
rul görüşecek. Danıştay Idari Dava Daireleri Ge-
nel Kurulu, 9 Kasım 2000'de, Danıştay 8. Daire-
si'nin, söz konusu arazinin Koç Üniversitesi'ne
tahsisine ilişkin Bakanlar Kurulu karan ile Or-
man Bakanlığı'nın kesin izin ve tahsis işlemle-
rinin iptali istemiyle açılan davada verdiği kara-
nn temyiz istemini sonuçlandırdı. Genel kurul,
8. Daire'nin, "Dava konusu işlemlerin hukuld
denetim imkânı kalmadığı gerekçesiyle davanın
esasjna ilişkin kararverilmesine yer olmadığına "
ilişkin karannı usulden bozdu.
Anayasa Mahkemesi, 4498 sayılı Yükseköğ-
retim Kanununda Değışıklik Yapılmasına Dair
Kanun'un vakıf üniversitelerine arazi tahsisin-
de aranacak koşullan belirleyen hükmünü iptal
etmişti. Yüksek mahkeme, bu kanunun getirdi-
ği şartlan yerine getiren vakıfüniversitelerine da-
ha önce yapılan arazi tahsislerinin geçerli olaca-
ğını hükme bağlayan maddeyi de anayasaya ay-
kın buhnuştu. Anayasa Mahkemesi'nin gerek-
çeli karannda, "Onman alanlannın dava konu-
su kuralda öngörüldüğü biçimde valofüniversi-
telerine tahsisi. ormanlann korunması ve bütün-
lüğünün bozulmaması ilkesi ile bağdaşmadığıgj-
bi kamu yarannın zorunlu kıldığı durumlar ara-
suıda da kabul edilemez" denılrruştı.
Rektör Aşkar'dan açıklama
Öte yandan Koç Üniversitesi Rektörü Prof.
Dr. Attila Aşkar, üniversiteye arazi tahsisi ko-
nusundaki haberlerin, 160 hektarlık bir arazi-
nin tahsisinin iptali hakkında olduğunu belir-
terek Koç Üniversitesi'nin üzerinde bulundu-
ğu alanın ise 25 hektar olduğunu ve üniversi-
tenin bu alan üzerinde bulunma nedeninin fark-
lı hukuki işlemlere dayandığım bildirdi.
Cevre raporu
Kıyılardaki
kaçaklara
Köşk
merceği
BAHAR TANRISEVTR
ANKARA - Cumhurbaşkanlığı Devlet
Denetleme Kurulu (DDK), ülke genelindekı
özel çevre koruma bölgelerinin çoğunda
süren yapılaşmanın ekolojik dengeyı tehdit
ettiğini bildirdi. DDK'nin Özei Çe\Te
Koruma Kurumu'nun raporunda, özetle şu
unsurlara yer verildj:
• Köyceğiz/Dalvan Özei Çevre Koruma
Bölgesi: Kaçak yapılaşma eğilimi artarak
sürüyor. Merkezdeki kaçak yapılann
yıkılmadığı, Ekincik Köyü'ndeki kaçak
yapüaşmalara yenileri eklenıyor.
• Fethiye/Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi:
Çeşitli yerlerde yoğun ve kaçak yapılaşmalar
gözlendi. Çiftçilerin aşın ölçüde zirai ilaç
kullanmalan nedeniyle toprak ve bıtki örtüsü
kirlenmiş, yeraltı sulannın kalitesi düşmüştür.
• Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi:
Konya ana tahliye kanalı yoluyla göle taşınan
ağır metaller. tanmsal kımyasallar ve organik
atıklar canlı yaşamını ve gölün ekosistemini
tehdit ediyor. Sulama amaçlı sondaj kuyulan
nedeniyle yeraltı su rejimi etkilenirken, gölün
beslenme kaynaklan giderek azalıyor.
• Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi:
Yerleşik alanlardaki yapılaşmalar kontrolsüz
biçimde sürüyor.
• Göksu Özel Çevre Koruma Bölgesi:
Balıkçılık faaliyetlerinin bilinçsiz, düzensiz
ve denetimsiz yapılması nedeniyle balık
varlığı hızla azalıyor.
• Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi:
Projelerin uygulanması açısmdan bir yetki
karmaşası söz konusu.
• Ihlara Özel Çevre Koruma Bölgesi:
Melendız Çayı çevresınde bulunan
yerleşimler katı ve sıvı atıklannın büyük bir
bölümünü bu çaya boşaltıyor.
• Datça/Bozburun Özel Çevre Koruma
Bölgesi: ÖzellikJe Hisarönü, Orhaniye ve
Selimiye köylerinin kıyı kesimlerinde doğal
yapıyı bozan çeşitli uygulamalar var.
İstanbuPun Anadolu Yakası'ndan denize girebilmek yürek istiyor
Tehlikeli sulardakeyif
Yapılan ölçümler, İstanbul'un Anadolu Yakası'ndaki kniflığın Avrupa Yakası'na göre da-
ha fazla olduğunu ortaya koyuyor. Pek çok yıırttaşın serinlemek için tercih ettiği Saraybur-
nu ise Dünya Sağtak Orgütü'nün beHriediği standardara uygun yerler arasmda bulunuyor.
ÖZLEM GÜVEMLl
Yazın kavurucu sıcakla-
nndan bunalan ve tatile gi-
demeyen Istanbullular ça-
reyi, kentin alarm veren sa-
hillerinde serinlemekte bu-
luyor. Yapılan ölçümler, ts-
tanbul'un Anadolu Yaka-
sı'ndaki kirliliğin Avrupa
Yakası'na göre daha fazla
olduğunu ortaya koyuyor.
İstanbullulann uyanlara al-
dırmadan girdiği ancak teh-
lıke saçan sahillerin arasın-
da Fuıdıku, Dolmabahçe.
Beşiktaş, Rumeiihisan,Bal-
talimanı, tstinye, Yeniköy,
Tarabya, Kireçburnu, San-
yer, RumeükavagLGaripçe,
Rumelifeneri, Kanlıca, Pa-
şabahçe de yer alıyor.
Istanbul Boğazı, Marma-
ra Denizi ve Haliç'te 109
istasyonda Kasım'dan beri
her ay düzenli olarak "Su
Kalitesi tzleme ProjesT öl-
çümlen yapılıyor. Proienin
başkanı Prof. Dr. Hatillbra-
him Sur, deniz suyunda fe-
kal koliform (evsel atıklar,
sıcakkanlı canJılann dışkı-
lan) ve fekal streptekok (de-
nizde uzun süre yaşayan
canlılar ve dışkılan) değer-
lerinin ölçüldüğünü belir-
terek, Anadolu yakasınm
durumunun çok kötü oldu-
ğunu söyledi.
Denize girilemeyecek du-
rumdaki yerler şöyle:
# Avrupa Yakası: Av-
cılar, K. Çekmece, Florya -
Kıyj Kafe önleri, Yeşilyurt
Spor Tesisleri, Ayamama
Deresi, Ataköy Kampı,
Bakırköy Balıkçılar Ko-
operatifi, Çırpıcı Deresi,
Galata, Fındıklı, Dolma-
bahçe, Beşiktaş, Rumelihi-
san, Baltalimanı, îstinye,
Yeniköy, Kalender, Tarab-
ya, Kireçburnu, Büyükde-
re, Sanyer, Rumelikavağı,
Garipçe, Rumelifeneri De-
re Mahallesi.
• Anadolu Yakası:
Pendik, Kartal, Maltepe,
Idealtepe, Bostancı, Cad-
debostan dere çıkışı, Fe-
nerbahçe Marina, Kurba-
galıdere, Kadıköy, Harem,
Usküdar, Kuzguncuk,
Beylerbeyi, Çengelköy,
Kandilli Kız Lisesi önleri,
Küçüksu, Göksu, Körfez,
Kanlıca, Çubuklu, Paşa-
bahçe, fncirköy, Sultaniye,
Beykoz, Yalıköy.
SALI
ORHAN BURSALI
TEMIZ
SAHİLLER
Büyükçekmece-
Mendirek, Yeşilköy-
Balıkçı Bannağı,
Sarayburnu, Karaköy,
Ortaköy, Kuruçeşme,
Arnavutköy, Bebek,
Emirgan, Rumeli
Feneri, Florya Atatürk
Köşkü, Florya-
Belediye Tesisleri,
Zeytinburnu-Suriçi,
Ahırkapı, Salıpazan,
Askeri Plaj, Tuzla-
Mendirek, Tuzla-Deniz
Harp Okulu, Kalamış-
Marina, Anadolu
Feneri, Poyraz-Plaj,
Suadiye-Plaj,
Caddebostan,
Fenerbahçe-Plaj,
Fenerbahçe-Dalyan,
Moda, Kuleli, Kandilli,
Anadolu Kavağı.
Enerji Kilit Nokta
Teşbihte hata olmaz ya, olay tam "Itite, itde kuy-
ruğuna" atasözündeki gibi gelişiyor. Mesut Yılmaz,
ki enerji batağının siyasi ana kilitidir, Meclis soruş-
turmasında Mavi Akım b..luğundaki sorumlulu-
ğu Ersümer'e atıyor. Ersümer, Botaş Müdürü'nü,
Botaş Müdürü, daire başkanını, daire başkanı da
ölen eski bakan Hayrettin Uzun'u sorumlu tutu-
yor.
Yani "inek nerede dağa kaçtı, dağ da yandı bit-
ti kül oldu" öyküsüne getirilmeye çalışılıyor, Tür-
kiye'nin milyarlarca dolan.
Ve hepsi üç maymunları oynuyor ve üzerine bir
bardak su için, demeye getiriyorlar.
Içilecek mi?
Yolsuzlukları Araştırma Komisyonu üyesi CHP'li
Ketenci "Devletin 250 milyardolarborcu var, ama
bunun tekkurvşu halkın cebine girmemiş... Ana-
dolu Moğol istilasına uğramış gıbi" diyor. Bu lafı
sevdim!
Elektrik Mühendisleri Odası, sadece 2002 yı-
lında devletin 1 milyar 92 milyon dolar fazladan,
yapılan anlaşmalar uğruna para ödediğini hesap-
ladı. Bu yıl bu ödeme 1.3 milyar dolan bulacak pün-
kü Cumhuriyet). Gazetelerde yeniden enerji vur-
gunlarının rakamlan çarşaf çarşaf.
Ne iyi! Tam üzerine bir bardak su içilecekken...
Enerji Bakanı Güler, yediğimiz kazığın adını tam
söylemiyor, yoksa "milletin morali bozulur" diyor.
• • •
ANAP AŞ.'nin kadim malı Enerji Bakanlığı'nayö-
nelik 2001 yılında başlayan Beyaz Enerji operas-
yonu yeniden açılmalı.
O tarihte, dosyayı soruşturan savcı Şalk'ı engel-
leme, perdeleme çalışmalan belki de bir roman olur...
Başbakan Ecevrt bıle Şalk konusunda rahatsızlı-
ğını dile getirmişti.
Altındaki bürokratlan oyulan bir bakanı istifa et-
tirmek bile mümkün olmamıştı... ANAP Grubu di-
ken üzerinde çırpınıp duruyor ve son seçimlerde
yediği Osmanlı tokadı ile yerlere düşen unutulmaz
başkanlan Yılmaz da "Bu soruşturmadan bir şey
çıkmaz" diye grubu rahatlatmaya çalışıyordu.
Jandarmanın Beyaz Enerji'ye el atmasından Yıl-
maz büyük rahatsızlık duymuş ve ANAP Grubu'n-
da bakın ne demişti: "Bazı kişi ve kurumlar siya-
setin çözüm yeri olmadığını göstermeye çalışıyor-
lardı. Bu sürecin darbe öncesı işaretler olabile-
ceği kaygılanmı dıle getirdim."
ANAPsıkıştığı noktadan, "siyasetkurumunu"y\p-
ratıyorlar karşı atağı ile çıkmaya çalışıyordu. Müt-
hiş bir demokrasi kahramanlığına soyunmuştu...
Demokrasinin onun sozlüğünde, Türkıye'yi soy-
ma-batırma özgürlüğü demek olduğu açıktı.
O tarihte şöyle yazmışım: "Beyaz Enerji dosya-
sı, yann nasıl bir Türkiye'de yaşayacağımız ve
ekonomikzorluklann üstesinden gelip gelemeye-
ceğimiz konusunda kilit noktadır. Beyaz Enerji'nin
sonucu bütün bu konularda açık ve net bir ftkir
verecektir."
Gidilemedi, büyük ölçüde örtbas edildi.
Çok doğal, çünkü kara enerjiciler hükümettey-
di!
• • •
1983-2003 arası Enerji bakanlıklarının sahibi
ANAP'tır. Her hükümette, miras gibi bakanhğı dev-
raldılar. Neden acaba?!
19 yıl içinde ANAP'lılar 15.5 yıla yakın Enerji Ba-
kanlığı'nı yönetti.
Enerji Bakanhğı, Türkiye'nin batınlma sürecinin
başrolünde oynuyor. En büyük vurgun son dört-
beş yıl içinde bu süreçte kotanldı. Yapılamayan nük-
leer santraldan alındığı söylenen ve nükleerci şir-
ketlerin üzerine bir bandak soğuk su içtikleri 30 mil-
yon dolar da var! En pahalı enerjiyi devlete sattık-
lannı, santral sahipleri de itiraf ediyor ve "suç dev-
lette" diyor!
Meclis soruşturmasının vereceği tek karar var:
Enerji Bakanlığı dosyasını doğrudan Yüce Di-
van'a havale etmek...
Bu pislik başka hiçbir yerde temizlenemez.
Tabii temizlemek istiyorlarsa!
[email protected]
AİHS protokol No 4'ün onaylanması işleminde dokuz yıldır süren skandal
Prof. Dr. Mehmet Semlh CEMALMAZ*
1950 tarihlı olup 1953 'te yürürlüğe giren Avrupa
însanHaklan Sözleşrnesi'ne(AİHSrTiirldye 1954'te
taraf olmu^tur. Bu sözleşmenin haklar ve özgürlük-
ler ıle organ ve usullere ilişkin hükümlerinde zaman
içinde beliren aksaklıklar çıkanlan protokollerle gı-
derilmektedir. Haziran2003 tarihı itibanyla AİHS' nın
toplam 13 adet protokolü bulunmaktadır.
AİHS'nin haklar kolonundaki eksikhklerini tamam-
layan belgelerden biri, "AİHS'de ve Birinci Proto-
kolde Hanhazu*da Yer Alanlardan Başka Belli Hak-
lan \e Ozgürlükleri Güvence Alüna Alan Protokol
No4"tür. 16/09'1963 tarihinde tmzaya açılan ve
02 05/1968 tarihinde yürürlüğe gıren bu protokol.
"borçtan ötürû hapis yasağı". "sevahat özgürlüğü".
"vatandaşlann sınirdışı edünıesiyasağı'' ve "jaban-
cılann tophı olarak sınınuşı edihnesi yasağı'' olmak
üzere toplam 4 hakkı AlHS sistemine katmaktadır.
Haziran 2003 tarihi itibanyla AK üyesi toplam 45
devletten 37'si bu belgeyi onaylamıştır ve 4 devlet
ise ımzalamış henüz onaylamamış.tır. AİHS tarafi bir
devletin protokolle bağlanabilmesi için. ana sözleş-
mede olduğu gibi, imza koyma, onaylama ve onay
belgesini belgede belirtılen makama depo/teslim
etme işlemlerini yerine getirmesi gerekir.
onay belgesl depo edllmedl
Türkiye, Protokol No 4"e, imzaya açıldığı tarih-
ten 29 yıl sonra. 19/10/1992 tarihinde imza koymuş-
tur. Türkiye buprotokolü, 23 '02/1994 tarih ve 3975
sayılı "4 NumaralıProtokolün Onavianmasuun Uy-
gun Bulunduğuna Dair Kanun" ile onaylamıştır,
(RG, 2602/1994. s.21861). Protokol No 4'ün ori-
jinal metni ıle resmi Türkçe çevirisı, Bakanlar Ku-
rulu'nun bu onaylamayı uygun bulmasına dair
09 06 1994 tarih ve 94 '5749 sayılı karannın eki ola-
rak yayımlanmışhr, (RG \4/07v1994, s.21990). Bü—
tün bu işlemlerin ardından normal uygulama, Tür-
kiye'nın onay belgesini AK Genel Sekreteri'ne de-
po ederek bu belge ile uluslararası düzeyde bağlan-
ma sürecini tamamlaması iken, benzenne rastlanıi-
mayan bir durum ortaya çıkmıştır. Zira. Türkiye,
01/02 2003 tarihi itibanyla. Onaylamanın Uygun Bu-
lunması Kanununu çıkarmasının üzennden dokuz
yıl geçmiş olmasına karşın onay belgesini AK Ge-
nel Sekreteri'ne depo etmemiştir.
Türkiye'nin yukanda açıkladığımız şekilde Onay-
lamayı Uygun Bulma Kanunu çıkartmasına karşın
onay belgesini depo etmeyerek uluslararası hukuk
yaikumlülüğü üstlenmeme çabasında iki etkenden
söz edilebılir.
çellşkl ortadan kaldırıldı
Ilki. Protokol md. 1 'deki "borçtanötürü hapisya-
sağı" düzenlemesidir. Türk hukukunda yakın geç-
mişe dek, bu kuralla tam uyumlu olmayan düzen-
leme bulunmaktaydı. Ne var ki, bu konuda mevzu-
at değişikliği gerçekleştirilmiştir. Nitekim,
03T02001 tarih ve 4709 sayılı "Türldye Cumhu-
rheti Ananasasuun Bazı Maddelerinin Değiştiril-
mesHakkmdaKanun"(md.l5) ile Anayasamd.38'e
yenıfikralareklenmiştir, (R.G, 17 10-2001, s.24556-
mük.). Bu hükümlerden birisi şöyledir: "Hiç kün-
se. \ alnızca sözleşmeden doğan bir vükümlülüğü >e-
rine getirememesinden dolayı özgürlüğünden ab-
konulamaz". (AY, md.38'8). Dola>nsıyla, bu konu-
da ulusal mevzuat ile insan haklan belgesi arasın-
daki çelişki giderilmekle, onaylama işlemi önün-
deki olası bir engel kalkmışhr.
Ikmcisi. Protokol No. 4 (md.4) düzenlemesidir. Ya-
bancılann topluca sınırdışı edilmesi yasağını öngö-
ren bu norm, Türkiye'nin zaman zaman karşılaştı-
ğı kitlesel ya da toplu yabancı akını karşısında duy-
duğu tedirgirdikle alakah olarak, protokolün onay bel-
gesinın depo edilmemesinde bir etken olabilir.
Ne ki, böyle bir sorun ve de Protokolde düzen-
lenmiş herhangi bir başka haklan uygulanmasıyla
bağlantılı olası başka sorunlar geçerli görülüyorsa.
bu durumda yapılmış olması gereken tercih. anılan
Uygun Bulma Kanunu'nu hiç çıkartmamak olma-
lıydı. Dolayısıyla, hiçbir gerekçe, onay işlemının
iç-hukuk aşamasuıı teşkil eden Uygun Bulma Ka-
nunu'nu yayımlayıp onay belgesini depo etmeme-
yi haklılaştırmaya yetmez.
Kuşkusuz ki onay işleminın tamamlanmaması bir
ihmal değil, bilinçli bir tercihtir. Ancak asıl mesele
de buradadır. Çünkü, bir devletin, bir sözleşmeye ta-
raf olmamak yönünde tercihini kullanması mümkün-
dür ve anteşılabilir bir durumdur. Hatta. bir devle-
tin, bir sözleşmeyi imzalamasının üzerinden uzun
süre geçmesine karşın onaylamaması da bir ölçüde
izah edilebilir bir haldir. Nitekim. örneğin, îngilte-
re'ninbubelgeye 16/09/1963 tarihinde (belgenin im-
zaya açıldığı tarih) imza koyduğu ve aradan geçen
40 yıldu- onaylama işlemini yapmadığı görülmek-
tedir. Keza, İspanya bu protokolü 23'02/1978 tari-
hinde imzalamasına karşın, aradan geçen 25 yılda
onaylama işlemini yapmamıştır.
Benzeri görülmeml; hadlse
Bütün bu uygulamalann, yani imza konulması-
na ve aradan uzun süre geçmesine rağmen onayla-
ma işlemiyapılmamasının eleştirilmesi mümkün. hat-
ta gereklidir. Ancak bu durum. yine de farklıhk arz
etmektedir. Çünkü ne ispanya ne de tngiltere bakı-
mından, iç-hukuklannda bu uluslararası belgeyi
onaylamaya dair bir işlem yapılması söz konusudur.
Benzeri görülmemiş hadise, iç-hukukta o belge>T
onaylamanın gerektirdıği işlemleri. hem de kanun
çıkartmak gibi çok önemli bir faaliyeti icra ederek
yerine getirdikten sonra, bunun uluslararası düzey-
de etkisini doğurmasını sağlayacak son adımın ıs-
rarla yerine getirilmemesidir.
Bu durumun hukuki ve siyasi açıdan makul ve ka-
bul edilebilir bir yönü yoktur. Üstelik, Uygun Bul-
ma Kanunu ve onun içeriğini teşkil eden protokol
metni RG'de yayımlandığına göre. bu metin aslın-
da iç hukukun bir parçası olarak yürürlüktedır ve bu
düzenlemedeki haklara dayalı talepte bulunması
olasıdır. Sorun. bu haklann ihlali halinde başvurdu-
ğu hukukyollannın işletilmesi sonucundahalen tat-
min olamayan olası bir mağdurun. bu spesifık bağ-
lamda, AtHS'nin öngördüğü denetim sıstemini ça-
lışhrma, somutlaştıralım. bireysel şikâyet başvuru-
su yapma olanağından yoksun bırakılmasında odak-
laşmaktadır. Zaten, hükümetın onay belgesini depo
etmemekle güttüğü amaç da budur. Ancak, bu du-
rum açıkça bireye tanınan "hukuka hak"kın. "mah-
keme>e basvuru bakkFnm gaspı ve yargı yollan-
nın etkin işletilmesi yükümlülüğünün ihlalıdir.
Slyasl ve huKuM açıdan tsabetH mt?
Mevcut tablo siyasi açıdan da açıklanamaz. Zi-
ra, şu ya da bu sebeple o belge ıle bağlanmama ter-
cihini gerektirecek koşullann varlığına inanılıyor-
sa, o belgeyi iç-hukuka katacak onaylamanın uy-
gun bulunması kanunu neden ve nasıl çıkanlabil-
miştir? Bir uluslararası belgeye taraf olma, gelişi-
güzel yapılabilecek. önceden doğuracağı sonuçlar
ciddi biçimde hesaplanmaksızın anlık bir kararla so-
nuca bağlanabilecek birkonu olmadıgına göre, Dı-
şişleri Bakanhğı. bu belgeye taraf olma önerisini
niçin ve nasıl Meclis'e havale etmiştir? Dönemin
hükümeti nasıl olmuş da bu kanunun çıkarhlması-
nı uygun görmüştür? Bakanlar Kurulu'nun
09/06/1994 tarih ve 94'5749 sayılı karanna göre.
onaylamanın uygun bulunduğu istenci yeniden te-
yit edildiğine ve depo etme işleminin öncesindeki
son hukuksal gerek yerine getirildiğine göre, han-
gi nedenler, hükümeti kendi istenciyle de çelişen
pasifkalmaya yönlendirmiştir ve nedenler ne olur-
sa olsun. bunlar siyasi ve hukuki açıdan doğru ve
isabetli sayılabilir mi?
Ama dahası vardır: Kanunu çıkaran yasama or-
ganı. böyle bir adımı siyasi açıdan isabetli görmüş-
tür ki. kanun benimsenmiş, devletin en üst maka-
mı olan cumhurbaşkanı tarafından onaylanarak ya-
>imlanmış ve \Tİrürlüğe girmiştir. Bu durumda sor-
mak gerekir:
Aradan geçen dokuz yıl boyunca, hükümetler,
Meclis'in istencini nasıl böylesine pervasızca hiçe
sayabilmiş ve ızleyen adımlan atmamakta direne-
bilmiştir? Bu durum, hükümetten kaynaklanan çok
ağır bir hizmet kusuru. hatta bir tür yetki gaspı de-
ğil midir? Ve nasıl olmuş da dokuz yıl boyunca
parlamentoda hiçbir mılletvekili bunu gündeme
getuıp açıklama ıstememış: gereğuıın yapılmasun
talep etmemiştir. Devlet aygıtı içinde organlann
uyumlu çalışmasını gözetme, altına imza atarak
yayunladığı kanunun abbetini takip etme görev ve
sorumluluğu olan cumhurbaşkanlan nasıl olabilmiş
de hükümeüeri gerekli işlemi yapmakonusunda uyar-
mamış ve yönlendumemiştir?
İnlstyattf kullanma çağrısı
Sayın cumhurbaşkanını. sayın TBMM başkanı-
nı, saym başbakanı sayuı bakanlan ve özellikle sa-
yın dışişleri bakanını, Meclis'te temsil edilen ana mu-
halefetpartisi CHP'nin Sayın Genel Başkanı'nı, sa-
yın parlamenterleri. anılan dokuz yıllık ayıba ive-
dilikle son verilmesı için inisiyatif kullanmaya da-
vet ediyoruz. Hukuk ve insan haklan çevrelerini. ba-
rolan, sivil toplum kuruluşlannı ve üyelenni konu-
ya sahip çıkmaya çağınyonız. Türkiye böylesine
sakil bir çelişkiyı artık zaman yitirmeksizin düzelt-
meli ve Protokol No 4'ün onay belgesini depo ede-
rek bu belgeyle bağlanma işlemini tamamlamalıdır.
.' t *İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi