Katalog

-SAYFA CUMHURİYET 24 MAYIS 2003 CUMARTE! HABERLER 3 haftada Meclis'ten geçen Iş Yasası için gözler Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'de: Modern kölelik dönemiHACER BOYACIOGLU ANKARA - Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde önceki gün kabul edilen Iş Yasasf yla birlikte, "modern köleük" döneminin de yolu açıldı. Yasayla Türkiye, iş göivencesınden yararlanmak için en ağır koşullara sahıp olan Portekiz modelini yasalJaştınrken Türk-îş, yasanın öngördüğü ödünç işçilik düzenkmesinin de AB ülkelerinde uygulanmadığına dikkat çekti. Yasada yer alan belirsiz iş sözleşmesı, kıdem tazminatı fonu düzenlemelerinin de kazanılmış haklann kaybını öngördüğü için Cumhurbaşkanı AJhmet Necdet Sezer tarafından veto edilmesi bekleniyor. • Cumhurbaşkanı Sezer'e gönderilen Iş Yasası'nda yer alan iş güvencesi düzenlemesinin AB ülkelerinin çok gerisinde olduğuna dikkat çekiliyor. îş güvencesinden yararlanmak için gerekli çalışan sayısı AB ülkelerinde 10-20 arasında değişirken yeni düzenlemeyle Türkiye'de bu rakam 30'a çıkanlıyor. 30 kişilik alt sınır ise yalnızca Portekiz'de bulunuyor. Çankaya Köşkü'ne gönderilen Iş Yasası'nda yer alan iş güvencesi düzenlemesinin AB ülkelerinin çok gerisinde olduğuna dikkat çekiliyor. AB ülkelerinde ış güvencesinden yararlanmak için gerekli çalışan sayısının 10-20 arasında değıştiğine dikkat çekilirken son yapılan düzenlemeyle Türkiye'de bu rakamın 30'a çıkarıldığı vurgulandı. 30 kışilik alt sınınn yalnızca Portekizde bulunduğuna dikkat çekilirken yasayla Türkiye'nin Portekiz'le birlikte en ağır iş güvencesi düzenlemesine sahip ülke konumuna geldiği vurgulandı. TOBB ise TBMM'ye sunduğu raporda, iş güvencesi için aJt sınınn 50 kişiye çıkanlması gerektiğini savundu. Ödünç çahştirma AB' de yok Türk-Iş. yasanın tartışmah maddelen arasında bulunan ödünç çalıştırmanın da Avrupa Birliğı ülkelerinde bulunmadığına dikkat çekti. Türk-Iş Başkanı Salih Kınç, "AB ülkelerinde ödünç işçilik uyguiaması uzun zamandır fHlj olarak uygulannuyor. Biz ise aynı düzenlemevi modern iş yasamran içine ahyoruz" diye konuştu. Kazanılmış haklar geriletilryor Yasada yer alan bazı düzenlemelenn de çalışanlann kazanılmış haklannı gerilettiğine dikkat çekıldi. Türk-lş tarafından hazırlanan raporda, kazanılmış haklan gerileteceği için Cumhurbaşkanı Sezer tarafından veto edileceği beklentisı bulunan maddeler şöyle sıralandı: # Kıdem tazmüıatı hakkı için kurulması öngöriilen kıdem tazminatı fonunun nasıl işleyeceği ve hangi haklan içereceği bilinmiyor. # Ödünç iş ilişkisi, emeğin korunmasını öngören sosyal devlet ilkesiyle uyuşmuyor. # Belli ve belirsiz iş sözleşmesine yönelik düzenlemede, belirli iş sözleşmesinde iş güvencesi hakkı ortadan kaldınlıyor. Madde bu yönüyle, çalışanlar arasında aynmcılığa neden oluyor. İsverenden yana Haklar alındı • îşverenlerin istediği değişiklikler, esnek çalıştırma, işyeri değiştirme gibi düzenlemelerle keyfi çalıştırma kurumlaşıyor. 15 Mart'ta yürürlüğe girmiş olan îş Güvencesi Yasası'ndan yararlanan yüzbinlerce işçi daha iş güvencesi kapsamı dışına çıkanlıyor. ŞÜKRANSONER AB'ye uyum çahşmalan kapsamında, yürürlükteki Iş Yasası'nın yerine konuJ- mak üzere baştan sona yeniden düzenle- nen yasa, 32 yıldır uygulanan, yargı ka- rarlan ile de pekişmiş, yerleşik pek çok işçi hakkını ortadan kaldınyor. Yeni Iş Yasası aslında ışçi-işveren iliş- kilerinde, yürürlükteki yasada da var olan pek çok düzenlemeyi ilke, kavram olarak koruyor. Ancak ışveren cephesinin bastır- ması ile "esnek çaüşorma" kavramı kap- samında gelen dıizenlemelenn bütünün- de, yıllarca uygulanmış fazla mesai, izin, tatil haklan fiilen kullanılamaz hale geli- yor. Işçinin işyennin değişririlebılmesine olanak tanıyan düzenlemeler ise iş gü- vencesi, sendikalaşma, kazanılmış ücret, kıdem haklan gibi pek çok haklan işler- liğini yok ediyor 2.5 mflyon işçjgfivence dışmda Böylece yıllardır büyük yaygara kopa- nlan, işverenleredarbe olarakpazarlanan Iş Güvencesi üe gelenhaklann çalışma pra- tiğinde işlerlik kazanması büyük ölçüde geçerliliğini kaybediyor. AKP iktidan aynca iş güvencesinden ya- rarlanabilecek iş yerlerinde çalışan işçi sayısım, 10'dan 30'a çıkarmış olmakla, halen sigortah 5 milyon civanndaki işçi- nin otomarik 2.5 ıaiJyondan fazlasını iş gü- vencesi kapsamı dışına almış bulunuyor. Böylece Ece\Tthükümetinın çıkardığı, 15 Mart'ta yürürlüğe girmiş Iş Güvence- si Yasası'ndan haen yararlanıyor konum- da olan yüzbinlerie işçi, yeni yasanın yü- rürlüğe girmesi De yeniden Iş Güvencesi kapsamı dışına aalmış olacaklar. Ecevit hükürneti zamanında bilim ku- ruluna hazırlarmlmış, ancak işçi kesimin- den gelen tepkiler nedeni üe yasalaşma- sı bekletilmiş yeıi Iş Yasası taslak met- ninde, AKP iktıcan eliyle gerek komis- yon, gerekse Medis aşamasında yapılan tüm değişiklilder işçiler aleyhine oldu. Önceki yasada va1 olan iş güvencesi hak- lan da geri alınup son aşamada yapılmış tek olumlu düzdme ise basın çalışanla- nnın, Iş Güven-cesi ve Iş Yasası hüküm- lerinden yararlauıanlmalan üzerine oldu. Fek çok hak kıdanıhnaz kılındı Yeni Iş Yasasa hr bütün olarak çalışma koşullanna ilişkir hak ve kavramlan dü- zenJerken sisternn bütününe işverenden yana sağladığı esıekükle, günlük, hafta- hk, aylık çalışırıasaatlerinde, hafta tatil- leri, yıllık izinle^ce istenildiği gibi oyna- ma hakkı tanıyank bugünkü yasaya gö- re tarnşılmaz olanOaşta fazla mesai, izin.. pek çok hakkı lculanılmaz kılıyor. Çok az sendileat çoğunluk ancak sigor- talı ve sigortahdaı fazla kayıt dışmda ça- lışanın geçerh o»ldığu Türkiye'deki çalış- ma düzeninde, çoic3üyük hak ve ücret fârk- lılıklan ile çahşanarİa istenildiği gibi oy- nanarak, işçi letaire gelişen tüm haklann budanmasına olask tanıyor. Sendika temsilcileri yeni yasayı topa tutarken işveren memnun İş banşıbozulacak İ5CİLERJN SESİNİ HÜKÜMET DUYMADI- Türidye'nindörtbiryanından gelen 100binemek- çi, geçen hafta Türk-lş'in düzenlediği Ankara mitinginde buluşarak hükümeti istifaya çağırmışü. İSCİYE 'CÖSTERMELİK' CÜVENCE ANKARA (Cumhuriyet Büro- su) - Işçi-işveren ilişkilerini yeni- den düzenleyenyeni tş Yasası ıçın gözler Çankaya'ya çevnldi. CHP kurmaylan; işçiye "göstenneük'' iş güvencesi getirenve Kıdem Taz- minatı Fonu kurulması öngören yasanın birçokmadddesinin Cum- hurbaşkanı Sezer'in TBMM'ye geri gönderebileceği beklentisini dile getirdi. Yasa Tasansı 3 haftalık, 70 sa- afi aşan bır maratondan sonra ön- ceki gün akşam yasalaştı. CHP gö- rüşmeler sırasında yoğun engel- leme yaparken, önceki gün akşam 5 madde yeniden ele aluıarak son dakika röfuşlan gerçekleşririldı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Ba- karu MuratBaşesgioğhı. eleştiriler- de dile getirilen "kökiik yasas" sap- tamalannın haksız olduğunu sa- vunurken, iş güvencesi için bir ge- çiş dönemine gereksinim duyuldu- ğunun altını çizdi. Yasayla getiri- len düzenlemelenn bazılan şöyle: # 30'dan az işçi çalışnran iş- yerleri iş güvencesi kapsamı dı- şında kalacak. Buna göre; 30 ve- ya daha fazla işçi çalıştıran işyer- İerinde en az 6 aylık kıdemı olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşme- sini fesheden işveren, feshi geçer- lı bir nedene dayandırmak zorun- da olacak. # Kıdem tazminatı için kıdem tazminatı fonu oluşturulacak. Kı- dem Tazmınatı Fonu'na Uişkin ka- nun yürürlüğe gireceği tarihe ka- dar işçinin kıdemleri 1475 sayıh ka- nuna göre hesaplanacak. # Iş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefı inanç, din, mezhep ve benzeri aynm yapıl- ması yasaklanıyor. # Yasa kapsamına giren işçile- nn behrlenen iş günlerinde çalış- mış olmalan koşuluyla "7 günlük zaman diBmi içindekesintisiz en az 24 saat" hafta tatili yapması öngö- rülüyor. Böylece, cuma tatilinin önünün açıldığı belirtiliyor. # izin süreleri AB normlanna uygun hale getirilerek, yıllık ücret- li izin sürelerine ikişer gün ekle- niyor. Buna göre; çahşma sürele- ri 1 -5 yıla kadar olanlar 14 gün, 5- 15 yıl arasında olanlar 20 gün, 15 yıldan fazla olanlar da 26 gün üc- retli izin kullanacak. 18 yaşmdan küçükler ile 50 yaşından büyükle- rin yıllık ücretli izin süreleri 20 günden az olmayacak. Yıllık izin süresi taraflann anlaşmasıyla 10 günden az olmamak üzere en çok üçe bölünebilecek. # 16 yaşını doldurmamış genç işçiler ve çocuklar ağır ve tehlike- li işlerde çalıştınlamayacak. TÜrk-İŞ: Hatadan dönüleceğini umuyoruz. Hak-İ5: îş Yasası, kuralsızlık getirecek. DİSK: Kazanılmış haklar geriletildi. TÜSİAD: Çalışma yaşamına banş getirecek. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - TBMM'de Önceki gün görüşmeleri ta- mamlanan Iş Yasası, işçi sendikalan- nın tepkisine neden oldu. Türk- Iş, ya- sadakı yanhşlardan dönülmesini bek- ledıklerim vurgularken; Hak-Iş yasa- nın bu şekliyle kuralsızlık dışında bir şey getirmeyeceğini bildırdı. DlSK, yasanın genye gidiş öngördüğüne dik- kat çekti. Iş Yasası TUSIAD'ı ise mem- nun etti. TÜSlAD Iş Yasası'yla birlik- te çalışma yaşamında banşın daha da artacağını ılen sürdü. Tepkiler şöyle: Türk-İs Başkanı Salih Kılıç: Biz yasaya ılışkın olarak bugüne ka- dar verdiğimız mücadeleyi bundan sonra da sürdüreceğiz. Antidemokra- tık olan ve kazanılmış haklan ortadan kaldıran yasa maddelerine karşı, tüm kesimleri gereken tepkiyi göstermeye çağınyoruz. Çalışanlar aleyhine yasa- laşan maddelenn düzeltilmesi için, ge- rektiğinde tüm sendikalarla birlikte hareket ediyoruz. Çumhurbaşkanımı- zın da konuyla ilgili gereken duyarh- lığı göstereceğıni umuyoruz. Hak-is Başkanı Sallm uslu: Sendikal yapıyı güçlendirecek, toplu- sözleşmeyi yaygınlaştıracak sinerjik modeller bulunamazsa yasa, kuralsız- lığı ve keyfîliği legalize edecek. Bu nedenle 2821 ve 2822 sayıh yasalar- da gerekli düzenlemeler yapılmazsa, yaşanacak kuralsızlık nedeniyle çalış- ma yaşamının temeline konulan dina- mit, iş banşını bozacak ve diyaloğu torpilleyecektir. DİSK Baçkanı Süleyman çe- lebl: Cumhurbaşkanımızın, iktidarm kuralsızhğını kural hahne getiren, ana- yasanın eşitlik ılkesine aykın olan Iş Yasası değişikligini hukukçu kimli- ğiyle değerlendireceğine inanıyoruz. Çalışma yaşamım düzenleyen, emek- le sermaye arasındaki kurallan belir- leyen, sonuçlan itibanyla milyonlarca insanın yaşamım etkileyen bir yasa, işverenlerin istekleri ve çıkarlan doğ- rulfusunda çıkanldı. Iş güvencesinin de ıçini boşaltarak işlevsizleştıren yasay- la ilgili olarak vicdani rahatsızhk du- yan ikridar da göstermelik bir ikı de- ğişikükle durumu kurtarmaya çalıştı. TMMOB Başkanı Kaya GÜ- VenÇ: işyeri kavramının muğlaklaş- tınlıp belirsizleştirilmesiyle işçi, be- lirsiz her an değişebilecek bir işyerin- de çalışan gezici elemana dönüştürü- lüyor, Yıllarca memurlara uygulanmış sürgün cezalan, artık işçiler için de söz konusu olacaktır. "tşyerinin ya da bir böiümünün devri" düzenlemesi ile işçiler, emekçiler hpta bir makine par- çası gibi alınıp satılan bir meta haline getirilecektir. Kanun, işyerlerini kıdem tazminatı ödemekten kurtarmaktadır. Deneme sürelerinın düzenlenmesiyle işçiler düşük ücretle sendikasız, sigor- tasız çalışmaya zorlanmakta ve taşeron- laştırmanın zemını hazrrlanmaktadır. TÜSİAD Baskanı Tuncay Özll- han: Biz tek başına iş güvencesinin değil, iş güvencesinin İş Yasası'nm içinde geçmesıni diliyorduk. Yeni yasanın birtakım esneklikler getirdiğinı ve çalışma banşını daha iyi bir hale getıreceğine inamyorum. CIMARTESİ YAZELARI ATAOL BEHRAMOĞLU Hep Aynı Jkilem 1980 sonrasındaki yıllardan birinde Paris'tek evimde telefon çaldı... Bir "Katolik" gazetesi adına aradığını söyleyen biri benimle Türkiye'deki işken- celer konusunda bir söyleşi yapmak istiyordu... Kendisine, kişisel olarak "fiziksel" anlamda bir iş- kence görmediğimi, ama bu konuda genel olarak birşeylersöyleyebileceğimi, fakat bir söyleşi yapar- sak eger Fransa'daki sürgün yasamımda karşılaş- tığım sıkıntılardan da söz etmek istediğimi bildirdim... Katolik gazetecinin tutumu çok netti; o benimle sa- dece Türkiye'deki işkenceieri konuşmak istiyor- du... Ben de kendi tutumumu bir kez daha yinele- dim ve "Katolikgazeteci" ile konuşmamız böylece sona erdi... • • • Yine Paris'te, zorunlu yurtdışı yaşamımın başla- dığı 1985 yılının ilk günlerinde "Amnesty Internati- onal"\n bir toplantısına davet edildim... Banş Der- neği davası nedeniyle cezaevinde bulunduğum sı- rada bana kart gönderen bazı Fransızlarla orada ilk kez karşılaştım... Onlarla ve bu örgütün başkaca üye ve sempatizanlarıyla konuşmalanmızda, Paris'te ev ve iş bulmanın güçlüklerinden söz ettım... Bu- nun gerçekten de güç olduğunu söyleyerek yanıt- ladılarbeni... Onların görevi, tanımadıklan, herhan- gi bir insanca yakınlık duymaları için neden bulun- mayan bir "düşünce suçlu "suna "dayanışma kar- tı" göndermekle sona ermişti.. Yabancı bir ülkede kendi ülkemi temsil ettiğim duygusuyla, en düzgün giysilerimle katıldığım bu toplantıda, bana yönelti- len sorulardan birinde o günlerin moda deyimlerin- den "prison turc" (Türk cezaevi) sözcükleri geçi- yordu... Onlara cezaevinin milleti olamayacağını, Londra'da bir kadınlar cezaevinin önünden geçer- ken binanın görünüşünden içimin daraldığını anlat- tım... O günlerde "Le Monde"da Fransız cezaev- lerindeki isyanlara ilişkin olarak okuduklarımdan söz ettim... Söylediklerimin Fransızların kendi ara- lannda bir tartışmaya yol açtığını anımsıyorum. • • • Paris'te 1986 yılı sonlannda yayımlamaya başla- dığımız "ANKA" dergisinin ilk sayısı için yazdığım giriş yazısı "IkiAteş Arasında" başlığını taşıyordu... Daha sonra Türkiye'de aynı adı taşıyan kitabımda Türkçesi yayımlanan bu yazının ilk cümleleri şöy- ledir: "Demokrasi ve insan haklan için mücadele eden Türkiye aydını iki ateş arasındadır. Biryandan kendi ülkesinde kimi kez dayanılmaz boyutlara varan demokrasikarşıtı baskılar, öteyan- dan Türkiye'ye ve Türklere karşı çoğunlukla karma- şık bir tarihin yorumundan kaynaklananyaralayıcı, düşmanca önyargılar..." Bu yaralayıcı, düşmanca önyargılarfa karşılaş- mak ve sözünü ettiğim ikilemi yaşamak başta Ba- tı ülkeleri olmak üzere herhangi bir yabancı ülkede herhangi bir T.C. yurttaşının kaçınılmaz yazgısıdır. • • • Benzer bir ikilemi, ülke içinde de, hemen her ko- nuda yaşamıyor muyuz? Bunlardan en başta ge- leni, demokrasinin ve cumhuriyetin değerierini sa- vunmaya ilişkin olandır... Bir yanda, sınırlı da olsa- lar nice güçlüklerle kazanılmış değerleri korumak için kimi kez "otoriter" yöntemlere başvurmak zo- runluluğu; öte yanda demokrasi karşıtlıklan apaçık, ya da sorumsuz, bilinçsiz, ülke ve dünya gerçekle- rinden habersiz kişi ve çevrelerin "daha geniş bir demokrasi" göriinümünde ileri sürdükleri talepler ve girişimleri... Hangi görüşü, hangi tutumu benim- seyecek, içinde ya da yanında yer alacaksınız? Her birinin sakıncası, içerdiği tehlikeler ortadayken... • • • Sonuçta sorun bir kez daha gelip "demokrasi kültürü"ne dayanıyor... özgürdüşüncenin, soru so- rup ölçü içinde tartışabilmenin, hoşgörünün ve hep- sinden daha önemli olarak bilimsel aklın geçerli ol- duğu toplumlarda otoriter yöntemlere de, "fa/oyye"ye de, önyargıya da yer olmasa gerek... Fakat sade- ce bizim ülkemiz değil, bütün bir dünya böyle bir akıldan henüz çok uzakta görünüyor... ataol b@cumhuriyet.com.tr. Faks:(0212)513 85 95 Bedellî askerlik yok' • ANKARA (Cumhuriwt Bürosu) - Ankara Ticaret Odası'nın 80. kuruluş yıldönümü nedeniyle oda merkezindedüzenienen resepsiyona kahlan Millı Savunma Bakanı Vecdi Gönül, gündemlerinde bedelli askerlıkle ilgili bır konunun ohnadığını belırterek "Millı Güvenlik Komisyonu, alt komisyon oluşturarak bır çalışma yapıyor" dedi. Mülkiyelilerin Inek Bayramı • Haber Merkezi- Ankara Ünıversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesı'nın her öğrenm yılı sonunda düzenlediği geleneksel İnek Bayramı başladı. Fakültenin Azız Köklü Salonu'nda, 1963 yılı mezunlannın da katılımıyla açılış töreni düzenlendi. Burada konuşan Dekan Prof. Dr. Celal Göle, öğrencilere 'sevgili meklenm' diye seslendi. Törende, 1963 mezunlan adına 'inek duasını', 40 yıl önce olduğu gibi Avukat Ceyhan Mumcu, ımam cüppesı gıyerek okudu. Oğrencıler bayram içm getinlen ineİde hatıra fotoğrafı çektirdi. Küçükarmırtlu'da olaylı keşrf • Istanbul Haber Servisi - îstanbul Teknık Üruversitesi'ne (tTÜ) ait Küçükarmutlu'dakı arazi üzerine gecekondu yapıldığı ıddiasıyla açılan dava kapsamında, mahkeme karanyla keşıf ıçın bölgeye gelen heyete, 100 kışıhk bır grup tarafından pet şışe ve taşlarla saldında bulunuldu. Polis tarafından çembere alınan grup daha sonra dağıldı.