Katalog

24NİSAN2003 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA HABERLER İNSANIN SERÜVENİ TURHAN SELÇUK DÜRÜST TA3ÎATLI ÎSTASBUL ABDÜLCAKBAZ1 H.4HİKULADE MACERALAEI KISIM TBCMİIİ VE ıBÖVlE OLİ>M ,, i>Öfcr ÎNSANİ <xAfe-ı> 3ı HıSSE-TT/lERVE ILICEL AfeAC TH.Eviz.yoN/ MAM BEVfN rA.TMİNEDfc- B/LEN V£ CrO. M-Z.AV1H ONUN İ^ıN/ Sı'ZİERİLAM>AN5I- / NH Z>A MAİAkvrT(TftE?ıMLEû.Q.£fc: '> AKiMiAft-"l İngiliz diplomat Sir Percy Loraine, gizli mektubunda^^ariir/r'e olan hayranlığını dile getiriyor Bağımsızlığınkorkusuz miman:Mustafa Kemal / ngilız diplomat Sir Percy Loraine Ankara'da büyükelçi olarak bulunduğu 1930'lu yıllarda, Akdeniz'de bir gezi yapan Ingiltere Kralı 8. Edvvard'ın kesinlikle Türkiye'ye de uğrayarak Atatürk'le tanışması konusunda kendi hükümetine büyük baskı yaptı. unun sonucunda gezi programı değiştirilerek Istanbul'a gelmesi sağlandı (Eylül 1936)veAtatürk'le Edward arasmda oluşan içten dostluk iki ülkenin 'banşmasına' olumlu etki yaptı. Geziden sonra ingiliz basmı tarihte ilk kez 'Constantinopolis'ten 'Istanbul' diye söz etti. ORHAN KARAVTLI Ulusal Kurtuluş Savaşı'na başlarken Mustafa Kemal ve arkadaşlannın çalışma merkezi olarak düşündükleri üç Anadolu kenti vardı: Ankara, Konya ve Eskişehir. Sonunda; tren yolu, telgraf hattı ve orada bulunan bazı askeri birlikler nedeniyle Ankara üzerinde -gizlice- görüş birliğine vardılar. 22 Aralık 1919 günü derme çatma ototnobillerle Sıvas"tan yola çıkan Mustafa Kemal, Kırşehir üzennden Ankara'ya ulaştığında saatler 15. 30'u gösteriyordu ve akşam karanlığı bu zavallı görünümlü Anadolu kasabasının üzerıne çökmek üzereydi. Kendisini Vali Vekili Defterdar Yahya Galip Bey ile 20. Kolordu Kumandanı Ali Fuat Paşa'nın yanı sıra "Yağcızade Fehmi Efe" yönetimindeki Ankara Seymenleri ve coşkulu halk yığınJan Dikmen sırtlannda karşılarken bu durumu biraz uzaktan atlan üzerinde merakla izleyen ve asken fotoğrafçılan sürekli görüntü alan iki de ışgal kuvveti kumandanı vardı: Birkaç gün önce iki bölük askerle Ankara'ya gelip İstasyon binasını ve kentin belli başh noktalannı kontrol altına alan îngiliz subayı YTtol ile Fransız işgal kuvvetinin kumandanı Yüzbaşı Boissier (1). Meclis'ln açılması Ktırtuluş Savaşı'mn ancak bir meclis çatısı altında ve ulusun desteği ile kazanılabileceğını düşünen Mustafa Kemal. Ankara'ya gelişinin üzennden daha üç ay bile geçmeden, 21 Nisan 1920 günü, tüm illere, bağımsız sancaklara, "Müdafaai Hukuk" merkez kurullanna, belediye başkanlıklanna ve kolordulara çektiği telgrafta, "Meclis'in açüacağını" 1. madde olırak şöyle bildıriyordu: "•Tann'nın yardunryla nisanın yirmi CumhurbaşkanıMustafa KemalAtatürk, Başbakanİsmetİnönü, tngiltereKrahS.Edward,(ortada) Büyükelçi SirPercyLoraine.(sağda) uçüncu cuma günu cuma namazından sonra Ankara'da 'Büyük Mıllet Meclisi" açılacaknr." Bu arada; Meclis binası olarak seçilen ve o tarihte Ankara'run işe yarar birkaç yapısından biri durumundakı "İttihat ve Terakki Kulübü" elden geçirilmiş, akan çatısı Vehbi Koç'un babasına ait bakkal dükkânında yıllardır satılmayı bekleyen "Marsüya kiremitleri'' ile aktanlmış ve gelecek mebuslann oturması için Ankara Lisesi ile Öğretmen Okulu'ndan öğrenci sıralan getirilmişti. Bundan 83 yıl önce, 23 Nisan 1920 günü top atışlan ve halkın coşkulu görüntülen ile açılan Meclis'in o zamanki adı "Türkrye Büyük Millet Meclisi" değil, Mustafa Kemal'ın ölümünden sonra kendi bakanhğına gönderdiği ve gizli tutulmasını istediğı bir mektubu, Hollandah parlamenter bozuntusu Arie Oosdander gibi densizlerin içimızdekı "İkinci CumhurKetçilerin" pek hoşuna giden ve "Kemalizmi Türkrye'nin gefişmesine engel" gibı gösteren raporunun gündemde olduğu bir dönemde bu yazıya almak istiyorum. Seçkln diplomat Loraine Sir Percy Lorainedı bu seçkin ingiliz dıplomatımn adı ve Ankara'da büyükelçi olarak bulunduğu 193O'lu yıllarda, Akdeniz'de bir gezi yapan Ingiltere Kralı Sekizinci Edward'ın diyordu örnek ve seçkin diplomat Sir Percy Loraine: "... Bu yazunda Atatürk'ün yapüğı işleri (hmekten çok, onun kişiligi ve bu ülke için ne ifade ettigi konusuna deginmeye çalışacağun_. Onu tammadan yapılacak değerlendirmeler kuşkusuz yanlış olacak \e yanüş jönlendirmelere >T>1 açacakür.. O, gerçekten müstesna ve takdire şa>an bir kişrydi. Yüz}illarca acı çekmiş. ruh karartıcı \ önetimler (altında) yaşamış bir ırkui dehasına güvenerek ve arük kölelik çekilmemesi gerektiğine inandığı için on beş >il gibi kısa bir sürede birçok i\i şey yapnuştuu. Pek bilinnıe> en bir özelliğine değinmek istiyorum: Belki de doğuştan gelen ve farkında olmadan, -Opkı sütün kavmağını hemen a>iran aleder gibi- faydalıyı Sir Loraine'ni gizli mektubundan: "Kemaiist Cumhuriyetin dostluk elini uzatmadığı ve aralannda Osmanlı Imparatorluğu'nun düşmanlarının da bulunduğu tek bir komşusu dahi yoktur... Bu sayede Doğu'nun bu bölgesinde daha geniş kapsamlı banş dikkat çekici bir biçimde sağlanmıştır... Kemal Atatürk yapılması gerektiğine inandığı şeyleri korkusuzca yerine getirmekten asla çekinmemişti. O, Türk Milleti'ne hizmet ederken öldü ama ölüm bile büyük zaferini O'ndan çalmayı başaramadı" tamim'telgrafında da görüldüğü gibi yalnızca "Büyük Millet Meclisi"dir Buna "Türkiye' 1 sözcüğü sonradan eklenmiştir. Mustafa Kemal o ılk günlerde Fransız Hariciyesi'ne daktilo ile yazılmış Fransızca bir mektubun altını da "Pr'esident de L'AssemM'ee Supreeme Ottomane" (Yüce Osmanlı Meclisi Başkanı) diye imzalamıştır. Kim bilir; belki de bilerek bir mesaj vermek amacıyla... ••• "Uhısal Egemeıüik ve Çocuk BayTamı w nı Mustafa Kemal'e layok olamadığımız düşüncesiyle içlerimiz burkularak kutladığımız şu 23 Nisan gününde olağandışı bir tngiliz diplomatının Atatürk'ün muhakkak Türkiye'ye de uğrayarak Atatürk'le tanışması konusunda kendi hükümetine yaptığı inanılmaz baskılar sonucunda kralın gezi programı değiştirilerek Istanbul'a gelmesi sağlanmış (Eylül 1936) ve Atatürk'le Edward arasında oluşan içten dostluk iki ülkenin •banşmasına' ve sayısız olumlu etkılerin yanı sıra tngiliz basınının tarihte ilk kez 'Constantinopolis'ten 'Istanbul' diye söz etmesine yol açmıştır. Clzll mektup Atatürk'ün ölümünden 15 gün sonra özel bir kurye ile Londra'ya gönderdiği ve gizli tutulmasını istediği ılginç mekrubunda şöyle fa\dasızdan ayınna niteliği vanfa» Baü'da 'yes- men' diye bilinenlerden hoşlanmazdı. Bu tür e\ etçı' insanlan asağılardı. Ahmak ve dalkavuklara tahammülü yokru: sömürücüleri sevmez, açgözJüleri hor görürdü-. Bir insanın onun için çahşıyor ohnası fıkrine hoş baknıazdı... Korkarını gelecek nesillcre Atatürk bir diktatör olarak aktanlacak! Kanunca bu yanlısür... Hitler ve Mussolınrnin aksine devlette idari vev^a yönetim yetkisi yoktu, mahkemelere emir veremez, diplomatik mLsyon temsilcilerini reddedemezdi... Olaylann gidişi O'nun hata yapmadığuu göstermiştir.- Kendini yaşatacak bir sistem kurmava çaıişnuşür. O'ndan sonraki cumhurbaşkanı seçiminin sessizce haDobnası ve kurduğu rejimin ölümünden sonra sakince sürmesi başansuun kanıüdır... İdrak gücünde esrarengiz bir yön \ann, konsanrras>on gücü olağanüstü idL. Doğruluğu seMiıiş, günahtan nefret etmiştL. Savaştan da nefret ederdL- Kemaiist Cumhuriyetin dostluk elini uzatmadığı ve aralannda Osmanlı İmparatorluğu'nun düşmanlannın da bulunduğu tek bir komşusu dahi >nktur... (bu sa\ede) Doğu'nun bu bölgesinde daha geniş kapsamlı banş dikkat çekici bir biçimde sağlanmıştır.- Kemal Atatürk yapüması gerektiğine inandığı şeyleri korkusuzca yerine getirmekten asla çekinmemişti. Hastahğının şiddetlendiği anlarda ölüme çok yakuılaşmış olsa bile korku >üreğine ve be>iüne yerleşmevi asla başaramamışür» O, Türk Miİleti'ne hizmet ederken öldü ama ölüm bile büyük zaferini O'ndan çalmayı başaramadı. İnsanlara hayatiannı, onurlanyla ve insanca yaşama yolunu göstermiş ve belki de bütün bunlardan daha önemli olarak bu haklanna sahip çıkmalannı ve bağımsızhğuı tadinı tatnrnuşür... Lordum, en derin sa>gılanmla. sizin en sadık ve en mütevazı hizmetkânnız olduğumu bildirmekten şeref dm'arun-." Tlmsah gözyaşları Kendi haricıyesine yazdığı ve gizli tutulmasını istediği yazısında işte böyle dıyor, böyle düşünüyor Atatürk'ün başkentinde yıllannı geçirmiş seçkin ve deneyimli bir İngiliz diplomat. Atatürk'ün Meclisi'ni şimdi dolduranlar... Anıtkabrine gidip bugün timsah gözyaşları dökecek olanlar acaba ne diyorlar... Ne düşünüyorlar O'nun hakkında? (I) Burası Ankara, Nejat Akgün, Ankara Kulübü Yavınları, 1996. Depremzede aileler ve çocuklan bayramı bunık olarak kutladıklannı söyledL Depremzedelerin protestosu Prefabrikelerde hüzünlü bayram • Yalova-Çmarcık yolu üzerindeki TİGEM arazisindeki prefabrike konutlara yerleştirilen depremzedeler, derme-çatma evlerinin boşaltılmak istenmesine öfkelendi. Aileler çocuklanyla birlikte konutlann bulunduğu bölgede protesto yürüyüşü yaptı. FARLTCKIRIAY YALOVA - Yalova'da 17 Ağustos depremınde konutlan yıkılan ancak kıracı olduklan için hak sahibi olamayan deprem- zedeler. oturduklan pre- fabnkelerin boşaltılması karannı yürüyüşle pro- testo ettiler. 23 Nisan et- kinliklerine gitmesı gere- ken çocuklar da aileleri- ne destek için protestoya katıldı. Daha önce Bursa kara- yolu üzerindeki prefab- rikelerde kalan ancak ko- nutlann satışa çıkanlma- sı üzerine, Baymdırlık Bakanlığı'nca Yalova Çı- narcık yolu üzerindekı TÎGEM arazisindeki pre- fabrike konutlara yerleş- tirilen depremzedeler, derme- çatma evlerinin boşaltilmak istenmesine öfkelendi. Aileler çocuk- lanyla birlikte konutla- nn bulunduğu bölgede protesto yürüyüşü yapa- rak ügjlileri duyarh olrna- ya çağırdı. Depremzedeler 20 Ni- san'da Bayındınk Bakan- lığı'nca prefabrikelerin 27 Nisan'a kadar boşal- tılması yolunda kendile- rine tebligat yapıldığıru belırterek "Teksuçumuz depremde kiracı olma- mız. Her şeyimizi 17 Ağustos'ta \itirdik. Biz- leri ve çocuklanmızı so- kağa terk etmek isti>or- lar" dedıler. Ailelen ile birlikte el- lerinde bayraklarla pro- testo yürü\'üşüne katılan öğrenciler ise 23 Nisan Bayramı'na buruk gir- diklerinı vurgulayarak şöyle konuştular: "Bugün bizler de di- ğer arkadaşlanmız gi- bi bayranıımızı coşku ile kutlamak isterdik. Ama devlet bizleri evi- mizden çıkamor. So- kakta yaşayacağımızı düşündiikçc aifcfcrimiz- le birlikte üzülüyoruz. Bize bu bayrariL gönde- rilen vazı ile zehir oldu." Davetiyeye parti amblemi 23Nisan'a 'ampuVgölgesi İstanbul HaberServi- sd-Bulancak Millı Eği- tım Müdürü UfiıkCeng. 23 Nisan Ulusal Ege- menlik ve Çocuk Bay- ramı etkinlikleri nede- niyle bastırdığı davetıye- nin kapağında AKP'nin de parti amblemi olan ampulü kullandı. AKP'nin devlet ku- rumlanndaki kadrolaş- ması sürerken, AKP ta- rafından Gıresun'un Bulancak tlçesi'ne ata- nan Milli Eğitım Mü- dürü Ufuk Ceng. bas- tırdığı 23 Nisan davetı- yelenyle kutlamalara gölge düşürdü. Davetı- yelerin kapağında, Ceng'in, AKP'nin de amblemi olan ampule yer vermesinin ardın- dan Bulancak Ka>Tna- kamhğı, Ceng hakkın- da soruşturma açarken, İlçe Milli Eğitım Mü- dürlüğü de davetiyeyi dizayn eden stajyer öğ- retmenle ilgili incele- me başlattı. Konuyla ıl- gili olarak Giresun Eği- tım-Sen Başkanı Mus- tafa Saraydemir şöyle konuştu: "MiIBEğhım Müdü- rü UftıkCeng, daveti\e- lerin dizayıunı bir staj- yer öğrermene yaptır- mış. Yapdan da\etiyek- riçok beğenen Ceng,bu- nu Bulancak'taki bazı kurumlara dağıtmış. Daha sonra bu kurum- lardan gelen eleştiriler- le da\ eth eler, ampulsüz olarak tekrar basüdı \e diğer kurumlara bu şe- kilde dağıükn." Siirt'teki kutlamada olay çıktı Törenegeç katılım gerginlik yarattı SÜRT/\EVŞE- IÜR(Cumhurhet) - Si- irt'te Atatürk anıtı önün- deki 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı törenine geç gel- diği gerekçesiyle çelenk koyması engellenen Sa- adet Partisi II Başkanı Abdülkadir Dündar, AKP milJervekılleri Öner Ergenç,Öner Gülyeşîl ile tören sorumlusu Milli Eğıtim Şube Müdürü Mehmet Ah' Alpde- mir'e^Bunun hesabını soracağun"diye bağırdı. Siyasi parti temsilci- lennin anıta çelenklerini bırakmasından sonra tö- ren alaruna gecıkmeli gel- diği öne sürülen Abdül- kadir Dündar'ın çelenk bırakması Mehmet Ali AJpdemir tarafından en- gellendi. Bunun üzenne sinirlenen Dündar, "Bu yaptığınız terbiyesizük- tir. Bunun hesabını sora- cağnnT 'dedi. Dündar tep- kisini protokolde yer alan milletvekilleri Ergenç ve Gülyeşil'e de gösterdi ve onlara da "Bunun hesa- bını soracağun"diye ba- ğırdı. Tartışmanınbüyü- mesı üzerine devreye gı- ren vali Nuri Okutan, Dündar'ın çelengini bı- rakmasını sağladı. Başkan kaülnıadı Bu arada Nevşehir'de de yurttaşlann büyük il- gı gösterdiği bayram kut- lamalanna AKP'li Bele- diye Başkanı Yalçın De- mir katılmadı.